✨Cây Quýt Gai

Cây Quýt gai1. Tên gọi: Tầm xoọng, Gai xanh, Ðộc lực, Mền tên –Severinia monophylla (L.) Tanaka (Limonia monophylla L., Atalantia bilocularis Wall., A. buxifolia (Poir.) Oliv.2. Thông tin mô tả chi tiết Dược liệu Tầm xoọng: Mô tả: Cây nhỡ phân nhánh nhiều, cao 1-2m, nhẵn, có gai nhọn thẳng dài đến 3-4cm, nằm ở nách lá và cành non. Lá nguyên, rất dai, xoan dài 1,5-5cm, lõm ở đầu, thon hẹp ở gốc lá, không lông, dày, cứng, có điểm tuyến, gân bên khít nhau, gân mép đi gần sát mép, mép uốn xuống, cuống ngắn 3-4mm. Hoa trắng, gần như không cuống, xếp thành nhóm nhỏ ở nách các lá. Quả nạc, đen, hình cầu, đường kính 10-12mm, có 2 hạt.Ra hoa tháng 6-8, quả tháng 9-12. Bộ phận dùng: Rễ, lá và quả –Radix, Folium et Fructus Severiniae Monophyllae.Nơi sống và thu hái:Loài của Nam Trung Quốc và Việt Nam. Cây mọc phổ biến ở miền Bắc Việt Nam và dọc theo duyên hải các tỉnh miền Trung. Thu hái rễ, lá quanh năm; rễ rửa sạch thái phiến, phơi khô dùng dần. Lá phơi trong râm đến khô. Quả hái khi còn xanh, phơi khô. Tính vị, tác dụng: Vị đắng, tính mát hơi ấm, có mùi thơm; có tác dụng khu phong giải thử, hóa đàm chỉ khái, lý khí chỉ thống. Công dụng, chỉ định và phối hợp: + Cúm, cảm mạo, đau đầu, ho, viêm nhánh khí quản, sốt rét.+ Ðau dạ dày, viêm khớp xương do phong thấp, đau lưng gối.Rễ được dùng sắc hoặc ngâm rượu uống tê thấp, rắn cắn.Quả xanh hấp với đường, nghiền nát uống ho. Liều dùng 10-15g (tới 30g) rễ hoặc lá; 8-16g quả, sắc nước uống.Ở Quảng Tây (Trung Quốc), rễ dùng đòn ngã và gẫy xương. 3- Phận biệt Cây Quýt gai, quí vị tránh nhầm lẫn: Ba đặc điểm để phân biệt cây Quýt gai thật giả như sau.- Là loài cây thuộc họ cam, có tinh dầu ở thân cây và lá nên khi phơi khô thân cây có mùi thơm của tinh dầu. Khi quý vị đặt mua Cây Quýt gai cần chú ý điều này, nếu không có đặc điểm dưới đây thì đó không phải là cây Quýt gai.—> Cây quýt gai, vỏ cây có màu nâu vàng, cành non có màu xanh cỏ, khi phơi khô màu nâu vàng vỏ thân cây và màu xanh cỏ vỏ thân cây cành non vẫn còn và không bị mất đi. Nếu mua thuôc thấy cành non không còn vỏ màu xanh, hoặc vỏ cây có màu lạ thì không phải quýt gai. —-> Cây quýt gai chuẩn phải có cả lá, hình dạng lá lõm ở đầu, cành non cắt khúc 2-3cm có gai nhọn thẳng dài đến 3-4 cm, gai nhọn xuất hiện cành non ở nách lá, thân cây thái lát vỏ có màu nâu vàng. Nếu mua chỉ có nguyên cành to, không có lá, cành nhỏ không có gai ở nách lá thì không nên mua bởi có thể đây là 1 loại cây dại nào khác chứ không phải thảo dược ta đang cần.—-> Lá Cây Quýt gai (hình bên dưới): Lá nguyên, rất dai, hình xoan, dài từ 1.5 – 5 cm, lõm ở ngọn lá giống như đáy hình trái tim lõm ở đầu , thon hẹp ở gốc lá, không có lông, dày, cứng, có điểm các tuyến tinh dầu, gân bên khít nhau, gân mép thì đi gần sát mép, mép lá uốn xuống, cuống ngắn từ 3 – 4 mm.4. Hình ảnh Cây Quýt Gai tại Phú Yên: