:''Xem các mục từ khác cũng có tên Sukhothai tại Sukhothai.
Vương quốc Sukhothai (tiếng Thái: อาณาจักรสุโขทัย, phát âm như A-na-chặc Xụ-khổ-thai; Hán-Việt: Tố Khả Thái 素可泰, phiên âm tiếng Việt: Su-khô-thay) là một vương quốc cổ của người Thái ở nửa phía Nam của vùng Bắc Thái Lan hiện đại. Vương quốc này tồn tại từ năm 1238 đến năm 1438. Kinh đô cũ của vương quốc này ngày nay ở vị trí của xã Muang Kao, cách thị trấn Sukhothai 12 km về phía tây. Nơi đây hiện là một công viên lịch sử lưu giữ các di tích của kinh thành cũ.
Cương vực của Sukhothai.
Lịch sử
Cho đến đầu thế kỷ 13, người Thái dù đã định cư vững chắc ở miền Bắc Thái Lan ngày nay, song họ phải chịu sự chi phối của Đế quốc Khmer hùng mạnh. Tuy nhiên, Đế quốc Khmer đã bắt đầu suy yếu từ sau khi vua Jayavarman VII qua đời, khiến cho sức chi phối của người Khmer ở vùng đất người Thái định cư suy yếu đáng kể. Kết quả, năm 1238, Pho Khun Pha Muang là thủ lĩnh người Thái ở Lato (nay là Mueang Phetchabun, tỉnh Phetchabun, phía bắc Thái Lan) và Pho Khun Bang Klang Hao là thủ lĩnh người Thái ở Banyang (nay là Nakhonthai) đã cùng nhau đánh đuổi quân Khmer, tuyên bố độc lập, chiếm thành phố Sukhothai làm kinh đô của mình. Pho Khun Bang Klang Hao sau đó trở thành vị vua đầu tiên của Sukhothai, tự xưng là Pho Khun Si Indrathit (hay Intradit), lập niên triều đại đầu tiên của Sukhothai là Triều Phra Ruang. Sự kiện này về mặt truyền thống đã đánh dấu sự thành lập quốc gia Thái - Lào hiện nay, dù các vương quốc nổi tiếng của người Thái khác như Lan Na, Phayao, Chiang Saen, Muang Sua, Heokam, Mong Mao cũng được lập vào khoảng cùng thời gian tranh thủ khoảng trống quyền lực ở khu vực do việc Đế quốc Mông Cổ xuôi dòng Mê Kông tấn công Đế quốc Khmer rồi rút về.
nhỏ|Bản sao của Silajaruek Pokhun Ramkamhaeng
Sukhothai mở rộng bằng cách tạo các liên minh với các vương quốc Thái khác, dùng Phật giáo Thượng tọa bộ làm quốc giáo với sự giúp đỡ của các nhà sư Ceylon. Intradit truyền ngôi cho con trai là Pho Khun Ban Muang, và năm 1278 đến lượt em trai là Pho Khun Ramkhamhaeng kế vị. Dưới thời vua Ramkhamhaeng Đại Đế, Sukhothai trải qua một thời kỳ hoàng kim thịnh vượng. Ramkhamhaeng đã có công tạo ra bảng chữ cái Thái (được coi là có niên đại vào năm 1283, dựa trên chứng cứ là văn bia Ramkhamhaeng gây nhiều tranh cãi, văn bia này được cho là lưu giữ dạng cổ nhất của chữ viết Thái. Vào thời đỉnh cao của mình, ảnh hưởng của vương quốc này trải dài từ Martaban (nay thuộc Myanmar) đến Luang Prabang (nay thuộc Lào) và xuống tận bán đảo Mã Lai cho đến phía Nam tận Nakhon Si Thammarat, phạm vi ảnh hưởng của vương quốc này rộng hơn nhiều so với lãnh thổ Thái Lan ngày nay, dù mức độ kiểm soát thực tế không như tầm ảnh hưởng.
