Thuận Thành trấn hay Trấn Thuận Thành (), là tên gọi hành chính tiếng Việt của tiểu vương quốc Panduranga giai đoạn 1693 - 1832 trong chính sách tự trị của các chúa Nguyễn. Tại giai đoạn này, người Chăm chỉ còn quyền kiểm soát vùng đất mà ngày nay là 2 tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, khác với giai đoạn năm 1430 - 1693, khi người Chăm vẫn chưa để mất vùng Kauthara (Phú Yên và Khánh Hòa).
thumb|Vị trí Thuận Thành tại [[Đàng Trong.]]
Lịch sử
Theo Biên niên sử Hoàng gia Chăm (Vua Po Phaok The tức Nguyễn Văn Thừa 阮文承 mệnh soạn vào năm 1832), năm con Trâu (năm 1397), kinh đô Bal Anguei của tiểu vương quốc Nâgar Cam (Nưkan Chăm = Panduranga) bị JEK tấn công và thất thủ. Người dân Bal Anguei tỵ nạn sang 4 vùng: (1) Bhum Pa-Nrang / Đạo Phan Lang 潘郎道 (Phan Rang), (2) Bhum Kraong / Đạo Long Hương 龍郷道 (Liên Hương), (3) Bhum Parik / Đạo Phan Rí 潘里道 (Phan Lý) và (4) Bhum Pajai / Đạo Phố Hài 舗諧道 Phan Thiết). Năm 1430, Vua Po Kathit khôi phục lại tiểu vương quốc Nâgar Cam (Nưkan Chăm = Panduranga), thoát ách đô hộ của Vijaya. Giai đoàn "Hai nước Nam-Bắc Chiêm Thành" 南北兩占城國 Vijaya-Panduranga song song tồn tại" kéo dài đến năm 1471.
Sau năm 1471 (năm Kinh đô Chà Bàn = JEK = YAK thất thủ), Panduranga được vua Đại Việt (nhà Lê) gọi là Đại Chiêm 大占 hay Phiên Lũng 藩籠, Chúa Panduranga bắt đầu triều cống Đại Việt. Năm 1693, Chúa Nguyễn đã giao cho tướng Nguyễn Hữu Cảnh 阮有鏡 tấn công và sáp nhập vùng đất Panduranga vào lãnh thổ Chúa Nguyễn tức xứ Đàng Trong (Đại Việt Nam Hà Quốc 大越南河國), đổi tên thành Trấn Thuận Thành 順城鎭, lại đổi tên tiếp thành Phủ Bình Thuận 平順府. Trong thời gian năm 1694-1695, người Chăm đã kháng cự mãnh liệt đồng thời chính quyền Đàng Trong cũng muốn dành nguồn lực cho việc chinh phạt Chân Lạp. Tới năm 1695, Chúa Nguyễn đã trả lại quyền hành cho Chúa Chăm (Kế Bà Tử 継婆子 tức Po Saktiray Da Putih) và thực hiện cơ chế tự trị cho Trấn Thuận Thành trong khuôn viên Phủ Bình Thuận. Chúa Chăm trở thành Trấn vương Trấn Thuận Thành, là một quốc gia tự trị của người Chăm dưới sự bảo hộ của chúa Nguyễn và đồng thời là chư hầu của chính quyền Đàng Trong.
