✨TUYỂN TẬP DU KÝ – ĐẶNG XUÂN VIỆN -

Ta tiếp tục đến với tư liệu báo chí trước 1945 với học giả Đặng Xuân Viện.

Học giả, nhà báo, nhà hoạt động xã hội Đặng Xuân Viện (1880-1958), tục danh Bốn Đễ, bút danh Phục Ba, Thiện Đình, Đặng Nguyên Khu, Đặng Viết Nhiêu; quê sinh làng Hành Thiện(nay thuộc xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định); là con thứ tư cụ nghè Đặng Xuân Bảng (1828-1910) từng làm quan trải các chức Án sát, Bố chánh, Tuần phủ, Đốc học; là cha Tổng Bí thư Trường Chinh Đặng Xuân Khu (1907-1988). Đặng Xuân Viện học rộng nhưng không đỗ đạt, có làm Thừa phái tỉnh Hưng Yên và Hòa Bình trong mấy năm rồi xin nghỉ, sau tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, bị thực dân phong kiến bắt quản thúc ở quê nhà. Ông cũng từng tham gia nhóm "Nam Việt Đồng Thiên Hội”, tích cực cộng tác với Nam phong tạp chí, Trung Bắc tân văn, Ngọ báo và biên soạn các sách, chủ yếu hoàn thành trước 1945: Hà phòng quản kiến, Vô danh anh hùng, Hữu danh anh hùng, Nói có sách, Hán văn sơ học tiệp giải, Hành Thiện xã chí, Minh Đô sử… 

*** 

ĐẶNG XUÂN VIỆN

TUYỂN TẬP DU KÝ

Sưu tầm giới thiệu: Nguyễn Hữu Sơn, Đỗ Thị Thu Huyền, Nguyễn Minh Huệ

Khi đã đến trong ngoài lứa tuổi năm mươi “tri thiên mệnh”, Đặng Xuân Viện vẫn đi nhiều, viết khỏe và cộng tác chặt chẽ với Nam phong tạp chí. Chỉ trong ba năm (1929-1931), ông đã trình làng trên tờ tạp chí văn hóa quyền uy và nổi tiếng bậc nhất thời bấy giờ với năm tác phẩm du ký: Định Hóa châu du ký (1929), Quảng Xương danh thắng, Cuộc đi chơi Huế (1930), Tây Đô thắng tích, Thụy Anh du ký (1931) Xin nói thêm, không phải ngẫu nhiên Đặng Xuân Viện lại lựa chọn cộng tác với Nam phong tạp chí, cơ quan ngôn luận đã chú trọng xây dựng, duy trì, điều hòa tốt mối quan hệ Đông – Tây, dân tộc – quốc tế, truyền thống – hiện đại với việc xuất hiện cả ba loại hình ngôn ngữ Quốc ngữ - Hán ngữ - Pháp ngữ; nơi có nhiều bậc thức giả đồng trang lứa với ông cùng tận tâm tham gia viết bài, biên tập, kiến tạo (Chủ bút Phạm Quỳnh và Nguyễn Bá Trác, Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Trọng Thuật, Nguyễn Bá Học, Nguyễn Đôn Phục…). Có thể khẳng định cả năm tác phẩm du ký của Đặng Xuân Viện đều nằm trong văn mạch mà nhà thư mục Nguyễn Khắc Xuyên xác định là một trong 14 bộ môn khi thực hiện công trình Mục lục phân tích Tạp chí Nam phong, 1917-1934 và nêu nhận xét: “Nhiều khi chúng ta tự cảm thấy, sống trong đất nước với giang sơn gấm vóc mà không được biết tới những cảnh gấm vóc giang sơn. Thì đây, theo tờ Nam phong, chúng ta có thể một phần nào làm lại cuộc hành trình qua tất cả những phong cảnh hùng vĩ nhất, đẹp đẽ nhất của đất nước chúng ta từ Bắc chí Nam, từ Cao Bằng, Lạng Sơn đến đảo Phú Quốc, từ núi Tiên Du đến cảnh Hà Tiên và Ngũ Hành Sơn, từ Cổ Loa, Hạ Long đến Huế thơ mộ Với thời gian, hẳn những tài liệu này càng ngày càng trở nên quý hoá đối với chúng ta” (NXB Thuận Hoá - Trung tâm Văn hoá ngôn ngữ Đông Tây, Huế, 2002, tr.34)