✨Vojislav Koštunica

Vojislav Kostunica (tiếng Serbia bằng chữ cái Kirin: Војислав Коштуница, phát âm [vɔjisla kɔʃtunitsa], phát âm tiếng Việt: Vôi-xláp Cô-xtu-ni-xa; sinh 24 tháng 3 năm 1944) là một nhà chính trị nổi tiếng tại Serbia, chủ tịch Đảng dân chủ Serbia. Ông là Tổng thống cuối cùng của Cộng hòa Liên bang Nam Tư, kế nhiệm Slobodan Milošević và giữ chức từ năm 2000 đến năm 2003. Ông cũng đã phục vụ hai nhiệm kỳ làm Thủ tướng Serbia, năm 2004 đến năm 2007 và năm 2007 đến năm 2008.

Ông được báo giới nhiều lần đề cập với tư cách là người có tư tưởng dân tộc, ôn hoà, thân Nga đồng thời cũng là người có thái độ cứng rắn đối với các vấn đề về dẫn độ cựu tổng thống Milosevic và việc Kosovo được Mỹ hậu thuẫn tuyên bố độc lập, qua đó thể hiện lập trường chống Mỹ và phương Tây khá quyết liệt của ông.

Ông hài hước tự nhận mình "khá là giống với de Gaulle"''.

Sự nghiệp chính trị

Những giai đoạn đầu tiên

Sinh ra ở Beograd, Kostunica tốt nghiệp trường luật của Đại học Beograd với bằng tiến sĩ. Ông bị mất việc làm của mình với vị trí giáo sư luật tại đó tổ chức đó vào năm 1974, sau khi chỉ trích chính quyền Cộng sản của Josip Broz Tito. Năm 1989, ông trở thành một trong những sáng lập viên của Đảng Dân chủ. Ông rời Đảng Dân chủ trong tháng 7 năm 1992 do quan điểm đối lập trong lãnh đạo và thành lập Đảng Dân chủ Serbia, và làm chủ tịch đảng này. Đây là giai đoạn mà đất nước Nam Tư trải qua nhiều biến động lịch sử kể do ảnh hưởng từ việc Liên Xô sụp đổ, các phong trào đấu tranh dân chủ dồn dập liên tục gây áp lực cho chính quyền cộng sản hiện hành. Kostunica cũng có những chuẩn bị nhất định cho sự nghiệp chính trị của mình trong giai đoạn này.

Được bầu làm tổng thống

Kostunica là một chính trị gia bảo thủ không có mối liên quan đến Đảng Cộng sản cũ. Được hỗ trợ bởi các cử tri cả hai dân tộc và phương Tây ủng hộ, Đảng Đối lập Dân chủ Serbia ủng hộ ông trong cuộc bầu cử tổng thống tháng 9 năm 2000. Sau sự kiện biến động tháng mười 2000, Kostunica đã tuyên bố là người chiến thắng cuối cùng của cuộc bầu cử và tiếp tục làm tổng thống Cộng hòa Liên bang Nam Tư cho đến tháng 2 năm 2003, khi nhà nước này tan rã và đã được thay thế bằng hai quốc gia Serbia và Montenegro và chức vụ của ông giữ được bãi bỏ.

Cuộc bầu cử Nam Tư năm 2000 diễn ra trong bối cảnh tình hình kinh tế của nước này đặc biệt khó khăn như kiệt quệ sau chiến tranh, tỷ lệ thất nghiệp là 30%, lạm phát 100%, GDP chỉ bằng 54% của năm 1991, đời sống nhân dân sa sút, hoang mang, dao động, xã hội có hơn 01 triệu người thất nghiệp. Kostunica đã ứng cử tổng thống Nam Tư với những sách lược hợp lý.

