✨Thiên hà lùn
thumb|[[UGC 9128 là một thiên hà lùn vô định hình, có chứa khoảng 100 triệu ngôi sao.]] Thiên hà lùn là một thiên hà nhỏ bao gồm vài tỷ ngôi sao, một số lượng nhỏ so với 200-400 tỉ sao của dải Ngân Hà. Đám mây Magellan Lớn, có trên 30 tỷ ngôi sao, đôi khi được phân loại như là một thiên hà lùn trong khi những người khác xem nó là một thiên hà chính thức quay quanh Ngân Hà.
Sự hình thành các thiên hà lùn
Các giả thiết hiện nay cho rằng hầu hết các thiên hà, bao gồm cả các thiên hà lùn, hình thành kết hợp với vật chất tối hoặc trong bụi khí chứa kim loại. Tuy nhiên, NASA Galaxy Evolution Explorer xác định các thiên hà lùn mới hình thành trong khí thiếu kim loại. Các thiên hà này nằm trong vành đai Leo, một đám mây hydro và heli quanh hai thiên hà lớn trong chòm sao Leo.
Thiên hà lùn địa phương
Có nhiều thiên hà lùn trong Nhóm Địa phương: các thiên hà nhỏ này thường quay quanh thiên hà lớn hơn, như Ngân hà, thiên hà Andromeda và thiên hà Tam Giác. Một bài báo năm 2007 đã cho rằng nhiều thiên hà lùn đã được tạo ra bởi các lực triều trong quá trình tiến hóa ban đầu của dải Ngân hà và thiên hà Andromeda. Thiên hà lực triều lùn được tạo ra khi các thiên hà va chạm và khối lượng hấp dẫn của chúng tương tác. Dòng vật chất thiên hà bị kéo ra khỏi thiên hà mẹ và các quầng vật chất tối bao quanh chúng.
Dải Ngân hà có 14 thiên hà lùn quay quanh nó được biết đến, và quan sát gần đây cũng khiến các nhà thiên văn tin rằng cụm sao cầu lớn nhất trong dải Ngân Hà, Omega Centauri, trong thực tế, là lõi của một thiên hà lùn với lỗ đen ở trung tâm, bị Dải Ngân Hà hấp thụ tại một thời điểm nào đó.
Các hình thái phổ biến
thumb|[[UGC 11411 là một thiên hà lùn đặc xanh vô định hình.]] Thiên hà lùn có nhiều hình thái khác nhau:
- Thiên hà elip: thiên hà elip lùn (tiếng Anh: dE) và loại hình phụ thiên hà lùn hình cầu (dSph)
- Thiên hà vô định hình: thiên hà lùn vô định hình (dI)
- Thiên hà xoắn ốc: Thiên hà lùn xoắn ốc (tiếng Anh: dS)
- Thiên hà lùn đặc xanh
- Thiên hà lùn siêu đặc (xem mục bên dưới)
Thiên hà Hobbit
Trong khái niệm gần đây, thiên hà Hobbit được dùng để chỉ các thiên hà nhỏ và tối hơn thiên hà lùn.
Thiên hà lùn siêu đặc
Thiên hà lùn siêu đặc (tiếng Anh: UCD) là các thiên hà nhỏ với số sao rất lớn. Chúng được cho là có đường kính 200 năm ánh sáng, với một trăm triệu ngôi sao. Giả thuyết cho rằng đó là lõi của các thiên hà eplip hạt nhân lùn, đã bị tước đi bụi khí và các ngôi sao nằm ngoài rìa bằng cách tương tác triều, đi xuyên qua tâm của cụm sao lớn. UCD được tìm thấy trong cụm Xử Nữ, cụm Thiên Lô, Abel 1689, cụm Coma, và các cụm khác.
