✨Tôn Hạo

Tôn Hạo (chữ Hán: 孫皓; bính âm: Sun Hao, 242-284), hay Ngô Mạt đế (吳末帝), là hoàng đế cuối cùng của nhà Đông Ngô thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Ông là con trai của thái tử Tôn Hòa, cháu đích tôn của Đại Đế Tôn Quyền. Sau khi người chú của ông là Cảnh Đế Tôn Hưu qua đời và thái tử Tôn Quân còn nhỏ tuổi, các đại thần nước Ngô quyết định đưa Tôn Hạo lên ngôi hoàng đế. Trong thời gian trị vì, ông hoang dâm vô đạo, xa xỉ cùng cực, giết hại trung lương, tin dùng hoạn quan, việc chính sự thì ít để tâm tới, vì thế quốc lực Giang Đông suy yếu. Nhân cơ hội đó, năm 280, Tấn Vũ Đế phát động chiến tranh, tiêu diệt được Đông Ngô, Tôn Hạo hàng Tấn rồi bị bắt giải về Lạc Dương, kết thúc thế chân vạc Tam Quốc. Ông qua đời vào năm 284 dưới thời Tấn Vũ Đế.

Trước khi lên ngôi

Tôn Hạo chào đời năm 242, là con trai trưởng của thái tử Tôn Hòa (sau được truy tôn là Văn hoàng đế), cháu đích tôn của Ngô Đại Đế Tôn Quyền. Mẹ ông là Hà thị, thiếp của Tôn Hòa. Nguyên Ngô Đại Đế Tôn Quyền có bảy người con trai, con trưởng là Tôn Đăng được tấn phong làm thái tử. Năm Xích Ô thứ hai (241), thái tử qua đời. Theo lệ cũ, Tôn Hòa (con trai thứ hai) được phong lên làm thái tử. Nhưng Tôn Hòa có hiềm khích với Toàn công chúa, vì thế luôn bị gièm pha, lại thêm tranh chấp ngôi vị trữ quân với người em là Tôn Bá. Năm 250 (khi đó Tôn Hạo mới 9 tuổi), Tôn Quyền chán ghét cuộc tranh giành trong cung, lại thêm sự gièm pha của công chúa, cuối cùng quyết định ép Tôn Bá tự vẫn và phế truất Tôn Hòa, đày sang Cố Chương. Tôn Hạo do vậy cũng bị liên lụy, bị coi như thứ dân bình thường mặc dù mang thân phận hoàng tôn.

Năm 252, lúc Tôn Quyền sắp mất mới xuống chiếu phong cho Tôn Hạo tước hầu, nhận lãnh địa ở Trường Sa. Cùng năm Tôn Quyền qua đời, thái tử Tôn Lượng nối ngôi, Gia Cát Khác làm thái phó nắm quyền triều chính. Gia Cát Khác vốn là chú vợ của Tôn Hòa nên có ý khôi phục địa vị cho ông. Nhưng không được bao lâu, vào năm 253, Tôn Tuấn tiến hành đảo chính, lật đổ và sát hại Gia Cát Khác, thu hết quyền lực về tay mình. Tôn Tuấn tìm cách loại bỏ các thế lực gây trở ngại cho mình trong đó có Tôn Hòa. Tôn Tuấn vu cho Tôn Hòa có ý khác, rồi đày đến Tân Đô, sau đó bức tử. Phu nhân Trương thị cũng bị buộc phải chết, còn Hà thị không đồng ý tự vẫn, lấy cớ mình phải nuôi các con Tôn Hòa (gồm Tôn Hạo, Tôn Đức, Tôn Khiêm và Tôn Tuấn) đến tuổi trưởng thành. Lúc này Tôn Hạo vừa được 11 tuổi.