Trong cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 24 tháng 9 năm 2000, ứng cử viên Milosevic đã bị đánh bại bởi Kostunica, ứng cử viên tổng thống độc lập nhưng Milosevic lại không chịu công nhận kết quả. Trước sự ngoan cố của Milosevic, các đảng phái, các tổ chức tôn giáo và xã hội đã đoàn kết đứng sau lưng của Kostunica tổ chức các cuộc biểu tình đòi Milosevic phải thoái nhiệm. Trước áp lực của quần chúng quá mạnh, trong khi quân đội và cảnh sát không chấp hành mệnh lệnh với lý do 'không thể bắn vào nhân dân', Milosevic phải tuyên bố chuyển giao quyền lãnh đạo cho Vojislav Kostunica vào ngày 5 tháng 10 năm 2000. Trong ngày này, hàng trăm nghìn người dân đã kéo về thủ đô, phong toả các tuyến phố, bắn vào trụ sở Quốc hội và Đài Truyền hình quốc gia. Sức ép từ cuộc biểu tình đường phố, từ những vụ đụng độ đã khiến nhà lãnh đạo Slobodan Milosevic khi đó thừa nhận thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống và chúc mừng thắng lợi của Vojislav Kostunica.

Cuộc chuyển giao quyền lực ngoạn mục này đã được một số báo chí bình chọn là một trong 10 cuộc chuyển giao quyền lực để lại dấu ấn nhất trong thập kỷ qua . Tổng thống Vojislav Kostunica được thế giới phong tặng danh hiệu "Chính trị gia trong năm".

Một sự kiện đáng chú ý là trong huyến thăm chính thức đầu tiên Liên bang Nga của ông. Khi phái đoàn cao cấp Nam Tư từ sân bay về thủ đô Moskva, thì trên đường có 1 chiếc ôtô con ngược chiều mất điều khiển cứ hướng thẳng vào đầu chiếc ôtô của Tổng thống Kostunica mà lao vào. Một người sĩ quan của đoàn xe làm nhiệm vụ đặc biệt đã điều khiển chiếc ôtô hộ tống vọt lên hứng chịu cú đâm chiếc ôtô của anh ta và chiếc xe ngược chiều kia chỉ va đập mạnh ở bên hông. Nhờ vậy, hai người đều còn sống. Ngoài chiếc ôtô bị hư hỏng nằm lại bên đường, đoàn hộ tống Tổng thống Costunica vẫn đi liền một mạch về thủ đô. Vụ việc này đến nay vẫn chưa có giải thích rõ ràng.

Mặc dù trong lịch sử ông đã từng chỉ trích chính quyền cộng sản của Tito nhưng trong quá trình phát triển sự nghiệp, ông lại cho thấy có những mối liên hệ với những người công sản hay cánh tả. Trong cuộc bầu cử năm 2000, Liên minh của Vojislav Kostunica đã liên kết với SRS và các thành viên Cộng sản cũ. Kostunica thực ra đã bắt tay với các đảng phái nắm quyền dưới thời Slobodan Milosevic từ tháng 10 năm 2000, khi ông lên nắm chức Tổng thống của Liên bang Nam Tư.

Đảm nhiệm chức thủ tướng

Ông Kostunica khi còn là thủ tướng Đến khi quay trở lại chính trường vào năm 2003, lần này trên cương vị đứng đầu chính phủ thay cho Thủ tướng theo đường lối cải cách Zoran Dzindzic bị ám sát - Kostunica lại quay lưng với những người bạn cũ. Năm 2007, bằng việc quay lại liên minh với SRS, Kostunica trên thực tế được đánh giá đã chọn con đường đưa Serbia quay trở lại với thời Slobodan Milosevic.

Sau khi tiếp tục đảm trách chức vụ Thủ tướng Serbia (sau khi đã tách khỏi Monténégro) nhiệm kỳ thứ 2 kể từ ngày 5 tháng 6 năm 2006, ông Kostunica phát biểu tại Quốc hội Serbia rằng chính phủ của ông có 5 mục tiêu: duy trì Kosovo trong biên giới của Serbia, gia nhập Liên minh châu Âu (EU), hợp tác với Tòa án Tội phạm quốc tế (ICTY), nâng mức sống và đấu tranh chống tham nhũng, tội phạm. Ông cũng đã từng liên hệ với Nga để hợp tác giải quyết vấn đề năng lượng của Serbia. Ngoài ra thì trên cương vị thủ tướng, ông cũng đã có một cuộc gặp gỡ thú vị và long trọng với huyền thoại bóng đá Argentina Diego Maradona và đạo diễn nổi tiếng người Balkan Emir Kusturica và nảy ra một ý định làm phim tài liệu về "cầu thủ đã biến môn thể thao vua thành môn nghệ thuật".