Trong cuộc nổi dậy của Tây Sơn, gia tộc Nguyễn Phúc bị lật đổ, giới tinh hoa Chăm bắt đầu bị chia rẽ nặng nề với một phe ủng hộ quân nổi dậy và một phe ủng hộ Nguyễn Ánh. Thuận Thành (vẫn được người Chăm gọi là Panduranga) bị nhấn chìm trong bãi chiến trường trong cuộc nội chiến của người Việt. Năm 1773, quân Tây Sơn xâm lược Panduranga rồi phong cho Po Tisuntiraidapuran (Nguyễn Văn Tá) làm vương của Thuận Thành trấn từ 1786 đến 1793. Đến những năm 1792-93, quân của Nguyễn Ánh đã chiếm lại Panduranga từ tay Tây Sơn. Nguyễn Văn Tá bị quân thân Nguyễn do Po Ladhuanpuguh (Nguyễn Văn Hào) bắt và tử hình ở Đồng Nai. Chúa Nguyễn sau đấy phong cho Nguyễn Văn Hào làm tân vương, còn Nguyễn Văn Chấn thì làm phó vương. Khu vực này tiếp tục chịu sự tấn công từ quân thân Tây Sơn (Po Chongchan) và quân Hồi giáo (Tuan Phaow) trong năm 1796. Đến tháng 7 năm 1799 thì Văn Hào mất, Văn Chấn lên ngôi.
Khi nhà Nguyễn được thành lập năm 1802, Panduranga vẫn được giữ quyền tự trị, thậm chí còn được xếp ngang hàng với các chư hầu Ai Lao và Cao Miên Đến năm 1833, vua Minh Mạng đã xóa bỏ chế độ tự trị của người Chăm và thành lập Phủ Ninh Thuận trong khuôn viên Tỉnh Bình Thuận. Trong thời gian năm 1832-1835, người Chăm và các dân tộc miền núi đã chia ra hai phe, phe ủng hộ Lê Văn Khôi (con nuôi Lê Văn Duyệt) và phe ủng hộ vua Minh Mạng. Phe ủng hộ Lê Văn Khôi (phiến quân) bỏ chạy vào rừng kháng chiến. Vua Minh Mạng cho hai công nương Nai Khal Wa (Thị Khân Oa 氏巾鍋) và Nai Jip (Koak Jip, Thị Tiết 氏節) đi khắp miền núi Nam Tây Nguyên thuyết phục các nhóm phiến quân đầu hàng. Tới năm 1835, phiền quân đã đầu hàng hết. Vua Minh Mạng chia Phủ Ninh Thuận thành hai huyện: Huyện An Phước Thổ và Huyện Hòa Đa Thổ, tức là hai huyện tự trị Chăm. Trong đó, Tri huyện Hòa Đa Thổ các đời đều là chồng của công nương (dọng họ mẫu hệ) hoàng gia Chăm cho đến cách mạng Tháng Tám (1945). Hoàng tử Chăm là ông Dụng Gạch (cháu 5 đời của bà Nai Jip) được bầu làm phó chủ tịch phụ trách miền núi của Ủy ban Hành chính Cách mạng Lâm thời Huyện Bắc Bình năm 1945.
Các vị vua (1697-1832)
Po Saktiray daputih (1693-1728) - Kế Bà Tử - em ruột của vua Po Sout, từ năm 1697 nhà Nguyễn tấn phong làm Thuận Thành vương
Po Jinah Depatih (1728-1731), cháu của Kế Bà Tử
Po Rattirai Depatih (1731-1760), cháu của Kế Bà Tử
阮文佐, 掌奇順城鎭王, 1760-1799
阮文召, 掌奇順城鎭王, 1799
Po Saong Nhung Ceng, Po Ceng Cen (Chánh Chấn 正振), 阮文振, 順城鎭正鎭, 1799-1822
Po Klan Thu (Trấn Thủ 鎭守), 阮文永, 順城鎭鎭守, 1822-1828
Po Phaok The (Phó Thừa 副承), 阮文承, 順城鎭副鎭, 1828-1832
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Thuận Thành trấn** hay **Trấn Thuận Thành** (), là tên gọi hành chính tiếng Việt của tiểu vương quốc **Panduranga** giai đoạn 1693 - 1832 trong chính sách tự trị của các chúa Nguyễn. Tại