Năm 258, Tôn Lượng bị Tôn Lâm (em Tôn Tuấn) phế truất. Tôn Lâm lập con trai thứ sáu của Tôn Quyền, một người chú khác của Tôn Hạo, tên là Tôn Hưu lên ngôi vua, tức là Ngô Cảnh Đế., phong thái tử Tôn Quân làm Dự Chương vương, ba người em của Quân cũng được phong vương (Nhữ Nam vương, Lương vương, Trần vương), lại lập vợ là Đằng thị làm hoàng hậu; phong cha vợ là Đằng Mục làm Vệ tướng quân, Lục Thượng thư sự.Khi mới lên ngôi, Tôn Hạo cho giảm sưu thuế, mở kho lúa phát chẩn cho dân nghèo, thả những cung nữ chưa được ngự hạnh cho về quê, ai cũng tưởng ông là vua anh minh. Nhưng chỉ được bấy nhiêu thì Tôn Hạo trở nên thô bạo và đắm chìm vào tửu sắc. Tháng 11 ÂL năm 264, Bộc Dương Hưng, Trương Bố ra sức ngăn cản, Tôn Hạo cho bắt lại, dời ra Quảng châu, sau đó giết hại rồi tru di ba họ. Mùa đông, Tây Lăng đốc Bộ Xiển dâng biểu xin dời đô từ Kiến Nghiệp thuộc Dương châu sang Vũ Xương. Ngô chủ nghe theo, dời đô sang Vũ Xương, để Ngự sử đại phu Đinh Cố, Hữu tướng quân Gia Cát Tĩnh trấn giữ Kiến Nghiệp. Cuối năm này ở Trung Nguyên, nhà Ngụy mất, Tư Mã Viêm lên ngôi xưng là Vũ Đế, lập ra nhà Tấn (265-420).

Tán kị thường thị, Lư Giang vương Tôn Phàn được nhiều người nể trọng, tỏ ra bất bình trước những hành động của Tôn Hạo, Hạo không vừa lòng. Tán kị thường thị Vạn Úc, Trung thư thừa Trần Thanh biết vậy cùng nhau ra sức gièm pha. Ngô chủ nghi Phàn có điều gian trá, bèn đuổi khỏi kinh đô, giữa đường bỗng triệu về. Khi về tới, Phàn có thái độ làm Ngô chủ không vừa lòng, liền bị điệu khỏi điện và bị chém, rồi ném thủ cấp vào núi cho hổ lang ăn thịt kì hết. Sang tháng 4 năm 266, Đinh Trung tâu với Ngô chủ rằng Trung Nguyên (nhà Tấn) không lo việc phòng thủ miền biên cương, có thể nhân đó mà đánh lấy. Ngô chủ triệu quần thần vào cung bàn bạc, Trấn Tây tướng quân Lục Khải, người trong họ với Lục Tốn lên tiếng can ngăn vì Tấn quốc đang thịnh. Ngô chủ tuy không xuất binh nhưng cũng tuyệt giao với Tấn từ đó. Sang mùa thu cải nguyên là Bảo Đỉnh, cất nhắc Lục Khải, Vạn Úc làm Tả, Hữu thừa tướng. Cuối năm 264, khi Lã Hưng bị giết, Nhà Tấn cử các tướng của mình sang coi giữ Giao Chỉ.

Năm 268, Tôn Hạo bèn phong cho Lưu Tuấn làm thứ sử Giao Châu, cùng với Tu Tắc làm Đại đô đốc, cùng tướng quân Cố Dung, đem quân chiếm lại Giao châu, nhưng bị quân Tấn đánh bại tới ba lần, phải rút chạy. Dương Tắc thừa thắng tiến công lên Quảng châu, lấy được quận Uất Lâm, giết chết Lưu Tuấn và Tu Tắc. Nhà Tấn sai Mao Linh đến làm thái thú Uất Lâm.

Tháng 11, Đinh Phụng, Gia Cát Tịnh xuất Thược Bi, đánh Hợp Phì, bị An Đông tướng quân nhà Tấn là Nhữ Âm vương Tư Mã Tuấn đánh lui. Đầu năm 269, Tôn Hạo lập Hoàng tử Cẩn làm Hoàng thái tử nghi Tôn Hạo có ý giết mình, bèn bỏ trốn vào đầu hàng nhà Tấn vào tháng 9. Lục Kháng nghe tin, sai Tả Dịch và Ngô Ngạn thảo phạt Bộ Xiển. Tấn đế sai Dương Triệu, Dương Hỗ và Từ Dận suất thủy quân đánh Kiến Bình cứu Xiển. Tháng 12 năm này, Lục Kháng đánh tan quân của Dương Triệu, nhân đó tiến vào chiếm lại Tây Lăng, giết Bộ Xiển và tướng lại đồng mưu hơn 10 người, tru di tam tộc hết.

Tôn Hạo lấy lại Tây Lăng, tỏ ra dương dương tự đắc, cho rằng trời giúp mình. Sai một người thuật sĩ là Thượng Quảng, bói xem việc lấy thiên hạ thế nào. Quảng thưa rằng:

:Bệ hạ bói được quẻ này hay lắm, đến năm Canh tý, lọng xanh vào được Lạc Dương.

