✨Phú Lương (huyện)
Phú Lương là một huyện nằm ở phía bắc tỉnh Thái Nguyên, Việt Nam.
Địa lý
Huyện Phú Lương nằm ở phía bắc của tỉnh Thái Nguyên, có vị trí địa lý:
- Phía đông giáp huyện Đồng Hỷ
- Phía tây giáp huyện Đại Từ và huyện Định Hóa
- Phía nam giáp thành phố Thái Nguyên *Phía bắc giáp huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn.
Huyện Phú Lương có diện tích 350,72 km², dân số năm 2017 là 94.203 người, mật độ dân số đạt 269 người/km².
Đặc điểm dân cư huyện Phú Lương đa dạng là do sự di cư đến đây sinh sống lao động và làm việc. Về thành phần tôn giáo, bao gồm Phật giáo, Tin Lành,...
Lịch sử
Địa danh Phú Lương có từ thời Lý. Khi ấy, Phú Lương là một phủ rộng lớn, bao gồm toàn bộ phần đất của các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn và Cao Bằng ngày nay.
Thời thuộc Minh (từ năm 1407 đến năm 1427), lập huyện Phú Lương thuộc phủ Thái Nguyên.
Từ thời Lê đến đầu nhà Nguyễn (Gia Long), huyện Phú Lương thuộc phủ Phú Bình.
Năm Minh Mạng thứ 16 (1836), triều Nguyễn điều chỉnh địa giới 2 phủ Phú Bình và Thông Hóa, để thành lập phủ Tòng Hóa trực thuộc tỉnh Thái Nguyên, huyện Phú Lương thuộc phủ Tòng Hóa, huyện lị đặt tại xã Quán Triều. Theo "Đồng Khánh địa chí", huyện hạt Phú Lương cách phủ lỵ 78 dặm về phía tây nam. Phía đông giáp các xã Quang Vinh, Văn Lăng (huyện Đồng Hỷ), phía tây giáp xã An Trạch (Định Châu) và hai xã Thượng Lương, Hạ Lương (huyện Văn Lãng), phía nam giáp hai xã Huy Ngạc, Yên Thái (huyện Đại Từ), phía bắc giáp trang Yên Đĩnh (châu Bạch Thông). Đông - tây cách nhau 63 dặm, nam - bắc cách nhau 135 dặm; gồm 6 tổng với 28 xã, trang, phường: Tổng Tức Tranh gồm 4 xã: Tức Tranh, Quảng Cố, Đan Khê, Thanh Trà và 1 trang (An Lạc) Tổng Động Đạt gồm 4 xã: Động Đạt, Phủ Lý, Phấn Sức, Phấn Mễ. Tổng Cù Vân gồm 3 xã: Cù Vân, Phục Linh, Thọ Linh. Tổng Cổ Lũng gồm 4 xã: Cổ Lũng, Bá Sơn, Khúc Lộng, Dựng Tú. Tổng Sơn Cẩm gồm 6 xã: Sơn Cẩm, Cao Ngạn, Quán Triều, Hộ Hiểu, Vô Tranh, Phú Đô và 1 phường (Thủy Cơ). Tổng Ỷ Na gồm 5 xã: Ỷ Na, Phú Xuân, Bá Vân, Phi Đơn, Cải Đan.
Dưới thời Pháp thuộc, từ tháng 10 năm 1890 đến tháng 9 năm 1892, huyện Phú Lương thuộc Tiểu Quân khu Thái Nguyên (một trong 3 Tiểu Quân khu thuộc Đạo quan binh I Phả Lại).
Từ tháng 10 năm 1892, huyện Phú Lương thuộc phủ Tòng Hóa (tỉnh Thái Nguyên) như dưới thời nhà Nguyễn. Ngày 11 tháng 4 năm 1900, thực dân Pháp tách phủ Thông Hóa khỏi tỉnh Thái Nguyên để thành lập tỉnh Bắc Kạn. Ngày 25 tháng 6 năm 1901, thực dân Pháp tách tổng Yên Đĩnh khỏi huyện Phú Lương, sáp nhập vào châu Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn. Huyện Phú Lương lúc đó có 7 tổng: Quán Triều, Cổ Lũng, Tức Tranh, Động Đạt, Phủ Lý, Yên Đổ, Yên Trạch với 21 làng, bản.