Sau khi Ramkhamhaeng băng hà, con trai ông là Loethai kế vị. Các vương quốc chư hầu lần lượt giành độc lập, đầu tiên là Uttaradit ở phía Bắc, và ngay sau đó là các vương quốc Lào Luang Prabang và Viêng Chăn. Lan Na giành quyền kiểm soát Tak, một trong những thành thị đầu tiên dưới quyền kiểm soát của Sukhothai. Về phía Nam, thành Suphanburi giàu có cũng sớm ly khai khỏi triều Loethai. Do đó, vương quốc này đã nhanh chóng suy giảm về lại với tầm vóc của thời kỳ đầu. Trong khi đó, Ayutthaya trở nên hùng mạnh, và cuối cùng vào năm 1378, vua Thammaracha II của Sukhothai đã phải chịu thuần phục cường quốc mới này.
Silajaruek Sukhothai (Các bản chạm khắc đá của vương quốc Sukhothai) là hàng trăm viên đá có chạm khắc chữ ghi lại lịch sử của giai đoạn này. Trong số này, quan trọng nhất là Silajaruek Pokhun Ramkamhaeng (Bản khắc đá của vua Ramkamhaeng), Silajaruek Wat Srichum (một ghi chép về lịch sử của khu vực và của Srilanka), và Silajaruek Wat Pamamuang (một bản ghi chép tôn giáo - chính trị của vua Loethai).
Sukhothai trở thành chư hầu của quốc gia Ayutthaya giữa 1365 và 1378. Năm 1412, Ayutthaya đã dựng lên một thái thú và vua Thammaracha IV được Ayutthaya đưa lên ngôi. Khoảng năm 1430, Thammaracha dời đô đến Phitsanulok. Sau cái chết của ông năm 1438, vương quốc này bị hạ xuống chỉ còn là một tỉnh của Ayutthaya.
Các vị vua của Sukhothai
Phật giáo
nhỏ|phải|Đền hoàng gia Sukhothai, bản sao ở [[Muang Boran]]
Các đền đài, tự viện Phật giáo của vương quốc này được xây dựng kiên cố bằng đá trong khi hoàng cung, dinh thự, nhà ở..được xây dựng bằng gỗ và không còn tồn tại. Những kiến trúc bằng đá của Sukhothai thể hiện nhiều phong cách kiến trúc từ các di chỉ Phật giáo thuộc nhiều nền văn hóa khác nhau bao gồm: kiến trúc trước đó của dân tộc Môn trong vùng, kiến trúc Khmer và các chi tiết kiến trúc từ di chỉ Phật giáo Sri Lanka.
Quần thể kiến trúc Phật giáo quan trọng nhất ở đây là Wat Mahathat. Nó gồm một cụm 200 bảo tháp, mười phòng hội là những đền chùa khác. Các công trình này được sắp hàng theo trục Đông - Tây. Tâm của Wat Mahathat là một bảo tháp cao, trên cùng có phần búp sen, chi tiết của kiến trúc Phật giáo Thái Lan. Những tháp nhỏ hơn được xây bao quanh bảo tháp, được làm bằng gạch và trát vữa. Có nhiều loại tượng có kích thước ngang tầm người hoặc rất to lớn, đồ sộ ở nơi đây.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
:''Xem các mục từ khác cũng có tên Sukhothai tại Sukhothai. **Vương quốc Sukhothai** (tiếng Thái: อาณาจักรสุโขทัย, phát âm như _A-na-chặc Xụ-khổ-thai_; Hán-Việt: **Tố Khả Thái** 素可泰, phiên âm tiếng Việt: **Su-khô-thay**) là một vương
**Vương quốc Ayutthaya** (tiếng Thái: อยุธยา; phiên âm tiếng Việt: _A-dút-tha-da_; Hán-Việt: **A Du Đà Da** 阿瑜陀耶 hay **Đại Thành** 大城) là một vương quốc của người Thái tồn tại từ năm 1351 đến 1767.
