thumb|Cam - toàn bộ, cắt đôi và bóc vỏ
thumb|Cam sau khi gọt vỏ
thumb|right|Hoa cam và cam trên cây
thumb|upright|Cam và nước cam
Cam là một loại quả của nhiều loài cây có múi khác nhau thuộc họ Cửu lý hương (Rutaceae) (xem danh sách các loài thực vật được gọi là cam); nó chủ yếu đề cập đến Citrus × sinensis, mà còn được gọi là cam ngọt, để phân biệt với Citrus × aurantium có liên quan, được gọi là cam chua. Cam ngọt sinh sản vô tính (apomixis thông qua phôi nucellar); giống cam ngọt phát sinh do đột biến.
Cam là trái lai từ quả chanh và quả bưởi. Bộ gen lục lạp, và do đó là dòng ngoại, là bộ gen của bưởi. Quả cam ngọt đã có trình tự bộ gen đầy đủ. và người ta nhắc đến cam ngọt sớm nhất trong văn học Trung Quốc vào năm 314 trước Công nguyên. Cây cam được trồng rộng rãi ở các vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới để cho quả ngọt. Quả của cây cam có thể ăn tươi hoặc chế biến lấy nước cốt hoặc vỏ thơm. , cam ngọt chiếm khoảng 70% sản lượng cam quýt.
Năm 2019, 79 triệu tấn cam đã được trồng trên toàn thế giới, trong đó Brasil sản xuất 22% tổng số, tiếp theo là Trung Quốc và Ấn Độ.
Trồng trọt và sử dụng
Trồng cam là một hình thức thương mại quan trọng và là một phần đáng kể trong nền kinh tế Hoa Kỳ (tiểu bang Florida và California), hầu hết các nước Địa Trung Hải, Brasil, México, Pakistan, Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Ai Cập, và Thổ Nhĩ Kỳ và đóng góp một phần nhỏ hơn trong nền kinh tế của Tây Ban Nha, Cộng hòa Nam Phi và Hy Lạp.
Sản xuất trên thể giới
Lượng sản xuất cam tính theo tấn (trong năm 2004) được xếp hạng như sau (theo [http://faostat.fao.org/faostat/servlet/XteServlet3?Areas=%3E862&Items=490&Elements=51&Years=2004&Format=Table&Xaxis=Years&Yaxis=Countries&Aggregate=&Calculate=&Domain=SUA&ItemTypes=Production.Crops.Primary&language=EN FAOSTAT)]:
nhỏ|phải|Cam "ambersweet"
Brasil 18.256.500
Hoa Kỳ 11.729.900
México 3.969.810
Ấn Độ 3.100.000
Tây Ban Nha 2.883.400
Ý 2.064.099
Trung Quốc 1.977.575
Iran 1.900.000
Ai Cập 1.750.000
Thổ Nhĩ Kỳ 1.280.000
Giữa 1974 và 2004 lượng sản xuất của cam đã gia tăng 99,8%.
Lượng sản xuất (tấn):
- 1974 31.428.199
- 1984 38.979.349
- 1994 54.733.848
- 2004 62.814.424
Nước cam và các sản phẩm khác từ cam
phải
Cam được trồng rộng rãi ở những nơi có khí hậu ấm áp, và vị cam có thể biến đổi từ ngọt đến chua. Cam thường lột vỏ và ăn lúc còn tươi, hay vắt lấy nước. Vỏ cam dày, có vị đắng, thường bị vứt đi nhưng có thể chế biến thành thức ăn cho súc vật bằng cách rút nước bằng sức ép và hơi nóng. Nó cũng được dùng làm gia vị hay đồ trang trí trong một số món ăn. Lớp ngoài cùng của vỏ có thể được dùng làm "zest" để thêm hương vị cam vào thức ăn. Phần trắng của vỏ cam là một nguồn pectin.
Sản phẩm làm từ cam gồm có:
- Nước cam, Brazil là nước sản xuất nước cam nhiều nhất thế giới, sau đó là Florida, Hoa Kỳ.
- Dầu cam, được chế biến bằng cách ép vỏ. Nó được dùng làm gia vị trong thực phẩm và làm hương vị trong nước hoa. Dầu cam có khoảng 90% d-Limonene, một dung môi dùng trong nhiều hóa chất dùng trong gia đình, cùng với dầu chanh dùng để làm chất tẩy dầu mỡ và tẩy rửa nói chung. Chất tẩy rửa từ tinh chất cam hiệu quả, thân thiện với môi trường, và ít độc hại hơn sản phẩm cất từ dầu mỏ, đồng thời có mùi dễ chịu hơn.
