Tô Ma Lạt Cô (chữ Hán: 苏麻喇姑, bính âm: Sumalagu; ? - 24 tháng 10 năm 1705) là một Thị nữ hầu hạ thân cận của Hiếu Trang Văn Hoàng hậu. Dù không phải là người hoàng tộc, nhưng bà lại được Hoàng đế kính xưng bằng danh hiệu Cách cách, được đặc cách an táng theo lễ Tần tại Thanh Đông lăng, là một trong những trường hợp hiếm hoi trong lịch sử nhà Thanh. Trong văn hóa, hình tượng của bà được khắc họa trong bộ phim "Tô Mạt Nhi truyền kỳ" của Trung Quốc.
Tiểu sử
Nguyên tên bà trong tiếng Mông Cổ là Sumal (Tô Mặc Nhi; 苏墨儿), là tên gọi một loại túi lớn đựng đồ vật đặt trên lưng ngựa của các mục dân Mông Cổ. Tên này phản ánh truyền thống của mục dân Mông Cổ đặt tên con theo các vật dụng đầu tiên họ nhìn thấy hoặc nghĩ đến. Trong Mãn văn, tên gọi "Sumala" cũng có ý nghĩa gần tương đồng.
Xuất thân của bà tương đối mơ hồ, là một dân thường của bộ Khoa Nhĩ Thấm của Mông Cổ, song lại rất giỏi về văn tự. Từ thời Hoàng Thái Cực, Tô Ma Lạt Cô đã tham gia vào việc định chế áo mũ trong nội đình. Sách Khiếu đình tạp lục (啸亭杂录) của Chiêu Liên - một hậu duệ Lễ vương Đại Thiện cũng có đề cập qua. Cùng với vai trò như bảo mẫu, Tô Ma Lạt Cô gần gũi và trở thành thầy dạy lúc ban đầu của 2 đời Hoàng đế nhà Thanh là Thuận Trị Đế và Khang Hi Đế. Lúc về già, bà là người nuôi dạy cho Hoàng tử thứ 12 của Khang Hi Đế là Dận Đào. Trong cung, bà thường được gọi là Ngạch niết hay Cách cách.
Năm Khang Hi thứ 44 (1705), ngày 7 tháng 9 (âm lịch), Tô Ma Lạt Cô qua đời, thọ hơn 90 tuổi, được dùng tang lễ bậc Tần mà an táng. Mộ phần của bà ở khu vực hướng Đông Nam ngoài Phong thủy tường (风水墙) của Thanh Đông lăng.
Tương quan
Theo chuyên gia Mãn văn là Quất Huyền Nhã (橘玄雅), nói về Tô Ma Lạt Cô, bà là Thị nữ của Hiếu Trang Thái hậu là không sai, nhưng cái khái niệm thân phận của bà ta so với Thị nữ thông thường là hoàn toàn khác nhau. Án theo quy chế cung đình thời Thanh sơ, phân chia thân phận “Chủ-tớ” đều dựa vào hai dạng cơ bản, là được Xuyên lụa (穿缎; nghĩa là “Mặc áo vải lụa”) hay được Xuyên bố (穿布; nghĩa là “Mặc áo vải bố”), mà Tô Ma Lạt Cô này ở hàng đãi ngộ mặc lụa, thuộc về phạm trù chủ tử.
Các vị như Tô Ma Lạt Cô không chỉ có riêng cung phân, mà còn có Thị nữ riêng bên cạnh. Cho nên nói, Tô Ma Lạt Cô không phải là một Thị nữ “tay chân lấm bùn” như mọi người hay nghĩ. Mặt khác, Tô Ma Lạt Cô là một “Phụ sai” (妇差) cao cấp, địa vị trong cung thuộc hàng thượng đẳng, khi ấy tôn ti cung đình nhà Thanh dựa vào mặc lụa hay mặc bố, thì số trang phục lụa cấp cho Tô Ma Lạt Cô nếu so với Thái hậu tuy là kém, nhưng so với Nội đình chủ vị có khi còn hơn, bà thuộc phạm trù không phải Nội đình chủ vị, nhưng đến Nội đình chủ vị còn phải nể nang. Đồng thời cũng nên chỉ ra chính là, ngoài Tô Ma Lạt Cô còn có tới mấy vị nữa, đãi ngộ Tô Ma Lạt Cô tuy cao nhưng cũng không xem là “Đứng đầu”, cho nên cái gì mà “dùng lễ của Tần an táng”, xét vào cái chế độ cung đình khi ấy, cũng không xem là quá đặc biệt, mà là một đãi ngộ tất nhiên.
