✨Thủ Đức (thành phố)
Thủ Đức là một thành phố cũ thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.
Tiền thân của thành phố Thủ Đức là huyện Thủ Đức cũ trước khi bị chia tách thành ba quận cũ là Quận 2, Quận 9 và quận Thủ Đức vào năm 1997. Cuối năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết nghị thành lập thành phố Thủ Đức trên cơ sở sáp nhập lại ba quận này.
Thủ Đức nằm ở cửa ngõ phía đông Thành phố Hồ Chí Minh, có vị trí quan trọng trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam, là đầu mối của các tuyến giao thông huyết mạch giữa Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Đông Nam Bộ như: Đường Võ Nguyên Giáp – Xa lộ Hà Nội, Đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây, Quốc lộ 1, Quốc lộ 13, Đại lộ Phạm Văn Đồng – Quốc lộ 1K. Ngoài ra, tuyến đường sắt đô thị Bến Thành – Suối Tiên chạy dọc theo Xa lộ Hà Nội trên địa bàn thành phố cũng đang trong quá trình hoàn thiện.
Hiện nay, thành phố Thủ Đức đang được chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đầu tư xây dựng thành một đô thị sáng tạo tương tác cao.Cụ thể sắp nhập như sau:
Phường Hiệp Bình được thành lập từ sáp nhập phường Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước và một phần phường Linh Đông. Phường mới có quy mô dân số hơn 215.000 người trên diện tích 16,01 km². Trụ sở UBND phường được đặt tại địa chỉ số 2 Đường số 5 – trụ sở cũ của UBND phường Hiệp Bình Chánh.
Phường Thủ Đức hình thành từ phường Linh Chiểu, Bình Thọ, Trường Thọ, cùng một phần của phường Linh Đông và Linh Tây, có diện tích 8,81 km² với gần 119.000 dân. Trụ sở hành chính được đặt tại số 17 đường Chân Lý – trụ sở cũ của UBND phường Bình Thọ.
Phường Tam Bình được thành lập từ sáp nhập các phường Bình Chiểu, Tam Bình và Tam Phú, với quy mô dân số hơn 153.000 người trên diện tích 10,71 km². Trụ sở phường Tam Bình mới được bố trí tại UBND phường Bình Chiểu cũ, số 934 Tỉnh lộ 43.
Phường Linh Xuân thành lập từ sáp nhập các phường Linh Trung, Linh Xuân và một phần Linh Tây, với diện tích 12,29 km² và hơn 158.000 dân. Trụ sở làm việc đặt tại số 81 đường Hoàng Cầm – trụ sở cũ của phường Linh Xuân.
Phường Tăng Nhơn Phú được thành lập trên cơ sở nhập các phường Hiệp Phú, Tân Phú, Tăng Nhơn Phú A, Tăng Nhơn Phú B và một phần Long Thạnh Mỹ. Phường mới có diện tích 16,51 km² với hơn 208.000 dân. Trụ sở chính quyền đặt tại số 29 Lê Văn Việt – trụ sở cũ của phường Tăng Nhơn Phú A.
Phường Long Bình được thành lập từ sáp nhập phường Long Bình và một phần phường Long Thạnh Mỹ, có diện tích lên tới 29,43 km² và dân số gần 120.000 người. Trụ sở làm việc mới được xác định tại địa chỉ 325 đường Nguyễn Văn Tăng – trụ sở cũ của UBND phường Long Thạnh Mỹ.
Phường Long Phước được thành lập từ sáp nhập phường Long Phước và Trường Thạnh, có diện tích lớn nhất trong số các phường với 34,29 km², dân số khoảng 53.000 người. Trụ sở hành chính đặt tại địa chỉ số 239 khu phố Long Thuận – trụ sở cũ của phường Long Phước.
Phường Long Trường được thành lập từ việc hợp nhất các phường Long Trường và Phú Hữu, có diện tích 24,49 km² và gần 74.000 dân. Trụ sở UBND phường đặt tại số 1341 đường Nguyễn Duy Trinh – trụ sở của UBND phường Long Trường hiện tại.
Phường Cát Lái hình thành từ việc sáp nhập hai phường Cát Lái và Thạnh Mỹ Lợi, có diện tích 19,65 km² và dân số gần 69.000 người. Trụ sở hành chính được bố trí tại số 560 Trương Gia Mô – trụ sở cũ của phường Thạnh Mỹ Lợi.
Phường Bình Trưng được tổ chức lại từ các phường Bình Trưng Đông, Bình Trưng Tây và một phần An Phú, với dân số hơn 121.000 người trên diện tích 14,82 km². Trụ sở chính đặt tại số 08 đường Hồ Thị Nhung – trụ sở cũ của UBND phường Bình Trưng Đông.