Trước Cách mạng tháng Tám, Phú Lương có 7 tổng, 23 xã: tổng Yên Thịnh có 3 xã, tổng Ninh Tường có 7 xã; tổng Yên Đổ có 3 xã; tổng Động Đạt có 3 xã; tổng Tức Tranh có 3 xã; tổng Cổ Lũng có 3 xã và tổng Sơn Cẩm có 3 xã.
Sau Cách mạng tháng Tám 1945, huyện Phú Lương được tổ chức lại thành 12 xã: Yên Trạch, Yên Ninh, Tam Hợp, Yên Đổ, Yên Lạc, Động Đạt, Phấn Mễ, Phú Đô, Tức Tranh, Vô Tranh, Cổ Lũng và Sơn Cẩm.
Sau năm 1954, xã Tam Hợp tách thành 3 xã: Hợp Thành, Tân Thành và Phủ Lý. Huyện Phú Lương có 14 xã trực thuộc.
Từ ngày 1 tháng 7 năm 1965, huyện Phú Lương là một trong số 14 đơn vị hành chính cấp huyện thuộc tỉnh Bắc Thái.
Ngày 25 tháng 3 năm 1967, Bộ Nội vụ ra Quyết định số 111-NV chuyển 9 xã: Nông Thịnh, Thanh Bình, Yên Đĩnh, Quảng Chu, Như Cố, Bình Văn, Yên Hân, Yên Cư, Nông Hạ và thị trấn Chợ Mới của huyện Bạch Thông về huyện Phú Lương.
Ngày 7 tháng 4 năm 1974, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định số 136-NV đổi tên xã Tân Thành thành xã Ôn Lương.
Ngày 23 tháng 2 năm 1977, Bộ trưởng Phủ thủ tướng ra Quyết định số 616-VP18 thành lập thị trấn Giang Tiên trên cơ sở tách một phần diện tích và dân số của xã Cổ Lũng.
Ngày 3 tháng 6 năm 1993, Chính phủ ra Nghị định số 36-CP thành lập thị trấn Đu (thị trấn huyện lỵ huyện Phú Lương) trên cơ sở một phần diện tích và dân số của xã Động Đạt.
Cuối năm 1996, huyện Phú Lương bao gồm 3 thị trấn: Đu, Chợ Mới, Giang Tiên và 23 xã: Bình Văn, Cổ Lũng, Động Đạt, Hợp Thành, Như Cố, Nông Hạ, Nông Thịnh, Ôn Lương, Phấn Mễ, Phú Đô, Phủ Lý, Quảng Chu, Sơn Cẩm, Thanh Đình, Tức Tranh, Vô Tranh, Yên Cư, Yên Đĩnh, Yên Đổ, Yên Hân, Yên Lạc, Yên Ninh, Yên Trạch.
Ngày 1 tháng 1 năm 1997, tỉnh Thái Nguyên được tái lập từ tỉnh Bắc Thái, huyện Phú Lương thuộc tỉnh Thái Nguyên. Đồng thời, chuyển 9 xã: Nông Thịnh, Thanh Bình, Yên Đĩnh, Quảng Chu, Như Cố, Bình Văn, Yên Hân, Yên Cư, Nông Hạ và thị trấn Chợ Mới về huyện Bạch Thông của tỉnh Bắc Kạn (nay các xã, thị trấn này thuộc huyện Chợ Mới).
Huyện Phú Lương còn lại 2 thị trấn: Đu, Giang Tiên và 14 xã: Cổ Lũng, Động Đạt, Hợp Thành, Ôn Lương, Phấn Mễ, Phú Đô, Phủ Lý, Sơn Cẩm, Tức Tranh, Vô Tranh, Yên Đổ, Yên Lạc, Yên Ninh, Yên Trạch.
Ngày 13 tháng 12 năm 2013, mở rộng thị trấn Đu trên cơ sở điều chỉnh 339,77 ha diện tích tự nhiên và 2.333 người của xã Động Đạt; 388,08 ha diện tích tự nhiên và 1.744 người của xã Phấn Mễ.
Ngày 18 tháng 8 năm 2017, chuyển xã Sơn Cẩm về thành phố Thái Nguyên quản lý.