Đánh giá
Trong văn hóa đại chúng
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tô Ma Lạt Cô** (chữ Hán: 苏麻喇姑, bính âm: _Sumalagu_; ? - 24 tháng 10 năm 1705) là một Thị nữ hầu hạ thân cận của Hiếu Trang Văn Hoàng hậu. Dù không phải là
Bông atiso Đà Lạt có hai loại phổ biến, là bông atiso tròn và bông atiso nhọn, mỗi loại đều có những đặc điểm đặc trưng.Bông atiso Đà Lạt là một đặc sản nổi tiếng
**Đà Lạt** là thành phố tỉnh lỵ cũ trực thuộc tỉnh Lâm Đồng nằm trên cao nguyên Lâm Viên, thuộc vùng Tây Nguyên, Việt Nam. Từ xa xưa, vùng đất này vốn là địa bàn
**Đà Lạt** là phường may mắn sở hữu nhiều di sản kiến trúc giá trị, ví dụ như bảo tàng lưu trữ kiến trúc thuộc địa thế kỷ XX,... Từ một đô thị nghỉ dưỡng
nhỏ|phải|Một con ngựa cỏ ở Đà Lạt **Ngựa Đà Lạt** là quần thể ngựa được nuôi ở vùng Đà Lạt, Lâm Đồng, đây là một quần thể ngựa đặc biệt gắn liền với nét văn
**Minh Thành Tổ** (chữ Hán: 明成祖, 1360 – 1424), ban đầu truy tôn là **Minh Thái Tông** (明太宗), là hoàng đế thứ ba của nhà Minh, tại vị từ năm 1402 đến năm 1424. Ông
**Mông Cổ thuộc Thanh** (chữ Hán: 清代蒙古), còn gọi là **Mông Cổ Minh kỳ** (蒙古盟旗), là sự cai trị của nhà Thanh của Trung Quốc trên thảo nguyên Mông Cổ, bao gồm cả bốn aimag
nhỏ|283x283px|Biểu tượng của Festival Hoa Đà Lạt _Festival Hoa Đà Lạt_ là một sự kiện lễ hội được tổ chức tại thành phố Đà Lạt, Lâm Đồng, Việt Nam và một số địa phương khác
**Đế quốc Mông Cổ**, tên chính thức là **Đại Mông Cổ Quốc** ( ) là đế quốc du mục lớn nhất trong lịch sử, từng tồn tại trong các thế kỷ 13 và 14. Khởi
**Người Cơ Ho**, còn gọi là **Kaho**, **Kơ Ho**, **Koho**, **K'Ho** theo chính tả tiếng Cơ Ho, là một dân tộc trong số 54 dân tộc tại Việt Nam , cư trú tại khu vực
[[Nhà thờ chính tòa Đà Lạt]] **Đà Lạt** là một thành phố đa dạng về **tôn giáo** với sự có mặt của hầu hết các tôn giáo lớn ở Việt Nam, trong đó đạo Phật
**Sân bay Buôn Ma Thuột** (IATA: BMV, ICAO: VVBM) là một sân bay hỗn hợp quân sự và dân sự tại thành phố Buôn Ma Thuột. Sân bay có đường băng dài 3000 m, rộng
**Minh Thái Tổ** (chữ Hán: 明太祖, 21 tháng 10 năm 1328 – 24 tháng 6 năm 1398), tên thật là **Chu Trùng Bát** (朱重八 ), còn gọi là **Hồng Vũ Đế** (洪武帝), **Hồng Vũ quân**
nhỏ|Bàn cờ **Cờ tư lệnh** (tên tiếng Anh: **commander chess**) là một loại trò chơi dùng bàn cờ, do Đại tá, nhà văn Nguyễn Quý Hải người Việt Nam sáng tạo ra. Về luật chơi
**Tô Ngọc Vân** (15 tháng 12 năm 1906 - 17 tháng 6 năm 1954) là một họa sĩ Việt Nam nổi tiếng, tác giả của một số bức tranh tiêu biểu cho nền mỹ thuật
**Thành phố Đà Lạt** được ghi nhận hình thành từ năm 1893, thời điểm bác sĩ Alexandre Yersin lần đầu tiên đặt chân đến cao nguyên Lâm Viên. Mặc dù vậy, trước thời kỳ này
**Thiền viện Trúc Lâm Đà Lạt** là thiền viện thuộc thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Thiền viện cách trung tâm thành phố Đà Lạt 5 km, nằm trên núi Phụng Hoàng, phía trên Hồ Tuyền
- Tên sản phẩm: Rượu Hạ Thổ Nếp Nương Kiết Tường - Tiêu chuẩn: Đặc sản Đà Lạt 5* - Thành phần: Nếp nương cùng men lá - Hạn sử dụng: Không thời hạn -
