nhỏ|Tiye, phần tượng bị gãy là chồng bà, Amenhotep III|thế=|266x266px
Tiye (khoảng 1398 TCN - 1338 TCN), còn được viết là Taia, Tiy và Tiyi. Bà là "Người Vợ Hoàng gia Vĩ đại" của vua Amenhotep III, vị hoàng đế quyền lực nhất trong lịch sử Ai Cập cổ đại. Bà còn là mẹ của Akhenaten và là bà của Tutankhamun.
Thân thế
Tiye là con gái của Tể tướng Yuya và Tjuyu. Các nhà Ai Cập học cho rằng cha bà, Tể tướng Yuya, là người ngoại quốc vì một số đặc điểm khác biệt trên xác ướp của ông và cách viết tên của ông không giống như một người Ai Cập. Phu nhân Tjuyu (còn viết là Thuya hoặc Thuyu), nắm giữ nhiều vai trò tôn giáo quan trọng, nhận nhiều danh hiệu như "Người hát cho Hathor", "Người giải trí của Amun và Min".
Tiye còn có một người anh em trai khác là Anen – vị tư tế thứ hai của thần Amun. Một số các tài liệu cổ đại cho rằng bà cũng là chị/em với Pharaoh Ay. Mặc dù không có một tài liệu hay bằng chứng nào khẳng định mối quan hệ giữa Tiye và Ay, tuy nhiên, họ suy đoán điều này bởi nguồn gốc của Ay, cũng từ Akhimim và Ay thừa hưởng hầu hết các danh hiệu mà ông Yuya có được trong suốt cuộc đời của mình.
Tiye đã kết hôn với Amenhotep III vào năm thứ hai của triều đại của ông. Họ có với nhau ít nhất 7 người con:
Sitamun, con gái lớn nhất, được tấn phong "Người Vợ Hoàng gia Vĩ đại" vào khoảng năm 30 trong thời gian trị vì của cha bà.
Iset (hay Isis), cũng được nâng lên vị trí "Người Vợ Hoàng gia Vĩ đại".
Nebetah, chết khi còn nhỏ, em của Akhenaten. Có thuyết cho là cùng 1 người với Beketaten.
Thutmose, con trai lớn của 2 người, phục vụ như một thầy tư tế của Ptah, được phong Thái tử nhưng mất sớm. Ngai vàng thuộc về tay em ông, tức Akhenaten sau này.
Akhenaten, cha của Tutankhamun.
Smenkhkare (?), được xem là người kế nhiệm trực tiếp (hoặc đồng cai trị) của Akhenaton và tiền nhiệm của Tutankhamun.
"Quý Bà trẻ" (?), xác ướp gây tranh cãi trong khu mộ KV35. Các nhà Ai Cập học đã xác định rằng, Quý Bà trẻ là mẹ đẻ của Tutankhamun, nhưng không rõ tên.
Beketaten (?). Bà chỉ được gọi là "Con gái của Vua" chứ chưa bao giờ gọi là "Chị/em gái của Vua". Do đó, bà có thể là con gái của Kiya và Akhenaten. Sau khi Kiya qua đời, Beketaten được Tiye nuôi dưỡng.
Tầm ảnh hưởng
Tiye nắm giữ rất nhiều quyền lực trong triều đại của chồng và con trai. Theo sử sách, Tiye là một cố vấn tài ba, đáng tin tưởng cho cả vua Amenhotep III và Akhenaten. Từ nhỏ bà đã được hưởng một nền giáo dục rất tốt, tương đương với một vị vua. Vì thế, bà rất thông minh, khôn ngoan, tự tin và đầy quyền lực.
Bà là vị vương hậu Ai Cập đầu tiên mà tên của mình được xuất hiện trên những hoạt động quốc gia. Sau khi Amenhotep qua đời, Tushratta, vua của Mitanni, đã viết thư chia buồn về cái chết của chồng bà và mong muốn được thiết lập mối giao hảo với con bà, Akhenaten.
Vương hậu Tiye được tôn thờ như nữ thần Hathor - Tefnut trong đền thờ tại Sedeinga, Nubia. Có rất nhiều ngôi đền dành riêng để tôn kính bà. Ngoài ra, vua Amenhotep III còn xây dựng một hồ nước nhân tạo cho bà vào năm thứ cai trị thứ 11 - 12.
