nhỏ|350x350px|Các chế độ quân chủ lập hiến với [[Dân chủ nghị viện|hệ thống nghị viện đại diện được tô màu lục thẫm. Các chế độ quân chủ lập hiến khác (màu lục nhạt) là chế độ quân chủ nhị nguyên]]
Quân chủ lập hiến hay quân chủ đại nghị là một hình thức tổ chức nhà nước giữ nguyên vai trò nguyên thủ quốc gia của vua hay nữ vương từ thời phong kiến, nhưng nhà vua không có quyền lực tuyệt đối như chế độ quân chủ chuyên chế, mà quyền lực của vua được giới hạn bởi hiến pháp. Tuỳ theo hiến pháp từng nước mà nhà vua sẽ có quyền lực lớn hay nhỏ. Tại một số nước như Nhật Bản, nhà vua chỉ là biểu tượng, thực quyền chủ yếu thuộc quốc hội do đảng phái chiếm đa số ghế lãnh đạo; đảng này cũng có quyền tự chấp chính, hoặc liên minh với đảng khác để thành lập Chính phủ. Thủ tướng thường là thuộc đảng chiếm đa số. Tại một số nước quân chủ lập hiến khác như Thái Lan thì nhà vua vẫn có thực quyền khá mạnh (nắm quyền chỉ huy quân đội, phê duyệt nhân sự chính phủ...)
Trong các nhà nước theo chính thể quân chủ hạn chế thì quyền lực tối cao của quốc gia phần thuộc vị quân vương, được coi là quốc trưởng, phần thuộc một cơ quan khác, khi là nghị viện hay hội đồng đại biểu. Cuộc bầu cử có thể là đầu phiếu phổ thông hay hạn chế cho một vài giai cấp quý tộc.
Trong chính thể quân chủ lập hiến, vua hay nữ hoàng là nguyên thủ quốc gia, nhưng về quyền lực thì không tuyệt đối như quân chủ chuyên chế, họ đại diện cho truyền thống dòng tộc và sự thống nhất của quốc gia. Tiếng Anh có câu là "nhà vua trị vì nhưng không cai trị". Chế độ quân chủ lập hiến là sự thích ứng của các vương triều đối với làn sóng dân chủ lan rộng trên thế giới sau Cách mạng Pháp. Các vương triều chấp nhận từ bỏ các quyền lực chính trị và tuân thủ hiến pháp để bảo toàn sự tồn tại; giữ lại các tước hiệu, tài sản, lợi ích kinh tế và danh dự hoàng gia.
Hiện nay, chính thể quân chủ lập hiến theo mô hình đại nghị còn tồn tại ở nhiều nước trên thế giới như Nhật Bản, Anh Quốc, Thụy Điển, Đan Mạch, Canada, Úc, Campuchia, Thái Lan, Tây Ban Nha, Na Uy, Hà Lan, Bỉ, Malaysia, Bhutan... phần lớn do nguyên nhân lịch sử.
Quân chủ đại nghị và quân chủ nhị nguyên
Chế độ quân chủ đại nghị và chế độ quân chủ nhị nguyên đều là các hình thức chính thể lập hiến trong đó quyền lực của quân chủ bị hạn chế bởi hiến pháp hoặc các quy định pháp luật. Trong chế độ quân chủ đại nghị, quyền lực của quân chủ bị giới hạn rõ ràng bởi hiến pháp. Quân chủ thường chỉ có vai trò nghi lễ và không tham gia vào các quyết định chính trị hàng ngày. Quyền lực thực sự nằm trong quốc hội và chính phủ do thủ tướng đứng đầu. Quốc hội có quyền lập pháp và kiểm soát chính phủ. Ngược lại, trong chế độ quân chủ nhị nguyên, quân chủ vẫn giữ một số quyền lực chính trị nhất định và có thể tham gia vào các quyết định quan trọng của quốc gia. Mặc dù quốc hội và chính phủ vẫn nắm quyền lực nhưng quân chủ có quyền phủ quyết hoặc ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng.
