✨Aksai Chin

Aksai Chin (tiếng Trung: 阿克赛钦; bính âm: Ākèsàiqīn, Hán Việt: A Khắc Tái Khâm, Hindi: अक्साई चिन, tiếng Urdu: اکسائی چن) là một trong hai khu vực tranh chấp giữa Trung Quốc và Ấn Độ, ngoài Aksai Chin thì vùng tranh chấp còn lại Arunachal Pradesh. Trong hai vùng tranh chấp, Trung Quốc kiểm soát vùng Aksai Chin còn Arunachal Pradesh do Ấn Độ kiểm soát, là một đơn vị hành chính cấp bang của Ấn Độ.

Tuy do Trung Quốc kiểm soát nhưng vùng tranh chấp Aksai Chin vẫn được Ấn Độ tuyên bố chủ quyền, New Delhi xem nó như là một phần của lãnh thổ liên bang Ladakh. Đỉnh điểm trong cuộc tranh chấp hai vùng là năm 1962, giữa Trung Quốc và Ấn Độ có một cuộc chiến tranh nổ ra ở khu vực quanh biên giới hai nước, nhưng hai bên cũng nhanh đi đến hồi kết với việc Bắc Kinh và New Delhi cùng tôn trọng đường phân chia thực tế, có từ thời Đế quốc Anh còn thống trị Ấn Độ.

Vùng tranh chấp Aksai Chin được phía Trung Quốc sáp nhập và trở thành một phần của huyện Hotan (Khotan) thuộc địa khu Hotan (Khotan), khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương.

Địa lý

nhỏ|Bản đồ vùng [[Kashmir theo phân chia kiểm soát giữa Ấn Độ, Trung Quốc và Pakistan]] Aksai Chin là một trong hai khu vực biên giới tranh chấp có kích thước lớn nằm giữa Trung Quốc và Ấn Độ. Ấn Độ yêu sách Aksai Chin là bộ phận cực đông của lãnh thổ liên bang Ladakh. Trung Quốc yêu sách rằng Aksai Chin là bộ phận của Khu tự trị Tân Cương. Đường phân chia khu vực do Ấn Độ kiểm soát của Ladakh với Aksai Chin được gọi là Đường Kiểm soát Thực tế (LAC) và đồng quy với đường yêu sách Aksai Chin của Trung Quốc.

Aksai Chin có diện tích khoảng . Lãnh thổ phần lớn là một hoang mạc rộng có độ cao lớn, với điểm thấp (trên Sông Karakash) là khoảng trên mực nước biển. Tại phía tây nam, các dãy núi cao đến kéo dài về phía đông nam từ Bình nguyên Depsang tạo thành biên giới thực tế giữa Aksai Chin và Kashmir do Ấn Độ kiểm soát. Tại phía bắc, Dãy núi Côn Lôn chia tách Aksai Chin khỏi Bồn địa Tarim, phần còn lại của Huyện Hotan thuộc bồn địa này.

Aksai Chin có một số lòng chào nội lục với nhiều hồ muối hoặc hồ kiềm. Các hồ muối lớn như Surigh Yilganning Kol, Tso tang, Aksai Chin, Hongshan. Phần lớn phần phía bắc của Aksai Chin được gọi là bình nguyên kiềm, nằm gần sông lớn nhất của Aksai Chin là Karakash, nó nhận được nước tan chảy từ một số sông băng, chạy qua Côn Luân xa về tây bắc, tại huyện Bì Sơn và tiến vào Bồn địa Tarim, nó là một trong các nguồn cung cấp nước chính của các huyện Karakax và Hotan.

Aksai Chin có độ cao lớn, khí hậu núi cao. Tại Kangxiwa, nhiệt độ bình quân năm là -0,6 °C, nhiệt độ bình quân tháng 1 là -11,3 °C, nhiệt độ bình quân tháng 7 là 9,8 °C, mỗi năm có 10 ngày không có sương giá. Aksai Chin nằm tại vùng bóng mưa, gió mùa tây nam rất khó vượt qua Dãy Himalaya để thổi đến, dòng khí phía tây cũng khó vượt qua Dãy Karakorum và Tây Côn Luân, quan trắc thực tế cho thấy lượng giáng thủy bình quân năm không quá 100 mm, Kangxiwa là 36mm, điểm thiên văn là 47 mm.

Cư dân

Ngoài binh sĩ quân đội Trung Quốc, cư dân Aksai Chin tại hầu hết lãnh thổ là thành viên của các nhóm du mục như Bakarwal, họ định kỳ vượt qua khu vực, Điểm dân cư được biết đến nhất là thị trấn Điềm Thủy Hải 甜水海 và Thiết Long Than 铁隆滩.