Vương quốc **in đậm** là vương quốc chứa nhiều các vương quốc nhỏ. ## Châu Phi * Ai Cập cổ đại - (3150 TCN - 30 TCN) * Vương quốc Kerma - (2500 TCN -
**Vương quốc Lavo** (tiếng Thái: เมืองละโว้; Hán-Việt: **La Oa** 羅渦) là một thể chế chính trị ở tả ngạn sông Chao Phraya trong thung lũng Thượng Chao Phraya, tồn tại từ khoảng thế kỷ 7
**Thành phố lịch sử Sukhothai và các đô thị lân cận** là một Di sản thế giới được UNESCO công nhận bao gồm ba Công viên lịch sử Sukhothai, Si Satchanalai và Kamphaeng Phet. Đây
**Vương quốc Hanthawaddy** (tiếng Myanmar: ဟံသာဝတီ ပဲခူး တိုင်းပြည်; còn gọi **Hanthawaddy Pegu** hoặc đơn giản là **Pegu**; Hán-Việt: **Bột Cố** 勃固) từng là một quốc gia lớn của người Môn cai trị miền Hạ Miến
**Vương quốc Nakhon Si Thammarat** (hay vương quốc Ligor) là một trong những tiểu quốc (_mueang_) Mã Lai kiểm soát một phần lớn bán đảo Mã Lai, sau bị người Xiêm thôn tính gộp vào
**Đế quốc Khmer** hay **Đế quốc Angkor** (tiếng Khmer cổ: ; chuyển tự Latinh: **Kambuja**) là một cựu đế quốc rộng lớn nhất Đông Nam Á với diện tích lên đến 1 triệu km², từ
**Vương quốc Patani** (chữ Jawi : كراجأن ڤتتاني Kerajaan Patani), hoặc gọi **Sultan quốc Patani**, là một cổ quốc ở bán đảo Mã Lai từ thế kỉ XV đến thế kỉ XVIII. Tạ Chí Đại
Người Môn là một trong những tộc người ở Myanmar. Trong quá khứ, người Môn ở Myanmar đã từng lập nên quốc gia riêng. Các quốc gia Hanthawaddy và Hanthawaddy Phục hưng được công nhân
nhỏ|Phòng họp Quốc hội Thái Lan nhỏ|Tòa nhà Quốc hội Thái Lan Tập tin:Abhisit in the Thai House of Representatives.jpg **Quốc hội Thái Lan** (, _Rathasapha_) là cơ quan lập pháp của Thái Lan. Đây
**Thái Lan**, gọi ngắn là **Thái**, quốc hiệu là **Vương quốc Thái Lan**, là một quốc gia ở Đông Nam Á, phía bắc giáp Lào và Myanmar, phía đông giáp Lào và Campuchia, phía nam
**Chế độ quân chủ Thái Lan** (với vua được gọi là **Quốc vương Thái Lan**, **vua Thái** hoặc **vua Xiêm** trong một số giai đoạn lịch sử) đề cập đến chế độ quân chủ lập
**HTMS _Sukhothai_ (FS-442)** (, ) là một chiếc tàu corvette của Hải quân Hoàng gia Thái Lan. Tàu được đặt tên theo Vương quốc Sukhothai, theo truyền thống được xem là vương quốc Thái đầu
**Công viên lịch sử Sukhothai** () bao gồm những tàn tích của Sukhothai, kinh đô của Vương quốc Sukhothai vào thế kỷ 13 và 14, hiện nay thuộc phía Bắc Thái Lan. Công viên này
**Mahathammaracha IV** () tên khai sinh **Boromapan** () là vị vua cuối cùng của Vương quốc Sukhothai. Năm 1419, sau cái chết của Sai Lue Thai, các con trai của ông là Phaya Ram và
Vương hậu và công chúa phu nhân của Thái Lan Tập tin:Emblem of the House of Chakri.svg ## Vương quốc Sukhothai ### Vương triều Phra Ruang ## Vương quốc Ayutthaya ### Vương triều Uthong ###
