Hùng Linh Công là cháu ruột của vua và là một danh tướng thuộc đời Hùng Vương thứ sáu. Ông được vua trao cho kim đao và 3 vạn binh mã đi tiên phong cùng với Thánh Gióng đánh tan giặc Ân. Ông được vua Hùng giao cho cai quản xứ Kinh Bắc. Ông cũng có công trừ hổ để giữ cuộc sống an bình cho người dân. Ông sinh ra và mất trên đất Hiệp Hòa, Bắc Giang và được thờ ở Đền IA khoảng 3700 năm nay.
Tiểu sử
Bia đá khắc toàn văn "Ngọc Phả Quốc Lục" đặt trong Đền IA.
Tiểu sử chi tiết về Thánh Hùng Linh Công được ghi trong cuốn Ngọc phả quốc lục. Cuốn sách còn lưu lại tại Đền IA (tức Đền Y Sơn) thuộc xã Hòa Sơn, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang do Hàn lâm viện Đông các Đại Học sĩ Nguyễn Bính phụng soạn vào niên hiệu Hồng Phúc, triều đại Sùng Khang năm Nhâm Thân (1572). Đến niên hiệu Vĩnh Hựu thứ ba, triều đại Lê Ý Tông (Duy Thận) năm Đinh Tỵ (1737), Hồng Lĩnh thiếu khanh thuộc Quản giám bách thần tri điện là Nguyễn Hiền Mại căn cứ vào bản của triều trước chép lại. Toàn bộ cuốn Ngọc phả quốc lục về Y Sơn linh tích được khắc trên hai mặt bia đá (mặt tiền và mặt hậu) hiện còn dựng trong Đền IA, bia dựng năm Bính Thìn 1856 niên hiệu Tự Đức năm thứ 9, triều đại Tự Đức (Hồng Nhậm).
Sau khi cuốn Ngọc phả quốc lục ra đời, 13 triều đại sau đó từ 1660–1925 đã có 21 đạo sắc phong cho Hùng Linh Công (hiện vẫn còn lưu giữ tại Đền IA). Nhiều đạo sắc phong có độ dài gần 300 từ.
Chùa IA và Đền IA
Núi IA (còn có tên là Y Sơn, núi Hia, trong Đại Nam nhất thống chí gọi là núi Thù Sơn, trong Bắc Ninh tỉnh chí gọi là núi Hòa Sơn) nằm ở phía tây – tây bắc Hiệp Hòa gồm hai ngọn, cao khoảng 100 mét so với mặt nước biển, giáp với sông Cầu, là mái nhà của Hiệp Hòa, là nơi có phong cảnh đẹp nhất huyện, một danh lam có tiếng vào thời Lê, Nhà Lê từng dựng hành cung ở đây. Phía tây núi có Chùa IA (Tây môn tự), thiết kế theo kiểu tiền Phật, hậu Thánh – nơi thờ ông bà Hùng Nhạc. Phía đông núi là Đền IA (Đông môn tự) thờ Thánh Hùng Linh Công. Trong đền có nhiều tượng hổ bằng đá, đôi ngựa đá, đôi ngựa gỗ để rước trong các ngày lễ hội, đôi voi đá, một câu đối dài mỗi vế 71 chữ tóm tắt sự tích Hùng Linh Công ghi trên hai bức hoành lớn, một bài thơ ca ngợi công đức của Hùng Linh Công do Tiến sĩ Nguyễn Đình Tuân người làng Sổ làm, hai chiếc quạt vua ban với xương quạt làm bằng ngà voi. Trên đỉnh ngọn núi cao nhất có Đền thờ Sơn thần và giếng nước Tiên, vào ngày lễ hội du khách thả nhiều tiền lẻ xuống giếng để cầu may mắn.
Đền Y Sơn được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận di tích lịch sử văn hóa theo Quyết định 372/QĐ-TT ngày 21/3/1994.
