✨Ryurik

Rurik (còn gọi là Riurik; Tiếng Slav Giáo hội cổ Rjurikŭ, từ Tiếng Bắc Âu cổ Hrøríkʀ; 830 – 879), theo cuốn Biên niên sử sơ khởi thế kỷ 12, là một thủ lĩnh người Varyag của dân Rus' vào năm 862 đã giành quyền kiểm soát Ladoga, và cho xây cất khu định cư Holmgard gần thành Novgorod. Ông là người sáng lập nên Vương triều Ryurik, trị vì Rus' Kiev và các quốc gia kế tục của nó, bao gồm Đại công quốc Moskva và Nước Nga Sa hoàng, tồn tại cho đến tận thế kỷ 17.

Tiểu sử

Nước Nga trước thời Rurik

Cương vực nước Nga thời cổ đại không rộng và thế lực của nó cũng không lớn mạnh như sau này. Trước thế kỷ 9, các bộ tộc người Đông Slav ở trong tình trạng phân tranh cát cứ, mãi đến khoảng trước sau thế kỷ 10 mới xuất hiện quốc gia thống nhất đầu tiên của người Nga, đó là công quốc Kiev. Rurik chính là vương công đầu tiên của công quốc này. Đến thế kỷ 7, nền kinh tế xã hội của người Đông Slav phát triển mạnh mẽ, điều này đã thúc đẩy sự tan rã của công xã thị tộc phụ hệ, hình thành công xã nông thôn dựa trên cơ sở quan hệ địa vực. Các liên minh bộ tộc đều lấy thành thị với những thành quách bảo vệ làm trung tâm. Các thành thị tương đối lớn thời bấy giờ có Novgorod ở phía bắc và Kiev ở phía nam.

Đến giữa thế kỷ 9, người Đông Slav đã qua giai đoạn xã hội công xã nguyên thủy, tiến vào xã hội có giai cấp. Tới lúc này, những tiền đề kinh tế và chính trị cho việc thành lập quốc gia Nga đã đầy đủ. Bắt đầu từ thế kỷ 8, việc buôn bán giữa người Đông Slav và với nước ngoài đã sầm uất. Con đường nối liền từ bán đảo Scandinavia ở Bắc Âu đến Constantinopolis trở thành tuyến đường thông thương quan trọng giữa Bắc Âu với Tây Á. Trên thương lộ này, lái buôn Nga và Thổ qua lại nườm nượp, song những đội buôn này thường xuyên bị người Varyag tập kích cướp hàng hóa. Người Varyag vốn cư trú trên bán đảo Scandinavia. Sau khi Bắc Âu thông thương được với Tây Á, họ tổ chức ra các đội võ sĩ thiện chiến để cướp bóc của cải của thương đoàn các nước, bắt cư dân Slav phải nộp cống thuế. Thành Novgorod nằm trên thương lộ, có ưu thế về thiên thời địa lợi, kinh tế phát triển nhanh chóng, cũng vì thế mà trở thành đối tượng cướp bóc của người Varyag. Để đề phòng và chống lại các cuộc tập kích, địa quý tộc trong thành đã thiết lập nền thống trị của họ. trong những năm 862–864, nơi cư trú đầu tiên của Rurik là ở Ladoga. Rồi sau ông cho dời trung tâm quyền lực của mình sang Novgorod, một pháo đài được xây dựng không xa nguồn sông Volkhov. Ý nghĩa của tên địa danh này trong tiếng Nga thời trung cổ là 'pháo đài mới', trong khi ý nghĩa hiện tại ('thành phố mới') được phát triển sau này. Rurik vẫn nắm quyền cho đến khi qua đời vào năm 879. Trước lúc lâm chung, Rurik đã truyền lại lãnh thổ này cho Oleg, một người họ hàng thân thuộc của ông, và giao phó đứa con còn nhỏ tuổi Igor cho Oleg phụ chính. Những người kế vị của ông (Vương triều Rurik) đã dời đô sang Kiev và kiến lập nên quốc gia Rus' Kiev, tồn tại cho đến khi đại quân Mông Cổ xâm lược vào năm 1240. Một số gia tộc nguyên thủy còn sống vốn xuất thân từ nhà Rurik, mặc dù vị Sa Hoàng cuối cùng thuộc dòng dõi Rurik cai trị nước Nga, Vasily IV, đã qua đời vào năm 1612.

Tranh cãi tính lịch sử

Bằng chứng khảo cổ học

Trong thế kỷ 20, các nhà khảo cổ đã phần nào chứng thực phiên bản của các sự kiện. Người ta phát hiện ra rằng khu định cư Ladoga, mà sự sáng lập hay gán cho Rurik, thực ra được thành lập vào giữa thế kỷ thứ 9, dù có sự nghi ngờ được củng cố bởi bằng chứng về niên đại vòng cây rằng Ladoga đã từng tồn tại vào giữa thế kỷ thứ 8. Đồ sành, vật dụng gia đình và các loại công trình từ thời kỳ sáng lập của Rurik tương ứng với các mẫu vật về sau khá phổ biến ở Jutland, nhưng chủ yếu là các cuộc khai quật đã bác bỏ hầu hết dữ liệu của biên niên sử về sự hiện diện của Rurik khi làm sáng tỏ một điều rằng khu định cư cũ kéo dài đến giữa thế kỷ thứ 8 và các vật dụng được khai quật hầu hết đều có nguồn gốc dân tộc Finno-Ugric và Slav, có niên đại từ giữa thế kỷ thứ 8, cho thấy khu định cư không hẳn là của người Scandinavia ngay từ đầu.

Giả thuyết về người sáng lập nước Nga

thumb|Rurik cho phép [[Askold và Dir đồng hành trong chiến dịch vây đánh Tsargrad. Tiểu họa Biên niên sử Radzivill.]] Một vấn đề quan trọng mà các học giả đã tranh cãi không ngớt, theo đó thì Rurik là người dị bang, một người Varyag (thuộc chủng Norman) viện vào cớ gì mà ông ta đường đường chính chính tiến vào thành của người Nga? Do quý tộc Novgorod mời ông ta với tư cách là quân đội đánh thuê vào thành dẹp loạn hay là quý tộc Novgorod mời ông ta vào thành để làm chủ? Về vấn đề này tồn tại hai quan điểm hoàn toàn trái ngược nhau là "thuyết Norman" và thuyết "chống Norman". trong lúc các học giả hiện đại như Alexander Nazarenko thì phản đối ý tưởng này. Giả thuyết về danh tính của họ hiện đang thiếu sự ủng hộ trong giới học giả, dù ủng hộ tuyết "Normannic" (tức là Bắc Âu cổ, chứ không phải là Slav) thì nguồn gốc Rus' vẫn cứ tăng dần lên trong giới nghiên cứu Nga hiện nay.

Di sản

Vương triều Rurik (hoặc Rurikid) tiếp tục cai trị Rus' Kiev, và cuối cùng là Nước Nga Sa hoàng, cho đến năm 1598, và nhiều gia đình quý tộc của Nga và Ruthenia từng tự nhận mình thuộc dòng dõi bên nội của Rurik. Vasily Tatishchev (tự xưng thuộc dòng dõi Rurik) đã tuyên bố rằng Rurik có gốc gác từ dân Wend và đã đi xa đến mức đặt tên vợ của Rurik là Efanda xứ Na Uy (Edvina); mẹ là Umila; ông nội là Gostomysl; và một người anh em họ, Vadim (dường như dựa vào tài liệu của ông trên bộ Biên niên sử Ioachim nay đã thất truyền).