✨Cổ tích Việt Nam

Cổ tích Việt Nam là một loạt phim đồng thoại do Hãng phim Phương Nam sản xuất dưới các định dạng VHS giai đoạn 1993-1999, VCD và DVD giai đoạn 2000-2008 và HD giai đoạn 2016-2020.

Lịch sử

Trong bối cảnh thập niên 1980 sang đầu thập niên 1990 khi xã hội Việt Nam đang ở giai đoạn quá độ bao cấp sang mở cửa, thị hiếu công chúng tỏ ra rất chuộng dòng phim đồng thoại xuất xứ Đông Âu, không chỉ bởi yếu tố kiểm duyệt nặng tính chính trị mà bởi nội dung thích hợp mọi lứa tuổi và giai cấp. Đặc thù dòng điện ảnh này là tính sân khấu hóa cao, chỉ cần không gian hẹp, chút kĩ xảo cùng kinh phí thấp.

Vì vậy, ngay khi chính phủ tìm cách chấn hưng nền điện ảnh vốn đã bị cơ chế bao cấp bào mòn cả về phương tiện kỹ thuật và nhân lực, các cá nhân cùng tổ chức điện ảnh bắt đầu đua tranh thực hiện những cuốn phim đồng thoại tiên phong. Điển hình là trường hợp Phạm Công - Cúc Hoa và Con muỗi cùng công chiếu năm 1990 rồi cùng đạt tỉ suất khán giả cực lớn.

Đến năm 1993, Hãng phim Phương Nam mời nhà văn Nguyễn Đông Thức (đương thời là một trong những cây bút xuất sắc cho lứa tuổi nhi đồng) chuyển thể một số tác phẩm trong tuyển tập Kho tàng cổ tích Việt Nam của tác giả Nguyễn Đổng Chi.

Về hình thức, Cổ tích Việt Nam được dự kiến là một phim màn ảnh đại vĩ tuyến, gồm tối thiểu 03 tiểu phẩm với độ dài 30 phút/phần, ghép các yếu tố thoại kịch và ca nhạc với nhau, không gian và thời gian chỉ mang tính ước lệ và không câu nệ quá chính xác, chủ yếu tập trung lối diễn xuất của diễn viên.

Mùa đông năm 1993, Cổ tích Việt Nam dưới sự bảo trợ của Cục Điện ảnh đã xuất hiện đồng loạt tại rạp chiếu bóng tất cả các tỉnh thành, đặc biệt cụm rạp dành cho lứa nhi đồng, một sự kiện hi hữu bấy giờ. Mặc dù được dự trù gây cơn sốt vé áp đảo xuất phẩm Phạm Công - Cúc Hoa nhưng phim chóng lâm tình trạng ế khách chỉ sau ít ngày công chiếu. Một thời gian ngắn sau, phía Cục Điện ảnh phải "cầu viện" (chữ trên mặt báo đương thời) Bộ Giáo dục. Cơ quan giáo dục bèn chỉ thị tất cả các trường tiểu học và trung học quy mô từ vừa đến lớn huy động học sinh đi xem. Hình thức vé là miễn phí, nhưng thực tế được cộng vào học phí trong tháng. Tại rạp, trước khi chiếu phim, để chờ khán giả ổn định chỗ ngồi, nhà rạp sẽ phát một số trailer các cuốn băng nhạc thiếu nhi như để quảng cáo cho các sản phẩm của Hãng phim Phương Nam.

Kể từ năm 1994, Cổ tích Việt Nam vẫn tiếp tục được chế tác, nhưng hình thức chuyển sang định dạng VHS phát hành tại các quầy băng nhạc, đồng thời phía nhà sản xuất cũng bán bản quyền ngắn hạn cho các đài truyền hình lớn như HTV, THVL để phim được phổ cập hơn nữa. Đến năm 2005, Cổ tích Việt Nam đạt số 19 thì ngưng hẳn. Cũng trong giai đoạn này, các ca khúc trong phim Cổ tích Việt Nam được các nhạc sĩ sáng tác dựa trên các tập phim, điển hình như Ăn khế trả vàng của Phạm Trọng Cầu, Khắc Dũng với các sáng tác như Hà rầm hà rạc, Thạch sùng, Cậu bé thông minh, Dã tràng, Lấy chồng dê, Của thiên trả địa, Đồng tiền Vạn Lịch,... Sau đó, hãng đổi sang hình thức phim ca nhạc với độ dài tương đương một cuốn phim truyện.