Danh sách một phần các thiên hà lùn
- Thiên hà lùn Bảo Bình
- Thiên hà lùn Đại Khuyển
- I Zwicky 18
- Thiên hà vô định hình IC 10
- Đám mây Magellan lớn
- NGC 1569
- NGC 1705
- Thiên hà lùn vô định hình Phi Mã
- Thiên hà lùn Phượng Hoàng
- Thiên hà lùn elip Nhân Mã
- Thiên hà lùn vô định hình Nhân Mã
- Thiên hà lùn Ngọc Phu
- Thiên hà lùn vô định hình Ngọc Phu
- Sextan A
- Thiên hà lùn Sextan
- Đám mây Magellan nhỏ
- Thiên hà lùn Đỗ Quyên
- Thiên hà lùn Tiểu Hùng
- Willman 1
- Thiên hà lùn Thuyền Để
- Thiên hà lùn Thiên Long
- Thiên hà lùn Thiên Lô
- Leo II (thiên hà lùn) *M60-UCD1
👁️ 2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**NGC 5474** là một thiên hà lùn đặc biệt trong chòm sao Đại Hùng. Nó là một trong một số thiên hà đồng hành của Thiên hà Pinwheel (M101), một thiên hà xoắn ốc
thumb|[[UGC 9128 là một thiên hà lùn vô định hình, có chứa khoảng 100 triệu ngôi sao.]] **Thiên hà lùn** là một thiên hà nhỏ bao gồm vài tỷ ngôi sao, một số lượng nhỏ
**PGC 4713564** hay **Leo T** là tên của một thiên hà lùn nằm trong chòm sao Sư Tử được khám phá vào năm 2006 bởi trạm quan sát Sloan Digital Sky Survey. Thiên hà này
thumb|[[NGC 5474, một ví dụ về thiên hà xoắn ốc lùn.]] **Thiên hà xoắn ốc lùn** là phiên bản lùn của thiên hà xoắn ốc. Các thiên hà lùn được đặc trưng là có độ
thumb|[[Thiên hà Chong Chóng, một thiên hà xoắn ốc điển hình trong chòm sao Đại Hùng, có đường kính khoảng 170.000 năm ánh sáng và cách Trái Đất xấp xỉ 27 triệu năm ánh sáng.]]
nhỏ|259x259px|[[Đám mây Magellan Lớn, nguyên mẫu của các thiên hà Magellanic]] Các **thiên hà xoắn ốc Magellanic** (thường) là các thiên hà lùn thuộc phân loại **Sm** (và **SAm**, **SBm**, **SABm**). Chúng là các thiên
**Thiên hà Tam Giác** là một thiên hà xoắn ốc cách xấp xỉ Trái Đất 3 triệu năm ánh sáng (ly) trong chòm sao Tam Giác. Nó có danh lục là **Messier 33** hay **NGC
nhỏ| [[Các Đám Mây Magellan Nhỏ và Lớn là những thiên hà lùn vô định hình.]] nhỏ|[[NGC 1427A, một ví dụ về thiên hà vô định hình cách Trái Đất khoảng 52 triệu năm ánh
thumb|upright=1.5|Mô phỏng vụ va chạm bằng [[kỹ xảo vi tính của NASA]] **Va chạm giữa thiên hà Tiên Nữ và Ngân Hà** là một sự va chạm thiên hà được dự đoán là sẽ xảy
**Quần tụ thiên hà Coma** (**Abell 1656**) là một quần tụ thiên hà lớn chứa hơn 1.000 thiên hà đã được xác định. Cùng với Quần tụ thiên hà Leo (Abell 1367), là hai cụm
**Thiên hà Abell 1835 IR1916** (còn có tên **Abell 1835**) là một ứng cử viên cho thiên hà xa nhất đã được chụp hình. Nó đã được một nhóm các nhà thiên văn Pháp và
thumb|right|Thiên hà Andromeda với M110 ở phía trên bên trái và M32 ở bên phải lõi. Thiên hà Andromeda (M31) có các thiên hà vệ tinh giống như Ngân Hà. Quỹ đạo M31 có ít
Đây là danh sách các thiên hà đã biết trong phạm vi 3,8 megaparsec (12,4 triệu năm ánh sáng) tính từ Hệ Mặt Trời, bao gồm khoảng 50 thiên hà thuộc Nhóm Địa phương lớn
thumb|300 px|Cặp thiên hà [[NGC 4676]] Một **thủy triều thiên hà** là một lực thủy triều tác động lên các vật thể chịu ảnh hưởng của trường hấp dẫn từ một thiên hà như Ngân
nhỏ|Thiên hà elip khổng lồ ESO 325-G004. **Thiên hà elip** là một kiểu thiên hà có hình dạng ellipsoid, với đặc điểm trơn và có độ trắng không nổi bật. Chúng có hình dạng từ
[[Siêu vùng sâu Hubble với trên 10.000 thiên hà trong vùng chỉ bằng 0,000024% bầu trời]] **Danh sách này** liệt kê các thiên hà tiêu biểu đã quan sát thấy, đã được ghi nhận. Hiện
