✨Sông Dnepr

Sông Dnepr (; ; ) là một sông lớn xuyên biên giới tại châu Âu. Sông khởi nguồn tại vùng đồi Valdai gần Smolensk, Nga, sau đó chảy qua Belarus và Ukraina rồi đổ ra biển Đen. Đây là sông dài nhất tại Ukraina và Belarus và là sông dài thứ tư tại châu Âu, sau các sông Volga, Danube và Ural. Sông Dnepr dài khoảng , và diện tích lưu vực là .

Trong thời cổ đại, sông Dnepr nằm trong tuyến mậu dịch con đường hổ phách. Vào cuối thế kỷ 17, khu vực này là nơi tranh giành giữa Liên bang Ba Lan và Lietuva và Nga, chia Ukraina thành các khu vực được mô tả là hữu ngạn và tả ngạn. Đến thời Liên Xô, sông được chú ý đến nhờ các đập thủy điện và hồ chứa cỡ lớn. Thảm họa Chernobyl 1986 xảy ra gần sông Pripyat, ngay phía trên điểm hợp lưu của sông này với Dnepr. Dnepr là một tuyến giao thông quan trọng đối với kinh tế Ukraina, và nó được nối với các tuyến đường thủy khác tại châu Âu qua kênh đào Dnepr–Bug.

Tên gọi

thumb|Diễn tả của con người về sông Dnepr (với tên [[Borysthenes) trên một đồng xu Hy Lạp cổ đại tại di chỉ Pontic Olbia, thế kỷ 4–3 TCN]] thumb|Ảnh trước năm 1918, với chính tả cũ của sông Dnepr ()

Tên sông khác biệt một chút trong các ngôn ngữ Slav của ba quốc gia mà sông chảy qua:

• , , hoặc ,
• ; chính tả cũ
• , ; thi ca ; kiểu cũ , , hoặc cũ hơn (, ) Các tên gọi này có chung gốc, bắt nguồn từ tiếng Đông Slav cổ (Dŭněprŭ). Nguồn gốc của tên này có tranh chấp nhưng nhìn chung được cho là bắt nguồn từ tiếng Sarmatia ("sông xa") song song với Dniester ("sông gần") hoặc từ tiếng Scythia ("sông sâu") liên quan đến việc nó thiếu các chỗ cạn, từ đó cũng bắt nguồn cho tên hậu kỳ Cổ đại của sông là ().

Trong tiếng Anh, chữ cái đầu D trong Dnieper thường là câm, nhưng cũng có thể được nói: . Các giọng không r thường cũng bỏ âm cuối /r/. Tên gọi bắt nguồn từ chuyển tự tiếng Pháp của tên sông trong tiếng Nga. Việc phát âm tên Dnipro thường nhấn trọng âm vào âm thứ hai: . Ít phổ biến hơn, nó còn được nhấn trọng âm vào âm thứ nhất, âm thứ hai biến thành một âm schwa: .

Tên gọi tiếng Scythia khác của Dnipro là , nghĩa là "có không gian rộng," là nguồn gốc của: *Tên tiếng Hy Lạp-La Mã của sông, ( ; Latin: ). Tên này có liên kết với tên tiếng Hy Lạp-La Mã của sông Volga, (tiếng Hy Lạp cổ đại: ; Latin: ), bắt nguồn từ tiếng Scythia , nghĩa là "rộng." *Tên bắt nguồn cho tên Latin thi ca của sông, Tên tiếng Hun của sông, , bắt nguồn từ tiếng Scythia , "rộng."