Huyện Phú Lương còn lại 350,72 km² diện tích tự nhiên và 94.203 người, có 2 thị trấn và 13 xã.
Ngày 1 tháng 12 năm 2024, giải thể xã Phấn Mễ, địa bàn sáp nhập vào các thị trấn Đu và Giang Tiên.
Huyện Phú Lương có 2 thị trấn và 12 xã như hiện nay.
Du lịch
*Đền Đuổm gắn liền với chiến công của phò mã Dương Tự Minh
Giao thông
Có quốc lộ 3 và đường cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên – Bắc Kạn – Cao Bằng đi qua.
| * Phụ Tọa lạc tại góc Tây Nam đồng bằng Sông Cửu Long, đồng Hà Tiên là một lưu vực thấp hàng năm nước lũ đổ về trong một thời gian dài, tạo nên những vùng đồng Tọa lạc tại góc Tây Nam đồng bằng Sông Cửu Long, đồng Hà Tiên là một lưu vực thấp hàng năm nước lũ đổ về trong một thời gian dài, tạo nên những vùng đồng Tọa lạc tại góc Tây Nam đồng bằng Sông Cửu Long, đồng Hà Tiên là một lưu vực thấp hàng năm nước lũ đổ về trong một thời gian dài, tạo nên những vùng đồng Tọa lạc tại góc Tây Nam đồng bằng Sông Cửu Long, đồng Hà Tiên là một lưu vực thấp hàng năm nước lũ đổ về trong một thời gian dài, tạo nên những vùng đồng Tọa lạc tại góc Tây Nam đồng bằng Sông Cửu Long, đồng Hà Tiên là một lưu vực thấp hàng năm nước lũ đổ về trong một thời gian dài, tạo nên những vùng đồng **Núi Phú Lương** hay còn gọi là **Pú Luông**, **Phu Song Sung**, **Chung Chua Nhà**, **Tà Chì Nhù**, là đỉnh núi cao nhất của khối núi Pú Luông thuộc dãy núi Hoàng Liên Sơn và **Phú Yên** là một tỉnh cũ ven biển nằm ở trung tâm khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, miền Trung Việt Nam. Tỉnh lỵ của tỉnh là thành phố Tuy Hòa. Năm 2018, Phú **An Phú** là một huyện cũ thuộc tỉnh An Giang, Việt Nam. ## Vị trí địa lý *Phía Tây và Bắc giáp huyện Bourei Cholsar (tỉnh Takeo) và Kaoh Thum (tỉnh Kandal) của Campuchia, đường **Phú Thọ** là một tỉnh thuộc vùng trung du và miền núi Bắc Bộ, Việt Nam. ## Trước năm 1945 Phú Thọ được coi là vùng Đất tổ cội nguồn của Việt Nam. Tương truyền **Phú Thọ** là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Theo dữ liệu Sáp nhập tỉnh, thành Việt Nam 2025, Phú Thọ có diện tích là 9.361 km² (xếp thứ 15); dân số **Phủ Lý** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Hà Nam cũ, Việt Nam, nay là phường Phủ Lý thuộc tỉnh Ninh Bình. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Thành phố Phủ **Phú Mỹ** là một thành phố cũ thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Việt Nam. ## Tên gọi Thành phố được đặt tên theo thị trấn huyện lỵ huyện Tân Thành – thị trấn **Quế Dương** là một huyện cũ thuộc tỉnh Bắc Ninh. Huyện Quế Dương được thành lập trên cơ sở địa phận cũ của châu Vũ Ninh. * Phía Bắc giáp 2 huyện Việt Yên (nay **Trần Đề** là một huyện cũ thuộc tỉnh Sóc Trăng cũ, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Trần Đề nằm ở phía đông tỉnh Sóc Trăng, có vị trí địa lý: *Phía đông giáp huyện **Hương Phú** là một huyện cũ thuộc tỉnh Bình Trị Thiên, sau thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế). Huyện được thành lập từ ngày 11 tháng 3 năm 1977 trên cơ **Giang Thành** là một huyện thuộc tỉnh Kiên