Dinh dưỡng
Theo [http://www.nutritiondata.com/facts-001-02s01im.html], 180 gam cam ở dạng đồ tráng miệng nguyên chất cung cấp tới 160% nhu cầu vitamin C trung bình của một người trong một ngày. Cam cũng chứa vitamin A, calci và chất xơ.
Trong văn hóa Việt
Tên Cam trong tiếng Việt có nguồn gốc Hán Việt. Cam có nghĩa là ngọt, như trong
(Sát nghĩa: ngọt đắng cùng nhau),
(Sát nghĩa: ngọt đắng. Ý nghĩa: những gian nan, thay đổi giữa may mắn và bất lợi).
Sử dụng
- Vỏ cam dày lớp màu trắng của nó được gọi là trần bì là một vị thuốc Nam dùng chữa ho.
Lưu ý
Cam với nghĩa rộng hơn trong tên gọi thực vật còn được dùng để chỉ một số loài khác cùng chi như cam chanh (cam đắng, cam chua) (Citrus aurantium), cam sành v.v
Ảnh
Hình:Một cây cam.jpg|Một cây cam sành ở miền Nam Việt Nam
Tập tin:Oranges and orange juice.jpg|Cam và nước cam
File:Cam Vinh - một loại cam đặc sản Nghệ An.JPG|Cam Vinh, đặc sản đã được nhận chứng nhận chỉ dẫn địa lý ở Nghệ An
Oranges - whole-halved-segment.jpg|
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Rối loạn trầm cảm** (**MDD**, **M**ajor **D**epressive **D**isorder) hay **trầm cảm** là một chứng rối loạn tâm thần phổ biến. Các triệu chứng của căn bệnh bao gồm: tâm trạng buồn bã kéo dài ít
**Cổ cầm** (; ) là một loại nhạc cụ Trung Quốc thuộc bộ dây dạng gảy gồm có 7 dây. Đàn này được chơi từ thời cổ đại, theo truyền thống được các học giả
nhỏ|David Oistrakh đang biểu diễn một bản concerto cho vĩ cầm năm 1960 **Concerto cho vĩ cầm** là một bản hòa tấu dành cho vĩ cầm độc tấu (đôi khi là hai hoặc nhiều hơn)
nhỏ|250x250px|Cây vĩ cầm Baroque Jacob Stainer từ năm 1658 **Vĩ cầm Baroque** là một dòng vĩ cầm được tạo ra theo cách thức và tính chất của thời kỳ âm nhạc baroque. Thuật ngữ này
phải|**Influenza A virus**, loại virus gây bệnh cúm gia cầm. Ảnh chụp những tiểu phần virus được nhuộm âm tính trên kính hiển vi điện từ truyền qua.(_Nguồn: Dr. Erskine Palmer, Centers for Disease Control
**Chất độc da cam** (viết tắt: **CĐDC**, tiếng Anh: _Agent Orange_—**Tác nhân da cam**) là một loại hóa chất diệt cỏ và làm rụng lá cây được quân đội Hoa Kỳ sử dụng tại Việt
Tập tin:Steinway & Sons concert grand piano, model D-274, manufactured at Steinway's factory in Hamburg, Germany.png thumb|Henriëtte Ronner-Knip (1897) **Piano** hay **dương cầm** là một nhạc cụ có bàn phím dây trong đó các dây
**Chi Cam chanh** (danh pháp khoa học: **_Citrus_**) là một chi thực vật có hoa trong họ Cửu lý hương (_Rutaceae_), có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới ở đông
thumb|Cam - toàn bộ, cắt đôi và bóc vỏ thumb|Cam sau khi gọt vỏ thumb|right|Hoa cam và cam trên cây thumb|upright|Cam và nước cam **Cam** là một loại quả của nhiều loài cây có múi
thumb|Các loại [[cảm biến ánh sáng.]] **Bộ cảm biến** là thiết bị điện tử cảm nhận những _trạng thái_ hay _quá trình_ vật lý, hóa học hay sinh học của môi trường cần khảo sát,
thumb|Cảnh phim của _[[The Birth of a Nation_ (1915), phim câm có doanh thu cao nhất.]] Tập tin:Silentfilm.png **Phim câm** là những bộ phim không có tiếng động hoặc lời thoại đồng bộ với hình
Đại Cung môn nhìn từ điện Cần Chánh. Vua Khải Định đang tiếp các sứ bộ nước ngoài. **Khu vực Tử Cấm thành**
6. [[Đại Cung môn 7. Tả vu và Hữu vu 8. Điện