- Tên sản phẩm: Rượu Hạ Thổ Nếp Nương Kiết Tường - Tiêu chuẩn: Đặc sản Đà Lạt 5* - Thành phần: Nếp nương cùng men lá - Hạn sử dụng: Không thời hạn -
- Tên sản phẩm: Rượu Hạ Thổ Nếp Nương Kiết Tường - Tiêu chuẩn: Đặc sản Đà Lạt 5* - Thành phần: Nếp nương cùng men lá - Hạn sử dụng: Không thời hạn -
Thư viện, Viện Đại học Đà Lạt mang nét kiến trúc thập niên 1950-1960 **Viện Đại học Đà Lạt** là một viện đại học tư thục dưới sự điều hành của Giáo hội Công giáo
**Cách mạng Mông Cổ 1921** (), còn gọi là Cách mạng Dân chủ 1921, Cách mạng Ngoại Mông 1921, là một sự kiện quân sự và chính trị do những nhà cách mạng Mông Cổ
**Đáp Lạt Ma Bát Lạt** (chữ Hán: 答剌麻八剌, bính âm: _Dálàmábālà_, phiên âm latin: _Darmabala_) (1264 – 1292) là con trai thứ hai của Hoàng thái tử Chân Kim; cháu nội của Nguyên Thế Tổ
**Festival hoa Đà Lạt 2012** là sự kiện lễ hội diễn ra từ ngày 31 tháng 12 năm 2011 đến ngày 03 tháng 01 năm 2012 tại thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Sự
**Đại hãn quốc Mông Cổ** () là chính phủ Mông Cổ (Ngoại Mông Cổ) giữa năm 1911 và 1919, và một lần nữa từ 1921 tới 1924. Vào mùa xuân năm 1911, một số quý
**Mông Cổ** là một quốc gia nội lục nằm tại nút giao giữa ba khu vực Trung, Bắc và Đông của châu Á. Lãnh thổ Mông Cổ gần tương ứng với vùng Ngoại Mông trong
**Cố Luân Đoan Hiến Trưởng Công chúa** (chữ Hán: 固倫端獻長公主, 1633 - 1648), Công chúa nhà Thanh, là Hoàng nữ thứ bảy của Thanh Thái Tông Hoàng Thái Cực. ## Cuộc đời Cố Luân Đoan
Khô cá lạt được làm từ cá lạt tươi 100%. Cá lạt hay còn gọi là cá chình biển, miền Bắc gọi là cá dưa, đây là loài cá có rất nhiều giá trị dinh
Trà atiso túi lọc là một loại trà thanh mát, hương vị thơm ngon, dễ chịu, được chế biến từ cây atiso, bao gồm các bộ phận như rễ, thân, hoa, lá.Trà túi lọc atiso
**Ga Đà Lạt** là nhà ga tàu hỏa của thành phố Đà Lạt. ## Du lịch Nhà ga Đà Lạt hiện nay đã không còn sử dụng để vận chuyển mà là nhà ga phục
**_Lạt thủ thần thám_** (chữ Hán phồn thể: 辣手神探, bính âm: Làshǒu shéntàn, tựa tiếng Anh: **Hard Boiled**) là một bộ phim hành động Hồng Kông của đạo diễn Ngô Vũ Sâm, sản xuất vào
Một tượng đồng của [[Bồ Tát Quán Thế Âm, Vương quốc Cổ Cách, khoảng năm 1050]] **Cổ Cách** (; ) là một vương quốc cổ ở phía tây của Tây Tạng. Lãnh thổ vương quốc
**Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt** (tên chính thức: **Trung tâm Giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt**) là một bảo tàng và di tích lịch sử tại thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Việt
Từ thế kỉ 19, Đà Lạt đã được người Pháp ưu ái đặt cho cái tên “ tiểu Paris” của Việt Nam. Đà Lạt có khí hậu ôn hòa, mát mẻ quanh năm, phù hợp