Giang, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Giang Thành nằm ở phía tây bắc tỉnh Kiên Giang, có vị trí địa lý: *Phía đông giáp huyện Hòn **Điện Biên** là một huyện nằm ở phía tây nam tỉnh Điện Biên, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Điện Biên nằm ở phía tây nam tỉnh Điện Biên, có vị trí địa lý: *Phía **Sông Lô** là một huyện cũ thuộc tỉnh Vĩnh Phú. Huyện được thành lập từ ngày 5 tháng 7 năm 1977 trên cơ sở hợp nhất 3 huyện Đoan Hùng, Thanh Ba, Hạ Hòa, 7 **Duy Xuyên** là một huyện thuộc tỉnh Quảng Nam, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Duy Xuyên nằm ở phía bắc của tỉnh Quảng Nam, có vị trí địa lý: *Phía đông giáp Biển Đông **Thanh Lâm** là một huyện đã từng tồn tại trong lịch sử Việt Nam kể từ thời thuộc Minh (1407-1427). Theo _Đồng Khánh dư địa chí_ soạn thời nhà Nguyễn, phần chép về tỉnh Hải **Thanh Hòa** là một huyện cũ thuộc tỉnh Vĩnh Phú. Huyện được thành lập từ ngày 22 tháng 12 năm 1980 trên cơ sở tách huyện Sông Lô thành 2 huyện Đoan Hùng và Thanh Vào ngày 28-01 tới đây, khu du lịch Chùa Hang – Hòn Phụ Tử, huyện Kiên Lương sẽ chính thức mở cửa phục vụ khách tham quan trở lại. Đây là một trong những điểm **Vạn Ninh** là một huyện cũ ven biển nằm ở phía bắc tỉnh Khánh Hòa, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Vạn Ninh nằm ở phía bắc của tỉnh Khánh Hoà, nằm cách thành phố **Nguyễn Huy Lượng** (chữ Hán: 阮輝諒; 1750 - 1808) là nhà chính trị, danh sĩ nổi tiếng ở cuối đời Lê trung hưng, nhà Tây Sơn đến đầu đời nhà Nguyễn trong lịch sử Việt **Kim Hoa** là một huyện cũ của Việt Nam, tồn tại từ triều đại nhà Hậu Lê (năm Quang Thuận (1460-1469) thời vua Lê Thánh Tông) đến nhà Nguyễn (năm Thiệu Trị thứ nhất, 1841) **Ngọc Huyền**, tên khai sinh **Vũ Hà Ngọc Huyền** (sinh ngày 28 tháng 6 năm 1970) là nghệ sĩ cải lương người Mỹ gốc Việt. Ngọc Huyền từng đoạt nhiều giải thưởng lớn tại Việt **Mỏ Cày** là một huyện cũ thuộc tỉnh Bến Tre, Việt Nam. Huyện được biết đến với truyền thống chống giặc ngoại xâm, với 3 xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh là quê hương **Tiên Hưng** là một huyện cũ thuộc tỉnh Thái Bình, Việt Nam. ## Vị trí địa lý * Phía Bắc giáp 2 huyện Quỳnh Côi và Duyên Hà. * Phía Nam giáp huyện Thư Trì. **Tiển phu nhân** (chữ Hán: 洗夫人, ? - 601), người quận Cao Lương, dân tộc Lý, là nữ thủ lĩnh vùng Lĩnh Nam cuối đời Nam Bắc triều, đầu đời Tùy trong lịch sử Trung **Phù Mỹ** là một huyện ven biển thuộc tỉnh Bình Định, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Phù Mỹ nằm ở phía đông tỉnh Bình Định, có vị trí địa lý: *Phía đông giáp Biển **Thủy Phú** (tiếng Trung phồn thể: 水富市, giản thể: 水富市, Hán Việt: _Thủy Phú thị_) là một thành phố cấp huyện thuộc địa cấp thị Chiêu Thông, tỉnh Vân Nam, Cộng hòa Nhân dân Trung **Phú Đa** là thị trấn huyện lỵ của huyện Phú Vang, thành phố Huế, Việt Nam. ## Địa lý Thị trấn Phú Đa nằm ở trung tâm huyện Phú Vang, ven hệ đầm phá Tam **Lương Duyên Hồi** (1903-1986) là một nhà hoạt động cách mạng, là Đảng viên Đảng cộng sản Đông Dương lớp đầu tiên ở Thái Bình. Ông quê ở thôn Hưng Tứ (thường gọi gọn là |