✨Chiến dịch giành lại vỉa hè tại Việt Nam 2017

Chiến dịch giành lại vỉa hè tại Việt Nam 2017 là cuộc chiến chống lấn vỉa hè, lấy lại vỉa hè cho người đi bộ bắt đầu vào ngày 16 tháng 1 tại quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh rồi tới thủ đô Hà Nội và các tỉnh, thành phố, địa phương khác ở Việt Nam. Đây là một việc làm đầy khó khăn vì không phải chỉ có dân thường vi phạm mà cả nhân viên chính phủ, cơ quan chính quyền hoặc vi phạm được công an bao che. Tại Hà Nội các chiến dịch như vậy đã được thực hiện trong nhiều năm trước, nhưng lấn chiếm lại tiếp tục xảy ra sau đó. Nhưng lần này các vị lãnh đạo tỏ ra cương quyết hơn.

Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết vào ngày 1 tháng 3, sau TP.HCM, các tỉnh, thành phố, địa phương khác cũng đồng loạt quyết liệt ra quân đề giành lại vỉa hè cho người đi bộ, không để bị tái lấn chiếm.

Bối cảnh

Vỉa hè thật ra đã bị lấy mất từ rất lâu. Đến năm 1995, Nghị định 36-CP về bảo đảm an toàn giao thông đường bộ và trật tự an toàn giao thông đô thị ra đời. Nghị định này đưa ra nhiều quy định chặt chẽ cấm lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường. Đây là cơ sở pháp lý để người dân cũng như chính quyền lấy lại vỉa hè bằng các quy phạm pháp luật cụ thể. Thế nhưng, tình hình vẫn không chuyển biến.

Diễn tiến

Thành phố Hồ Chí Minh

Bối cảnh

Tại hội nghị tổng kết công tác an toàn giao thông trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh năm 2016, Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thành Phong đánh giá cao lãnh đạo quận 1 trong việc quyết liệt xử lý tình trạng lấn chiếm vỉa hè. Người đứng đầu chính quyền thành phố cũng yêu cầu lãnh đạo các quận, huyện khác phải trực tiếp ra đường để lập lại trật tự lòng lề đường, trả lại vỉa hè cho người đi bộ.

Ngày 20 tháng 2 năm 2017, ông Hải lại đích thân trực tiếp xuống đường chỉ đạo, dẫn đầu đoàn công tác xử lý vi phạm trật tự đô thị, địa bàn kiểm tra là phường Phạm Ngũ Lão và Nguyễn Cư Trinh. Sau nhiều tiếng làm việc, ông Hải đã chỉ đạo đập 2 bồn hoa của Trung tâm bồi dưỡng chính trị quận 1 xây lấn ra vỉa hè; bậc thềm của trụ ATM trước cổng trung tâm; lập biên bản, cẩu 2 ôtô đậu trên vỉa hè trước cao ốc ở giao lộ Nguyễn Trãi - Nam Quốc Cang; phá dỡ các cầu phao bằng sắt để xe chạy lên vỉa hè...

Sau quận 1, từ ngày 28/2, nhiều quận khác trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh như quận 3, Phú Nhuận, Thủ Đức, Bình Tân, Tân Phú... đồng loạt ra quân kiểm tra và xử phạt các trường hợp vi phạm lấn chiếm vỉa hè, trả lại lối đi cho người đi bộ.

Tuyên bố

*Ông Hải khẳng định sẽ không có chuyện xử lý tình trạng lấn chiếm vỉa hè theo kiểu "bắt cóc bỏ dĩa", quận sẽ làm quyết liệt và liên tục trong suốt năm nay đến chừng nào lấy lại được toàn bộ vỉa hè trên địa bàn cho người đi bộ mới thôi. Ông tuyên bố, "Nếu không làm được tôi sẽ cởi áo về vườn không làm nữa, chứ không làm theo phong trào, đánh trống bỏ dùi, để nổi tiếng", ông Hải nói giọng dứt khoát."