Trong giai đoạn cầm quyền này có rất nhiều biến động liên quan đến vấn đề Kosovo khi Mỹ và phương Tây ngày càng leo thang trong vấn đề Cosovo, từ việc chủ trương ủng hộ nền độc lập của Kosovo đến việc công nhận Kosovo độc lập và động thái đổ vũ khí vào Kosovo, với cương vị là một thủ tướng ông đã phản ứng hết sức mạnh mẽ việc đó, cực lực lên án, tố cáo, chỉ trích Mỹ và áp dụng nhiều biện pháp. Ngoài ra thì nội bộ của Kosovo cũng là vấn đề rất phức tạp. Ngày 3-12, Hội đồng lập pháp Cosovo (lúc này vẫn thuộc Cộng hòa Sebia, trong thành phần Nhà nước Serbia Montenegro) đã bầu cựu chỉ huy phiến quân người gốc Albani là Ra-mút Ha-ra-đi-nai làm Thủ tướng Cosovo. Phản ứng trước quyết định của Hội đồng lập pháp Cosovo, Costunica đã triệu tập phiên họp khẩn cấp của Chính phủ Serbia vào ngày 4-12 để thảo luận các biện pháp phản ứng cần thiết. Đảng Dân chủ Serbia cũng ra tuyên bố mô tả việc bổ nhiệm Ha-ra-đi-nai là tai họa đối với người Serbia ở Kosovo, rằng sẽ không có pháp luật, công bằng, tự do và quyền con người ở Cosovo.

Do mâu thuẫn không thể điều hòa được với Tổng thống, Ông đã tuyên bố từ chức và đề nghị tổ chức bầu cử Quốc hội trước thời hạn. Kostunica nói, do trong nội bộ Liên minh cầm quyền không có quan điểm thống nhất trên các vấn đề như Cosovo độc lập, quan hệ giữa Serbia với Liên minh châu Âu... khiến Chính phủ không thể vận hành hữu hiệu nữa. Tổng thống Xéc-bi-a B.Ta-đích ra tuyên bố, bày tỏ tôn trọng ý nguyện của Thủ tướng Kostunica, đồng ý tổ chức bầu cử Quốc hội trước thời hạn. Đây là động thái có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng chính trị mới mà hậu quả của nó đã ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế Serbia, nhiều nhà đầu tư hiện đã từ chối thị trường nước này.

Nguyên nhân chủ yếu của cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ mâu thuẫn gay gắt trong liên minh cầm quyền giữa Đảng Dân chủ (DS) Tổng thống và Đảng Dân chủ Serbia (DSS) Thủ tướng Kostu về kế hoạch gia nhập Liên minh châu Âu (EU) sau khi Cô-xô-vô tuyên bố độc lập vào ngày 17 tháng 2 năm 2008. Báo Quân đội nhân dân của Việt Nam cho rằng lý do chủ yếu khiến ông Kostunica từ chức là Chính phủ Serbia không có quan điểm thống nhất trong một vấn đề quan trọng liên quan tới tương lai của đất nước. Hai đối tác chính trong liên minh cầm quyền là đảng Dân chủ (DS) của Tổng thống Ta-dích và đảng Dân chủ Serbia (DSS) của Thủ tướng Kostunica đang mâu thuẫn gay gắt về vấn đề Cosovo và gia nhập Liên minh châu Âu. Ông Kostunica và DSS chủ trương chỉ đàm phán về việc gia nhập EU nếu tổ chức này thừa nhận chủ quyền của Serbia đối với Cosovo và các nước phương Tây xem xét lại tuyên bố công nhận độc lập của Cosovo. Ông cho rằng, một chính phủ bị chia rẽ như vậy không thể thực hiện nhiệm vụ thêm được nữa.