Từ thế kỉ 19, Đà Lạt đã được người Pháp ưu ái đặt cho cái tên “ tiểu Paris” của Việt Nam. Đà Lạt có khí hậu ôn hòa, mát mẻ quanh năm, phù hợp
**Mãng Cổ Nhĩ Thái** (, , 1587 – 11 tháng 1 năm 1633), là hoàng tử và một trong Tứ đại Bối lặc thời kỳ đầu nhà Thanh. ## Cuộc đời Mãng Cổ Nhĩ Thái
**Buôn Ma Thuột** (còn được viết là **Ban Mê Thuột**) là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam. Đây là thành phố lớn nhất ở vùng Tây Nguyên và là đô
**Đường Cao Tổ** (chữ Hán: 唐高祖, hiệu là **Lý Uyên** (李淵), biểu tự **Thúc Đức** (叔德), 8 tháng 4, 566 – 25 tháng 6, 635), là vị hoàng đế khai quốc của triều Đường trong
Hai em gái của [[Phổ Nghi: Nhị Cách cách và Tam Cách cách.]] **Cách cách** (; là một tước hiệu hay cách gọi của nữ giới quý tộc thời nhà Thanh. ## Khái quát Dưới
Canh hoa atiso không chi ngon mà nó còn có giá trị dinh dưỡng cao. Canh atiso giúp hỗ trợ tiêu hóa, có lợi cho gan, chống oxy hóa...Atiso xanh thì lại khác, nó thuộc
**Tổ chức Nhân dân và Quốc gia chưa được đại diện**, viết tắt theo tiếng Anh là **UNPO** (Unrepresented Nations and Peoples Organization) là tổ chức của các thành viên quốc tế được thành lập
THUỘC TÍNH SẢN PHẨM Nhãn hiệu: Đang cập nhật. Loại da: Mọi loại da. Xuất xứ: Hàn Quốc. Hạn sử dụng: .. Dung tích: 130ml. Ngày sản xuất: .. CHI TIẾT SẢN PHẨM Serum dưỡng
**Tô Chấn Phong** (sinh ngày 10 tháng 01 năm 1966) là một ca sĩ Người Mỹ gốc Việt, đầu thập niên 90 anh là hiện tượng của làng nhạc hải ngoại, một gương mặt và
**Mặt trận Tổ quốc Việt Nam** là một bộ phận cấu thành hệ thống chính trị của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp
## Thời kỳ đầu tiên nhỏ|trái|Lãnh thổ của người Hung Nô dưới thời vua Mặc Đốn Vùng đất Mông Cổ ngày nay từng là nơi sinh sống của rất nhiều tộc người từ thời tiền
**Thanh Thái Tổ Kế phi** (chữ Hán: 清太祖继妃; ? - 1620), Phú Sát thị, nguyên danh **Cổn Đại** (袞大), là Kế Phúc tấn của Thanh Thái Tổ Nỗ Nhĩ Cáp Xích. ## Tiểu sử Kế
**Doãn Đào** (_,_ chữ Hán: 允祹; 18 tháng 1 năm 1686 - 2 tháng 9 năm 1763), là Hoàng tử thứ 12 tính trong số những người con sống tới tuổi trưởng thành của Thanh
**Cố Hưng Tổ** (chữ Hán: 顧興祖) là một tướng lĩnh quân sự Trung Quốc thời nhà Minh, từng tham gia chiến dịch xâm lược Đại Việt vào thế kỷ 15. ## Thân thế Cố Hưng
thumb|[[Thọ An Cố Luân Công chúa|Cố Luân Thọ An Công chúa và Cố Luân Thọ Ân Công chúa - con gái của Đạo Quang Đế.]] là một phong hào của con gái hoàng đế nhà
Cao linh chi là một loại tinh chất được chiết xuất từ nấm linh chi, sau đó được chế biển và cô đặc lại. Sản phẩm này vừa tốt cho sức khỏe vừa có lợi