Trách nhiệm

Để thực hiện kế hoạch có hiệu quả, Phó chủ tịch quận 1 đã giao chủ tịch 10 phường liên tục trực tiếp ra quân để lấy lại vỉa hè trên 134 tuyến đường. Ông Hải cho biết đã phê bình nghiêm khắc 7 cán bộ, cách chức một cán bộ liên quan đến vấn đề trật tự đô thị: "Do tôi còn phải phụ trách một số công việc khác nên không thể hôm nào cũng xuống hiện trường chỉ đạo xử lý được. Mỗi tuần tôi chỉ xuống 2 phường, tuần nào cũng đi cho đến hết năm nay, còn lại các chủ tịch phường phải trực tiếp đi xử lý", "Phường nào không tốt chắc chắn cán bộ sẽ bị xử lý bằng các hình thức điều chuyển, hạ chức và thậm chí là cách chức nếu không hoàn thành nhiệm vụ theo chỉ đạo của Phó chủ tịch UBND thành phố Lê Văn Khoa".

Ngừng chiến dịch

Ngày 19 tháng 5 năm 2017, trả lời phỏng vấn báo chí, ông Hải cho biết đã ngưng xuống đường vì bị hai văn bản 'trói chân': "Quận Ủy quận 1 ra một văn bản và thêm một văn bản của UBND Quận 1, yêu cầu tôi phải ngưng xuống đường dẹp dọn trật tự lòng lề đường. Tôi phải tuân thủ".

Tái chiếm vỉa hè

Theo báo Tiền Phong trực tuyến, từ cuối tháng 3 đến nay (10.5), khi đoàn liên ngành quận 1 (TPHCM) tạm dừng kiểm tra, xử lý trật tự thì lòng lề đường, vỉa hè ở nhiều tuyến phố trung tâm quận bị tái chiếm trở lại...Trong khi đó, người dân vẫn tiếp tục loay hoay tìm nơi buôn bán, mưu sinh bởi đề án phố hàng rong, chợ phiên cuối tuần vẫn chưa chính thức hoạt động. Ngày 9/5, ông Đoàn Ngọc Hải, trao đổi về tình trạng tái chiếm vỉa hè, cho biết, thực hiện Chỉ thị 11 của Thành ủy TPHCM, trách nhiệm lập lại trật tự lòng lề đường đã được giao về cho bí thư, chủ tịch, trưởng công an các phường, nhưng: "Nếu anh em làm không nổi tôi sẽ xin cấp trên trực tiếp đi chỉ đạo làm vỉa hè tiếp tục".

Vỉa hè lại thất thủ

Ngày 8 tháng 1 năm 2018, thừa nhận chiến dịch thất bại, ông Đoàn Ngọc Hải đệ đơn từ chức vì đã "không thực hiện được lời hứa trước nhân dân". Ông giải thích: "việc xử lý hành vi lấn chiếm lòng, lề đường đã động chạm đến lợi ích rất to lớn hàng ngàn tỉ của các bãi ôtô, xe gắn máy, nhà hàng, khách sạn, các hộ kinh doanh mặt tiền... và một bộ phận không nhỏ cán bộ cộng sinh trong đó".

Tuyên bố

• Tại Hà Nội, tuy chưa có hành động quyết liệt, nhưng tại hội nghị quán triệt kế hoạch của thành phố về tăng cường kiểm tra, đôn đốc, xử lý vi phạm trật tự giao thông, đô thị sáng 4-3, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung khẳng định mạnh mẽ: nếu lần này không dẹp được lấn chiếm vỉa hè, ông sẽ chỉ đích danh chỗ nào là của bí thư quận, chỗ nào của chủ tịch quận, chỗ nào có trưởng công an phường và kể cả lãnh đạo sở cũng có người nhà liên quan. Ông Chung cũng công khai khẳng định gần như các cơ sở kinh doanh bia hơi đều có 'chống lưng'. Ông cho biết, "Phải có 'chống lưng' thì mới dám bán công khai (vi phạm vỉa hè - PV). Tôi đã có điều tra rất kỹ, 87% các quán đều có công an đứng sau. Tôi xin nói ở đây không phải chỉ có công an thành phố mà có cả các cục nghiệp vụ của Bộ. Hôm nay tôi nói công khai, điều đó là có thật." Ông Chung nêu rõ, khi ông làm giám đốc công an thành phố, ông đã có thống kê hơn 180 quán bia ở vỉa hè, có hơn 150 quán bia có công an đứng sau.
• Sáng 14-3, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải yêu cầu các phường, quận phải kiểm tra chéo lẫn nhau sau lập lại trật tự vỉa hè lần này, để không bị tái lấn chiếm vỉa hè. Ông cho biết: "Nhiều lần đã làm nhưng chưa thành công. Lần này từng phường, quận phải làm quyết liệt. Thành phố sẽ kiểm tra chéo các đơn vị và sẵn sàng công bố các điểm, đơn vị làm không quyết liệt".
• Ông Nguyễn Thanh Tùng, Trưởng Công an quận Bắc Từ Liêm tuyên bố: " "Quận xác định sau tuyên truyền sẽ kiên quyết xử phạt. Phạt lần một, lần hai và đến lần ba là rút giấy phép kinh doanh".