**Cẩm Thủy** là một huyện nằm ở phía tây bắc của tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. ## Địa lý Địa giới hành chính huyện Cẩm Thủy: *Phía đông giáp huyện Vĩnh Lộc *Phía bắc giáp
Nhà cảm xạ - tranh minh hoạ sách của Pháp thế kỷ 18 về mê tín dị đoan **Cảm xạ** nói đến khả năng một số người tự nhận là nhạy cảm với bức xạ
thumb|right|[[Fluoxetine (Prozac), một loại SSRI]] thumb|right|Cấu trúc hóa học của [[venlafaxine (Effexor), một loại SNRI]] **Thuốc chống trầm cảm** là thuốc dùng để điều trị rối loạn trầm cảm chính, một số rối loạn lo
**Sân bay quốc tế Cam Ranh** là sân bay dân sự chính phục vụ cho tỉnh Khánh Hòa và các tỉnh Cực Nam Trung Bộ. Đến thời điểm năm 2012, sân bay này đã đạt
**Cam Túc** (, ****) là một tỉnh ở phía tây bắc của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Năm 2018, Cam Túc là tỉnh đông thứ hai mươi hai về số dân, đứng thứ hai
thumb|Mười sáu khuôn mặt thể hiện niềm đam mê của con người – bản khắc màu của J. Pass, 1821, theo tên Charles Le Brun|371x371px **Cảm xúc** () là trạng thái thể chất và tinh
nhỏ|Tình cảm **Tình cảm** là những thái độ thể hiện sự rung cảm ổn định của con người đối với sự vật hiện tượng có liên quan đến nhu cầu và động cơ của họ.
**Cam đắng**, hay **cam chua**, **cam Seville**, **cam bigarade** hay **cam mứt** là tên một loài thực vật thuộc chi Cam chanh có tên khoa học là **_Citrus × aurantium_**, là loài lai giữa bưởi
nhỏ|phải|Nước cam Cam và nước cam **Nước cam** hay **nước cam ép**, hoặc **nước cam vắt** là một loại thức uống phổ biến được làm từ cam bằng cách chiết xuất nước từ trái cam
**Biểu tượng cảm xúc** (tiếng Anh: emoticon /ɪˈməʊ.tɪ.kɒn/ US /ɪˈmoʊ.t̬ə.kɑːn/), viết tắt cho “emotion icon”, cũng được gọi đơn giản là emote, là một hình ảnh đại diện của các biểu hiện trên gương mặt
thumb|Giỏ cam Vinh **Cam Vinh** là tên của một loại trái cây thuộc chi Cam chanh được gắn chỉ dẫn địa lý với địa danh Vinh (Nghệ An, Việt Nam). Cam Vinh quả tròn đều,
nhỏ|phải|Nhận diện cảm xúc **Nhận diện cảm xúc** (_Emotion perception_) là khả năng phát hiện, giải mã và hiểu được các sắc thái cảm xúc của bản thân và người khác thông qua các tín
nhỏ|phải|Kết quả nghiên cứu của Facebook về lây lan cảm xúc **Lây lan cảm xúc** (_Emotional contagion_) hay **Cảm xúc lây lan** là một hình thức lây nhiễm xã hội liên quan đến sự lan
nhỏ|phải|Một vở kịch trong đó có phân đoạn diễn tả sự nhạy cảm nội tâm của các tuyến nhân vật **Sự nhạy cảm** (_Sensibility_) chỉ về một cảm nhận nhạy bén hoặc phản ứng mẫn
thumb|Thành phần cảm biến tải trọng dầm uốn đôi **Cảm biến tải trọng** là một bộ cảm biến được sử dụng để tạo ra một tín hiệu điện có độ lớn tỷ lệ thuận với
thumb | upright |[[Game Boy của Nintendo ra mắt năm 1989, đã thống trị thị trường thiết bị cầm tay trong ít nhất mười năm.]] **Máy chơi trò chơi điện tử cầm tay** hay **console
nhỏ|Ôm một người bị tổn thương là một dấu hiệu của sự đồng cảm **Đồng cảm** là khả năng hiểu hoặc cảm nhận những gì người khác đang trải qua trong khung tham chiếu của
**Cảm biến nhiệt độ** (**RTD**), còn được gọi là **cảm biến nhiệt độ điện trở** (**RTDs**), được sử dụng để đo nhiệt độ. Rất nhiều thành phần RTD bao gồm một đoạn dây mỏng được
Bìa của Cẩm nang Michelin đầu tiên năm 1900 nhỏ|Bảng hiệu ba sao Michelin (2017) trước 1 nhà hàng ở Đức **Cẩm nang Michelin** ( ) là một loạt sách hướng dẫn được xuất bản