Phường Phước Long được hình thành từ ba phường Phước Bình, Phước Long A và Phước Long B. Phường này có diện tích 9,23 km² với dân số hơn 137.000 người. Trụ sở làm việc của phường đặt tại địa chỉ số 183 đường Đỗ Xuân Hợp – trụ sở cũ của phường Phước Long B.
Phường An Khánh được thành lập từ việc sáp nhập các phường An Khánh, An Lợi Đông, Thảo Điền, Thủ Thiêm và một phần phường An Phú. Với diện tích 15,33 km² và dân số gần 77.000 người, trụ sở UBND phường được bố trí tại số 10 đường D2 – trụ sở cũ của UBND phường Thủ Thiêm.
| width="50%" valign="top" style="background: #f9f9f9;" |
|}
Lịch sử
Nguồn gốc tên gọi
Địa danh Thủ Đức được cho là lấy từ tên hiệu "Thủ Đức" của ông Tạ Dương Minh (còn gọi là Tạ Huy). Ông là người Hoa nằm trong phong trào "phản Thanh phục Minh", bị truy đuổi phải di cư sang Việt Nam và thần phục nhà Nguyễn. Người ta cho rằng ông có công lao với vùng đất này thời mới khai hoang lập ấp khoảng năm 1679–1725.
Lịch sử hành chính
Thời phong kiến
nhỏ|Đình thần Bình Đức ở phường [[Tam Phú (phường)|Tam Phú (ảnh chụp năm 2014)]] Năm Mậu Dần (1698), Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh được Chúa Minh Vương Nguyễn Phúc Chu điều vào "kinh lược đất Chân Lạp, chia đất Đông Phố thành hai huyện: lấy xứ Đồng Nai làm huyện Phước Long, dựng dinh Trấn Biên (Biên Hòa), lấy xứ Sài Côn làm huyện Tân Bình, dựng dinh Phiên Trấn (Gia Định)". Năm 1808, vua Gia Long đổi dinh Trấn Biên thành trấn Biên Hòa, huyện Phước Long được nâng lên thành phủ gồm 4 huyện là Bình An, Phước Chánh, Long Thành và Phước An. Năm 1832, vua Minh Mạng đổi trấn Biên Hòa thành tỉnh Biên Hòa. Năm 1837, vua cho lập thêm phủ Phước Tuy và 2 huyện Ngãi An và Long Khánh. *Trước khi thực dân Pháp chiếm Miền Đông Nam Kỳ, địa bàn vùng đất Thủ Đức ngày nay tương ứng với phần lớn huyện Ngãi An thuộc phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa và tổng Long Vĩnh Hạ thuộc huyện Long Thành, phủ Phước Tuy, tỉnh Biên Hòa. Huyện Ngãi An bao gồm 5 tổng với 51 thôn: An Bình (10 thôn), An Điền (9 thôn), An Thổ (10 thôn), An Thủy (14 thôn), Chánh Thiện (8 thôn). Riêng tổng Long Vĩnh Hạ có 12 thôn.
Thời Pháp thuộc
Với Hòa ước Nhâm Tuất (1862), triều đình Huế nhượng hẳn 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho Pháp làm thuộc địa. Chính quyền thực dân Pháp chia 3 tỉnh này thành 13 thành các hạt thanh tra (inspection), do các viên chức Pháp ngạch thanh tra các công việc bản xứ (inspecteur des affaires indigeânes) đứng đầu, nhưng tạm thời vẫn giữ cơ cấu phủ huyện cũ.
Sau khi chiếm được toàn bộ Nam Kỳ, năm 1868, chính quyền thực dân Pháp bãi bỏ các đơn vị hành chính phủ, huyện, phân chia lại toàn bộ cõi Nam Kỳ. Các hạt thanh tra về sau cũng được đổi thành hạt tham biện (arrondissement), do các Chánh tham biện (administrateur) người Pháp đứng đầu. Tuy vậy, chính quyền thực dân Pháp vẫn giữ lại cơ cấu hành chính cấp thấp như tổng, thôn.
Trên địa bàn tỉnh Gia Định cũ (đến ngày 16 tháng 8 năm 1867 đổi tên thành tỉnh Sài Gòn), chính quyền Pháp thành lập tuần tự các đơn vị hành chính trực thuộc, trong đó có Khu thanh tra Sài Gòn và thành phố (Ville) Sài Gòn.
thumb|Nhà Hội đồng xã cạnh chợ Thủ Dức vào đầu thế kỷ 20, công trình này hiện không còn
Ngày 29 tháng 10 năm 1866, khu thanh tra Sài Gòn nhận thêm phần đất của khu thanh tra Ngãi An giải thể nhập vào (khu thanh tra này thành lập từ ngày 14 tháng 3 năm 1866, trên địa bàn huyện Ngãi An cũ thuộc phủ Phước Long, tỉnh Biên Hòa; lúc bấy giờ huyện này đã giải thể, địa bàn nhập vào huyện Bình An cùng phủ từ năm 1862). Khi nhập vào khu thanh tra Sài Gòn, huyện Ngãi An còn bốn tổng trực thuộc (An Bình, An Điền, An Thổ, An Thủy); riêng tổng Chánh Thiện giải thể vào ngày 29 tháng 10 năm 1866, địa bàn nhập vào các tổng kế cận. Đến ngày 9 tháng 10 năm 1868, huyện Ngãi An tách ra lập khu thanh tra độc lập, mang tên gọi là khu thanh tra Thủ Đức; nhưng đến ngày 30 tháng 12 năm 1868, lại giải thể tái nhập vào khu thanh tra Sài Gòn.