Tái chiếm vỉa hè

Sau 1 tuần ra quân, ngày 19-3 phương tiện truyền thông lại cho hay tình trạng lấn chiếm vỉa hè tại Hà Nội đang có dấu hiệu tái diễn ở một số tuyến phố. Hàng Bạc, Hàng Mắm, Đinh Liệt, Tạ Hiện,Tôn Đản... vỉa hè lại bị lấn chiếm để kinh doanh. Điều đáng nói, những điểm lấn chiếm lại chỉ cách trụ sở Công an phường vài chục mét. Nhiều tuyến phố thuộc quận Hoàn Kiếm chưa cải thiện được nhiều. Không chỉ là vỉa hè, mà ngay cả lòng đường, người đi bộ cũng khó khăn khi đi qua những tuyến phố này. Hầu hết những điểm kinh doanh lấn chiếm vỉa hè và lòng đường đều là những hộ có diện tích nhà hàng khá rộng.

Theo ANTV, vỉa hè Hà Nội một tháng sau khi chính quyền Hà Nội ra quân dẹp loạn vỉa hè, đã có những vi phạm được chấn chỉnh, xử phạt. Tuy nhiên, sự thông thoáng này không tồn tại được lâu khi vào buổi tối, hàng quán và bãi đỗ xe lại bủa vây bít hết lối đi.

Thất thủ

Nhà báo Gia Hiền, sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, cho là cuộc chiến vỉa hè ở đây đã thất bại.

Đà Nẵng

Ngày 9-3, lực lượng chức năng quận Hải Châu (Đà Nẵng) tổ chức ra quân lập lại trật tự vỉa hè. Đợt ra quân lần này sẽ xử lý triệt để tình trạng kinh doanh, buôn bán trên vỉa hè, tái lập mỹ quan đô thị và an toàn giao thông, đảm bảo lối đi cho người đi bộ. Trong ngày ra quân lực lượng chủ yếu tuyên truyền, nhắc nhở các hộ tự ý dọn dẹp tháo dỡ. Theo kế hoạch, việc xử lý tập trung vào các tổ chức, cá nhân buôn bán trên vỉa hè xả rác, nước thải ra vỉa hè, lòng đường, đậu đỗ xe sai quy định, che chắn dù bạt, bảng hiệu, tờ rơi quảng cáo, xây dựng lấn chiếm vỉa hè.

Sau hơn một tuần ra quận vận động, tại nhiều tuyến đường tại quận Hải Châu, TP Đà Nẵng, vỉa hè đã được "trả lại" cho người đi bộ. Tuy nhiên nhiều nơi hàng rong vẫn còn ngổn ngang.

Nha Trang

Ngày 1.4, các lực lượng Nha Trang (Khánh Hòa) và tổ công tác liên phường đã tổ chức ra quân lập lại trật tự an toàn giao thông và mỹ quan đô thị trên địa bàn. Đây là chiến dịch đầu tiên nhằm mục đích đòi lại vỉa hè ở Nha Trang. các lực lượng trên toàn thành phố đã xử lý 21 trường hợp đậu đỗ ô tô sai quy định, 126 trường hợp kinh doanh buôn bán lấn chiếm vỉa hè, xử lý 2 trường hợp lập bãi trông giữ xe trái phép, 98 trường hợp để xe mô tô, xe máy sai quy định. Bên cạnh đó, các tổ liên ngành đã vận động người dân tự tháo dỡ 87 trường hợp lắp mái che, biền hiệu sai quy định.

