✨Tạ Quang Bạo

Tạ Quang Bạo (sinh năm 1941, quê quán làng Bình Lâm, xã Hà Lâm, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa) là nhà điêu khắc Việt Nam, được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2001) và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật (2017). Ông là nghệ sỹ tạo hình đầu tiên thuộc thế hệ Kháng chiến chống Mỹ cứu nước được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật.

Năm 1971, Tạ Quang Bạo nhập ngũ, sau đó ông đi vào chiến trường Khu V, làm họa sỹ của Đoàn văn công Khu V, Tạp chí Quân khu. Cho dù chiến trường ác liệt, gian khổ và thiếu thốn, ông vẫn hăng say hoạt động sáng tác phục vụ Đoàn văn công, vừa ghi chép thực tế qua các ký họa và suy nghĩ để xây dựng những tác phẩm điêu khắc trong tương lai, đặc biệt là hình tượng về những bà mẹ, những chiến sỹ giải phóng đã làm nên những chiến công lịch sử. Cũng tại chiến trường Khu V, năm 1974, ông được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam).

Năm 1976, Tạ Quang Bạo chuyển về Xưởng Mỹ thuật Quân đội và được bổ nhiệm làm phó giám đốc Xưởng. Năm 1985, Xưởng Mỹ thuật Quân đội giải thể, ông chuyển về làm họa sỹ trưởng tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam (1985 - 1992) và về hưu vào năm 1995.

Ngoài sáng tác, ông còn tham gia nhiều hoạt động xã hội. Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Mỹ thuật Việt Nam lần thứ II tại Hà Nội năm 1983, Tạ Quang Bạo đã được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam khóa II (1983 - 1989), làm Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật chuyên ngành Điêu khắc khóa V (1999 - 2004) và khóa VI (2004 - 2009).

Tạ Quang Bạo nổi tiếng với những tác phẩm điêu khắc ngoài trời. Nhưng không chỉ có thế, ông còn sáng tác hàng trăm tác phẩm điêu khắc, tượng tròn với các chất liệu thạch cao, gỗ, đất nung, đồng, đá... đề cập đến các đề tài về quê hương, gia đình, tình yêu. Tác phẩm của ông đã tham gia nhiều triển lãm khác nhau như Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc, Triển lãm 10 năm Điêu khắc toàn quốc, Triển lãm Mỹ thuật về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng... Nhưng cho đến cuối năm 2019 đầu 2020, khi bước sang tuổi 80, với sự hỗ trợ tích cực của Lunet Art Galerie, lần đầu tiên, Tạ Quang Bạo mới có cho mình một triển lãm cá nhân về điêu khắc. Triển lãm nghệ thuật điêu khắc "Chân dung nghệ sĩ - nhà điêu khắc Tạ Quang Bạo" giới thiệu tới công chúng 70 tác phẩm, trong đó có nhiều tác phẩm mới ra đời. Mỗi tác phẩm là một cá tính riêng nhưng khi đặt cạnh nhau vẫn tạo nên sự hài hòa tổng thể, biểu trưng cho phong cách sáng tác của Tạ Quang Bạo. Đó là hình tượng người phụ nữ Việt Nam uyển chuyển nhưng cũng không kém phần khỏe khoắn, rắn chắc. Cũng có khi đó là hình tượng mang tính biểu tượng cho những khoảnh khắc bất chợt trong cuộc sống. Hay đôi nét lãng mạn trong những bức tượng tràn ngập tình yêu say đắm... Dù sáng tác trong giai đoạn nào của đất nước thì những sáng tác của Tạ Quang Bạo vẫn luôn hướng đến một tư tưởng chung nhất là phục vụ con người.

Ông đã được Nhà nước tặng thưởng: Huân chương Chiến sỹ Giải phóng hạng Ba; Huân chương Chiến sỹ vẻ vang hạng Nhất, hạng Nhì, Hạng Ba; Huân chương Chiến công hạng Ba. Ông là nghệ sỹ tạo hình đầu tiên thuộc thế hệ Kháng chiến chống Mỹ cứu nước được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật.