Tập tin:ChuaIA Ngoai.JPG|Phong cảnh núi IA và Chùa IA
Tập tin:ChuaIA.JPG|Chùa IA
Tập tin:ChuaIA HNhac.JPG|Nơi thờ hai ông bà Hùng Nhạc
Tập tin:DenIA Ngoai.JPG|Cảnh bên ngoài Đền IA
Tập tin:DenIA Ho.JPG|Tượng hổ bằng đá ở sân Đền IA
Tập tin:DenIa TiepKhach.JPG|Dãy nhà để thờ và tiếp khách của Đền IA
Tập tin:DenIA Ngua.JPG|Ngựa đá trong Đền IA
Tập tin:DenIa Voi.JPG|Voi đá trong Đền IA
Tập tin:DenIa NguaGo.JPG|Ngựa gỗ trong Đền IA
Tập tin:DenIa Tho.JPG|Bàn thờ và bài thơ của Nguyễn Đình Tuân
Tập tin:DenIA CauDoi.JPG|Câu đối 2 vế, mỗi vế 71 chữ trong Đền IA
Lễ hội
Trong "Ngọc phả quốc lục" có ghi hàng năm có 10 ngày lễ tại Đền IA, về sau chỉ còn duy trì đều đặn ba ngày lễ: Lễ hội "Phu nhân thánh mẫu" ngày 15–16–17 tháng 1 âm lịch (người dân thường gọi là Lễ hội chùa IA), Lễ Thánh sinh ngày 12 tháng 10, Lễ Thánh hóa ngày 8 tháng 8. Lễ hội Chùa IA với các nghi thức tế lễ, dẫn rước cùng các trò chơi dân gian đã được so sánh với Hội Phủ Dầy của Nam Định: "Vui nhất là hội Phủ Dầy, Vui thì vui thật chẳng tầy Hội IA".
Ngay từ thời Hùng Vương thứ 6 hàng năm xuân thu nhị kỳ vào ngày mùng 2 tháng 2 và ngày 12 tháng 8 vua sai trăm quan về tế lễ ở Đền IA (Đoạn 26), các triều đại phong kiến sau này cũng vậy (cuối Đoạn 28, cuối Đoạn 32).
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Hùng Linh Công** là cháu ruột của vua và là một danh tướng thuộc đời Hùng Vương thứ sáu. Ông được vua trao cho kim đao và 3 vạn binh mã đi tiên phong cùng
**Khởi nghĩa Hùng Lĩnh** là một cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19 trong lịch sử Việt Nam. Công cuộc này khởi phát năm 1887 tại Hùng Lĩnh
Công ty Điện Lực Hưng Yên là đơn vị trực thuộc Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc (EVNNPC), có nhiệm vụ quản lý, vận hành và phân phối điện năng trên địa bàn tỉnh
**Hưng Yên** là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, nằm ở miền Bắc Việt Nam, với trung tâm hành chính cách thủ đô Hà Nội khoảng hơn 55 km về phía Đông Nam.
**Nguyễn Văn Linh** (tên khai sinh: **Nguyễn Văn Cúc;** 1 tháng 7 năm 1915 – 27 tháng 4 năm 1998) là Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam giai
**Huỳnh Minh Hưng**, thường được biết đến với nghệ danh **Đàm Vĩnh Hưng** (sinh ngày 2 tháng 10 năm 1971), là một nam ca sĩ người Việt Nam. Anh bắt đầu được công chúng biết
nhỏ|phải|Tượng Hùng Vương trong Khu tưởng niệm các Vua Hùng tại Công viên Tao Đàn "Bảo vật quốc gia" - Phù điêu Quốc tổ Lạc Long Quân và các nhân vật thời đại Hùng Vương
**Hưng Yên** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Hưng Yên, Việt Nam. ## Địa lý trái|nhỏ|Một góc thành phố Hưng Yên Thành phố Hưng Yên nằm ở phía nam của tỉnh Hưng Yên,
**Hùng Cường** (tên thật: **Trần Kim Cường**, 21 tháng 12 năm 1936 – 1 tháng 5 năm 1996) là một ca sĩ, nghệ sĩ cải lương, kịch sĩ và diễn viên điện ảnh người Việt
**_Captain America: Nội chiến siêu anh hùng_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Captain America: Civil War_**) là phim điện ảnh siêu anh hùng của Mỹ năm 2016 dựa trên nhân vật truyện tranh Captain America của
**Binh chủng Đặc công** là binh chủng chiến đấu đặc biệt tinh nhuệ của Quân đội nhân dân Việt Nam, do Bộ Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam trực tiếp quản lý
nhỏ|[[Đền thờ Công chúa Phất Kim ở Hoa Lư]] **Công chúa nhà Đinh** gồm có các con gái của Vua Đinh Tiên Hoàng được ghi chép trong chính sử và dã sử. Nếu như sử
