✨Thảm sát người Ba Lan ở Volhynia và Đông Galicia
Vụ thảm sát người Ba Lan ở Volhynia và Đông Galicia (, nghĩa: giết chóc Volhynia; , bi kịch Volyn) là một phần của hoạt động thanh lọc sắc tộc thực hiện tại vùng đất Ba Lan bị Đức quốc xã chiếm đóng, do Bộ tư lệnh Bắc của Quân đội kháng chiến Ukraina (, Ukrayins’ka Povstans’ka Armiya, UPA) thực hiện ở vùng Volhynia (Reichskommissariat Ukraine) và Bộ tư lệnh Nam của UPA ở Đông Galicia (Chính phủ chung), bắt đầu từ tháng 3 năm 1943 và kéo dài cho đến cuối năm 1944 .
Đỉnh điểm của vụ thảm sát diễn ra là ngày 11 tháng 7 năm 1943 và tiếp diễn trong tháng 7 và tháng 8. Hầu hết các nạn nhân là phụ nữ và trẻ em. Những hành động của UPA cướp đi sinh mạng của khoảng 35.000 - 60.000 người Ba Lan ở Volhynia và khoảng 25.000-40.000 người ở Đông Galicia, tổng số từ 76.000 đến 106.000 nạn nhân thương vong theo nhà sử học Ba Lan Grzegorz Motyka .
Các vụ giết chóc trực tiếp liên hệ đến các chính sách của phe Bandera trong Tổ chức Quốc dân Ukraina (, Orhanizatsiya Ukrayins'kykh Natsionalistiv hay ОУН, tiếng Anh: OUN-B, Organization of Ukrainian Nationalists) và cánh quân sự của nó là Quân đội kháng chiến Ukraina (UPA), theo mục tiêu đặt ra tại Hội nghị lần thứ hai của OUN-B từ ngày 17 đến 23 tháng 2 năm 1943 (hoặc tháng 3 năm 1943) làm tất cả những gì để thanh trừng những thứ phi Ukraine ra khỏi nhà nước Ukraine trong tương lai . Không chỉ hạn chế các hoạt động của họ ở việc tẩy rửa thường dân Ba Lan, UPA còn muốn xóa tất cả các dấu vết về sự hiện diện của Ba Lan trong khu vực . Các nhà sử học Timothy Snyder và Jeffrey Burds nhận thấy các vụ thảm sát như là một phần của một cuộc chiến tranh dân sự đa chiều trong vùng lãnh thổ của Đức chiếm đóng, mà người Ba Lan phải ứng phó với các cuộc tấn công của Ukraina .
Năm 2008, các vụ thảm sát do lực lượng dân tộc chủ nghĩa Ukraina chống lại sắc tộc Ba Lan ở Volhynia và Đông Galicia đã được Viện Tưởng niệm Quốc gia Ba Lan (, IPN; tiếng Anh: Institute of National Remembrance) của Ba Lan mô tả là "mang những đặc điểm riêng của một cuộc diệt chủng" .
Nó được coi là cái "áp xe khó lành trong mối quan hệ giữa Ba Lan và Ukraina", đặc biệt là khi còn có khoét thêm. Thượng viện Ba Lan đã đề nghị Hạ viện tuyên bố ngày 11 tháng 7 là Ngày toàn quốc tưởng niệm nạn nhân vụ thảm sát . Trong khi đó tại Ukraina thì nhân vật chính Stepan Bandera được cánh hữu (đặc biệt là Pravyi Sektor) tôn là Anh hùng Ukraina, tên được đặt cho nhiều đường phố ở các thành phố ở tây Ukraina. Hội đồng thành phố Kiev ngày 07/07/2016 đã biểu quyết 87 trên 10 ủng hộ đề nghị của thị trưởng Vitali Klitschko đổi tên Đại lộ Moskva (Московський проспект) thành Đại lộ Stepan Bandera .
thumb|
Bối cảnh
Căng thẳng Ba Lan - Ukraina có lịch sử vài trăm năm, liên quan đến vấn đề lãnh thổ, tôn giáo và xã hội , đặc biệt là cuộc Khởi nghĩa Khmelnytsky thế kỷ 17, đã để lại trong ký ức tầm quốc gia của cả hai bên . Trừng phạt tập thể lan ra tới hàng ngàn người, chủ yếu là nông dân vô tội, làm trầm trọng thêm tình trạng thù địch giữa nhà nước Ba Lan và người dân Ukraina .