**Thuận Thành** là một thị xã nằm ở phía nam sông Đuống thuộc tỉnh Bắc Ninh, Việt Nam. Trung tâm thị xã nằm tại phường Hồ. Trên địa bàn thị xã có Chùa Dâu là
**Trường Trung học phổ thông Thuận Thành 1** là một trường trung học phổ thông công lập ở Bắc Ninh. Được thành lập từ năm 1961, cho đến nay Trường Trung học phổ thông Thuận
**Thuận Thành** (chữ Hán giản thể: 顺城区, âm Hán Việt: _Thuận Thành khu_) là một quận của địa cấp thị Phủ Thuận, tỉnh Liêu Ninh, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Quận Thuận Thành có
**Phan Thiết** là một thành phố ven biển cũ và là tỉnh lỵ, khu chính trị, kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật của tỉnh Bình Thuận, Việt Nam. ## Địa lý ###
**Ninh Thuận** là một tỉnh cũ ven biển gần cực nam vùng duyên hải Nam Trung Bộ, miền Trung của Việt Nam. Thủ phủ của tỉnh là thành phố Phan Rang – Tháp Chàm nằm
**Bình Thuận** là tỉnh cũ ven biển nằm ở cực nam của vùng duyên hải Nam Trung Bộ, Việt Nam. Toàn bộ tỉnh (cùng với Đắk Nông) đã được sáp nhập vào Lâm Đồng. Ngày
**Hòa Thuận** là một thị trấn thuộc huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Hòa Thuận nằm ở phía nam huyện Quảng Hòa, cách trung tâm thành phố Cao
**Thuận Thánh Hoàng Hậu** (_chữ Hán_:順聖皇后) là thụy hiệu của một số vị hoàng hậu trong lịch sử chế độ phong kiến ở khu vực Á Đông. ## Danh sách *Đường Cao Tổ Thuận Thánh
**Sông Dinh**, còn có tên là **sông Tô Hạp**, **sông Cái Phan Rang**, là một con sông đổ ra Biển Đông. Sông Dinh chảy qua các tỉnh Khánh Hoà và Ninh Thuận, Việt Nam. Sông
**Túc Minh Thuận Thánh hoàng hậu** (chữ Hán: 肅明順聖皇后, ? - 693), là Hoàng hậu của Đường Duệ Tông Lý Đán, một vị Hoàng đế nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc. ## Tiểu sử
## Tổ chức hành chính trước 1975 ## Tổ chức hành chính từ 1975 đến 1992 * Tháng 2 năm 1976, ba tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và Bình Tuy hợp nhất thành tỉnh Thuận
**Trần Thái Tông** (chữ Hán: 陳太宗 9 tháng 7 năm 1218 – 5 tháng 5 năm 1277), tên khai sinh là **Trần Cảnh** (陳煚), là vị hoàng đế đầu tiên của Hoàng triều Trần nước
**Thành phố Hồ Chí Minh** hiện nay hình thành trên cơ sở sáp nhập nhiều đơn vị hành chính do chính quyền qua các thời kỳ trước đây thành lập. Do đó, tổ chức hành
**Trần Liễu** (chữ Hán: 陳柳; 1210 - 1251), hay **An Sinh vương** (安生王) hoặc **Khâm Minh Đại vương** (欽明大王), một tông thất vương công thuộc hoàng tộc nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông
**Chiến tranh Pháp – Thanh** là cuộc chiến giữa Đệ tam Cộng hòa Pháp và Đế quốc Đại Thanh, diễn ra từ tháng 9 năm 1884 tới tháng 6 năm 1885. Cuộc chiến nổ ra
**Lý Tự Thành** (李自成) (1606-1645) nguyên danh là **Hồng Cơ** (鴻基), là nhân vật thời _"Minh mạt Thanh sơ"_ trong lịch sử Trung Quốc. Cuộc khởi nghĩa và cuộc đời của Lý Tự Thành gắn
**Châu Thành** là một huyện thuộc tỉnh Long An, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Châu Thành nằm ở phía nam tỉnh Long An, cách thành phố Tân An khoảng 12 km, cách trung tâm
**Hàm Thuận** là một địa danh hành chính cũ của Việt Nam, thuộc địa bàn tỉnh Bình Thuận ngày nay. ## Lịch sử Vùng đất Hàm Thuận khi xưa được cho là một trong những
**Chiến tranh Minh – Thanh** hoặc **Người Mãn Châu xâm lược Trung Quốc** (1618–1683) là thời kỳ dài của lịch sử khi người Mãn Châu (Nữ Chân) từng bước xâm lấn và chinh phục lãnh
**Việc thuần hóa động vật** là mối quan hệ, tương tác lẫn nhau giữa động vật với con người có ảnh hưởng đến sự chăm sóc và sinh sản của chúng. Thuần hóa động vật
**Trần** () là một họ người Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Việt Nam, Hàn Quốc, Singapore và một số nơi khác trên thế giới. Họ Trần là họ phổ biến nhất tại miền Nam
**Trận Đồng Quan** hay **Chiến dịch Đồng Quan** (chữ Hán: 潼關之戰 _Đồng Quan chi chiến_) là trận đánh chiến lược diễn ra giữa quân đội triều đình trung ương nhà Đông Hán do thừa tướng
**Trần Anh Tông** (chữ Hán: 陳英宗; 25 tháng 10 năm 1276 – 21 tháng 4 năm 1320) tên khai sinh là **Trần Thuyên** (陳烇), là vị hoàng đế thứ tư của nhà Trần nước Đại
**Trần Minh Tông** (chữ Hán: 陳明宗 4 tháng 10 năm 1300 – 10 tháng 3 năm 1357) tên thật là **Trần Mạnh** (陳奣), là vị hoàng đế thứ năm của Hoàng triều Trần nước Đại
**Chiêm Thành** () là tên gọi của vương quốc Chăm Pa (tiếng Phạn: _Campanagara_) trong sử sách Việt Nam từ 877 đến 1693. Trước 859 Việt Nam gọi vương quốc này là Hoàn Vương. Đầu
**Cam Ranh** là một thành phố ven biển cũ trực thuộc tỉnh Khánh Hòa, Việt Nam. Cam Ranh tiếng Êđê bản xứ gọi là Kăm Mran, nghĩa là nơi dừng thuyền bến tàu. ## Tên
**Trần Tuyên Đế** (chữ Hán: 陳宣帝, 530–582), tên húy là **Trần Húc** (), hay **Trần Đàm Húc** (陳曇頊), tên tự **Thiệu Thế** (紹世), tiểu tự **Sư Lợi** (師利), là một hoàng đế của triều Trần
**Trần Nguyên Hãn** (chữ Hán: 陳元扞, 1390–1429) là nhà quân sự Đại Việt thời Trần - Lê sơ. Ông là người thuộc dòng dõi nhà Trần, nổi bật với việc tham gia khởi nghĩa Lam
**Trường Trung học phổ thông chuyên Trần Hưng Đạo** là một trường trung học phổ thông chuyên công lập tại thành phố Phan Thiết, và là trường trung học lớn thứ nhất của tỉnh Bình
**Thuần Dụ Cần phi** (chữ Hán: 純裕勤妃; ? - 1754), họ Trần, người Mãn Châu Tương Hoàng kỳ, là một phi tần của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Đế. ## Tiểu sử Thuần Dụ Cần
**Trận Sarhū** hay **Trận Tát Nhĩ Hử** (chữ Hán: 薩爾滸之戰; _Tát Nhĩ Hử chi chiến_) đề cập đến một loạt các trận đánh giữa quân Hậu Kim (tiền thân của nhà Thanh) và liên quân
Trong quá trình xâm lược Việt Nam nửa cuối thế kỷ 19, quân Pháp đánh chiếm thành Vĩnh Long cả thảy hai lần. Trận đầu diễn ra từ ngày 20 cho đến ngày 23 tháng