Lịch sử

thumb Aksai nằm trên độ cao , ở thế cô độc nên không quan trọng về con người ngoại trừ nằm trên tuyến mậu dịch cổ đại, cung cấp một tuyến đường tạm thời vào mùa hè cho các đoàn buôn giữa Tân Cương và Tây Tạng.

Một trong các hiệp ước sớm nhất về biên giới tại phần phía tây được ký kết vào năm 1842. Liên bang Sikh tại vùng Punjab thuộc Ấn Độ đã sáp nhập Ladakh vào bang Jammu trong năm 1834. Năm 1841, họ đem quân xâm chiếm Tây Tạng. Quân Thanh đánh bại quân Sikh và lần lượt tiến vào Ladakh và bao vây Leh. Sau khi bị quân Sikh chặn lại, người Trung Quốc và người Sikh ký kết một hiệp định vào tháng 9 năm 1842, quy định không xâm nhập hoặc quấy nhiễu biên giới của nước khác. Anh đánh bại người Sikh vào năm 1846, dẫn đến chủ quyền đối với Ladakh về tay người Anh, và các ủy viên người Anh nỗ lực gặp các quan chức Trung Quốc để thảo luận biên giới giữa họ. Tuy nhiên, hai phía có vẻ đủ thỏa mãn với biên giới truyền thống được công nhận và xác định theo các yếu tố tự nhiên, và biên giới không được phân định.

Đường Johnson

right|thumb

Một công chức của Cục Đo đạc Ấn Độ là William Johnson đề xuất "Đường Johnson" vào năm 1865, đặt Aksai Chin thuộc Kashmir. Đương thời đang xảy ra khởi nghĩa của người Hồi chống nhà Thanh, nhà Thanh không kiểm soát được phần lớn Tân Cương, do đó đường này chưa từng được trình cho Trung Quốc. Johnson bị Chính phủ Anh khiển trách và phải từ chức khỏi Cục Đo đạc Ấn Độ. Maharajah của Kashmir cho xây một công sự tại Shahidulla (nay là Xaidulla), và cho binh sĩ đồn trú tại đó một số năm để bảo vệ các đoàn buôn. Công sự bỏ hoang có vẻ được người Kashmir xây một vài năm trước đó. Năm 1878, nhà Thanh tái chinh phục Tân Cương, và đến năm 1890 họ đã có được Shahidulla trước khi vấn đề được giải quyết. Đương thời, Anh Quốc quan tâm đến mối nguy Nga bành trướng do Trung Quốc suy yếu, và Ardagh lập luận rằng đường của ông có thể phòng thủ được. Đường Ardagh thực tế là phiên bản sửa đổi của Đường Johnson, và được gọi là "Đường Johnson-Ardagh".

Đường Macartney–Macdonald

Năm 1893, một quan chức cấp cao của nhà Thanh tại Kashgar đưa biên giới do Trung Quốc đề xuất cho Tổng lãnh sự Anh tại Kashgar là George Macartney. Biên giới này đưa Bình nguyên Lingzi Tang nằm ở phía nam Dãy Laktsang thuộc về Ấn Độ, còn Aksai Chin ở phía bắc Dãy Laktsang thuộc về Trung Quốc. Macartney chấp thuận đề xuất này và chuyển tiếp nó đến chính phủ Ấn Độ thuộc Anh. Biên giới này dọc theo Dãy núi Karakoram, được các quan chức Anh đề xuất và ủng hộ do một số nguyên nhân. Dãy núi Karakoram tạo thành một biên giới tự nhiên, sẽ xác định biên giới của người Anh đến lưu vực Sông Ấn trong khi để lưu vực của Sông Tarim cho Trung Quốc kiểm soát, và Trung Quốc kiểm soát dải này sẽ gây ra trở ngại hơn nữa cho bước tiến của Nga tại Trung Á.

1899 đến năm 1947

Cả hai đường Johnson-Ardagh và Macartney-MacDonald đều được sử dụng trong các bản đồ của Anh về Ấn Độ. song đến năm 1911, Cách mạng Tân Hợi bùng phát khiến quyền lực trung ương tại Trung Quốc sụp đổ, và đến cuối Chiến tranh thế giới thứ nhất, người Anh chính thức sử dụng Đường Johnson. Tuy nhiên, họ không có bước đi nào để xây dựng các tiền đồn hoặc xác nhận kiểm soát thực tế trên thực địa. Khi các quan chức Anh biết được việc quan chức Liên Xô trắc địa Aksai Chin cho quân phiệt Thịnh Thế Tài tại Tân Cương vào năm 1940-1941, họ lại chủ trương Đường Johnson.

Lập trường của Ấn Độ theo lời Thủ tướng Nehru là Aksai Chin là "bộ phận của khu vực Ladakh thuộc Ấn Độ trong nhiều thế kỷ" và rằng biên giới phía bắc này là một "thứ kiên định và rõ ràng không tiến hành thảo luận với bất kỳ ai".