Sa Đà (), còn gọi là Xử Nguyệt (處月), Chu Da (朱邪 hay 朱耶) vốn là một bộ lạc Tây Đột Quyết vào thời nhà Đường, sinh sống theo lối du mục ở khu vực đông nam bồn địa Chuẩn Cát Nhĩ thuộc Tân Cương (nay thuộc Ba Lý Khôn), tên gọi Sa Đà có nguồn gốc từ việc vùng đất này có các gò cát lớn.
Tây Vực tranh hùng
Người Sa Đà có nguồn gốc từ người Xử Nguyệt. Năm Trinh Quán thứ 7 (633) thời Đường Thái Tông, thủ lĩnh bộ lạc Xử Nguyệt từng theo quý tộc Tây Đột Quyết A Sử Na Di Xạ đến Trường An. Sau đó, Xử Nguyệt bộ lệ thuộc Ất Bì Đốt Lục khả hãn. Năm 642, Ất Bì Đốt Lục khả hãn tiến công Y châu (伊州, nay là Cáp Mật, Tân Cương), cũng phái Xử Nguyệt bộ và Xử Mật bộ bao vây Thiên Sơn quân (trị sở ở tây bắc Thác Khắc Tốn, Tân Cương), song đều bị quân Đường đánh bại.
Những năm Vĩnh Huy (653 hoặc 654) thời Đường Cao Tông, quân Đường tiêu diệt quân Tây Đột Quyết của A Sử Na Hạ Lỗ, Xử Nguyệt bộ cũng bị đánh bại. Năm 702, tại Đình châu (庭州, nay thuộc Cát Mộc Tát Nhĩ, Tân Cương), triều Đường thiết lập Bắc Đình đô hộ phủ, thủ lĩnh Sa Đà bộ Chu Da Kim Sơn do có công cùng quân Đường đánh bại người Thiết Lặc, được phong là "Kim Mãn châu đô đốc", thuộc quyền quản hạt của Bắc Đình đô hộ. Sau đó, con của Chu Da Kim Sơn là Chu Da Phụ Quốc do chịu áp lực từ Thổ Phồn nên đã đưa bộ lạc di cư về phía bắc đến Đình châu.
Sau loạn An Sử, Hồi Hột chiếm giữ khu vực Tân Cương ngày nay, Thổ Phồn cũng tận dụng thời cơ chiếm cứ Hà Tây, Lũng Hữu (nay thuộc Cam Túc). Người Sa Đà bị Hồi Hột áp bức nên chuyển sang nương tựa vào Thổ Phồn, đến năm 789 thì liên quân công chiếm Đình châu. Để ngăn ngừa Sa Đà và Hồi Hột câu kết, Thổ Phồn đã buộc người Sa Đà di cư đến Cam châu (甘州, nay thuộc Trương Dịch, Cam Túc), phong con của Chu Da Phụ Quốc là Chu Da Tận Trung (cụ của Lý Khắc Dụng) là "thống quân đại luận", thường dẫn quân Thổ Phồn tiên phong.
Dời đến Trung Nguyên
Khoảng năm 800, Hồi Hột công chiếm Lương châu, Thổ Phồn thấy vùng đất của người Sa Đà gần sát Lương châu nên lại muốn buộc họ phải di cư đến vùng cao nguyên phía tây Hoàng Hà. Năm 809, người Sa Đà không muốn di cư về phía tây nên Chu Da Tận Trung đã suất toàn thể bộ chúng chạy sang nương nhờ triều Đường. Thổ Phồn tiến hành truy sát, người Sa Đà vừa chiến vừa chạy, trong ba vạn người thì chỉ có gần hai nghìn người đến được Linh châu (靈州, nay thuộc Linh Vũ, Ninh Hạ), Chu Da Tận Trung cũng chiến tử, con là Chu Da Chấp Nghi kế vị. Linh Diêm tiết độ sứ Phạm Hi Triêu (范希朝) cho người Sa Đà an định tại Diêm châu (鹽州, nay là Diêm Trì, Ninh Hạ), Chu Da Chấp Nghi được phong chức Âm Sơn đô đốc phủ binh mã sử, chiêu nạp cựu bộ.