Năm 1871, các thôn đổi thành làng. Năm 1874, Tổng thống Pháp Jules Grévy ký sắc lệnh thành lập thành phố Sài Gòn (Ville de Saigon). Tòa tham biện hạt Sài Gòn chuyển từ trung tâm thành phố Sài Gòn đặt tại làng Bình Hòa, tại vị trí ngày nay là trụ sở Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh.
Năm 1911, tỉnh Gia Định được chia thành bốn quận: Thủ Đức, Nhà Bè, Gò Vấp và Hóc Môn.
Năm 1939, quận Thủ Đức có 6 tổng với 43 làng: Tổng An Bình gồm 6 làng: An Đông Xã, An Phú, Bình Khánh, Bình Trung, Đông Phú, Thạnh Mỹ Lợi Tổng An Điền gồm 7 làng: Bình Quới Đông, Bình Thái, Bình Thọ, Linh Chiểu Trung, Linh Chiểu, Trường Thọ, Xuân Hiệp Tổng An Thành gồm 6 làng: Long Tân, Phú Hữu, Phước Trường, Tân Điền, Trường Khánh, Trường Lộc Tổng An Thổ gồm 8 làng: Bình Chánh, Bình Chiểu, Bình Đức, Bình Đường, Bình Phú, Bình Triệu, Đông An, Dĩ An Tổng An Thủy gồm 10 làng: Bình Thắng, Bình Thung, Đông Tác, Đông Yên, Hòa Hiệp, Phong Phú, Tăng Phú, Tân Hóa, Tân Nhơn, Tân Ninh Tổng Long Vĩnh Hạ gồm 6 làng: Ích Thạnh, Long Thuận, Long Hòa, Mỹ Thạnh, Phước Hòa, Thái Bình.
Năm 1945, giải thể tổng An Thành, các làng thuộc tổng này sáp nhập vào hai tổng An Bình và Long Vĩnh Hạ cùng quận.
Thời Việt Nam Cộng hòa
phải|nhỏ|Bản đồ tỉnh Gia Định thời Việt Nam Cộng hòa Năm 1955, quận Thủ Đức có 19 làng: Tổng An Bình có 5 làng: Bình Trưng, Thạnh Mỹ Lợi, Phú Hữu, An Phú và An Khánh Xã Tổng An Điền có 4 làng: Linh Xuân Thôn, Phước Long Xã, Linh Đông Xã và Tăng Nhơn Phú Tổng An Thổ có 3 làng: An Bình Xã, Hiệp Bình Xã và Tam Bình Xã Tổng An Thủy có 3 làng: Bình An, Đông Hòa Xã và Tân Đông Hiệp *Tổng Long Vĩnh Hạ có 4 làng: Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Long Phước Thôn và Long Bình.
Sau năm 1956, các làng gọi là xã. Quận lỵ Thủ Đức đặt tại xã Linh Đông Xã.
Năm 1957, giải thể tổng An Thổ của quận Thủ Đức; xã An Bình Xã thuộc tổng này sáp nhập vào tổng An Thủy, hai xã còn lại: Hiệp Bình Xã và Tam Bình Xã nhập vào tổng An Điền. Như thế lúc nảy tổng An Thủy có 4 xã, tổng An Điền có 6 xã. Cắt tổng Long Vĩnh Hạ với bốn xã: Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Long Phước Thôn và Long Bình, cùng tổng An Thủy với bốn xã: Bình An, An Bình Xã, Đông Hòa Xã và Tân Đông Hiệp, chuyển sang thuộc quận Dĩ An, tỉnh Biên Hòa. Như thế quận Thủ Đức còn 11 xã.
Năm 1962, quận Dĩ An trả lại tổng Long Vĩnh Hạ với bốn xã: Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Long Phước Thôn và Long Bình cho quận Thủ Đức. Như thế lúc này quận Thủ Đức có 15 xã.
Từ năm 1962, chính quyền Việt Nam Cộng hòa bỏ dần, đến năm 1965 bỏ hẳn cấp hành chính tổng, các xã trực tiếp thuộc quận.