Vào khoảng thế kỷ 21, Thế Hệ Trẻ Productions có trụ sở tại Hoa Kỳ đã mua lại và phân phối các cuốn VHS "Cổ tích Việt Nam" để phát hành lậu trôi nổi tại Hoa Kỳ. Ấn bản đầu tiên của DVD được phát hành là bản sao trực tiếp của băng VHS do Hãng phim Phương Nam sản xuất. Tuy nhiên, các ấn bản lậu sau của DVD Thế Hệ Trẻ Productions đã thay đổi từ bản của Hãng phim Phương Nam sang bản tổng hợp của Thế Hệ Trẻ, do đó một số phần DVD của Thế Hệ Trẻ có những tập phim khác với bản Cổ Tích của Hãng phim Phương Nam. Khoảng những năm 2010, Thế Hệ Trẻ buộc phải đóng cửa công việc kinh doanh của họ và rất khó tìm thấy các bản phát hành DVD của họ.

Năm 2016, hãng phối hợp Đài Phát thanh - Truyền hình Vĩnh Long tiến hành sản xuất phiên bản truyền hình Thế giới cổ tích gồm 50 tập, vừa dựng lại vừa phát triển tiếp các tác phẩm của tác giả Nguyễn Đổng Chi. Vai trò đạo diễn ban đầu được giao cho ông Nguyễn Minh Chung, sau đó ông Quách Khoa Nam kế tục. Giai đoạn từ năm 2011 đến 2015, HTV3 là đơn vị mua bản quyền các tập phim Cổ tích Việt Nam của Hãng phim Phương Nam (từ cuốn 1 đến cuốn 17) phát sóng trên truyền hình.

Nội dung

Giai đoạn 1993 - 2008

Giai đoạn 2016 - nay

Sau khi kết thúc Cổ tích Việt Nam dưới định dạng VHS, VCD và DVD với tổng cộng 19 cuốn thì hãng phim Phương Nam tiếp tục thực hiện cho phần 2 của Cổ tích Việt Nam kết hợp cùng Đài Phát thanh - Truyền hình Vĩnh Long.

Sự cố lộ liễu

Trong tập phim Anh học trò nghèo và Ngọc Hoàng từ cuốn Cổ tích Việt Nam 19 có phân cảnh một người trong đoàn làm phim sử dụng mô hình rùa bằng nhựa bọc cao su chở diễn viên Mai Sơn Lâm ra bờ biển nhưng vô tình để lộ bàn tay đẩy con rùa. Không những vậy, biên tập cũng đã không phát hiện ra chi tiết này và để cảnh quay lên sóng.

Ảnh hưởng

Cổ tích Việt Nam là dự án điện ảnh kéo dài một thập kỷ với bối cảnh trải rộng khắp ba miền Việt Nam cùng nhân sự khổng lồ gồm nhiều nhà điện ảnh tầm cỡ của thập niên 1990. Đồng thời, do đặc điểm kinh phí hẹp cùng yếu tố trọng diễn xuất mà phim trở thành chốn ươm mầm cho nhiều tài năng lớn của sân khấu và điện ảnh Việt Nam giai đoạn sau.

Ngày 08 tháng 08 năm 2019, trong bài Phim cổ tích Việt Nam - "Thế lực ngầm" sở hữu toàn lượt view khủng, Kênh 14 đã thống kê được rằng: Mặc dù kinh phí sản xuất thấp, khi lên sóng truyền hình nhận phải sự hờ hững của khán giả, đặc biệt lớp thanh thiếu niên, nhưng khi đưa lên các trang mạng YouTube, Facebook... thì loạt phim Cổ tích Việt Nam vẫn âm thầm nhận được mối quan tâm lớn nhất của cư dân mạng, đánh bại mọi xuất phẩm điện ảnh kinh điển nhất.

• Đây là xuất phẩm điện ảnh đầu tiên tại Việt Nam phải dùng hình thức "ủng hộ điện ảnh nước nhà" để bù lỗ, mà thực chất là nhờ cơ quan hữu trách huy động thanh thiếu niên đi coi phim.
• Kể từ khi xuất hiện ở các tập cuối, diễn viên Quách Khoa Nam trở thành gương mặt quen thuộc trong dòng phim đồng thoại Việt Nam, mà về sau ông tái xuất trong loạt phim Cổ tích Việt Nam của Đài Phát thanh - Truyền hình Vĩnh Long và các phim Cậu bé nước Nam, Hai chàng Hảo Hớn, Gái khôn được chồng cả ở vai trò đạo diễn, biên kịch và diễn viên.
• Phong cách dàn dựng Cổ tích Việt Nam với công thức bối cảnh không gian đầy nắng, cảnh trí và lối y phục phỏng cổ cùng nội dung bám sát văn chương đã trở thành đặc trưng trong dòng phim đồng thoại do người Việt Nam chế tác.

Vinh danh

• Giải đặc biệt Phim truyện dành cho thiếu nhi, Liên hoan phim Việt Nam XI, Hà Nội - 1996