Trong giai đoạn Đại Bulgaria Cổ, sông được gọi là Buri-Chai, và thời Rus Kiev nó được gọi là Славу́тич (Slavútytch), tên này vẫn được sử dụng trong thi ca tiếng Ukrraina do ảnh hưởng của sử thi Đông Slav Cổ Truyện kể cuộc viễn chinh Igor và sự thích nghi hiện đại của nó trong văn chương Ukraina. Tên này cũng được lấy để đặt cho thành phố Slavutych, được hình thành sau thảm họa Chernobyl 1986 để làm nơi ở cho công nhân bị di dời. Người Kipchak gọi sông là Uzeu, còn người Tatar Krym gọi sông là Özü, và người Thổ Nhĩ Kỳ hiện gọi sông là Özü hoặc Özi.

Địa lý

Tổng chiều dài của sông được ghi nhận khác nhau là , trong đó chảy qua Nga, chảy qua Belarus, thuộc Belarus.

Dnepr có nhiều phụ lưu (lên đến 32.000) với 89 sông dài trên 100 km. Các phụ lưu chính là: thumb|right|Lưu vực Dnepr thể hiện các dân tộc vào thế kỷ 9

• Vyazma (tả)
• Vop (hữu)
• Khmost (hữu)
• Myareya (tả)
• Drut (hữu)
• Berezina (hữu)
• Sozh (tả)
• Pripyat (hữu)
• Teteriv (hữu)
• Irpin (hữu)
• Desna (tả)
• Stuhna (hữu)
• Trubizh (tả)
• Ros (hữu)
• Tiasmyn (hữu)
• Supii (tả)
• Sula (tả)
• Psyol (tả)
• Vorskla (tả)
• Oril (tả)
• Samara (tả)
• Konka (tả)
• Bilozerka (tả)
• Bazavluk (hữu)
• Inhulets (hữu)

Dnepr có nhiều phụ lưu trực tiếp nhỏ, như tại vùng Kyiv có Syrets (hữu ngạn) ở phía bắc của thành phố, còn Lybid (hữu ngạn) có ý nghĩa lịch sử chảy phía tây trung tâm, và Borshahivka (hữu ngạn) ở phía nam.

Tài nguyên nước của lưu vực sông Dnepr chiếm khoảng 80% của toàn bộ Ukraina. Loài trai này vô tình được du nhập khắp thế giới, trở thành loài xâm lấn. Sông Dnepr gần bãi chứa phóng xạ nhà máy hóa chất Prydniprovsky (gần Kamianske) và có thể bị ảnh hưởng nếu có rò rỉ phóng xạ. Sông cũng nằm gần nhà máy điện hạt nhân Chernobyl (vùng loại trừ Chernobyl), nhà máy nằm ngay cửa sông Pripyat.

Giao thông

Tàu thuyền có thể đi lại trên sông (đến thành phố Dorogobuzh). Việc đi lại cũng bị gián đoạn mỗi năm vì sông đóng băng hoặc bão cực đoan mùa đông.

Thành phố và thị xã ven bờ

Từ đầu nguồn tới cửa sông:

• Dorogobuzh, Nga
• Smolensk, Nga Vorša, Belarus Škłoŭ, Belarus
• Mahiloŭ, Belarus
• Bychaŭ, Belarus
• Rahačoŭ, Belarus Sông Dnepr ở [[Dorogobuzh]]
• Žłobin, Belarus
• Rečyca, Belarus
• Kiev (Kyiv), Ukraina *Kaniv, Ukraina
• Cherkasy, Ukraina
• Kremenchuk, Ukraina Kamjanske, Ukraina Dnipro, Ukraina *Zaporizhia, Ukraina
• Marhanets, Ukraina
• Nikopol, Ukraina *Nova Kakhovka, Ukraina
• Kherson, Ukraina

Arheimar, thủ phủ của người Goth, nằm trên bờ sông Dnepr, theo như truyện dân gian Hervarar.

Điện năng

Kể từ của sông Pripyat đến nhà máy thủy điện Kakhovka, có sáu tổ hợp đập nước và nhà máy thủy điện, sản xuất 10% điện năng của Ukraine. Nhà máy bị phá hủy trong Thế chiến II, nhưng được xây dựng lại vào năm 1948 với công suất 750 MW.