✨Keng Vannsak
Keng Vannsak (; 19 tháng 9 năm 1925 – 18 tháng 12 năm 2008) là một học giả, nhà triết học và nhà ngôn ngữ học người Campuchia. Ông đã phát minh ra bàn phím máy đánh chữ Khmer vào năm 1952. vùng ngoại ô Paris sau khi mắc một căn bệnh mãn tính.
Ở Campuchia hiện nay, Keng Vannsak được biết đến là một trong những nhân vật có ảnh hưởng đối với các thế hệ học giả và trí thức Campuchia tiếp theo. Ông đã để lại cho mình một di sản văn học, bao gồm hai vở kịch, truyện ngắn, nhiều bài thơ và nghiên cứu của ông từ những năm 1940.
Tiểu sử
Keng Vannsak chào đời tại một ngôi làng nhỏ ở tỉnh Kampong Cham vào ngày 19 tháng 9 năm 1925, cùng năm khi Pol Pot ra đời. Vannsak đã cố vấn cho Pol Pot khi cả hai đang ở Pháp. Cả hai người đều bày tỏ chia sẻ ý kiến về "người Khmer nguyên thủy", xem Phật giáo và Ấn Độ giáo đã làm ô nhiễm văn hóa gốc Khmer.
Sau khi có bằng tú tài Triết học năm 1946 tại Phnôm Pênh, Vannsak tiếp tục theo đuổi việc học tại Paris bằng học bổng và làm trợ lý tiếng Khmer tại Trường quốc gia về ngôn ngữ phương Đông (Ecole nationale des Langues Orientales). Trong thời gian học tập, ông đã dành hai năm giảng dạy tiếng Khmer tại Trường Nghiên cứu phương Đông và Châu Phi, Đại học London.
Về sau ông kết hôn với Suzanne Colleville, quốc tịch Pháp, người chia sẻ với anh niềm đam mê ngôn ngữ phương Đông. Cô có bằng tiếng Campuchia, tiếng Lào và tiếng Thái, đồng thời có bằng Khoa học Vật lý tại Đại học Caen, được tiết lộ trong tác phẩm (chưa xuất bản) của Khing Hoc Dy, một cựu sinh viên cũng như là bạn học của Keng Vannsak. Keng Vannsak giải thích với Short rằng những người khác muốn tống khứ ông ấy. Short trích lời ông: "Họ biết rằng tôi không phải là người khó tính như họ. Tôi đã nghĩ quá nhiều. Tôi không phải là người bướng bỉnh và không hành động với chủ nghĩa cuồng tín cũng như một kẻ cực đoan". Ieng Sary, một cựu bạn học cấp ba, người sau này trở thành Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của chính phủ Khmer Đỏ, sau đó nói với tôi: "Anh quá nhạy cảm. Anh sẽ không bao giờ là một chính trị gia. Để làm chính trị, anh phải cứng rắn. Anh sẽ không đến đó, anh bạn à. Anh quá đa cảm".
Niềm tin
Được xem là người phản đối mạnh mẽ với chế độ quân chủ Campuchia, Vannsak cũng được biết đến với vai trò là người cố vấn cho Saloth Sar trẻ tuổi, sau này trở thành Anh trai số một Pol Pot nắm quyền cai trị từ năm 1975 đến 1979. Kết quả là hai triệu người đã bị hành quyết, bỏ đói và làm việc quá sức.
Di sản
Năm 1952, ông đã phát minh ra bàn phím máy đánh chữ Khmer. Sau khi ông qua đời, Thủ tướng Campuchia Hun Sen bày tỏ sự hối tiếc, nói rằng Campuchia đã mất một trí thức nổi tiếng. Trước khi qua đời, Keng Vansak đã viết một lá thư gửi Thủ tướng Hun Sen để cho ông ấy biết rằng ông muốn đến Campuchia sau nhiều năm ở nước ngoài kể từ thập niên 1970. Những người bạn rất thân của ông nói rằng Vannsak có một mong muốn cuối cùng là được chôn cất "tro cốt" bên trong bảo tháp của mẫu thân ông ở Campuchia.