Năm 1966, do cắt xã An Khánh Xã nhập vào Đô thành Sài Gòn nên quận Thủ Đức còn 14 xã. Địa bàn xã An Khánh Xã cũ được chia thành 2 phường: An Khánh và Thủ Thiêm cùng thuộc quận 1 của Đô thành Sài Gòn. Đầu năm 1967, lại tách 2 phường: An Khánh và Thủ Thiêm lập Quận 9 (quận Chín) thuộc Đô thành Sài Gòn.
Năm 1972, lập xã Phước Bình thuộc quận Thủ Đức. Như thế quận Thủ Đức có 15 xã. Cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975, quận Thủ Đức gồm 15 xã trực thuộc: Tam Bình Xã, Long Bình, Long Phước Thôn, Long Thạnh Mỹ, Bình Trưng, Thạnh Mỹ Lợi, Phú Hữu, An Phú, Linh Xuân Thôn, Phước Long Xã, Linh Đông Xã, Long Trường, Tăng Nhơn Phú, Hiệp Bình Xã, Phước Bình.
Trước năm 1975, quận Thủ Đức có diện tích khoảng 200 km², gồm 15 xã với dân số là 184.989 người.
Huyện Thủ Đức (1975–1997)
Sau khi Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp quản Đô thành Sài Gòn và các vùng lân cận vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày 3 tháng 5 năm 1975 thành phố Sài Gòn – Gia Định được thành lập. Theo nghị quyết ngày 9 tháng 5 năm 1975 của Ban Chấp hành Đảng bộ Đảng Lao động Việt Nam thành phố Sài Gòn – Gia Định, huyện Thủ Đức được thành lập trên cơ sở toàn bộ quận Thủ Đức cũ thời Việt Nam Cộng hòa.
Ngày 20 tháng 5 năm 1976, tổ chức hành chánh thành phố Sài Gòn – Gia Định được sắp xếp lần hai (theo quyết định số 301/UB ngày 20 tháng 5 năm 1976 của Ủy ban Nhân dân Cách mạng thành phố Sài Gòn – Gia Định). Theo đó, Quận 9 (quận Chín) bị giải thể, hai phường trực thuộc chuyển thành hai xã: Thủ Thiêm và An Khánh nhập vào huyện Thủ Đức cùng thuộc thành phố Sài Gòn – Gia Định.
Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá VI, kỳ họp thứ 1 chính thức đổi tên thành phố Sài Gòn – Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh. Huyện Thủ Đức trở thành đơn vị hành chính trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, gồm thị trấn Thủ Đức và 16 xã: An Khánh, An Phú, Bình Trưng, Hiệp Bình, Linh Xuân, Long Bình, Long Phước, Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Phú Hữu, Phước Bình, Phước Long, Tam Bình, Tăng Nhơn Phú, Thạnh Mỹ Lợi, Thủ Thiêm.
Ngày 14 tháng 2 năm 1987, theo Quyết định số 33-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng, huyện Thủ Đức thành lập thêm một số xã mới như sau: Chia xã Tam Bình thành ba xã lấy tên là xã Tam Bình, xã Tam Phú và xã Linh Đông Chia xã Tăng Nhơn Phú thành ba xã lấy tên là xã Tăng Nhơn Phú, xã Hiệp Phú và xã Tân Phú Chia xã Linh Xuân thành hai xã lấy tên là xã Linh Xuân và xã Linh Trung Chia xã Hiệp Bình thành hai xã lấy tên là xã Hiệp Bình Phước và xã Hiệp Bình Chánh.
Từ đó, huyện có thị trấn Thủ Đức và 22 xã: An Khánh, An Phú, Bình Trưng, Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Hiệp Phú, Linh Đông, Linh Trung, Linh Xuân, Long Bình, Long Phước, Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Phú Hữu, Phước Bình, Phước Long, Tam Bình, Tam Phú, Tân Phú, Tăng Nhơn Phú, Thạnh Mỹ Lợi, Thủ Thiêm.
Quận Thủ Đức, Quận 2 và Quận 9 (1997–2020)
phải|nhỏ|Bến [[phà Thủ Thiêm phía Quận 2 (ảnh chụp năm 2005)]] phải|nhỏ|Trung tâm quận Thủ Đức cũ nhìn từ máy bay (ảnh chụp năm 2013) Ngày 6 tháng 1 năm 1997, Chính phủ ban hành Nghị định số 03-CP. Theo đó, giải thể huyện Thủ Đức để thành lập 3 quận mới là quận Thủ Đức, Quận 2 và Quận 9.