**Si Satchanalai** () là huyện (_amphoe_) cực bắc thuộc tỉnh Sukhothai, miền nam Thái Lan. ## Địa lý trái|nhỏ|Wat Chang Lom ở công viên lịch sử Si Satchanalai Các huyện giáp ranh (từ phía tây
**Đồ gốm men ngọc** hay **đồ gốm men xanh** là đồ gốm được tráng men màu xanh lục nhạt của ngọc. Men ngọc là một loại men gốm trong suốt, thường với các vết rạn
**Hiện tượng quan sát thấy UFO ở Thái Lan** đã được ghi nhận từ đầu thế kỷ 14. ## Trước đó Hiện tượng quan sát thấy UFO từng được ghi lại trong biên niên sử
**Srivijaya** hay **Tam Phật Tề** (三佛齊) là một liên minh kiểu mandala gồm nhiều nhà nước cổ từng tồn tại ở miền Đông Sumatra, bán đảo Malay và một phần đảo Borneo và Java, hình
**Lán Na** (tiếng Thái: ล้านนา; Hán-Việt: **Lan Nạp** 蘭納) là tên một vương quốc cổ từng tồn tại từ cuối thế kỷ 13 đến gần cuối thế kỷ 18 ở miền núi phía Bắc của
Người Khmer, một trong những dân cư đầu tiên và cũng là một trong những dân tộc đầu tiên ở Đông Nam Á, chấp nhận những tư tưởng tôn giáo và các thể chế chính
**Jayavarman VIII** là một trong những vị vua của Đế quốc Khmer. Ông trị vì tự năm 1243 đến năm 1295, khi ông thoái vị. ## Tiểu sử Trong thời gian trị vì của Jayavarman
**Indravarman II** () là vua của Đế quốc Khmer, con trai của Jayavarman VII. Có sự tranh cãi về thời gian ông ta cai trị, vì người kế vì ông ta, Jayavarman VIII, có lẽ
thumb|Bản đồ hệ thống đường xá Khmer cổ đại của [[Đế quốc Khmer]] **Xa lộ Khmer cổ đại** (tiếng Khmer: ផ្លូវបុរាណខ្មែរ) là một con đường dài hướng về phía tây bắc nối liền Angkor (ở
**Ram Khamhaeng** (; _Pho Khun Ramkhamhaeng_, đọc là **Ram-khăm-hẻng**; sinh khoảng 1237-1247; mất: 1298) là Vua thứ ba của vương triều Phra Ruang của vương quốc Sukhothai. Ông là vị vua có công rất lớn
**Borommatrailokkanat** (, , ) hay còn gọi là vua **Trailok** (1431 – 1488) là vị Quốc vương thứ 8 của Vương quốc Ayutthaya trong lịch sử Thái Lan. Triều đại của ông kéo dài 40
**Lịch sử Thái Lan** bắt đầu từ những người Thái di cư vào khu vực Thái Lan hiện nay trong thiên niên kỷ thứ nhất. Người Thái thành lập những quốc gia riêng của họ.
**Maha Thammarachathirat** () hoặc **Sanphet I** (), hoặc Maha Tammaraja, trước đây gọi là Khun Phirenthrathep (), hoặc Khun Piren, là vị vua đầu tiên của Vương quốc Ayutthaya của triều đại Sukhothai cầm quyền
nhỏ|phải|Thai tạng giới [[Mạn-đà-la ()]] nhỏ|phải|Vòng Pháp luân **Nghệ thuật Phật giáo** là sự phản ánh các khái niệm trong đạo Phật dưới các hình thức nghệ thuật khác nhau – nhất là các lĩnh
**Somdet Phra Borommaracha I** (, , ? - 1388), hay còn được gọi với cái tên là **Khun Luang Pa Ngua** (), hoặc **Baromaraja I** là vị Quốc vương thứ 3 của Vương quốc Ayutthaya
**Vua Sri Indraditya** (); cai trị Vương quốc Sukhothai từ năm 1238 đến 1270. Ông được coi là người sáng lập ra triều đại Phra Ruang, là triều đại đầu tiên trong lịch sử Thái
**Ban Mueang** (, là quốc vương Sukhothai, một vương quốc cổ xưa ở Thái Lan. Ông xuất thân từ Triều Phra Ruang. Sau khi cha ông, Pho Khun Si Intharathit, qua đời, Pho Khun Ban
**Phra Bat Somdet Phra Phutthayotfa