Chức năng vỉa hè

Theo TS Đinh Thị Thanh Bình, Viện trưởng Viện Quy hoạch và quản lý GTVT - Trường đại học GTVT Hà Nội, xét về chức năng của vỉa hè, không gian đi bộ là quan trọng nhất, vỉa hè phải đảm bảo 20 - 40% lưu lượng chuyến đi của người dân. Tuy nhiên vỉa hè gắn với kế sinh nhai, là đặc trưng văn hóa cho nên không thể cấm toàn bộ, nơi nào bố trí được địa điểm, không ảnh hưởng đến trật tự giao thông, thì cho phép đưa một số hoạt động kinh doanh văn hóa như: quầy sạp báo, hàng ăn uống... vào riêng một số khu vực nhất định. Cần quy hoạch những khu vực được phép buôn bán ở vỉa hè, chỗ nào không được phép, bố trí sắp xếp và đưa vào trật tự vừa đảm bảo mỹ quan đô thị.

Người bán hàng rong

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong cho biết qua văn bản khẩn vừa được Văn phòng UBND Thành phố Hồ Chí Minh ban hành liên quan việc tái lập trật tự lòng lề đường, vỉa hè là không chủ trương đẩy đuổi người bán hàng rong. Ngoài ra, UBND Thành phố Hồ Chí Minh giao UBND các quận, huyện chấn chỉnh tình trạng chợ tự phát lấn chiếm trái phép vỉa hè, lòng lề đường để tụ tập, buôn bán; xem xét các vị trí đủ điều kiện để tổ chức các phiên chợ cho người dân buôn bán đảm bảo cuộc sống nhưng không để ảnh hưởng đến an ninh trật tự và an toàn giao thông tại khu vực.

Ông Trần Thế Thuận, Chủ tịch UBND quận 1, cho biết, đã chuẩn bị phương án để tổ chức lại vỉa hè, sắp xếp, bố trí, giới thiệu việc làm cho bà con cô bác trên địa bàn quận. Đối với những trường hợp trong độ tuổi lao động thì quận tổ chức giới thiệu việc làm, giới thiệu học nghề. Đối với trường hợp ngoài độ tuổi lao động, quận 1 đang có chủ trương sắp xếp bà con vào kinh doanh tại các khu vực phố hàng rong hoặc tại các tuyến đường có vỉa hè trên 3 m trên địa bàn quận. Ngoài ra, quận cũng tìm thêm các mối công việc để bà con có thể nhận về nhà làm, vừa để không buôn bán lấn chiếm vỉa hè mà vừa có thêm thu nhập.

Quan điểm

• Phát biểu khai mạc phiên họp thường kỳ Chính phủ diễn ra sáng ngày 1.3, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhìn nhận việc hai thành phố lớn quyết liệt lập lại trật tự vỉa hè là tin vui. Theo ông, việc này không thể làm tất cả ngay nhưng cũng không thể làm đầu voi đuôi chuột.
• Nói về sự cần thiết của việc "lấy lại" vỉa hè ở Hà Nội, TS Vũ Anh Tuấn, giảng viên kiêm Giám đốc Trung tâm nghiên cứu giao thông vận tải (Trường ĐH Việt - Đức TP Hồ Chí Minh), phân tích: "Vỉa hè là không gian chung, là bộ mặt của thành phố. Việc lập lại trật tự, chống lấn chiếm dù ở đâu cũng cần phải làm và người dân phải ủng hộ chủ trương, nêu cao tính thượng tôn pháp luật. Ở Hà Nội, muốn phát động phong trào đi bộ của người dân thì phải lấy lại được vỉa hè. Nếu lấy lại được và quản lý tốt, sẽ đạt được ba mục tiêu: Một là hạn chế được phương tiện cá nhân, hai là phát triển giao thông phi cơ giới, ba là không phải đầu tư quá nhiều tiền để cải thiện cơ sở hạ tầng".