Hạo càng mừng, từ đó không biết tu sửa đức chính mà chỉ tính việc kiêm tính. Lại nhớ tới thù xưa, nên định dùng rượu độc bí mật sát hại Vạn Úc và Lưu Bình. Cả hai phát giác việc này, nhưng biết ý Tôn Hạo muốn hại mình thì mình khó thoát, nên Vạn Úc tự sát luôn, còn Lưu Bình cũng lo sợ, nhuốm bệnh rồi qua đời. Sau đó ông chia quân của Lục Kháng thành 6 phần do các con của Kháng là Yến, Cảnh, Huyền, Cơ, Vân. Mấy hôm sau Lục Kháng qua đời.

Năm 275, Trung thư lệnh Hạ Thiệu, bị trúng phong không nói được, Ngô chủ nghi ngờ ông ta giả bệnh, liền đem đi chất vấn, Thiệu không nói được, Hạo liền cho cưa tay chân và thiêu ông ta, cuối cùng Thiệu chết bởi tra tấn. Hạo dời gia thuộc của Hạ Thiệu sang Lâm Hải.

Đỗ Dự lại đưa quân đánh lấy Kiến Nghiệp. Trước đó Tôn Hạo theo lời Thừa tướng Trương Đễ, đốc Đơn Dương thái thú Thẩm Oánh, Hộ quân Tôn Chấn, phó quân sư Gia Cát Tịnh đem 30000 quân vượt sông giao chiến. Oánh, Tịnh khuyên Đễ đầu hàng Tấn để bảo toàn gia thuộc, Đễ thà chết không chịu bỏ trốn hoặc đầu hàng, vì đó là nỗi nhục lớn. Nhưng ra quân trận nào cũng thua cả, Gia Cát Tịnh đã bỏ đi. Cuối cùng Trương Đễ, Tôn Chấn, Thẩm Oánh... hơn 7800 người bị giết.

Vương Tuấn từ Vũ Xương xuôi dòng Trường Giang đến Kiến Nghiệp, Tôn Hạo sai Du Kích tướng quân Trương Thượng đem vạn quân ra chống, nhưng họ đã đầu hàng, người Ngô lo sợ.

Tháng 5 năm đó, Tôn Hạo bị đưa đến thành Lạc Dương, yết kiến Tấn Vũ Đế. Vũ Đế phong ông làm Quy Mệnh hầu, các con được phong chức quan trong triều. Vũ Đế cho ông ngồi, bảo: :Trẫm kê chỗ ngồi này để đợi ngươi đến đã lâu rồi!

Hạo đáp: :Tôi ở phương Nam cũng chuẩn bị một cái ghế như vậy cho Bệ hạ.

Giả Sung hỏi: :Nghe nói ông ở phương nam, thường hay khoét mắt và lột da mặt người ta, đó là hình pháp gì thế?

Hạo lại đáp: :Bề tôi mà giết vua, cùng làm những kẻ gian tà bất trung, thì xử tội ấy.

Giả Sung nhớ lại chuyện Tào Mao bị giết ở cửa nam khi trước, hổ thẹn lui ra.

Tháng 12 ÂL năm Thái Khang thứ tư đời nhà Tấn (284), Tôn Hạo qua đời, hưởng dương 43 tuổi. Ông làm vua ở Đông Ngô 16 năm rồi mất nước.

Gia đình

Cha: thái tử Tôn Hòa (truy tôn Văn hoàng đế) Mẹ: Hà thái hậu Anh chị em: Tiền Đường hầu Tôn Đức Vĩnh An hầu Tôn Khiêm, bị Tôn Hạo giết chết Tôn Tuấn, cũng bị Tôn Hạo giết Một người em gái lấy Lục Cảnh Vợ: Đằng hoàng hậu, sau khi Ngô bị diệt cùng Tôn Hạo đến sống ở Lạc Dương Trương mĩ nhân, con gái Trương Bố, bị Tôn Hạo ép chết *Tả phu nhân, được Tôn Hạo sủng ái nhất. Bà mất sớm, sau cái chết của bà Tôn Hạo rất đau buồn, bỏ không lên triều mấy tháng Con cái: Thái tử Tôn Cẩn, triều Tấn phong làm Lang trung Tôn Sung, chết trong chiến loạn năm 310 **Tôn Phan, năm 318 mưu phản và bị giết