Khi vua Amenhotep III mất, Tiye sắp xếp chôn ông tại ngôi mộ WV22 trong Thung lũng các vị vua. Vương hậu sống khoảng thêm khoảng 12 năm sau dưới triều đại của con trai bà. Trong một bản khắc khoảng ngày 21 tháng 11 năm 12 của triều đại Akhenaten (1338 TCN), cả bà và cháu gái Meketaten đều được nhắc đến lần cuối cùng. Họ được cho là đã chết ngay sau ngày đó, có thể họ chết do một dịch bệnh. Không lâu sau, triều đại của con trai bà cũng diệt vong. Xác ướp xác của bà được tìm thấy kế bên hai xác ướp khác ở một buồng đối diện với Amenhotep II trong khu KV35 vào năm 1898. Một xác ướp là Webensenu, con trai của Amenhotep II, mất độ 10 tuổi và một xác ướp phụ nữ khác. Ban đầu, các nhà nghiên cứu không xác định được hai xác ướp nữ đó là ai nên đã gọi xác ướp của Tiye là "The Elder Lady", còn xác ướp kia là "The Younger Lady" (Kiya ?).
Đến năm 2010, phân tích DNA được tài trợ bởi Hội đồng Khảo cổ học Tối cao của Ai Cập cho thấy xác ướp "The Elder Lady" chính là vương hậu Tiye.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Tiye, phần tượng bị gãy là chồng bà, Amenhotep III|thế=|266x266px **Tiye** (khoảng 1398 TCN - 1338 TCN), còn được viết là **Taia**, **Tiy** và **Tiyi**. Bà là "Người Vợ Hoàng gia Vĩ đại" của vua
**Tiye** (còn được viết là **Tiy**, **Tiyi**, **Tiya**), là tên của một vài người phụ nữ vương thất trong lịch sử Ai Cập cổ đại. Tên này có thể chỉ đến một trong những người
**Beketaten** (tiếng Ai Cập: _bꜣk.t-itn_) là một công chúa Ai Cập cổ đại sống vào thời kỳ Vương triều thứ 18. Tên gọi của công chúa có nghĩa là "_Người hầu gái của Aten_". ##
**Amenhotep III** (tên Hy Lạp hóa là **Amenophis III**; tên tiếng Ai Cập: **Amāna-Ḥātpa**; dịch nghĩa: _Amun đẹp lòng_), còn gọi là Amenhotep Vĩ Đại là vị pharaon thứ 9 thuộc Vương triều thứ 18
**Ramesses IV**, còn có tên **Ramses IV** hay **Rameses IV**, là vị pharaon thứ ba của Vương triều thứ 20 của Ai Cập cổ đại thời Tân vương quốc, cai trị từ khoảng năm 1155
**Tutankhamun** (); phát âm theo tiếng Ai Cập cổ là **Tutankhamen** là một pharaon Ai Cập thuộc Vương triều thứ 18, trị vì vào khoảng những năm 1332-1323 TCN (theo bảng niên đại quy ước),
**Sitamun** (tiếng Ai Cập: _S3.t Jmn_, "_Con gái thần Amun_") còn được viết là **Sitamen** hoặc **Satamen**, là một công chúa, đồng thời là vương hậu sống vào thời kỳ Vương triều thứ 18 trong
**Nebetah** (tiếng Ai Cập: _nb.t-ꜥḥ_) là một công chúa Ai Cập cổ đại sống vào thời kỳ Vương triều thứ 18. Tên gọi của công chúa có thể tạm dịch là "_Nữ chúa của những
**Henuttaneb** (tiếng Ai Cập: _Hnw.t t3.w nbw_) là một công chúa Ai Cập cổ đại sống vào thời kỳ Vương triều thứ 18. Tên gọi của công chúa có nghĩa là "_Nữ chúa của mọi
**Iset** (tiếng Ai Cập: _ꜣst_) là một công chúa Ai Cập cổ đại sống vào thời kỳ Vương triều thứ 18. Tên của bà được đặt theo nữ thần Isis. ## Thân thế Iset là
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Elaborate_Box_with_Cartouche_of_Amenhotep_III_-_Side_View.jpg|nhỏ|Chiếc rương chạm khắc tinh xảo có mang tên của [[Amenhotep III được chôn trong KV46]]**Yuya** (hay **Iouiya**, **Yaa**, **Ya**, **Yiya**, **Yayi**, **Yu**, **Yuyu**, **Yaya**, **Yiay**, **Yia**, and **Yuy**) là một nhân vật quyền lực
nhỏ|phải|[[Howard Carter kiểm tra quan tài trong cùng để xác ướp vua Tutankhamun]] **Xác ướp** là một người hoặc động vật có da với các cơ quan đã được bảo quản bằng cách tiếp xúc
**Nefer-neferuaten Nefer-titi** (; khoảng 1370 TCN – khoảng 1330 TCN) là Vương hậu Ai Cập và là vợ cả của Pharaoh Akhenaten, thường được biết qua danh hiệu **Amenhotep IV**. Nefertiti và chồng được biết
**Kiya** là một trong những phối ngẫu của Pharaon Akhenaten thời kỳ Vương triều thứ 18. Xuất thân cũng như cuộc đời của bà cho đến nay vẫn còn là bí ẩn. Trong những năm
**Tjuyu** (đôi khi được dịch là **Thuya** hay **Thuyu**) là một nữ quý tộc Ai Cập, vợ của tể tướng Yuya và là mẹ của hoàng hậu Tiye. ## Thân thế Tjuyu là người vợ
**Vương thứ Mười Tám của Ai Cập cổ đại** hay **Vương triều thứ 18** (bắt đầu năm 1543 TCN - kết thúc 1292 TCN) là một vương triều pharaon nổi tiếng của Ai Cập cổ
**MMA 60** là một hầm mộ tọa lạc tại Deir el-Bahari, thuộc một phần của khu lăng mộ Thebes, nằm bên bờ tây của sông Nin. Hầm mộ này là nơi an nghỉ của những
**Mycenae** (Tiếng Hy Lạp Μυκῆναι _Mykēnai_) là một địa điểm khảo cổ tại Hy Lạp, nằm cách Athens khoảng 90 km về phía Tây Nam, ở phía Đông Bắc Peloponnese. Mycenae nằm ở vùng Argolis,
**Akhenaten** () còn được viết là **Echnaton**, **Akhenaton**, **Ikhnaton**, và **Khuenaten**; (, có nghĩa là _Người lính của Aten_), ông còn được biết đến với tên gọi là **Amenhotep IV** (nghĩa là _thần Amun hài
Kheperkheperure **Ay**, hay **Aya** hoặc **Aye** hoặc **Eye** là vị pharaon thứ 14 của Ai Cập cổ đại thuộc Vương triều thứ 18, vương triều đầu tiên của thời đại Tân vương quốc. Ay từng
nhỏ|Một góc của Thung lũng các vị vua **Thung lũng các vị Vua** (; ), một số ít thường gọi là Thung lũng cổng vào các vị vua (tiếng Ả Rập: وادي ابواب الملوك Wādī
**Anen** hoặc **Aanen** là một vị quan của Ai Cập cổ đại vào giai đoạn cuối của vương triều thứ 18. ## Tiểu sử Ông là một người con trai của Yuya và Tjuyu, đồng
phải|nhỏ| Một trong những "Thư Amarna" EA 19 đàm phán về một cuộc hôn nhân giữa [[Amenhotep III và con gái của Tushratta, Tadukhipa ]] **Tadukhipa**, hoặc **_Tadu-Hepa_** theo ngôn ngữ Hurrian, là con gái
**Tiy**, còn viết là **Tiye**, là một thứ phi của pharaon Ramesses III thuộc Vương triều thứ 20 trong thời kỳ Ai Cập cổ đại. Bà được biết đến qua Cuộn giấy cói Tư pháp
**Tiy-Merenese**, còn viết là **Tiye-Mereniset**, là vương hậu thuộc Vương triều thứ 20 trong thời kỳ Ai Cập cổ đại. Bà là phối ngẫu duy nhất được biết đến của pharaon Setnakhte, và là mẹ
**Ngôi mộ KV35** là một ngôi mộ Ai Cập cổ nằm trong Thung lũng của các vị Vua ở Luxor, Ai Cập. Nó đã được phát hiện bởi Victor Loret trong tháng 3 năm 1898
trái|nhỏ|189x189px|Tjuyu thứ ba của quan tài từ KV46 (bảo Tàng Cairo) **Ngôi mộ KV46** trong Thung lũng của các vị Vua là ngôi mộ của Yuya và vợ ông là Tjuyu, cha mẹ của nữ
thumb|Bộ vẽ mắt kohl của [[người Kurd]] nhỏ|Bột kohl **Kohl** (Tiếng Ả Rập, الكحل, _al-kuḥl_) hay là **Kajal** (Hindi, काजल, kājal) là phấn trang điểm mắt thời cổ đại, theo truyền thống được chế tạo
**Huya** là một quý tộc Ai Cập sống vào khoảng năm 1350 TCN. Ông là "Người quản lý Hậu cung Hoàng Gia", "Người quản lý Quốc khố" và "Người quản lý Ngôi Nhà", tất cả
thumb|Bán cầu Đông năm 1400 TCN thumb|Cốc uống rượu, [[Nhà Thương, thế kỷ 13 TCN, Phòng tranh Arthur M. Sackler.]] thumb|Phía bắc [[Đấu trường La Mã]] **Thế kỉ 14 TCN** bắt đầu từ ngày đầu
**Iset** hay **Aset**, là một cái tên được đặt cho phụ nữ quý tộc trong thời kỳ Ai Cập cổ đại, mang ý nghĩa là "_Bà ta ngồi trên ngai_". Đây cũng là một cách
**Ramesses**, còn được viết là **Rameses** hoặc **Ramses**, là một cái tên được đặt bởi 11 pharaon Ai Cập cổ đại ở thời kỳ Tân vương quốc, và một số vương tử con của họ.