Thất bại trong cuộc bầu cử năm 2008

Trong cuộc bầu cử ngày 20 tháng 1 năm 2008, đảng của ông đã không giành được kết quả như mong muốn, cuộc bầu cử này với 61% trong tổng số gần bảy triệu cử tri Serbia đã đi bỏ phiếu. Có hơn 3.000 quan sát viên trong nước và quốc tế, trong đó có các quan sát viên của Nga, các nước trong Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) và Tổ chức an ninh và hợp tác châu Âu (OSCE) tham gia giám sát cuộc bầu cử. Serbia không cho phép Mỹ và Anh cử quan sát viên giám sát bầu cử với lý do hai nước này ủng hộ việc Cosovo độc lập tách khỏi Serbia. Sau đó Milosevic đã bị xử tử.

Mặc dù lên án phương Tây trong việc xét xử Milosevic nhưng Kostunica lại lên tiếng phản đối quyết định tha bổng cựu Thủ tướng Kosovo Ramush Haradinaj của Tòa án quốc tế về tội phạm chiến tranh ở Nam Tư cũ của LHQ (ICTY). Ông gọi đây là "tội ác mới chống lại đất nước và nhân dân Serbia". Phản ứng dữ dội này được đưa ra sau khi ICTY tuyên bố cựu Thủ tướng Kosovo Haradinaj vô tội.

Trong vấn đề Kosovo

Vấn đề Cosovo là tâm điểm gay gắt trong việc bất đồng quan điểm giữa Kostunica với Mỹ và các nước thân Mỹ, ông đã chỉ trích mạnh mẽ Hoa Kỳ trong từng động thái nhằm thừa nhận nền độc lập của Kosovo.

Chống lại chủ trương của Mỹ

nhỏ|phải|Ông Kostunica và ngoại trưởng Mỹ Khi Mỹ có những chủ trương ban đầu trong việc ủng hộ độc lập của Kosovo, ông cũng không ngừng chỉ trích Mỹ khi can thiệp vào nội bộ của Serbia đặc biệt là trong vấn đề Kosovo, chỉ trích Mỹ là thủ phạm gây ra cuộc khủng hoảng tại vùng Bancăng, đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực. Đặc biệt, ông đã có bài phát biểu đầy mạnh mẽ lên án hành động của Kosovo, thậm chí còn có những lời buộc tội nước Mỹ.

Phát biểu trước Quốc hội ông nói: bất kỳ sự đơn phương công nhận vị thế độc lập cho Kosovo sẽ là một chính sách vũ lực và bạo lực hợp pháp và ông cũng thề rằng Kosovo sẽ không bao giờ được độc lập.

Ông còn gián tiếp cáo buộc những đối tác liên minh thân phương Tây (đặc biệt là Boris Tadic) đã từ bỏ việc bảo vệ chủ quyền của Serbia đối với Kosovo nhằm lấy lòng phương Tây. Ông đã khảng khái từ chức thủ tướng để thể hiện sự quyết tâm này vì cho rằng, không thể điều hành đất nước cùng với những thành viên thân phương Tây sau khi Kosovo đơn phương tuyên bố độc lập.

Cần nói thêm rằng, trước đó ông này đã cảnh báo việc Serbia sẽ cắt đứt quan hệ ngoại giao với các nước EU và sẽ không gia nhập "ngôi nhà chung" EU nếu khối này ủng hộ Cosovo độc lập và Chính phủ Serbia cũng bác bỏ ý tưởng của EU cử một phái bộ gồm 1.800 cảnh sát, thẩm phán và nhân viên hành chính đến để giám sát Cosovo trong khi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vẫn chưa tìm được quy chế cuối cùng cho tỉnh này. Kostunica tiếp tục chỉ trích Mỹ công khai tuyên bố ủng hộ Cosovo tuyên bố độc lập, cho rằng hành động của Mỹ là phá hoại trật tự quốc tế đồng thời khẳng định Serbia chỉ tham gia quá trình hội nhập quốc tế với tư cách một quốc gia toàn vẹn lãnh thổ, chứ không phải một quốc gia bị chia cắt., ông ta lên án việc này và cho rằng đây là một màn kịch của Mỹ trong việc dựng nên một nhà nước Kosovo độc lập.