Lúc bắt đầu Chiến tranh thế giới thứ hai, với cuộc xâm lược và sáp nhập lãnh thổ của Liên Xô ở khu vực đó trong thời kỳ 1939-1941 (xem Cuộc tấn công Ba Lan, 1939), các chiến binh dân tộc cực đoan Ukraina, không tin tưởng về tham vọng lãnh thổ của Ba Lan, thấy cơ hội để làm sạch người Ba Lan ra khỏi lãnh thổ lịch sử được xem là của người Ukraina, và chính xác là để trả thù cho việc "Ba Lan hóa" mà nhà nước Ba Lan sau tái lập đã gây ra ở Ukraina. Vụ giết chóc người Ba Lan ở Volhynia và Đông Galicia bắt đầu ngay sau vụ sáp nhập lãnh thổ của Liên Xô, tiếp tục trong thời kỳ chiếm đóng của Đức, và tiếp tục cả sau khi Liên Xô tái chiếm miền tây Ukraina vào năm cuối cùng của cuộc chiến.
thumb|Một vụ thảm sát do UPA gây ra ở làng Lipnicki, Ba Lan, 1943.
Số lượng nạn nhân
Thương vong người Ba Lan
Số người chết trong số thường dân bị sát hại trong vụ thảm sát Volhynia vẫn đang được nghiên cứu. Ít nhất 10% người Ba Lan ở Volhynia đã bị UPA giết chết trong thời gian này. Tương ứng "thương vong Ba Lan chiếm khoảng 1% dân số trước chiến tranh của Ba Lan trên vùng lãnh thổ nơi UPA đã hoạt động và 0,2% toàn bộ dân số người Ba Lan ở Ukraine và Ba Lan.". Tháng Bảy 2010 Ewa Siemaszko tăng con số là 38.600 nạn nhân ghi nhận, và 22.113 được biết đến với tên họ . Nhà xã hội học Piotrowski cho rằng các hành động của UPA dẫn đến một số lượng ước tính 68.700 người chết ở Wołyń Voivodeship . Theo Per Anders Rudling thì UPA giết khoảng 40.000 - 70.000 người Ba Lan ở vùng này .
Số thường dân Ba Lan bị giết ở Đông Galicia được cho là giữa 20.000 - 25.000 , 25.000 và 30.000 - 40.000 , G. Rossolinski-Liebe là 70.000 - 100.000 , John P. Himka là 100.000 .
Thương vong người Ukraina
Thương vong người Ukraina dưới bàn tay của người Ba Lan được ước tính khoảng 2.000 - 3.000 ở Volhynia . Cùng với những người thiệt mạng trong các lĩnh vực khác, số thương vong người Ukraina là giữa 11.000 và 15.000 .
Theo Kataryna Wolczuk thương vong Ukraina cho tất cả các khu vực bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột, được ước tính từ 10.000 đến 30.000 từ năm 1943 đến năm 1947 . Theo Motyka, tác giả của một chuyên khảo cơ bản về UPA , ước tính 30.000 thương vong là không có cơ sở. Số người Ukraina chết cũng bao gồm cả trường hợp xảy ra trong việc tái định cư bắt buộc thời hậu chiến người Ukraina thiểu số ở Ba Lan của chính quyền cộng sản trong Chiến dịch Vistula .
Vào năm 1929 OUN đã thông qua "Mười điều răn" (Decalogue) cho tất cả các thành viên phải tuân theo. Điều răn này nói "Đừng ngần ngại để thực hiện các hành động nguy hiểm nhất" và "Hãy đối xử với kẻ thù của dân tộc với lòng căm thù và sự tàn nhẫn" .
Quyết định thanh lọc sắc tộc khu vực phía đông sông Bug đã được Quân đội nổi dậy Ukraina thực hiện vào đầu năm 1943. Tháng 3/1943, OUN-B (cụ thể là Mykola Lebed ) đặt ra bản án tử hình tập thể cho tất cả người Ba Lan sống trong các cựu phần phía đông của Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan, và một vài tháng sau đó các đơn vị địa phương của UPA được lệnh hoàn thành các hoạt động trong sự vội vàng . Các quyết định làm sạch dân Ba Lan khỏi lãnh thổ xác định tiến trình các sự kiện trong tương lai.
Theo Timothy Snyder, sự thanh lọc sắc tộc Ba Lan được quyết định bởi phe Bandera cực đoan trong OUN-B, chứ không phải là của phe Melnyk của tổ chức đó, hay các tổ chức chính trị hay tôn giáo Ukraina khác. Các nhà điều tra Ba Lan cho rằng các lãnh đạo trung ương OUN-B quyết định vào tháng 2 năm 1943, để đẩy tất cả người Ba Lan ra khỏi Volhynia, nhằm có được một "lãnh thổ dân tộc thuần túy" cho thời kỳ hậu chiến. Trong số những người đứng đằng sau quyết định này, có Dmytro Klyachkivsky, Vasyl Ivakhov, Ivan Lytvynchuk, và Petro Oliynyk .
Bạo lực sắc tộc càng trầm trọng hơn với tuyên truyền bằng các áp phích và tờ rơi, kích động người Ukraina giết người Ba Lan và tương tự cả người Do Thái, người Nga (Judeo-Muscovite) .