**Lịch sử Thánh nhạc Công giáo Việt Nam** nói về quá trình hình thành và phát triển của dòng nhạc Thánh ca Công giáo tại Việt Nam. ## Lịch sử Khi nói đến bài thánh
**_Biệt đội siêu anh hùng_** (hay **_Avengers: Biệt đội siêu anh hùng_**, tựa gốc tiếng Anh: **_The Avengers_**) là một bộ phim siêu anh hùng của Mỹ công chiếu vào năm 2012 được xây dựng
**Trịnh Công Sơn** (28 tháng 2 năm 1939 – 1 tháng 4 năm 2001) là một nam nhạc sĩ người Việt Nam. Ông được coi là một trong những nhạc sĩ lớn nhất của tân
Trại của người Hung. **Người Hung** là một nhóm người dân du cư hay bán du cư trên lưng ngựa trong một liên minh lỏng lẻo ở khu vực Trung Á, có lẽ ban đầu
**Hưng Yên** là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng. ## Trước khi thành lập tỉnh Nguyên xưa, vùng đất Hưng Yên thuộc đất Sơn Nam. Sách Đại Nam Nhất thống chí chép vùng
**Kiến trúc thời kỳ Phục hưng** là kiến trúc của thời kỳ giữa thế kỷ 14 và đầu 17 đầu ở các vùng khác nhau của châu Âu, thể hiện một sự hồi sinh và
**Võ Nguyễn Hoài Linh** (sinh ngày 18 tháng 12 năm 1969), thường được biết đến với nghệ danh **Hoài Linh**, là một nam diễn viên kiêm nghệ sĩ hài người Việt Nam. Ông là một
Vào Thứ Bảy, 7 tháng 3 năm 2009, những tay súng tình nghi thuộc lực lượng IRA ly khai đã bắn vào khu vực bên ngoài Trại lính Massereene Barracks tại khu phố Antrim tại
**Giuse Nguyễn Chí Linh** (sinh ngày 22 tháng 11 năm 1949) là một giám mục Công giáo Rôma người Việt Nam, ông từng đảm trách vai trò Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế và
thumb|Tượng đài Trình quốc công [[Nguyễn Bỉnh Khiêm trong khuôn viên Thư viện Khoa học Tổng hợp Thành phố Hải Phòng. Dưới thời quân chủ của Việt Nam, Nguyễn Bỉnh Khiêm là một trong số
Đền thờ Vua Hùng trong Thảo cầm viên Sài Gòn **Đền thờ Vua Hùng** (còn được gọi là **Đền Hùng Vương** hay **Đền Quốc tổ Hùng Vương**) là một trong những nơi thờ vua Hùng
**Giao Linh** (tên khai sinh: **Đỗ Thị Sinh**, sinh ngày 8 tháng 9 năm 1949) là một nữ ca sĩ nhạc vàng nổi tiếng người Việt Nam, bà thành danh từ những năm gần cuối
**Linh Quang Viên** (1918 – 2013) nguyên là một cựu tướng lĩnh Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Trung tướng. Ông xuất thân từ trường Võ bị do Quân đội
Thăng Long - Kẻ Chợ thời Mạc - Lê Trung hưng là công trình cuối cùng trong bộ sách Các vương triều trên đất Thăng Long. Dưới thời Mạc - Lê Trung hưng 1527 -
Trung tướng, Anh hùng Phi công Nguyễn Văn Cốc Tôi đọc hồi ký của Trung tướng Phạm Phú Thái - một trong những phi công tài hoa của Không quân nhân dân Việt Nam, người
**Vũ Quang Hưng** là Thiếu tướng Công an nhân dân Việt Nam. Ông nguyên là Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an Việt Nam. ## Tiểu sử Năm 1980, Vũ
Công ty Xăng Dầu TNHH Một Thành Viên Hưng Yên là doanh nghiệp nhà nước, thành viên của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), chuyên kinh doanh xăng dầu, dầu mỡ nhờn, gas và
**Đoàn Hùng Sơn** là một tướng lĩnh Công an nhân dân Việt Nam hàm Trung tướng. Ông hiện là Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Ngoại tuyến, Bộ Công an. ## Tiểu sử Đoàn
**Trần Thành Hưng** (sinh năm 1965 tại Quảng Ngãi) là tướng lĩnh Công an nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng. Ông hiện giữ chức vụ Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đại học
Một góc công viên Tao Đàn **Công viên Tao Đàn** (hay **Công viên Văn hóa Tao Đàn**) là một công viên tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Công viên được giới