**Thiên hà Chong Chóng** (còn gọi là **Messier 101**, **M101** hay **NGC 5457**) là một thiên hà xoắn ốc trung gian vì có thể thấy những nhánh xoắn ốc mở rộng ra ngoài. Thiên hà
**Thiên hà hạt đậu** có thể là kiểu thiên hà đang trải qua quá trình hình thành sao với tốc độ rất lớn Tên gọi của thiên hà này là do n1 có kích thước
**Ngân Hà**, **Sông Ngân** là một thiên hà chứa Hệ Mặt Trời của chúng ta. Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở
Ngân Hà có một số nhỏ các thiên hà hấp dẫn gắn liền với nó, một phần của Ngân Hà, và là một phần của cụm thiên hà địa phương, Nhóm Địa phương. Có 59
**NGC 185** (hay tên khác là **Caldwell 18**) là tên của một thiên hà lùn hình cầu nằm trong chòm sao Tiên Hậu. Khoảng cách của nó với Trái Đất là xấp xỉ khoảng 2,08
**Messier 79** (còn gọi là **M79** hay **NGC 1904**) là một cụm sao cầu trong chòm sao Thiên Thố. Pierre Méchain phát hiện ra nó vào năm1780. M79 nằm cách Trái Đất 41.000 năm ánh
**Messier 32** (còn gọi là **M32**, **NGC 221**, **UGC 452**,... (xem thêm ở mục **"Tên gọi khác"** ở bảng bên) là một thiên hà lùn hình êlip nằm cách Trái Đất 2,65 triệu năm ánh
**Đám Mây Magellan Nhỏ** (**SMC**), hay _Nubecula Minor_, là một thiên hà lùn gần Ngân Hà. Nó được phân loại là thiên hà lùn vô định hình. Nó có đường kính khoảng 7.000 năm ánh
**Mục Phu II** (**Boötes II** hay **Boo II**) là tên của một thiên hà lùn hình cầu nằm trong chòm sao Mục Phu và được phát hiện vào năm 2007 theo như dữ liệu của
Mpc
1.31 ± 0.03 Mpc
1.29 ± 0.02 Mpc
1.25 Mpc|group_cluster=Nhóm thiên hà Antlia-Sextans|names=Thiên hà Antlia Dwarf (thiên hà lùn Tức Đồng), PGC 29194
1.31 ± 0.03 Mpc
1.29 ± 0.02 Mpc
1.25 Mpc|group_cluster=Nhóm thiên hà Antlia-Sextans|names=Thiên hà Antlia Dwarf (thiên hà lùn Tức Đồng), PGC 29194
**NGC 147** (tên gọi khác là **DDO3** và **Caldwell 17**) là một thiên hà lùn magellan hình cầu nằm trong chòm sao Thiên Hậu. Nó là thành viên của nhóm Địa phương và là thiên
**NGC 2915** là một thiên hà lùn xanh nằm cách xa 12 triệu năm ánh sáng trong chòm sao Yến Diên phía nam, ngay rìa của Nhóm Địa phương. Thiên hà quang học tương ứng
Hình ảnh của IC 1613|nhỏ **IC 1613** (hay tên gọi khác là **Caldwell 51**) là tên của một thiên hà lùn nằm trong chòm sao Kình Ngư. Ngoài ra, nó còn là một thiên hà
_[[Nhà thiên văn học (Vermeer)|Nhà thiên văn_, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật bảo tàng Louvre, Paris]] **Thiên văn học** là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất trong lịch sử
**Song Ngư B** (**Psc B**) là một thiên hà lùn trống. Vị trí nằm trong Khoảng trống địa phương, gần Song Ngư A; và nằm trong chòm sao Song Ngư. Nó cách Trái đất 30
**M60-UCD1** là một thiên hà lùn siêu đặc. Nó cách Trái Đất 54 triệu năm ánh sáng, gần với Messier 60 (M60, NGC 4649). Nửa khối lượng của M60-UCD1 nằm ở trung tâm thiên hà,
Từ chạng vạng đến bình minh, nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận đưa người đọc cùng khám phá vũ trụ từ đài thiên văn Mauna Kea, ở độ cao 4.000 m so với
Từ chạng vạng đến bình minh, nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận đưa người đọc cùng khám phá vũ trụ từ đài thiên văn Mauna Kea, ở độ cao 4.000 m so với
Từ chạng vạng đến bình minh, nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận đưa người đọc cùng khám phá vũ trụ từ đài thiên văn Mauna Kea, ở độ cao 4.000 m so với