Sự hòa giải
Sự thừa nhận chính thức vụ thanh lọc sắc tộc vẫn còn là một vấn đề tranh cãi của các sử gia và lãnh đạo chính trị giữa Ba Lan và Ukraina. Có các nỗ lực đang được tiến hành để mang lại sự hòa giải giữa Ba Lan và Ukraina liên quan đến sự kiện bi thảm này.
Phía Ba Lan đã thực hiện các bước theo hướng hòa giải. Năm 2002 tổng thống Aleksander Kwasniewski bày tỏ sự hối tiếc về chương trình tái định cư, được gọi là Chiến dịch Vistula, nói rằng "Chiến dịch Vistula khét tiếng là một biểu tượng của những hành động ghê tởm gây ra bởi chính quyền cộng sản đối với công dân Ba Lan gốc Ukraina." Ông lập luận rằng "Chiến dịch Vistula là sự trả thù cho việc giết người Ba Lan của Quân đội nổi dậy Ukraina" trong 1943-1944, là "nguỵ biện và phi đạo đức không thể chấp nhận", như nó gọi là "nguyên tắc về tội lỗi tập thể."
Chính phủ Ukraina thì vẫn chưa ban hành một lời xin lỗi . Ngày 11/07/2003, các tổng thống Aleksander Kwasniewski và Leonid Kuchma đã tham dự một buổi lễ được tổ chức tại làng Volhynia ở Pavlivka (trước đây gọi là Poryck) , nơi được đặt một tượng đài để ghi nhớ. Tổng thống Ba Lan nói rằng, là không công bằng khi đổ lỗi toàn bộ cho đất nước Ukraina về những hành động khủng bố này, và rằng "Dân tộc Ukraina không thể bị đổ lỗi về vụ thảm sát gây ra đối với người Ba Lan. Không có quốc gia nào là tội lỗi... Nó luôn luôn là của những người cụ thể, người phải chịu trách nhiệm về tội ác".
Động thái mới nhất, là ngày 04/07/2016 một nhóm 45 chính trị gia Ba Lan đang hoạt động hoặc nghỉ, trong đó có cựu Tổng thống Lech Walesa, Aleksander Kwasniewski, và Bronislaw Komorowski, ban hành một bức thư tới Ukraina xin tha thứ cho những thiệt hại gây ra bởi người Ba Lan trong cuộc xung đột . Bức thư là lời phúc đáp cho lời phát biểu tương tự đưa ra một tháng trước, của các chính khách khác nhau ở Ukraina, trong đó có cựu Tổng thống Leonid Kravchuk và Viktor Yushchenko .
Tuy nhiên điều này không có nghĩa rằng đã hết những thứ như Oleh Tyahnybok nói "They took their automatic guns on their necks and went into the woods, and fought against the Muscovites, Germans, Jews and other scum who wanted to take away our Ukrainian state." .
Vấn đề tội ác diệt chủng
Việc coi sự kiện này là "diệt chủng" hay "thanh lọc sắc tộc" là điều tranh luận. Sử gia Per Anders Rudling cho rằng mục tiêu của OUN-UPA không phải để tiêu diệt tất cả người Ba Lan, mà là để xóa sạch chủng tộc khác trong vùng để đạt được một quốc gia thuần chủng. Nó nhắm đến ngăn chặn sự lặp lại như thời kỳ 1918-1920 khi Ba Lan đè bẹp Ukraina độc lập, cũng như lực lượng "Polish The Home Army" đang nỗ lực khôi phục lại nước Cộng hòa Ba Lan trong biên giới trước năm 1939 của nó . Ngoài ra, Viện Tưởng niệm trong một bài báo xuất bản nói rằng:
: Cuộc thảm sát Volhynia có tất cả các đặc điểm của cuộc diệt chủng được liệt kê trong Công ước Liên Hợp Quốc về Ngăn ngừa và Trừng phạt Tội ác Diệt chủng năm 1948, trong đó xác định diệt chủng như một hành động "phạm tội với ý định để tiêu diệt, toàn bộ hoặc một phần, một quốc gia, sắc tộc, nhóm chủng tộc hoặc tôn giáo, hay tương tự" .
Ngày 15/07/2009 Sejm nước Cộng hòa Ba Lan nhất trí thông qua một nghị quyết về "số phận bi thảm của người Ba Lan ở vùng đất phía đông biên giới" (Eastern Borderlands). Lời văn nghị quyết nói rằng tháng 7 năm 2009 đánh dấu kỷ niệm 66 năm "sự khởi đầu của các hành động chống Ba Lan của Tổ chức Quốc dân Ukraina và Quân đội nổi dậy Ukraina trên vùng lãnh thổ Đông Ba Lan. Vụ giết người hàng loạt đặc trưng bởi thanh lọc sắc tộc với nhãn hiệu của tội ác diệt chủng". Ngày 07/07/2016 Thượng viện Ba Lan đã thông qua nghị quyết gọi các vụ thảm sát này là cuộc diệt chủng .