Quận Thủ Đức được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của thị trấn Thủ Đức và 7 xã: Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Linh Đông, Linh Trung, Linh Xuân, Tam Bình, Tam Phú; một phần diện tích và dân số của 3 xã: Hiệp Phú, Phước Long, Tân Phú. Sau khi thành lập, quận Thủ Đức có 4.726,5 ha diện tích tự nhiên và 163.394 người, gồm 12 phường trực thuộc. Quận 2 được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của 5 xã: An Khánh, An Phú, Bình Trưng, Thạnh Mỹ Lợi và Thủ Thiêm. Sau khi thành lập, Quận 2 có 5.020 ha diện tích tự nhiên và 86.027 người, gồm 11 phường trực thuộc. *Quận 9 được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của 7 xã: Long Bình, Long Thạnh Mỹ, Tăng Nhơn Phú, Long Phước, Long Trường, Phú Hữu, Phước Bình; phần diện tích và dân số còn lại của 3 xã: Hiệp Phú, Phước Long, Tân Phú. Sau khi thành lập, Quận 9 có 11.362 ha diện tích tự nhiên và 126.220 người, gồm 13 phường trực thuộc.
Đến năm 2019: Quận Thủ Đức có 47,80 km² diện tích tự nhiên và 532.377 người, gồm 12 phường: Bình Chiểu, Bình Thọ, Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Linh Chiểu, Linh Đông, Linh Tây, Linh Trung, Linh Xuân, Tam Bình, Tam Phú, Trường Thọ. Quận 2 có 49,79 km² diện tích tự nhiên và 171.311 người, gồm 11 phường: An Khánh, An Lợi Đông, An Phú, Bình An, Bình Khánh, Bình Trưng Đông, Bình Trưng Tây, Cát Lái, Thạnh Mỹ Lợi, Thảo Điền, Thủ Thiêm. *Quận 9 có 113,97 km² diện tích tự nhiên và 310.107 người, gồm 13 phường: Hiệp Phú, Long Bình, Long Phước, Long Thạnh Mỹ, Long Trường, Phú Hữu, Phước Bình, Phước Long A, Phước Long B, Tân Phú, Tăng Nhơn Phú A, Tăng Nhơn Phú B, Trường Thạnh.
Thành phố Thủ Đức (2021–2025)
Ngày 9 tháng 12 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2021). Theo đó: Thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích và dân số của Quận 2, Quận 9 và quận Thủ Đức Sáp nhập toàn bộ diện tích và dân số của phường An Khánh vào phường Thủ Thiêm *Thành lập phường An Khánh (mới) trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích và dân số của hai phường Bình An và Bình Khánh.
Sau khi thành lập, thành phố Thủ Đức có 211,56 km² diện tích tự nhiên và 1.013.795 người, gồm 34 phường trực thuộc.
Quá trình hình thành thành phố Thủ Đức
Phát biểu tại buổi lễ công bố Nghị quyết 1111/NQ-UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào ngày 31 tháng 12 năm 2020, ông Nguyễn Thiện Nhân cho biết, bên cạnh các thành tựu phát triển kinh tế mà Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được sau năm 2010 thì một vấn đề cơ bản đang đặt ra là tính vượt trội của tốc độ tăng trưởng của kinh tế thành phố so với cả nước trong giai đoạn này đã giảm mạnh mà chưa có giải pháp khắc phục hiệu quả. Ông dẫn chứng số liệu: bình quân giai đoạn 2001–2010, tốc độ tăng trưởng kinh tế thành phố cao hơn cả nước là 1,65 lần, song năm 2011 chỉ còn 1,17 lần và bình quân giai đoạn 2011–2019 chỉ cao hơn 1,2 lần.
"Điều này đặt ra hai nhiệm vụ cho phát triển lâu dài của thành phố: hoàn thiện cơ chế tài chính - ngân sách và tạo ra động lực mới cho tăng trưởng dựa trên thành tựu cách mạng công nghiệp 4.0. Động lực mới này phải được hình thành trên cơ sở: tạo tương tác có hiệu quả cao giữa các yếu tố nền tảng của cách mạng công nghiệp 4.0 và xác định địa bàn nào cho phép có sự tương tác đó hiệu quả cao nhất", ông Nhân nói.
Qua hội thảo quốc tế được tổ chức ở thành phố vào năm 2018 và 2019, Thường vụ Thành ủy đã thống nhất chủ trương xây dựng một khu đô thị sáng tạo tương tác cao trên địa bàn ba quận này. Thành phố đã chủ động tổ chức thành công thi tuyển quốc tế về ý tưởng thiết kế quy hoạch khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông thành phố. Các công ty tư vấn quốc tế có uy tín đã khẳng định: Quận 2, Quận 9 và quận Thủ Đức đã có nhiều tiền đề quan trọng để hình thành một khu đô thị sáng tạo, tương tác cao, nếu được quy hoạch hợp lý, bổ sung các cấu phần còn thiếu, sẽ trở thành một trung tâm kinh tế 4.0 của thành phố, là hạt nhân cho phát triển kinh tế của thành phố và khu vực Đông Nam Bộ.
