✨Rạch Gầm

Rạch Gầm là một con sông nhỏ tại tỉnh Tiền Giang. Địa bàn có sông Rạch Gầm chảy qua từng là điểm quan trọng trong cuộc phục kích của quân Tây Sơn nhằm chống 5 vạn quân Xiêm, trận Rạch Gầm-Xoài Mút vào năm 1785.

Tự nhiên

Rạch Gầm bắt đầu từ điểm giáp ranh với kênh Bang Lợi giữa xã Mỹ Long (huyện Cai Lậy) và xã Bàn Long (huyện Châu Thành), sông chảy trên địa phận xã Bàn Long rồi chảy qua địa phận xã Vĩnh Kim (huyện Châu Thành), từ chợ Vĩnh Kim sông đổ xuống hướng nam và đổ ra sông Tiền tại địa phận xã Kim Sơn (huyện Châu Thành)

Độ sâu trung bình của sông là 4–5 m, độ sâu gần vàm là 7–8 m.

Sông hiện nay thường hay xảy ra tình trạng sạt lở, một tình trạng chung phổ biến ở các con sông thuộc địa phận tỉnh Tiền Giang, vào năm 2021, bờ tây Rạch Gầm sạt lở mạnh, kéo dài 70 m. Nguyên nhân được xác định là do hạn mặn xâm nhập, làm cho cây bần dọc sông bị chết vì thối rễ nên đất bị tụt xuống sông.

Tên gọi

Theo ghi chép của Tiến sĩ sử học Nguyễn Phúc Nghiệp: "...Thuở đó, khi ông bà mình đến đây khẩn đất lập điền thì chỉ thấy toàn là rừng rậm, cây cối mịt mùng, còn dã thú nhiều không sao mà kể, nhất là cọp. Tiếng rống của cọp vang dậy cả một vùng, nên ông bà đặt tên chỗ này là rạch Cọp Gầm, rồi về sau kêu bằng Rạch Gầm cho dễ nhớ...".

Năm 1785, địa bàn có sông Rạch Gầm chảy qua từng là nơi diễn ra trận đánh giữa Đại Việt và Xiêm, trận Rạch Gầm-Xoài Mút.

Theo Đại Nam nhất thống chí, thì vào giữa thế kỷ 19, Rạch Gầm thuộc tỉnh Định Tường: "Rạch Gầm cách huyện Kiến Đăng 29 dặm về phía Tây Nam, là đoạn hạ lưu sông Tiền Giang, cũng là chỗ chia địa giới của hai huyện Kiến Đăng và Kiến Phong (phủ Kiến Tường tỉnh Định Tường nhà Nguyễn),..., sông chảy 2 dặm rưỡi đến chỗ ngã ba, ngả phía Tây chảy 7 dặm rưỡi thì hợp với sông Trà Liễu, ra hạ lưu sông Tiền Giang, ngả phía Bắc chảy 24 dặm đến chỗ nguồn tận cùng của giồng Chôm."

Đầu năm 1862, địa bàn là nơi diễn ra trận đánh lớn giữa quân viễn chinh Pháp và quân Đại Nam gồm quân của Trương Định và quân Thiên Hộ Dương.

Theo ghi chép năm 1902, Rạch Gầm dài 11 km, chảy từ làng Hữu Đạo qua tổng Thuận Bình và Lợi Trường.

Năm 2021, để đối phó với tình trạng nhiễm mặn kết hợp hạn hán thường xuyên diễn ra, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng hệ thống cống ngăn mặn. Dự án xây dựng này triển khai tại điểm đầu các kênh rạch chảy ra sông Tiền, tổng mức đầu tư dự án là 846,36 tỷ đồng. Trong đó, gói thầu Thi công cống Rạch Gầm là 185,351 tỷ đồng. Mục đích dự án là cho đến năm 2024, tỉnh Tiền Giang sẽ hoàn thành xây dựng 6 cống đập ngăn mặn ven sông Tiền tại địa bàn huyện Châu Thành và Cai Lậy gồm: cống Rạch Gầm, Phú Phong, Cây Cồng, Hai Tân, Mù U và Cái Sơn. Nhiệm vụ ngăn mặn xâm nhập từ sông Tiền, dự trữ nước ngọt phục vụ nhu cầu sản xuất cho 127.000 ha diện tích đất canh tác trồng cây ăn trái và lúa; cung cấp nước ngọt phục vụ hơn 1,1 triệu dân của tỉnh Tiền Giang và Long An vào mùa khô.