**Tỉnh trưởng Chính phủ Nhân dân tỉnh Cam Túc** (tiếng Trung: 甘肃省人民政府省长, bính âm: _Gān Sù shěng rénmín zhèngfǔ shěng zhǎng_, _Cam Túc tỉnh Nhân dân Chính phủ Tỉnh trưởng_) được bầu cử bởi Đại
**Trường Trung học phổ thông Cẩm Phả** là ngôi trường trung học phổ thông công lập nằm trên địa bàn thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Đây là trường trọng điểm của Cẩm Phả
nhỏ|200x200px|Một người đang độc tấu dương cầm ngoài trời. **Đôc tấu dương cầm** là thể loại nhạc phẩm hoặc hình thức biểu diễn riêng cho một dương cầm. Cụm từ này có gốc trong tiếng
**Vĩ cầm điện tử** là loại đàn vĩ cầm được gắn kết các thiết bị sử dụng điện năng để phát ra và truyền đi âm thanh của nó. Đây là một loại nhạc cụ
**Vụ kiện hậu quả chất độc da cam trong Chiến tranh Việt Nam** là vụ kiện của Nhóm bảo vệ quyền lợi của nạn nhân Chất độc da cam/Dioxin đối với 37 công ty sản
phải|**Influenza A virus**, loại virus gây bệnh cúm gia cầm. Ảnh chụp những tiểu phần virus được nhuộm âm tính trên kính hiển vi điện từ truyền qua.(_Nguồn: Dr. Erskine Palmer, Centers for Disease Control
**Vĩ cầm** hay **Vi-ô-lông**, **Tiểu Đề cầm** là loại đàn có kích thước nhỏ nhất và có âm vực cao nhất trong họ vĩ cầm. Đàn gồm có bốn dây, mỗi dây cách nhau một
**Vịnh Cam Ranh** là một vịnh nước sâu ở Việt Nam, thuộc thành phố Cam Ranh và huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa. Vịnh này thường được xem là bến nước sâu tốt nhất Đông
**Cam sành** là một giống cây ăn quả thuộc chi Cam chanh có quả gần như quả cam (**Citrus reticulata x maxima**), có nguồn gốc từ Việt Nam. Quả cam sành rất dễ nhận ra
**Chi Cẩm chướng** (danh pháp khoa học: **_Dianthus_**) là một chi của khoảng 300 loài trong thực vật có hoa của họ Cẩm chướng (Caryophyllaceae), có nguồn gốc chủ yếu ở châu Âu và châu
thumb|Một cảm biến CCD thu hình ảnh [[tia cực tím lắp trên đế nền, dùng trong thiên văn]] **Cảm biến CCD** (viết tắt của Charge Coupled Device trong tiếng Anh và có nghĩa là "_linh
nhỏ|phải|[[Ngỗng và vịt là hai loài thủy cầm phổ biến]] nhỏ|phải|Một con [[ngỗng Canada bị bắt trong trò chơi săn thủy cầm]] **Thủy cầm** hay **thủy điểu** là các loài chim nước trong họ Anseriformes,
**Nhận thức ngoại cảm** hay còn gọi là **giác quan thứ sáu** là khả năng siêu thường của con người tiếp nhận không dựa vào năm giác quan thông thường mà bằng ý nghĩ. Thuật
**_Nghệ sĩ dương cầm_** (tựa tiếng Anh: **_The Pianist_**) là bộ phim điện ảnh chính kịch thuộc thể loại tiểu sử, chiến tranh do Roman Polanski đạo diễn và Adrien Brody thủ vai chính. Phim
Ví dụ phỏng theo cách mà người có khả năng cảm giác kèm có thể cảm giác (nhưng không nhất thiết phải thấy) một số chữ và số. **Cảm giác kèm** (tiếng Anh: _synesthesia_ hay
nhỏ|Một nghệ sĩ dương cầm là nghệ sĩ chơi đàn dương cầm chuyên nghiệp. **Nghệ sĩ dương cầm** là nhạc sĩ chuyên nghiệp chơi đàn dương cầm. Một nghệ sĩ dương cầm có thể vừa
nhỏ|Bệnh nhân mắc chứng hoang tưởng tự đại có thể lầm tưởng rằng họ mạnh mẽ hơn nhiều so với thực tế (chứng hoang tưởng tự đại). **Hưng cảm** hay **mania** là một tâm trạng
[[Cảm biến CCD|Cảm biến ảnh CCD trên một bo mạch tích hợp|thumb]] thumb|Ảnh phóng to góc cảm biến ảnh của một chiếc [[webcam]] thumb|Cảm biến ảnh trên bo mạch của chiếc Nikon Coolpix L2 6
**Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam** (tên tiếng Anh: _Vietnam Association for Victims of Agent Orange/dioxin_ - **VAVA**) là một tổ chức xã hội tại Việt Nam, chủ trương đoàn kết, tập