Chế độ khác
- Chế độ quân chủ
- Quân chủ chuyên chế
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|350x350px|Các chế độ quân chủ lập hiến với [[Dân chủ nghị viện|hệ thống nghị viện đại diện được tô màu **lục thẫm**. Các chế độ quân chủ lập hiến khác (màu **lục nhạt**) là chế
**Liên minh Quân chủ Lập hiến Đa nguyên Việt Nam** (**VCML**) là một tổ chức quân chủ và chống cộng ở hải ngoại tìm cách khôi phục lại ngai vàng cho nhà Nguyễn dưới chế
**Chế độ quân chủ của Malaysia** (tiếng Mã Lai: Negeri-Negeri Melayu) hay còn được hiểu là chế độ quân chủ lập hiến của Malaysia. Hệ thống chính trị của Malaysia dựa trên hệ thống Westminster
**Chế độ quân chủ của Đan Mạch** là một chế độ chính trị đang hiện hành theo Hiến pháp và có hệ thống tổ chức ở Vương quốc Đan Mạch. Lãnh thổ của Đan Mạch
nhỏ| **Chủ nghĩa quân chủ** là một khái niệm chính trị cho rằng chế độ quân chủ là hình thức chính thể lý tưởng nhất. Những người theo chủ nghĩa quân chủ ủng hộ việc
**Vua Tây Ban Nha** (), hiến pháp gọi là **Ngôi vua** (la Corona) và thường được gọi **chế độ quân chủ Tây Ban Nha** (Monarquía de España) hoặc **chế độ quân chủ Hispanic** (Monarquía Hispánica)
**Chế độ quân chủ Vương quốc Liên hiệp**, thường được gọi chế độ **quân chủ Anh**, là chế độ quân chủ lập hiến của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland và Lãnh thổ
**Chế độ quân chủ**, đôi khi được gọi là **chế độ quân quyền**, là một thể chế chính quyền trong đó một vị vua đảm nhiệm chức vị nguyên thủ quốc gia cho tới khi
**Quân chủ Canada** là cốt lõi của cả cấu trúc liên bang của Canada, Nghị viện và hiến pháp dân chủ kiểu Westminster. Chế độ quân chủ là nền tảng của các cơ quan hành
**Đại công tước Luxembourg** (; ; ) là tước hiệu của vị quân chủ Đại công quốc Luxembourg. Khởi đầu từ một bá quốc chư hầu của Đế quốc La Mã Thần thánh, Luxembourg đã
**Quân chủ tháng Bảy** là giai đoạn từ năm 1830 tới 1848 trong lịch sử Pháp. Nền Quân chủ tháng Bảy được bắt đầu nhờ Cách mạng tháng Bảy năm 1830, khi nhân dân Paris
**Chế độ quân chủ của Hà Lan** là chế độ quân chủ lập hiến của Hà Lan. Vì vậy, vai trò và vị trí của quốc vương được quy định và giới hạn bởi
**Chế độ quân chủ Habsburg** () hoặc **đế quốc Habsburg** là một tên gọi không chính thức giữa các nhà sử học của các quốc gia và tỉnh được cai trị bởi các chi nhánh
**Quân chủ Úc** là một vị quân chủ cha truyền con nối theo hiến pháp. Quân chủ Úc hiện tại là Quốc vương Charles III, người đã nhận chức từ ngày 8 tháng 9 năm
phải|nhỏ|250x250px|Tuyên bố bãi bỏ chế độ quân chủ, đồng cứu trợ cao bằng [[Léopold Morice, Tượng đài Cộng hòa, Place de la République, Paris, 1883]] **Tuyên bố bãi bỏ chế độ quân chủ** là một