Chulalok Maharat** (, 20 tháng 3 năm 1736 – 7 tháng 9 năm 1809), tên khai sinh là **Thongduang** (), còn được gọi là **Rama I**, thụy hiệu đầy đủ
**Tiếng Thái** (, ), còn gọi là **tiếng Xiêm** hay **tiếng Thái Xiêm**, là ngôn ngữ chính thức của Thái Lan và là tiếng mẹ đẻ của người Thái, dân tộc chiếm đa số ở
**Intharacha** () hay **Intraraja** (1359 - 1424), là vị Quốc vương thứ 7 của Vương quốc Ayutthaya trong lịch sử Thái Lan. ## Thành chủ Suphan Buri Là cháu trai của tiên vương Boromracha I,
**Pha Mueang** (tên đầy đủ là **Pho Khun Pha Mueang**, , cuối thế kỷ 13 - giữa thế kỷ 14) là một nhà quý tộc Thái Lan và là tướng lãnh của Rad và đóng
Lịch sử chế độ quân chủ Thái Lan được ghi nhận bắt đầu bằng việc thành lập Vương quốc Sukhothai bởi Si Inthrathit vào năm 1238. Chế độ quân chủ Thái Lan sau đó cũng
**Tak** (tiếng Thái: **ตาก**, phiên âm: Tạc) là một tỉnh miền Bắc của Thái Lan. Các tỉnh lân cận (từ phía bắc theo chiều kim đồng hồ) là: Mae Hong Son, Chiang Mai, Lamphun, Lampang,
nhỏ|258x258px|phải|[[Hoàng kỳ Thái Lan|Hoàng kỳ của vương quốc Thái Lan. Garuda (_kim sí điểu_) ở giữa biểu tượng cho hoàng gia từ thời kỳ Ayutthaya.]] ## Vương quốc Sukhothai ### Triều Phra Ruang (1238–1368, 1368–1438)
**Lễ hội hoa đăng Thái Lan** (, , ) là một lễ hội truyền thống, có từ rất lâu đời được bắt nguồn từ đất nước Thái Lan. Hàng năm lễ hội được tổ chức
**Người Mã Lai** hay **Người Malay** (; chữ Jawi: ملايو) là một dân tộc Nam Đảo nói Tiếng Mã Lai chủ yếu sinh sống trên bán đảo Mã Lai cùng các khu vực ven biển
**Campuchia** là một đất nước ở bán đảo Đông Dương, có lịch sử lâu đời và ảnh hưởng nền văn minh Ấn Độ. ## Các vương quốc đầu tiên Người ta biết về nước Phù
**Phitsanulok** (tiếng Thái: **พิษณุโลก**, phiên âm: Bít-xa-nu-lóc) là một tỉnh miền Bắc của Thái Lan. Các tỉnh giáp ranh (từ phía đông theo chiều kim đồng hồ): Loei, Phetchabun, Phichit, Kamphaeng Phet, Sukhothai, Uttaradit. Về
**Ngua Nam Thum** (, là vị vua thứ năm của Vương quốc Sukhothai, thuộc triều đại Phra Ruang. ## Tiểu sử Theo "Chinakalamaalikorn", Phaya Ngua Nam Thum là một trong những người con trai của
**Loe Thai** (, là vị vua thứ tư Vương quốc Sukhothai (một vương quốc lịch sử của Thái Lan) từ năm 1298 đến năm 1323. Ông là vị vua kế nhiệm cha mình là Ram
**Maha Chakkraphat** () (nghĩa đen được dịch là Hoàng đế vĩ đại) (1509 – 1569) là vị vua của vương quốc Ayutthaya 1548 – 1564 và 1568 đến 1569. Nguyên gọi là Hoàng tử Thianracha,
**Hốt Tất Liệt** (, _Xubilaĭ Khaan_, ; 23 tháng 9, 1215 - 18 tháng 2, 1294), Hãn hiệu **Tiết Thiện Hãn** (ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠᠠᠨ, Сэцэн хаан, _Sechen Khan_), là Đại Hãn thứ năm của đế quốc
**Narai** ( 16 tháng 2 năm 1633 - 11 tháng 7 năm 1688) hoặc **Ramathibodi III** (รามาธิบดีที่ 3) hay **Ramathibodi Si Sanphet** (รามาธิบดีศรีสรรเพชญ์), là vị vua thứ 27 của vuơng quốc Ayutthaya từ năm 1656