**NGC 5477** là một thiên hà lùn nằm trong chòm sao Đại Hùng, cách Trái Đất 20 triệu năm ánh sáng.
**Song Ngư A** (**Psc A**) là một thiên hà lùn trống. Vị trí nằm trong Khoảng trống địa phương, gần Song Ngư B; và nằm trong chòm sao Song Ngư. Nó cách Trái đất 18,4
thumb|Thiên cực Bắc, thiên cực Nam và mối tương quan với [[Quay|trục quay, mặt phẳng quỹ đạo và độ nghiêng trục quay.]] **Thiên cực**, bao gồm thiên cực Bắc và thiên cực Nam, là 2
The **Uppsala General Catalogue of Galaxies** (UGC) là một danh mục của 12.921 thiên hà có thể nhìn thấy từ Bắc bán cầu. Nó được công bố lần đầu tiên vào năm 1973. thumb|Thiên hà
thumb|Thiên hà dị hình trong Nhóm Địa phương [[Sextans A cách Trái Đất 4,3 triệu năm ánh sáng. Các ngôi sao sáng màu vàng lớn là thuộc về Ngân Hà. Có thể thấy các ngôi
|- |Các thiên thể và vật thể tuyển chọn: * Mặt trăng Mimas và Ida, một tiểu hành tinh có mặt trăng của chính nó * Sao chổi Lovejoy và sao Mộc, một hành tinh
nhỏ|phải|Sao Thiên Lang A và Thiên Lang B, chụp bởi kính thiên văn Hubble. Thiên Lang B, một sao lùn trắng, có thể thấy là một chấm mờ phía dưới bên trái cạnh sao Thiên
**Đám Mây Magellan Lớn** (tiếng Anh: **Large Magellanic Cloud** hay **Nubecula Major**, thường viết tắt là **LMC**) là một thiên hà vệ tinh của Ngân Hà. Ở khoảng cách khoảng 50.000 parsec (≈163.000 năm ánh
**Khu mật độ cao Đại Khuyển** hay **Thiên hà lùn Đại Khuyển** là một thiên hà vô định hình còn được tranh luận nằm trong Nhóm Địa phương, nằm trong cùng một phần của bầu
**Messier 87** (hay còn có tên gọi khác là **Xử Nữ A** hoặc **NGC 4486**, thường được viết gọn là **M87**) là một thiên hà elip siêu khổng lồ gồm 1 nghìn tỷ ngôi sao
**Đài thiên văn phía Nam của Châu Âu** (tiếng Anh: _European Southern Observatory_ (ESO), tiếng Pháp: _Observatoire européen austral_), tên chính thức là **Tổ chức Nghiên cứu thiên văn châu Âu tại Nam Bán cầu**
Cụm **Xử Nữ** là một cụm thiên hà lớn có tâm cách 53,8 ± 0,3 Mly (16,5 ± 0,1 Mpc ) trong chòm sao Xử Nữ. Bao gồm khoảng 1.300 (và có thể lên tới
**Messier 110** (còn gọi là **M110** và **NGC 205**) là thiên hà elip lùn và là một vệ tinh của thiên hà Tiên Nữ. Năm 1999, Johnson và Modjaz đã phát hiện ra một nova
**Messier 60** hoặc **M60**, còn được gọi là **NGC 4649**, là một thiên hà hình elip cách chúng ta xấp xỉ 57 triệu năm ánh sáng trong chòm sao xích đạo Xử Nữ. Cùng với
nhỏ|Hình ảnh NGC 4138 chụp bằng [[kính viễn vọng không gian Hubble]] **NGC 4138** là tên của một thiên hà hình hạt đậu nằm ở phía bắc chòm sao Lạp Khuyển. Khoảng cách của nó