Sau đó, Phạm Hi Triêu đến nhậm chức ở Thái Nguyên phủ, để đề phòng người Sa Đà làm phản, triều đình đã lệnh cho họ phải di cư đến Hoàng Hoa Đôi (黃花堆, nay thuộc Sơn Âm, Sơn Tây), sau lại phân binh lính của người Sa Đà lệ thuộc các bộ, trở thành một nguồn lính quan trọng của quân Đường. Đến thời Đường Ý Tông, con của Chu Da Chấp Nghi là Chu Da Xích Tâm do có công trấn áp cuộc nổi dậy của Bàng Huân nên được ban danh tính là Lý Quốc Xương.
Nổi lên cuối thời Đường
Năm 876, con của Lý Quốc Xương là Lý Khắc Dụng chống lại triều Đường, công chiếm Đại Đồng. Năm 880, Lý Khắc Dụng bị quân Đường đánh bại, phụ tử phải suất bộ chúng chạy về phía bắc nương nhờ Thát Đát. Đến khi Hoàng Sào nhập Trường An, các phiên trấn của triều đình Đường không xuất viện quân ứng cứu, Đường Hi Tông phải nhờ Lý Khắc Dụng tiến binh đánh Hoàng Sào, đến năm 883 thì Hoàng Sào chết. Triều đình Đường phong Lý Khắc Dụng là Hà Đông (tức tỉnh Sơn Tây) tiết độ sứ. Sau khi Hoàng Sào chết, cựu tướng Chu Toàn Trung có thế lực ngày càng lớn mạnh, tranh chiến với Lý Khắc Dụng tại Hoa Bắc. Năm 907, Chu Toàn Trung kiến lập triều Hậu Lương, diệt nhà Đường, Trung Hoa vào thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc. Lý Khắc Dụng là một sứ quân không thần phục nhà Lương.
Ba họ xưng đế
Năm 923, triều Hậu Lương bị con của Lý Khắc Dụng là Tấn Vương Lý Tồn Úc tiêu diệt, Lý Tồn Úc kiến lập triều Hậu Đường, đánh bại cha con Lưu Nhân Cung, chiếm cứ U châu (幽州, thuộc Bắc Kinh ngày nay).
Sau khi lập nước, Lý Tồn Úc si mê hí kịch và săn bắn, phó thác chuyện quốc gia đại sự cho con hát và hoạn quan. Năm 926, con nuôi của Lý Khắc Dụng là đại thái bảo Lý Tự Nguyên khởi binh ở Ngụy châu (魏州, nay thuộc Hàm Đan, Hà Bắc), sau đó lên ngôi, trở thành Hậu Đường Minh Tông. Năm 933, Hậu Đường Minh Tông qua đời, Mẫn Đế ở ngôi được một năm thì bị con nuôi của Lý Tự Nguyên là Lý Tùng Kha soán vị. Lý Tùng Kha biếm chức một viên tướng người Sa Đà là Thạch Kính Đường. Thạch Kính Đường chạy đến chỗ Khiết Đan, tự xưng là "hoàng đế con" ("nhi hoàng đế"), mượn quân Khiết Đan diệt Hậu Đường.
Năm 936, Thạch Kính Đường lập ra triều Hậu Tấn, gọi Liêu Thái Tông của triều Liêu là cha, cắt đất cống nạp. Sau khi Thạch Kính Đường qua đời, người kế vị là Thạch Trọng Quý phản Liêu, bị Liêu đánh bại và bắt giữ, Hậu Tấn diệt vong.
Sau đó, nguyên đại tướng của Hậu Tấn, cũng là một người Sa Đà, tên là Lưu Tri Viễn tiến hành khởi binh ở Thái Nguyên, lập ra triều Hậu Hán vào năm 947. Nhưng chỉ cuối năm đó Tri Viễn bị bệnh qua đời, con là Lưu Thừa Hưu lên thay suy yếu, bị Quách Uy thay thế lập ra nhà Hậu Chu vào năm 950.
Một thành viên hoàng tộc Hậu Hán là Lưu Sùng đã xưng đế tại Thái Nguyên, tuyên bố kế tục Hậu Hán, sử gọi là nước Bắc Hán. Bắc Hán được sự che chở của triều Liêu. Năm 979, Tống Thái Tông (triều đại kế tục Hậu Chu) xuất quân tiêu diệt Bắc Hán, toàn thể họ Lưu bị bắt giải đến kinh thành Khai Phong.