Ông khẳng định rằng việc các nước lớn của EU thừa nhận nền độc lập của Kosovo là phi pháp. và đã ủng hộ cho một số cuộc biểu tình chống Mỹ. ông là diễn giả chính của cuộc biểu tình này. Kostunica phát biểu trước đám đông biểu tình rằng:

Thái độ quyết tâm chống lại sự độc lập của Kosovo của ông được khẳng định một cách mạnh mẽ và cứng rắn. Ông đã liên kết với Nga để chống lại ảnh hưởng của Mỹ đối với vấn đề Kosovo. Trong cuộc hội đàm với tổng thống Nga Metvedev, ông phát biểu một cách mạnh mẽ:

Kostunica nói thêm rằng: "Tôi tin chắc rằng sẽ không có sự ổn định trong khu vực hoặc trên thế giới cho tới khi tuyên bố độc lập của Kosovo bị bãi bỏ". và Serbia sẽ không bình thường hoá quan hệ với những quốc gia công nhận độc lập của Kosovo.

Về mặt nội bộ, quan hệ giữa tổng thống Tadic và ông gần đây đã trở nên căng thẳng. Ông thậm chí đã từ chối bày tỏ ủng hộ Tadic trong cuộc bầu cử. Kostunica cũng nhấn mạnh ông phản đối một phái bộ của EU mà có thể sẽ được điều động sang Kosovo trong vài tháng tới. Ông này nói Serbia không nên gia nhập EU nếu đa số quốc gia trong EU công nhận một Kosovo độc lập. Thái độ của Kostunica đối với EU lạnh nhạt hơn khi so với ông Tadic. BBC nhận định rằng yếu tố Kostunica đã làm cho tình hình chính trị tại Belgrade trở nên căng thẳng. Đã có thời gian, Kostunica đã cách chức Tổng tham mưu trưởng của Tướng Nebojsa Pavkovic một đồng minh của Tadic.

Tố cáo việc Mỹ cung cấp vũ khí cho Kosovo

phải|nhỏ|Cùng với Nga phản đối Mỹ trong vấn đề Kosovo Khi Mỹ cung cấp vũ khí cho Kosovo, ông cùng nước Nga đã một lần nữa phản ứng dữ dội, Kostunica đã cực lực lên án động thái trên là "một bước sai lầm mới và nghiêm trọng của Mỹ theo sau việc công nhận bất hợp pháp nền độc lập của Kosovo." Phát biểu với hãng tin ANSA của Ý và hãng tin Tanjug của Serbia, ông cho rằng, quyết định trên là bước đi tồi tệ của Washington DC sau khi công nhận nền độc lập của Cosovo. Trong bài phỏng vấn đăng trên báo "Vecernie Novosti", số ra ngày 21-3, Ông cho rằng:

Theo ông, lập lại vai trò thống trị của luật pháp quốc tế, chứ không phải đưa thêm vũ khí vào Ban-căng, là cách thức duy nhất có thể bảo đảm hòa bình và ổn định ở khu vực vốn đã có nhiều bất ổn này. Ông cũng kêu gọi tiếp tục các cuộc thương lượng về quy chế tương lai cho Cosovo Đặc biệt sau vụ biểu tình năm 2008, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Sean McCormack cảnh báo, Mỹ sẽ quy trách nhiệm cá nhân cho Kostunica nếu có những thiệt hại nặng hơn. Phát ngôn viên EU Cristina Gallach gọi tình hình bạo lực này là "hoàn toàn không thể chấp nhận".