Tạ Quang Bạo từng cầm cọ từ những năm 70 của thế kỷ 20. Tranh của ông hồi ấy cũng bán được cho khách nước ngoài. Ông là một trong những họa sỹ Việt Nam đầu tiên có tranh bán tại Singapore. Sau đó, Tạ Quang Bạo bị điêu khắc cuốn đi... Sau gần nửa thế kỷ, khi tuổi tác và sức khỏe đã ngả màu, ông trở lại với hội họa một cách tự nhiên, không định trước, không phải để chinh phục giải thưởng, mà chỉ để giải tỏa tâm trạng

Chia sẻ về tác phẩm trong triển lãm, Tạ Quang Bạo ví triển lãm tranh sơn mài là "viên đạn" cuối cùng mà ông bắn. Vì vậy, thông qua triển lãm này ông muốn gửi gắm tới thế hệ trẻ tinh thần say mê nghệ thuật, sự lao động, cống hiến cho nghệ thuật. "Tôi ở tuổi cuối chiều. Sức lao động của tôi đã kiệt rồi, tuy nhiên nghệ thuật sơn mài ở Việt Nam còn rộng và có nhiều điều để nói. Thế hệ trẻ cần phải phấn đấu, lao động, rèn luyện, lao động hăng say, phải yêu nghệ thuật để có thể sáng tác ra những bức tranh đẹp" - ông nói.

Các tác phẩm nổi bật

• Tượng đài "Chiến thắng Sông Lô", năm 1987, đặt tại Núi Đồn, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
• Tượng đài và phù điêu "Tưởng niệm Noọng Nhai", năm 1999, đặt tại xã Thanh Xương, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên.
• Tượng đài "Ngời sáng Quê hương" tại Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Đường 9, năm 1997, đặt tại Km số 6, Quốc lộ 9, phường 4, thị xã Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.
• Tượng đài "Chiến thắng Quế Sơn", đặt tại xã Cấm Dơi, huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam.
• Tượng đài "Chiến thắng Nha Trang", đặt tại Công viên 2 tháng 4, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
• Tượng đài "Tình hữu nghị Việt - Lào" (buộc chỉ cổ tay) - cao 3m.
• Tượng đài "Nghĩa trang Buôn Mê Thuột" - cao 7m.
• Tượng đài "Chiến thắng Xuân Trạch" (Thu Đông 1947 - Vĩnh Phúc), 1996.
• Tượng đài "Chiến thắng Nha Trang", 1996.

  Triển lãm cá nhân

• Chân dung nghệ sĩ - nhà điêu khắc Tạ Quang Bạo (Triển lãm nghệ thuật điêu khắc, 2019)
• Hội họa Tạ Quang Bạo (Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, 2023)

Giải thưởng

• 1976: Giải B - Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc;
• 1979: Giải A - Triển lãm Mỹ thuật Quân đội;
• 1980: Giải A - Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc;
• 1983: Giải Nhất  - Triển lãm 10 năm Điêu khắc toàn quốc 1973-1983;
• 1984: Giải A - Triển lãm Mỹ thuật Quân đội;
• 1990: Giải Khuyến khích - Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc;
• 2014: Giải A - Giải thưởng Văn học Nghệ thuật, Báo chí 5 năm (2009 - 2014);
• 2017: Giải A - Triển lãm Mỹ thuật Khu vực Hội Mỹ thuật Việt Nam.

Khen thưởng

• Huân chương Chiến sỹ Giải phóng hạng Ba
• Huân chương Chiến sỹ vẻ vang hạng Nhất, hạng Nhì, Hạng Ba
• Huân chương Chiến công hạng Ba

Vinh danh

• Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2001)
• Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật (2017)