**Nguyễn Quang Hùng** là Thiếu tướng Công an nhân dân Việt Nam. Ông hiện giữ chức vụ Phó Tư lệnh Bộ Tư lệnh Cảnh vệ, Bộ Công an. ## Xuất thân Cha ông là Thiếu
**Phan Như Thạch** (sinh 1954) nguyên Giám đốc Công an Quảng Nam, hàm Thiếu tướng Công an nhân dân Việt Nam, với thâm niên công tác hơn 40 năm trong ngành Công an tại tỉnh
**Nguyễn Xuân Yêm** (sinh năm 1957) là một sĩ quan cấp cao của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam. Ông là Giáo sư, Tiến sĩ mang hàm Trung tướng, nguyên là Giám đốc
**Giuse Đỗ Mạnh Hùng** (sinh ngày 15 tháng 9 năm 1957) là một Giám Mục Công Giáo người Việt, hiện là giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết, và là Tổng Thư Ký Hội
**Lục quân Đế quốc Áo-Hung** là lực lượng lục quân của Đế quốc Áo-Hung tồn tại từ năm 1867 khi đế quốc này được thành lập cho đến năm 1918 khi đế quốc này tan
**Anh hùng xạ điêu** là phần mở đầu trong bộ tiểu thuyết võ hiệp Xạ điêu tam bộ khúc của nhà văn Kim Dung. Trong truyện có nhiều nhân vật có tiểu sử riêng. Dưới
**Aloisiô Nguyễn Hùng Vị** (sinh ngày 15 tháng 8 năm 1952) là một giám mục của Giáo hội Công giáo Rôma. Ông hiện là Giám mục chính tòa thứ bảy của Giáo phận Kon Tum
**Sở Linh vương** (chữ Hán: 楚靈王, trị vì 541 TCN-529 TCN), tên thật là **Hùng Kiền** (熊虔) hay **Hùng Vi** (熊圍), là vị vua thứ 29 của nước Sở - chư hầu nhà Chu trong
**Linh Từ Quốc mẫu** (chữ Hán: 靈慈國母,1193[?]–1259), hay còn gọi là **Kiến Gia Hoàng hậu** (建嘉皇后), **Thuận Trinh Hoàng hậu** (順貞皇后) hay **Huệ hậu** (惠后), là Hoàng hậu cuối cùng của nhà Lý với tư
**Tống Duy Tân** (chữ Hán: 宋維新; 1837 - 1892) là thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa Hùng Lĩnh (1887 - 1892) trong lịch sử Việt Nam. ## Thân thế & sự nghiệp **Tống Duy Tân** là
**Công giáo tại Việt Nam** là một bộ phận của Giáo hội Công giáo, dưới sự lãnh đạo tinh thần của các giám mục tại Việt Nam, hiệp thông với giáo hoàng. Với số tỉ
**Thành phố Anh hùng** (tiếng Nga: город-герой, _gorod-geroy_) là một danh hiệu vinh dự được Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên bang Xô viết trao tặng cho 12 thành phố đã có những
**Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa** ( - **NSDAP**), thường được gọi là **Đảng Quốc Xã** trong tiếng Việt, là đảng cầm quyền Đức trong thời kỳ Đức Quốc Xã. Lãnh
**Trần Hưng Học** (- 1673), người xã Thanh Xuân, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Là tướng nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam, tước Triều Nhuận hầu, về sau được truy tặng là
**Chiến dịch tấn công Gorlice–Tarnów** là một chiến dịch quân sự lớn do khối Liên minh Trung tâm tổ chức nhằm vào quân đội Nga trên Mặt trận phía Đông của Chiến tranh thế giới
**Anh hùng Lao động Xã hội chủ nghĩa** () là danh hiệu nhà nước Liên Xô, đồng thời là danh hiệu cao nhất cho lĩnh vực lao động từ năm 1938 đến năm 1991. ##
**Giáo hội Công giáo**, gọi đầy đủ là **Giáo hội Công giáo Rôma**, là giáo hội Kitô giáo được hiệp thông hoàn toàn với vị giám mục giáo phận Rôma, hiện tại là Giáo hoàng
**Đền Hùng** (Tên chữ: **Hùng Vương miếu**) là tên gọi khái quát của Khu di tích lịch sử Đền Hùng - quần thể đền chùa thờ phụng các Vua Hùng và tôn thất của nhà