Sau đó, tộc Sa Đà dung hợp với người Khiết Đan và người Hán, không còn là một dân tộc độc lập. Người Hắc Xa Tử Thất Vi sống du mục tại Âm Sơn Trường Thành và Uông Cổ bộ thời Nguyên là hậu duệ của người Sa Đà. Hậu duệ của những người Sa Đà theo Tấn Vương Lý Khắc Dụng đến Thát Đát sau dần dần dung hợp vào người Mông Cổ.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Sa Đà** (), còn gọi là Xử Nguyệt (處月), Chu Da (朱邪 hay 朱耶) vốn là một bộ lạc Tây Đột Quyết vào thời nhà Đường, sinh sống theo lối du mục ở khu vực
**Đá Chữ Thập** (tiếng Anh: _Fiery Cross Reef_ hoặc _North West Investigator Reef_; tiếng Filipino: _Kagitingan_; , Hán-Việt: _Vĩnh Thử tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Nam Yết của quần đảo Trường Sa.
**Đá Núi Le** (tiếng Anh: _Cornwallis South Reef_; tiếng Filipino: _Osmeña_; , Hán-Việt: _Nam Hoa tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa. Đá Núi Le cách
**Đá Tốc Tan** (tiếng Anh: _Alison Reef_; tiếng Filipino: _De Jesus_; , Hán-Việt: _Lục Môn tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa. Đá Tốc Tan cách
**Đá Tư Nghĩa** (tên cũ: _đá Huy Gơ_; tiếng Anh: _Hughes Reef_ hay _Hugh Reef_; , Hán-Việt: _Đông Môn tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Sinh Tồn của quần đảo Trường Sa. Đá
**Đá Cá Nhám** là một rạn san hô vòng thuộc cụm Loại Ta, quần đảo Trường Sa. Đá này nằm cách đảo Bến Lạc 12 hải lý (22,2 km) về phía tây nam. * Tên gọi:
**Đá Công Đo** (tiếng Anh: _Commodore Reef_; tiếng Filipino: _Rizal_; tiếng Mã Lai: _Terumbu Laksamana_; , Hán-Việt: _Tư lệnh tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm An Bang (cụm Thám Hiểm) của quần
**Hải chiến Hoàng Sa** là một trận hải chiến giữa Hải quân Việt Nam Cộng hòa và Hải quân Trung Quốc xảy ra vào ngày 19 tháng 1 năm 1974 trên quần đảo Hoàng Sa.
Vào tháng 11 năm 2007, Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã thành lập một đô thị cấp huyện (_huyện cấp thị_) thuộc tỉnh Hải Nam và lấy tên là **Tam
**Trường Sa** (tiếng Hoa giản thể: 长沙; tiếng Hoa phồn thể: 長沙; pinyin: _Chángshā_; Wade-Giles: _Chang-sha_) là thủ phủ và là thành phố đông dân nhất của tỉnh Hồ Nam, thuộc vùng Nam Trung Bộ
**Tam Sa** (, âm Hán Việt: Tam Sa thị) là một thành phố được Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập vào ngày 24 tháng 7 năm 2012 để quản lý một khu vực
**Cần sa** hay gọi ngắn là **cần** (phiên âm từ danh pháp **Cannabis sativa**) còn được gọi là **marijuana/cannabis**, là một loại chất tác động đến thần kinh từ cây Cannabis. Nó có thể được
**Trường Sa** là một đặc khu thuộc tỉnh Khánh Hòa, được thành lập trên cơ sở các đảo san hô nhỏ, cồn cát, rạn đá ngầm và bãi ngầm thuộc quần đảo Trường Sa, vốn
**Đảo Trường Sa Đông** (tiếng Anh: _Central London Reef_ chỉ chung cho rạn san hô nơi đảo này tọa lạc; , Hán-Việt: _Trung tiêu_, chỉ rạn san hô và 弄鼻仔, bính âm: _Nòngbízǐ_, Hán-Việt: _Lộng
Đại dịch COVID-19 có tác động đáng kể đến ngành công nghiệp trồng cần sa. ## Châu Âu Các quán cà phê của Hà Lan (thực chất là nơi buôn bán cần sa) đã phải