Ngày 10 tháng 11 năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã có Văn bản số 1568/TTg-CN về việc công nhận kết quả rà soát, đánh giá khu vực dự kiến thành lập thành phố Thủ Đức là đô thị loại I trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, hiện nay Thủ Đức vẫn chưa chính thức trở thành đô thị loại I do chưa được Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định công nhận. Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đang xây dựng đề án đề nghị công nhận thành phố Thủ Đức là đô thị loại I để trình Thủ tướng Chính phủ.
Đô thị sáng tạo tương tác cao
Ý tưởng về khu đô thị sáng tạo do ông Nguyễn Thiện Nhân, lúc bấy giờ Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh khởi xướng, hướng đến xây dựng đô thị thông minh, có chất lượng sống, dựa trên nền tảng về thể chế, lợi thế kinh tế, cơ sở hạ tầng thành phố đã có, gồm khu công nghệ cao (Quận 9); làng đại học hơn 80.000 sinh viên, giảng viên (quận Thủ Đức); khu đô thị mới, trung tâm tài chính Thủ Thiêm (Quận 2).
Năm 2018, thành phố đã tổ chức cuộc thi tuyển quốc tế "Ý tưởng quy hoạch phát triển Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông Thành phố Hồ Chí Minh", thu hút nhiều chuyên gia quốc tế tham dự. Ngày 23 tháng 11 năm 2019, UBND TP.HCM đã trao giải nhất cho đề án của liên danh hai công ty Sasaki – enCity đến từ Mỹ và Singapore.
Theo ý tưởng quy hoạch của đội Sasaki – enCity thì khu đô thị này sẽ bao gồm 6 trọng điểm sáng tạo, cụ thể:
Khu công nghệ cao (SHTP) với định hướng trở thành trung tâm sản xuất tự động hóa, ngôi nhà của nền công nghiệp thế kỷ 21 tại Việt Nam
Khu Đại học Quốc gia TP.HCM: trong đó Đại học Quốc gia TP.HCM cung cấp một quần thể giáo dục đào tạo trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là về ngành công nghệ thông tin, cùng với một trung tâm khởi nghiệp sáng tạo, từ đó mở rộng khả năng hợp tác liên ngành trong nghiên cứu, thu hẹp khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng.
Khu tài chính Thủ Thiêm với tầm nhìn trở thành trung tâm công nghệ tài chính của khu vực: hạ tầng giao thông sẽ ưu tiên người đi bộ và tàu điện ngầm kết nối tất cả các khu vực quan trọng; lối đi ở bờ sông và sân các nhà thờ kết nối đường phố, thông suốt cho các hoạt động nghệ thuật, văn hóa, mua sắm.
Rạch Chiếc - trung tâm thể thao và sức khỏe của Đông Nam Á: sẽ hình thành khu sản xuất đồ thể thao, các trung tâm sáng tạo, chăm sóc sức khỏe và kiến tạo một không gian rộng lớn xung quanh sân vận động để hội tụ; nhắm tới việc khai thác xu hướng ngày càng phổ biến của lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và kinh doanh thể thao tại Đông Nam Á
Khu Tam Đa - trung tâm công nghệ sinh thái và khu đô thị có khả năng chống chịu cao: là trung tâm sáng tạo trong thiết kế và vận hành công nghệ sinh thái, cũng như thúc đẩy du lịch sinh thái; những khu vườn mưa, khu trường đại học, các trục chính phát triển và khu vực ven biển ngập mặn tạo môi trường phù hợp cho đổi mới nông nghiệp cũng như du lịch sinh thái.
Khu Trường Thọ - nơi định hình như một đô thị tương lai: áp dụng những ý tưởng độc đáo và có tính cách mạng nhất về công nghệ, với tầm nhìn trở thành một mô hình cho sự tích hợp công nghệ vào đời sống thường nhật và phòng trưng bày đô thị của tương lai; được cải tạo từ khu cảng hiện hữu với hệ thống không gian mở có nhiều chức năng đa dạng; tại đây cũng sử dụng vành đai giao thông khép kín để kết nối các khu vực khác nhau, dễ tiếp cận đến từng ngóc ngách, ưu tiên người đi bộ.
Cùng với việc thành lập thành phố Thủ Đức, Sở Quy hoạch – Kiến trúc đã phối hợp với đơn vị tư vấn (liên danh công ty Sasaki – enCity) hoàn chỉnh dự thảo của đề án hình thành và phát triển khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TP.HCM. Theo đó, đề án xác định các trung tâm đổi mới sáng tạo gồm: Khu đô thị mới Thủ Thiêm - Trung tâm công nghệ tài chính; Khu liên hợp thể dục thể thao quốc gia Rạch Chiếc - Trung tâm thể thao và sức khỏe Rạch Chiếc; Khu công nghệ cao - Trung tâm sản xuất tự động hóa và Khu công viên khoa học; Khu Đại học Quốc gia thành phố - Trung tâm công nghệ thông tin và công nghệ giáo dục; Khu Tam Đa, Long Phước - Trung tâm công nghệ sinh thái; Khu Trường Thọ - Đô thị tương lai; Trung tâm kết nối giao thông Vùng Đông Nam Bộ, Khu cảng quốc tế Cát Lái; Trung tâm khởi nghiệp lớn nhất Việt Nam.