**Thời kỳ Trung hưng quân chủ Anh** là cách gọi sự kiện (**The Restoration)** trong lịch sử nước Anh vào thế kỷ 17. Sự kiện này khôi phục chế độ quân chủ của nhà Stuart
**Na Uy** (Bokmål: _Norge_; Nynorsk: _Noreg_), tên chính thức là **Vương quốc Na Uy**, là một quốc gia ở Bắc Âu nằm ở Tây Bắc Châu Âu có lãnh thổ bao gồm phần phía tây
**Đảng Lập hiến Đông Dương** (tiếng Pháp: _Parti Constitutionaliste Indochinois_) là một chính đảng hoạt động ở Nam Kỳ trong thập niên 1910 đến 1930. Đảng này do Bùi Quang Chiêu, một kỹ sư canh
**Úc** hay **Australia**, **Úc Châu**, **Úc Đại Lợi** (phát âm tiếng Anh: ,), tên chính thức là **Thịnh vượng chung Úc** (), là một quốc gia có chủ quyền nằm ở giữa Ấn Độ Dương
thumb|right|Thuận chiều kim đồng hồ từ góc trên bên trái: [[Søren Kierkegaard, Fyodor Dostoevsky, Jean-Paul Sartre, Friedrich Nietzsche.]] **Chủ nghĩa hiện sinh** hay **thuyết hiện sinh** là luồng tư tưởng triết học của một nhóm
nhỏ|Cây gia phả quân chủ Scotland cùng với những người tiếm ngôi. Những người tiếm ngôi trong cây được in nghiêng.Dưới đây là **danh sách quân chủ Scotland**, tức nguyên thủ nhà nước của vương
Đất nước Phần Lan chưa bao giờ có được một nền quân chủ có chủ quyền độc lập vì nỗ lực lập một ai đó lên ngôi diễn ra không được suôn sẻ. Khi nước
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Newton_Bull_farts_G3.jpg|nhỏ|John Bull đánh rắm vào hình của [[George III của Anh|George III, tranh biếm họa năm 1798 của Richard Newton.]] liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Lese-majeste.svg|nhỏ|400x400px|Những nước có luật quy định tội khi quân vào tháng 9 năm 2022 **Tội
Chế độ quân chủ tại Vương quốc Anh bắt đầu từ Alfred Vĩ đại với danh hiệu _Vua của Anglo-Saxons_ và kết thúc bởi Nữ vương Anne, người đã trở thành Nữ vương Vương quốc
**Quân chủ miền Bắc** (), tên chính thức là **Vương quốc Bồ Đào Nha** (), là một cuộc cách mạng và chính phủ bảo hoàng trong thời gian ngắn đã xảy ra ở phía Bắc
Giao thông và liên lạc tại Việt Nam thời Quân chủ Việt Nam không được quan tâm nhiều và phát triển chậm, chủ yếu do những hạn chế và yếu kém về kỹ thuật. Về
nhỏ|Lãnh thổ ước đoán do các chế độ quân chủ Trung Quốc cai trị trong suốt chiều dài lịch sử Trung Quốc là một nước quân chủ từ thời tiền sử cho đến tận năm
**Chủ nghĩa bảo hoàng** (tiếng Anh: _royalism_, tiếng Pháp: _royalisme_) là một trào lưu chính trị - xã hội ủng hộ một quân vương cụ thể làm nguyên thủ của một vương quốc. Nó khác
thumb|[[Harald V của Na Uy|Vua Harald V và Hoàng hậu Sonja]] Danh hiệu **Quốc vương Na Uy** bắt đầu từ năm 872, đánh dấu bằng trận Hafrsfjord mà Harald đánh bại các nước, thống nhất
**Quân chủ Bỉ** (tiếng Hà Lan: _Belgische monarchie_; tiếng Pháp: _Monarchie belge_; tiếng Đức: _Belgische Monarchie_) là người giữ ngai vàng của Vương quốc Bỉ, đồng thời cũng là nguyên thủ quốc gia của nước
**Vương quốc Lập hiến Ba Lan** (tiếng Ba Lan: _Kongresówka_) hay **Vương quốc Ba Lan** (tiếng Ba Lan: _Królestwo Polskie_; tiếng Nga: Царство Польское, _Tsarstvo Polskoye_) là một nhà nước bù nhìn dưới sự cai
thumbnail|right|Hội nghị các quân chủ Malaysia lần đầu tiên được tổ chức tại [[Kuala Kangsar, Perak]] **Hội nghị các quân chủ Malaysia** (Tiếng Anh: Conference of Rulers, Council of Rulers or Durbar; tiếng Mã Lai:
**Phân cấp hành chính thời quân chủ Việt Nam** được tính từ khi Việt Nam giành được độc lập sau thời kỳ bắc thuộc đến khi người Pháp xâm lược và chiếm đóng hoàn toàn
Dưới đây là danh sách các nhà cai trị vùng lãnh thổ Sachsen từ khi còn là một công quốc ở thế kỷ thứ 9 cho đến khi chế độ quân chủ của người Đức
Nhờ vào vị trí địa lí thuận lợi, đất đai màu mỡ và những đặc tính của dân tộc mình, nước Anh đã có thể tạo dựng một nền quân chủ lập hiến với những
**Chủ nghĩa hiện đại** là khái niệm rộng, chỉ trào lưu văn học nghệ thuật ở các quốc gia phương Tây và Nam Mỹ, xuất hiện vào cuối thế kỷ 19. Chủ nghĩa hiện đại
**Quân chủ thế tập** là một chế độ mà ngai vàng được truyền từ một thành viên của Hoàng gia đến cho một thành viên Hoàng gia khác với điều kiện là quốc vương có
Danh sách này ghi lại các quốc vương của Thụy Điển, từ cuối thời đại Viking cho đến ngày nay. Thụy Điển liên tục là chế độ quân chủ kể từ khi đất nước thống
Đây là bảng liệt kê danh sách tên chức quan lại Việt Nam thời quân chủ, lúc Việt Nam giành được độc lập cho đến khi bị Pháp đô hộ. Tên và số lượng các
thumb|[[Tượng đài Dân chủ, Bangkok|Tượng đài Dân chủ Bangkok: miêu tả bản Hiến pháp năm 1932 nằm ở trên tráp vàng.]] **Hiến pháp Vương quốc Thái Lan** (; ) là văn bản pháp luật có
**Chủ nghĩa tự do** là một hệ tư tưởng, quan điểm triết học, và truyền thống chính trị dựa trên các giá trị về tự do và bình đẳng. Chủ nghĩa tự do có nguồn
thumb|_Eduskunta_, quốc hội của [[Đại công quốc Phần Lan (lúc đó là một phần của Nga), có quyền bầu cử phổ thông vào năm 1906. Một số tiểu bang và vùng lãnh thổ có thể
nhỏ|phải|Triết gia [[Friedrich Engels|F. Engels với các tác phẩm của mình đã đặt nền tảng cho Lý luận của Chủ nghĩa Marx – Lenin về nhà nước.]] **Học thuyết về Nhà nước của Chủ nghĩa
**Đại hội Lập hiến Hoa Kỳ** (tiếng Anh: _Constitutional Convention_), bấy giờ được gọi bằng **Đại hội Liên bang** (_Federal Convention_), **Đại hội Philadelphia** (_Philadelphia Convention_) hay **Hội nghị lớn ở Philadelphia** (_Grand Convention at
**Cộng hòa lập hiến** là một quốc gia có người đứng đầu quốc gia và các viên chức chính phủ khác được bầu lên với vai trò là các đại diện của người dân, và
**Luật Hiến pháp** là một ngành luật gồm tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ cơ bản về tổ chức quyền lực Nhà nước, về chế độ chính trị, kinh
**Quần đảo Solomon** (tiếng Anh: **Solomon Islands**) là một quốc đảo của người Melanesia, nằm ở phía Đông Papua New Guinea, bao gồm gần một ngàn đảo nhỏ trải dài trên một diện tích khoảng
**Chủ nghĩa tự do cá nhân** hay **chủ nghĩa tự do ý chí** (tiếng Anh: _libertarianism_, từ tiếng Latinh: _liber_, tự do) là học thuyết triết học chính trị ủng hộ tự do như là
thumb|right|Tác phẩm [[Quân Vương (sách) của Niccolò Machiavelli là một tiền đề cho những tư tưởng chính trị hiện thực.]] **Chủ nghĩa hiện thực** (tiếng Anh: realism) là một trường phái lý thuyết trong ngành
**Quân Cách mạng Campuchia** (, _Yangtorp Devotta Kampuchea_) là danh xưng chính thức của lực lượng vũ trang thuộc nhà nước Campuchia Dân chủ hay chính thể Khmer Đỏ. ## Lịch sử ### Thành lập