Với 2% Salicylic Acid (SA) trong thành phần giúp làm #sạch_sâu cho da, #kháng_viêm, hỗ trợ #điều_trị và ngăn ngừa mụn xuất hiện, tẩy tế bào chết, làm thông thoáng lỗ chân lông. Bên cạnh
Cam kết: 100% tự nhiên nguyên chất, bên mình tự trồng thu hái nguyên liệu và thuê xưởng gia công nên mọi người yên tâm tuyệt đối về nguồn gốc sản phẩm. Sả chanh bên
nhỏ|phải|[[Thu hoạch cá vồ cờ ở Thái Lan]] **Nuôi cá da trơn** là hoạt động nuôi các loài cá da trơn để dùng làm nguồn thực phẩm cho con người, cũng như nuôi trồng những
Tinh dầu Sả Chanh Lemongrass VITABOX - 100% thiên nhiên nguyên chất - pure essential oil - 10mL-------------- Vì sao bạn nên mua tinh dầu VITABOX?VITABOX CHỈ DÙNG NGUỒN TINH DẦU ĐẢM BẢO NHẤT.Hiện được
Dầu lăn Sả Thái ( có thảo dược bên trong ) Xuất xứ : Thái Lan CÔNG DỤNG- Có tác dụng giảm đau đầu, đau bụng, đau nhức xương khớp, vết côn trùng cắn, cảm
**Đá Tây** (tiếng Anh: _West London Reef_; tiếng Filipino: _Kanlurang Quezon_; , Hán-Việt: _Tây tiêu)_ là một rạn san hô vòng thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa. Đá Tây cùng với đá
Cần sa ở Liban là bất hợp pháp cho việc sử dụng cá nhân, tuy nhiên việc trồng trọt để sử dụng trong y tế thì hợp pháp. Một lượng lớn cần sa được trồng
**Đá Lát** (tiếng Anh: _Ladd Reef_; , Hán-Việt: _Nhật Tích tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa. Đá Lát là đối tượng tranh chấp giữa Việt Nam,
**Đá Lớn** (tiếng Anh: _Discovery Great Reef_; tiếng Filipino: _Paredes_; , Hán-Việt: _Đại Hiện tiêu_.) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Nam Yết của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm cách bán
**Đá Gạc Ma** (tiếng Anh: _Johnson Reef_ hoặc _Johnson South Reef_; tiếng Filipino: _Mabini_; , Hán-Việt: _Xích Qua tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Sinh Tồn của quần đảo Trường Sa. Đá Gạc
**Cụm Trường Sa** là một tập hợp các thực thể địa lý theo cách phân chia của Việt Nam nằm dàn trải theo chiều ngang từ tây sang đông ở phía nam của các cụm
MÔ TẢ SẢN PHẨMMã áp dụng hết ngày 18/10/2020❤️ Dầu Massage Body Thái Lan 1000mlDẦU MASSAGE BODY XUẤT XỨ :THÁI LAN DUNG TÍCH: 1000ML HẠN SỬ DỤNG: 3 NĂM KỂ TỪ NGÀY SẢN XUẤT***CÔNG DỤNG:1.
MÔ TẢ SẢN PHẨMMã áp dụng hết ngày 18/10/2020❤️ Dầu Massage Body Thái Lan 1000mlDẦU MASSAGE BODY XUẤT XỨ :THÁI LAN DUNG TÍCH: 1000ML HẠN SỬ DỤNG: 3 NĂM KỂ TỪ NGÀY SẢN XUẤT***CÔNG DỤNG:1.
MÔ TẢ SẢN PHẨMMã áp dụng hết ngày 18/10/2020❤️ Dầu Massage Body Thái Lan 1000mlDẦU MASSAGE BODY XUẤT XỨ :THÁI LAN DUNG TÍCH: 1000ML HẠN SỬ DỤNG: 3 NĂM KỂ TỪ NGÀY SẢN XUẤT***CÔNG DỤNG:1.