Với hệ thống giao thông được đầu tư phát triển đồng bộ, thuận lợi để kết nối, hợp tác phát triển kinh tế với các tỉnh lân cận, khu vực này được đánh giá rất thuận lợi để phát triển hệ thống mới hạ tầng đô thị, hạ tầng dịch vụ, đặc biệt là ngành logistics phân phối, vận chuyển hàng hóa bằng cách kết nối luồng vận chuyển đa phương thức bao gồm hàng hải (cụm cảng Cái Lái - Phú Hữu), đường sắt, đường bộ (cảng ICD Long Bình đang thực hiện, bến xe miền Đông mới) và đường thủy nội địa.
Hệ sinh thái khởi nghiệp tại khu vực đã hình thành và phát triển mạnh mẽ, có sự tham gia của nhiều trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, các quỹ đầu tư trong và ngoài nước. Trong đó, Khu công nghệ cao và Khu Đại học Quốc gia TP.HCM có vị trí chủ đạo, đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo của Khu đô thị sáng tạo.
Khu công nghệ cao hiện đã thu hút thành công hơn 10 tập đoàn, công ty công nghệ vào đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao như Intel, Nidec, Jabil, Sonion, Sanofi, Nanogen, FPT, Nipro, Datalogic, Samsung... với hàm lượng giá trị tạo ra từ nghiên cứu và phát triển trong cơ cấu giá trị sản phẩm vượt gấp nhiều lần so với sản phẩm từ các khu công nghiệp cả nước.
Khu Đại học Quốc gia TPHCM có cơ sở hạ tầng kỹ thuật khá hiện đại, tập trung 12 trường đại học, Viện nghiên cứu, cũng là nơi thu hút nhiều nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ trên địa bàn TP.HCM mà còn kết nối với các tỉnh Bình Dương, Bình Phước và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Hiện nay, khu vực này đã cơ bản hình thành khu Trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm. Mặt bằng hạ tầng đã sẵn sàng cho đầu tư quy mô lớn với chức năng chính là trung tâm thương mại - tài chính quốc tế, dịch vụ và dân cư hiện đại.
Giao thông
Đường bộ
Có quốc lộ 1 và đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây đi qua. Ngoài ra còn có dự án đường vành đai 3 vùng đô thị TP.HCM đi qua đang được xây dựng.
Đường sắt
Có đường sắt Bắc Nam đi qua với nhà ga duy nhất là ga Bình Triệu.
Đường phố
Gồm các đường đặt tên số, và các tên chữ dưới đây:
An Phú
An Tư Công Chúa
Bác Ái
Bát Nàn
Bà Giang
Bạch Đông Ôn
Bình Chiểu
Bình Phú
Bình Trưng
Bờ Kè
Bùi Tá Hán
Bùi Thiện Ngộ
Bùi Xương Trạch
Bưng Ông Thoàn
Cao Đức Lân
Cây Bàng
Cây Keo
Cầu Đình
Cầu Xây
Chân Lý
Chu Mạnh Trinh
Chu Văn An
Chương Dương
Công Lý
Dân Chủ
Diệp Minh Tuyền
Dương Đình Hội
Dương Lâm
Dương Thanh
Dương Văn Cam
Đàm Văn Lễ
Đào Trinh Nhất
Đặng Bỉnh Thành
Đặng Đình Tướng
Đặng Hữu Phổ
Đặng Nghiêm
Đặng Như Mai
Đặng Thanh Hiếu
Đặng Thị Rành
Đặng Văn Bi
Đinh Củng Viên
Đinh Thị Thi
Đình Phong Phú
Đoàn Công Hớn
Đoàn Hữu Trưng
Đoàn Kết
Đồng TiếnĐồng Văn Cống
Đỗ Mười
Đỗ Pháp Thuận
Đỗ Quang
Đỗ Thế Diên
Đỗ Xuân Hợp
Einstein
Giang Văn Minh
Gò Dưa
Hàn Thuyên
Hàng Tre
Hiền Vương
Hiệp Bình
Hoàng Cầm