**Trận Sài Gòn** là trận đánh giữa Quân đội Quốc gia Việt Nam và quân Bình Xuyên, diễn ra từ ngày 28 tháng 4 và kết thúc ngày 24 tháng 10 năm 1955. Chiến sự
**Trận Xích Bích** () là một trận đánh lớn cuối cùng thời Đông Hán có tính chất quyết định đến cục diện thời Tam Quốc. Trận đánh diễn ra vào mùa đông năm Kiến An
**Vĩnh Thuận** là thị trấn huyện lỵ của huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Vĩnh Thuận nằm ở trung tâm huyện Vĩnh Thuận, có vị trí địa lý:
'''Mặt trận Thống nhất **Toàn lực Quốc gia** là một tổ chức chính trị liên hiệp các tôn giáo và đảng phái có xu hướng cát cứ chống chính phủ trung ương của Thủ tướng
**Trần Hãng** (; ?-1399), đôi khi gọi là **Trần Nguyên Hãng** (), là một tông thất và đại thần nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông là cháu gọi Trần Minh Tông là ông
**Trấn Hải thành** (chữ Hán: 鎮海城, _thành trấn giữ biển_) là một thành lũy được vua Gia Long xây dựng vào năm 1813 tại cửa Eo (còn gọi là cửa Lấp, trước đây gọi là
**Trận Đồng Quan 756** (chữ Hán: 潼關之戰 _Đồng Quan chi chiến_) là trận chiến giữa quân đội nhà Đường và quân Đại Yên – tức lực lượng nổi dậy của tướng An Lộc Sơn. Trận
**Trận Ia Đrăng** là một trong những trận lớn đầu tiên giữa liên quân Quân lực Việt Nam Cộng hòa-Quân đội Hoa Kỳ và Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam trong thời kỳ Chiến
**Trần Nhân Tông** (chữ Hán: 陳仁宗, 7 tháng 12 năm 1258 – 16 tháng 12 năm 1308), tên khai sinh là **Trần Khâm** (陳昑), là vị hoàng đế thứ ba của nhà Trần nước Đại
**Trần Duệ Tông** (chữ Hán: 陳睿宗, 30 tháng 6 năm 1337 – 4 tháng 3 năm 1377) tên thật là **Trần Kính** là vị hoàng đế thứ 10 của triều đại nhà Trần trong lịch
**Trận Tu Vũ** là một trận đánh để mở màn cho chiến dịch Hòa Bình (10/12/1951-25/2/1952) trong thời kì chiến tranh Đông Dương. Tên trận đánh lấy tên của địa điểm đã diễn ra nó,
**Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung Quốc** (), thường được gọi tắt **Cộng Thanh Đoàn** (共青团) là tổ chức thanh niên cộng sản do Đảng Cộng sản Trung Quốc thành lập và lãnh đạo. Điều
**Sông Công** là một thành phố cũ thuộc tỉnh Thái Nguyên, Việt Nam. Sông Công là thành phố công nghiệp, trung tâm kinh tế, hành chính, văn hóa - xã hội phía Nam của tỉnh
**Trận Phì Thủy** (Phì Thủy chi chiến: 淝水之戰) là trận đánh nổi tiếng năm 383 thời Đông Tấn - Ngũ Hồ thập lục quốc trong lịch sử Trung Quốc giữa quân Tiền Tần và quân
**Trận Paris**(hay Trận công phá Paris) diễn ra vào ngày 30-31 tháng 3 năm 1814 giữa Liên minh thứ sáu, bao gồm Nga, Áo, Phổ và Đế quốc Pháp. Sau một ngày giao tranh ở
**Trận Kunersdorf**, còn viết là **Trận Cunnersdorf** với bản thân ông cũng chỉ thoát nạn trong gang tấc. biểu dương sâu sắc sức mạnh của quân Nga. Ngoài ra, thắng lợi này cũng chứng tỏ
**Trận Hổ Lao Quan** là một trận chiến hư cấu trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn nghĩa của nhà văn La Quán Trung. Trận đánh mô tả về cuộc chiến giữa thế lực quân sự