**Đá Đông** (tiếng Anh: _East London Reef_; tiếng Filipino: _Silangang Quezon_; , Hán-Việt: _Đông tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa. Đá Đông cùng với đá
nhỏ|[[Quần đảo Hoàng Sa]] **Đá Bắc** hoặc **bãi đá Bắc** là một rạn san hô vòng thuộc nhóm đảo Lưỡi Liềm của quần đảo Hoàng Sa. Đá Bắc nằm cách đảo Hoàng Sa thuộc khu
**Đá Sa Huỳnh** là một rạn san hô thuộc cụm Loại Ta của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm cách đảo chính Loại Ta khoảng 2,3 hải lý (4,3 km) về phía đông-đông bắc và
**Đá Tiên Nữ** (tiếng Anh: _Tennent Reef_ (hải đồ của Anh) hoặc _Pigeon Reef_ (hải đồ của Mỹ); tiếng Filipino: _Lopez-Jaena_; , Hán-Việt: _Vô Khiết tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Trường
**Đá Nam** (tiếng Anh: _South Reef_; tiếng Filipino: _Timog_; , Hán-Việt: _Nại La tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Song Tử của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm cách đảo Song Tử
**Đá Len Đao** (tiếng Anh: _Lansdowne Reef_; , Hán-Việt: _Quỳnh tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Sinh Tồn của quần đảo Trường Sa. Đá Len Đao là đối tượng tranh chấp giữa Việt
**Đá Cô Lin** (tiếng Anh: _Collins Reef_ hoặc _Johnson North Reef_ (hay _Johnson Reef North_); , Hán-Việt: _Quỷ Hám tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Sinh Tồn của quần đảo Trường Sa. Đá
ThÆ°Æ¡ng hiá»u mỹ phẩm Cellabel Äược công bá» Äầu tiên bá»i công ty mỹ phẩm Leegeeham-nhãn hiá»u mỹ phẩm Äược thÃnh láºp bá»i 3 bác sÄ© da liá» u,những ngÆ°á»i Äã láºp ra phòng khám
trái|nhỏ|269x269px|Vị trí của đá Hải Sâm trong quần đảo. **Đá Hải Sâm** (tiếng Anh: _Antelope Reef_; , Hán-Việt: _Linh Dương tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc nhóm đảo Lưỡi Liềm của quần đảo
KEM DƯỠNG BAN ĐÊM NEUTROGENA Rapid Wrinkle Repair NightKem dưỡng da ban đêm Neutrogena Rapid Wrinkle Repair Night giúp làm đều màu làn da tối ưu, chỉnh sửa những khuyết điểm trên da như vết
**Đá Châu Viên** (tiếng Anh: _Cuarteron Reef_; tiếng Filipino: _Calderon_; , Hán-Việt: _Hoa Dương tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Trường Sa của quần đảo Trường Sa. Đá Châu Viên cùng với đá
__NOTOC__ **Đá Vành Khăn** (tiếng Anh: _Mischief Reef_; tiếng Filipino: _Panganiban_; , Hán-Việt: _Mĩ Tế tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc cụm Bình Nguyên của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm cách
**Đá An Nhơn** hoặc có nơi gọi là _bãi An Nhơn_ với tên cũ là cồn san hô Lan Can (tiếng Anh: _Lankiam Cay_ hay _Lan-keeam_, bắt nguồn từ cách gọi của ngư dân Hải
**Đá Lồi** (tiếng Anh: _Discovery Reef_; , Hán-Việt: _Hoa Quang tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc nhóm đảo Lưỡi Liềm, quần đảo Hoàng Sa. Đá này nằm cách đảo Quang Hoà thuộc khu
trái|nhỏ|Vị trí đá Bông Bay trong [[quần đảo Hoàng Sa]] Đá **Bông Bay** (tiếng Anh: _Bombay Reef_; , Hán-Việt: _Lãng Hoa tiêu_) là một rạn san hô vòng thuộc nhóm đảo An Vĩnh của quần
trái|nhỏ|[[Quần đảo Hoàng Sa]] Đá **Chim Én** là một rạn san hô vòng thuộc nhóm đảo Lưỡi Liềm của quần đảo Hoàng Sa. Đá này cách đá Lồi 9,7 hải lý (18 km) về phía đông
**Đá Văn Nguyên** (tiếng Anh: _Jones Reef_; , Hán-Việt: _Chương Khê tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Sinh Tồn của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm về phía tây nam đá Ninh
**Đá Bắc** là một rạn san hô thuộc cụm Song Tử của quần đảo Trường Sa. Đá này nằm về phía đông bắc của đảo Song Tử Đông. Đá Bắc là đối tượng tranh chấp
**Renato Piau de Sa** (sinh ngày 19 tháng 12 năm 1992) là một cầu thủ bóng đá người Brasil. ## Sự nghiệp câu lạc bộ Renato Piau de Sa đã từng chơi cho Ventforet Kofu.
**Đá Núi Thị** hay **Đá Thị** (tiếng Anh: _Petley Reef_; tiếng Filipino: _Juan Luna_; , Hán-Việt: _Bạc Lan tiêu_) là một rạn san hô thuộc cụm Nam Yết của quần đảo Trường Sa. Đá này
**Đá Phúc Sĩ**, có tên cũ là _đá Hi Ghen_ (tiếng Anh: _Higgens Reef_; , Hán-Việt: _Khuất Nguyên tiêu_), là một rạn san hô thuộc cụm Sinh Tồn của quần đảo Trường Sa. Đá này