Hoàng Diệu 2
Hoàng Hữu Nam
Hoàng Thế Thiện
Hồ Bá Phấn
Hồ Thị Nhung
Hồ Thị Tư
Hồ Văn Tư
Hồng Đức
Hồng Sến
Huy Cận
Hữu Nghị
Ích Thạnh
Kha Vạn Cân
Khải Định
Khổng Tử
Lã Xuân Oai
Lâm Quang Ky
Lâm Viên
Lê Đình Quản
Lê Hiến Mai
Lê Hữu Kiều
Lê Phụng Hiểu
Lê Quý Đôn
Lê Thị Hoa
Lê Thước
Lê Văn Chí
Lê Văn Miến
Lê Văn Ninh
Lê Văn Tách
Lê Văn Thịnh
Lê Văn Việt
Liên Phường
Linh ĐôngLinh Trung
Long Phước
Long Sơn
Long Thuận
Lò Lu
Lồ Bắc
Lương Định Của
Lương Khải Siêu
Lưu Đình Lễ
Lý Tế Xuyên
Mai Chí Thọ
Man Thiện
Mạc Hiển Tích
Nam Cao
Nam Hòa
Ngô Chí Quốc
Ngô Quang Huy
Nguyễn An
Nguyễn Bá Lân
Nguyễn Bá Luật
Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Công Trứ
Nguyễn Cơ Thạch
Nguyễn Cừ
Nguyễn Duy Hiệu
Nguyễn Duy Trinh
Nguyễn Đăng Đạo
Nguyễn Đăng Giai
Nguyễn Đình Thi
Nguyễn Địa Lô
Nguyễn Khoa Đăng
Nguyễn Đôn Tiết
Nguyễn Hoàng
Nguyễn Khuyến
Nguyễn Mộng Tuân
Nguyễn Quang Bật
Nguyễn Quý Cảnh
Nguyễn Quý Đức
Nguyễn Thanh Sơn
Nguyễn Thiện Thành
Nguyễn Thị Diệp
Nguyễn Thị Định
Nguyễn Thị Nhung
Nguyễn Thị Thích
Nguyễn Thị Tư
Nguyễn Trọng Quản
Nguyễn Trung NguyệtNguyễn Trường Tộ
Nguyễn Tuyển
Nguyễn Tư Nghiêm
Nguyễn Ư Dĩ
Nguyễn Văn Bá
Nguyễn Văn Giáp
Nguyễn Văn Hưởng
Nguyễn Văn Kỉnh
Nguyễn Văn Lịch
Nguyễn Văn Tăng
Nguyễn Văn Thạnh
Nguyễn Xiển
Phan Bá Vành
Phạm Công Trứ
Phạm Đôn Lễ
Phạm Hy Lượng
Phạm Thận Duật
Phạm Trọng Cầu
Phạm Văn Đồng
Phạm Văn Ngôn
Phan Đạt Đức
Phan Huy Chú
Phan Văn Đáng
Phú Châu
Phước Thiện
Quách Giai
Quốc Hương
Quốc lộ 13
Quốc lộ 13 cũ
Suối Cái
Sử Hy Nhan
Tagore
Tam Bình
Tam Châu
Tam Đa
Tam Hà
Tạ Hiện
Tăng Nhơn Phú
Tâm Tâm Xã
Tân Lập
Tây Hòa
Thanh Nga
Thái Ly
Thái Thuận
Thảo Điền
Thạnh Mỹ Lợi
Thân Văn NhiếpThống Nhất
Thủy Lợi
Tinh Thiều
Tỉnh lộ 43
Tô Ngọc Vân
Tô Vĩnh Diện
Tố Hữu
Tống Hữu Định
Trần An
Trần Bạch Đằng
Trần Đức Thảo
Trần Lựu
Trần Não
Trần Ngọc Diện
Trần Quý Kiên
Trần Thị Điệu
Trần Trọng Khiêm
Trần Văn Nữa
Trần Văn Sắc
Trịnh Công Sơn
Trịnh Khắc Lập
Trịnh Phong Đáng
Trịnh Văn Căn
Trúc Đường
Trương Gia Mô
Trương Hanh
Trương Văn Bang
Trương Văn Hải
Trương Văn Thành
Trường Khánh
Trường Lưu
Út Trà Ôn
Văn An
Võ Chí Công
Võ Minh Nhân
Võ Nguyên Giáp
Võ Trường Toản
Võ Văn Hát
Võ Văn Ngân
Vũ Phương Đề
Vũ Tông Phan
Xa lộ Hà Nội
Xuân Quỳnh
Xuân Thủy
Hệ thống đường sắt đô thị
Tuyến số 1: (Quận Bình Thạnh) ← Ga Thảo Điền - Ga An Phú - Ga Rạch Chiếc - Ga Phước Long - Ga Bình Thái - Ga Thủ Đức - Ga Khu Công nghệ cao - Ga Đại học Quốc Gia - (Thành phố Dĩ An (Bình Dương))
Giáo dục
Thành phố Thủ Đức là nơi tập trung rất nhiều trường đại học ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhất là ở Khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
Thủ Đức là nơi đặt trụ sở của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, tọa lạc tại Khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Bên cạnh ĐHQG TPHCM, Thủ Đức còn có các cơ sở giáo dục đại học sau: