nhỏ|462x462px| Một phản ứng chuỗi [[Phản ứng phân hạch|phân hạch hạt nhân có thể. 1. Một nguyên tử uranium-235 hấp thụ một neutron và phân thành hai (các mảnh phân hạch), giải phóng ba neutron mới và một lượng lớn năng lượng liên kết. 2. Một trong những neutron đó được hấp thụ bởi một nguyên tử urani-238 và không tiếp tục phản ứng. Một neutron khác rời khỏi hệ thống mà không bị hấp thụ. Tuy nhiên, một neutron không va chạm với một nguyên tử uranium-235, sau đó phân hạch và giải phóng hai neutron và năng lượng liên kết nhiều hơn. 3. Cả hai neutron đó va chạm với các nguyên tử uranium-235, mỗi nguyên tử phân hạch và giải phóng một vài neutron, sau đó có thể tiếp tục phản ứng. ]]
Phản ứng dây chuyền hạt nhân hay phản ứng chuỗi hạt nhân xảy ra khi một phản ứng hạt nhân đơn lẻ gây ra trung bình một hoặc nhiều phản ứng hạt nhân tiếp theo, do đó dẫn đến khả năng xảy ra một loạt các phản ứng tự lan truyền của các phản ứng này. Phản ứng hạt nhân cụ thể có thể là sự phân hạch của các đồng vị nặng (ví dụ, uranium-235, 235U). Phản ứng dây chuyền hạt nhân giải phóng năng lượng gấp vài triệu lần cho mỗi phản ứng so với bất kỳ phản ứng hóa học nào.
Lịch sử
Phản ứng dây chuyền hóa học lần đầu tiên được nhà hóa học người Đức Max Bodenstein đề xuất vào năm 1913 và được hiểu một cách hợp lý trước khi phản ứng dây chuyền hạt nhân được đề xuất. Điều này được hiểu rằng các phản ứng chuỗi hóa học chịu trách nhiệm cho tốc độ tăng theo cấp số nhân trong các phản ứng, chẳng hạn như được tạo ra trong các vụ nổ hóa học.
Khái niệm về phản ứng dây chuyền hạt nhân được báo cáo đầu tiên được đưa ra bởi nhà khoa học Hungary Leó Szilárd vào ngày 12 tháng 9 năm 1933. Szilárd sáng hôm đó đã đọc một bài báo của London về một thí nghiệm trong đó các proton từ máy gia tốc đã được sử dụng để tách lithium-7 thành các hạt alpha, và thực tế là lượng năng lượng được tạo ra nhiều hơn từ phản ứng so với proton được cung cấp. Ernest Rutherford bình luận trong bài báo rằng sự thiếu hiệu quả trong quá trình ngăn cấm sử dụng nó để phát điện. Tuy nhiên, neutron đã được phát hiện vào năm 1932, ngay trước đó, là sản phẩm của phản ứng hạt nhân. Szilárd, người đã được đào tạo thành một kỹ sư và nhà vật lý, đặt hai kết quả thí nghiệm hạt nhân lại với nhau và nhận ra rằng nếu một phản ứng hạt nhân tạo ra neutron, sau đó gây ra các phản ứng hạt nhân tương tự, quá trình này có thể là một chuỗi hạt nhân tự tồn tại - phản ứng, tự tạo ra các đồng vị và năng lượng mới mà không cần proton hoặc máy gia tốc. Szilárd, tuy nhiên, đã không đề xuất phân hạch như là cơ chế cho phản ứng dây chuyền của ông, vì phản ứng phân hạch chưa được phát hiện, hoặc thậm chí nghi ngờ. Thay vào đó, Szilárd đề xuất sử dụng hỗn hợp các đồng vị đã biết nhẹ hơn tạo ra neutron với số lượng lớn. Ông đã nộp bằng sáng chế cho ý tưởng về một lò phản ứng hạt nhân đơn giản vào năm sau.
Năm 1936, Szilárd đã cố gắng tạo ra một phản ứng dây chuyền bằng cách sử dụng beryli và indium, nhưng không thành công. Phản ứng phân hạch hạt nhân được Otto Hahn và Fritz Strassmann phát hiện vào tháng 12 năm 1938 và được giải thích về mặt lý thuyết vào tháng 1 năm 1939 bởi Lise Meitner và cháu trai của bà Otto Robert Frisch. Vài tháng sau, Frédéric Joliot-Curie, H. Von Halban và L. Kowarski ở Paris tìm kiếm và phát hiện ra sự nhân lên của neutron trong uranium, chứng minh rằng phản ứng dây chuyền hạt nhân theo cơ chế này thực sự có thể xảy ra.
Vào ngày 4 tháng 5 năm 1939, Joliot-Curie, Halban và Kowarski đã nộp ba bằng sáng chế. Hai sản phẩm năng lượng đầu tiên được mô tả từ phản ứng dây chuyền hạt nhân, cái cuối cùng được gọi là Perfectionnement aux charges explosives là bằng sáng chế đầu tiên cho bom nguyên tử và được nộp là bằng sáng chế số 445686 của Caisse nationalale de Recherche Scientifique.
Cùng thời gian đó, Szilárd và Enrico Fermi ở New York đã đưa ra phân tích tương tự. Phát hiện này đã thúc đẩy bức thư từ Szilárd và được Albert Einstein ký cho Tổng thống Franklin D. Roosevelt, cảnh báo về khả năng Đức Quốc xã có thể đang cố gắng chế tạo bom nguyên tử.
Vào ngày 2 tháng 12 năm 1942, một nhóm do Fermi (và bao gồm cả Szilárd) lãnh đạo đã tạo ra phản ứng dây chuyền hạt nhân tự duy trì nhân tạo đầu tiên với lò phản ứng thử nghiệm Chicago Pile-1 (CP-1) trong một sân vợt bên dưới các máy tẩy của Stagg Field tại Đại học Chicago. Các thí nghiệm của Fermi tại Đại học Chicago là một phần của Phòng thí nghiệm luyện kim của Dự án Manhattan của Arthur H. Compton; phòng thí nghiệm sau đó được đổi tên thành Phòng thí nghiệm quốc gia Argonne và được giao nhiệm vụ tiến hành nghiên cứu khai thác phân hạch cho năng lượng hạt nhân.
Năm 1956, Paul Kuroda thuộc Đại học Arkansas đã tuyên bố rằng một lò phản ứng phân hạch tự nhiên có thể đã từng tồn tại. Vì các phản ứng chuỗi hạt nhân chỉ có thể yêu cầu các vật liệu tự nhiên (như nước và urani, nếu urani có đủ lượng 235 U), có thể xảy ra các phản ứng dây chuyền này xảy ra trong quá khứ khi nồng độ uranium-235 cao hơn ngày nay, và nơi có sự kết hợp đúng đắn của các vật liệu trong lớp vỏ Trái đất. Dự đoán của Kuroda đã được xác minh với việc phát hiện bằng chứng về các phản ứng dây chuyền hạt nhân tự duy trì trong quá khứ tại Oklo ở Gabon, Châu Phi, vào tháng 9 năm 1972.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|462x462px| Một phản ứng chuỗi [[Phản ứng phân hạch|phân hạch hạt nhân có thể. 1. Một nguyên tử uranium-235 hấp thụ một neutron và phân thành hai (các mảnh phân hạch), giải phóng ba neutron
Trong hóa học và vật lý hạt nhân, **phản ứng dây chuyền** là chuỗi các phản ứng trong đó sản phẩm hoặc sản phẩm phụ của phản ứng này là tác nhân gây ra các
nhỏ|phải|[[Nhà máy điện hạt nhân Ikata, lò phản ứng nước áp lực làm lạnh bằng chất lỏng trao đổi nhiệt thứ cấp với đại dương.]] nhỏ|phải|Ba loại tàu năng lượng hạt nhân, từ trên xuống
nhỏ|Một [[neutron được bắn vào một hạt nhân urani-235, biến nó thành một hạt nhân urani-236 với năng lượng kích thích được cung cấp bởi động năng của neutron cộng với các lực liên kết
**Lò phản ứng hạt nhân** là một thiết bị được dùng để khởi động, duy trì và kiểm soát phản ứng hạt nhân. Trong thực tế có hai loại lò chính. # Lò phản ứng
thumb|Tình trạng địa chất ở [[Haut-Ogooue|Oklo, Gabon dẫn đến phản ứng phân hạch hạt nhân
1. Đới phản ứng phân hạch dây chuyền
2. Đá sa thạch
3. Lớp quặng urani
4. Granit]] **Lò phản ứng phân hạch hạt
thumb|Mô hình đơn giản của lò phản ứng nước nhẹ **Lò phản ứng nước nhẹ** (viết tắt tiếng Anh: LWR) là một kiểu lò phản ứng hạt nhân Neutron nhiệt sử dụng nước thường làm
lang=en|thumb|Phản ứng nhánh I proton–proton thống trị trong các ngôi sao kích thước của Mặt Trời hoặc nhỏ hơn **Phản ứng chuỗi proton-proton** là một trong hai bộ phản ứng tổng hợp hạt nhân được
**Chương trình vũ khí hạt nhân của Nhật Bản** diễn ra trong Chiến tranh thế giới thứ 2. Giống như chương trình vũ khí hạt nhân của Đức Quốc xã, quá trình phát triển đã
**Năng lượng liên kết hạt nhân** là năng lượng _tối thiểu_ cần thiết để tháo rời các hạt nhân của một nguyên tử thành các bộ phận cấu thành của nó. Những bộ phận cấu
**Vật lý hạt nhân** là một nhánh của vật lý đi sâu nghiên cứu về hạt nhân của nguyên tử (gọi tắt là hạt nhân). Các ứng dụng phổ biến nhất được biết đến của
nhỏ|295x295px|[[Đám mây hình nấm của quả bom nguyên tử _Fat Man_ ném xuống thành phố Nagasaki, Nhật Bản vào ngày 9 tháng 8 năm 1945.]] **Vũ khí hạt nhân** (chữ Nôm: 武器核仁, tiếng Anh: _nuclear
**Chu trình nhiên liệu hạt nhân**, còn được gọi là **chuỗi nhiên liệu hạt nhân**, là sự tiến triển của nhiên liệu hạt nhân qua một loạt các giai đoạn khác nhau. Nó bao gồm
Một **hạt nhân phóng xạ** (hoặc **đồng vị phóng xạ**) là một nguyên tử có năng lượng hạt nhân dư thừa, làm cho nó không ổn định. Năng lượng dư thừa này có thể được
nhỏ|Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt **Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt** là một cơ quan nghiên cứu thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nằm tại số 1 đường Nguyên Tử
Ngày 6 tháng 1 năm 2016, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên đã tiến hành một vụ thử hạt nhân dưới lòng đất tại địa điểm thử hạt nhân Punggye-ri, khoảng 50 km về
**Lò phản ứng kim loại lỏng** là một kiểu lò phản ứng hạt nhân tiên tiến sử dụng kim loại hóa lỏng làm chất dẫn nhiệt và làm mát. Lò phản ứng kim loại lỏng
**Dự án Manhattan** () là một dự án nghiên cứu và phát triển bom nguyên tử đầu tiên trong Thế chiến II, chủ yếu do Hoa Kỳ thực hiện với sự giúp đỡ của Anh
"**Little Boy**" ("cậu bé") là mật danh của quả bom nguyên tử được ném xuống thành phố Hiroshima (Nhật Bản) vào ngày 6 tháng 8 năm 1945 trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Đây
[[Tập tin:Nuclear power station.svg|thumb|Nhà máy điện hạt nhân trên thế giới. .]] thumb|[[Nhà máy điện hạt nhân Grafenrheinfeld, Đức.]] thumb|[[Nhà máy điện hạt nhân Obninsk, nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên thế giới
**Hydro** là một nguyên tố hóa học trong hệ thống tuần hoàn các nguyên tố với nguyên tử số bằng 1, nguyên tử khối bằng 1 u. Trước đây còn được gọi là **khinh khí**
nhỏ|Vụ thử bom nguyên tử 14 kiloton tại [[Nevada, Hoa Kỳ.]] **Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân** là một hiệp ước quốc tế nhằm mục đích hạn chế việc sở hữu các
**Igor Vasilyevich Kurchatov** (tiếng Nga: И́горь Васи́льевич Курча́тов; 12 tháng 1 năm 1903 – 7 tháng 2 năm 1960) là một nhà vật lý học người Nga. Kurchatov sinh ra tại Simsky Zavod, Ufa Governorate
nhỏ|Hình ảnh minh họa nguyên tử heli. Trong hạt nhân, proton có màu hồng và neutron có màu tía **Hạt nhân nguyên tử** là cấu trúc vật chất đậm đặc chiếm khối lượng chủ yếu
thumb|Quả cầu [[plutoni bao quanh bằng các khối carbide wolfram phản xạ neutron trong thí nghiệm năm 1945 ở Phòng thí nghiệm Los Alamos]] thumb|Phân hạch của [[Urani-235 dưới tác động của neutron, cho ra
nhỏ|Tàu ngầm HMS Astute, loại tàu ngầm hạt nhân tấn công tiên tiến. **Tàu ngầm hạt nhân** (tiếng Anh: Nuclear submarine) là một loại tàu ngầm vận hành nhờ năng lượng sinh ra từ phản
nhỏ|400x400px| [[Hoa Kỳ|Dự trữ vũ khí hạt nhân của Hoa Kỳ và Liên Xô / Nga ]] **Chạy đua vũ trang hạt nhân / chạy đua hạt nhân** là cuộc cạnh tranh chạy đua vũ
**Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận** là tên gọi chung của chuỗi hai nhà máy điện hạt nhân I và II được lập dự án xây dựng cho đến năm 2016 tại tỉnh Ninh
Chính phủ Bắc Triều Tiên đã tiến hành một vụ nổ hạt nhân vào ngày 3 tháng 9 năm 2017 tại Bãi thử hạt nhân Punggye-ri, khoảng về phía tây bắc của thành phố Kilju
thumb|Vị trí Chernobyl trong Ukraina **Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl** (, ), hay còn được biết với cái tên Xô Viết V. I. Lenin (Чернобыльская АЭС им. В.И.Ленина; Chernobyl'skaya AES im. V.I.Lenina) là một
**Dự án chế tạo bom hạt nhân của Liên Xô** (Russian: Советский проект атомной бомбы, _Sovetskiy proyekt atomnoy bomby_) là một chương trình nghiên cứu và phát triển vũ khí bí mật của Liên Xô,
**Phổ biến hạt nhân** là sự lan rộng của vũ khí hạt nhân, vật liệu có thể phân hạch và công nghệ và thông tin hạt nhân áp dụng vũ khí cho các quốc gia
Vào ngày 22 tháng 6 năm 2025, Không quân và Hải quân Hoa Kỳ đã tiến hành một cuộc tấn công phối hợp nhằm vào ba cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran, trong
nhỏ| Nhà vật lý hạt nhân tại [[Phòng Thí nghiệm Quốc gia Idaho thiết lập một thí nghiệm sử dụng máy phát xạ neutron.]] **Máy phát xạ neutron** là nguồn neutron chứa máy gia tốc
**Vật lý thiên văn hạt nhân** là một ngành vật lý liên ngành bao gồm sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu trong các lĩnh vực khác nhau của vật lý hạt
**Chất tải nhiệt** hay **Chất làm mát** trong lò phản ứng hạt nhân có thể ở dạng lỏng hoặc dạng khí. Chất tải nhiệt đi qua vùng hoạt của lò phản ứng mang theo nhiệt
**Nhà máy điện hạt nhân Obninsk** hay **Nhà máy điện hạt nhân đầu tiên** — là nhà máy điện nguyên tử được xây dựng tại thành phố Obninsk thuộc tỉnh Kaluga, Nga. Đây là nhà
Hình ảnh các [[Đầu điều tiết(Hạt Nhân)|đầu điều tiết của lò phản ứng nước áp lực]] **Lò phản ứng nước áp lực** (**PWR**) là một trong hai loại lò phản ứng hạt nhân thuộc nhóm
**Chiến dịch quốc tế nhằm loại bỏ vũ khí hạt nhân **tiếng Anh là **International Campaign to Abolish Nuclear Weapons** (viết tắt là **ICAN**, phát âm **_EYE**-kan_) là một liên minh xã
thumb|right|Biểu đồ minh họa cách tăng trưởng theo cấp số nhân (màu xanh lá cây) vượt qua cả tăng trưởng tuyến tính (màu đỏ) và hình khối (màu xanh). **Tăng trưởng theo cấp số nhân**
Trong thời kỳ Nga xâm lược Ukraina năm 2022, khả năng Nga sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật và nguy cơ leo thang hạt nhân rộng hơn, đã được các nhà bình luận
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Atomic_blast_Nevada_Yucca_1951_(better_quality).png|phải|nhỏ|251x251px|Vụ [[Thử nghiệm vũ khí hạt nhân|thử nghiệm Charlie của Chiến dịch Buster – Jangle tại Vùng thử nghiệm Nevada với cường độ 14 kiloton vào ngày 30 tháng 10 năm 1951. Màu đỏ/cam
**Quá trình alpha**, còn được gọi là **thang alpha**, là một trong hai loại phản ứng tổng hợp hạt nhân, qua đó các ngôi sao chuyển đổi heli thành các nguyên tố nặng hơn, còn
**Chương trình hạt nhân của Iran** đã bao gồm một số địa điểm nghiên cứu, hai mỏ uranium, lò phản ứng nghiên cứu và các cơ sở chế biến urani, bao gồm ba nhà máy
** Nhà máy điện hạt nhân Saint-Laurent ** () — nhà máy điện hạt nhân nằm ở trung tâm nước Pháp. Nhà máy nằm trên bờ dòng sông Loire thuộc vùng Saint-Laurent-Nouan cách thành phố
**Hiệp ước về loại bỏ tên lửa tầm trung** và tầm ngắn ( viết tắt là _DRSMD_), (, viết tắt là _INF_) là một thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Liên Xô, được ký bởi
**Urani-235** (**235U** hay **U-235**) là một đồng vị của urani, chiếm 0,72% lượng urani tự nhiên. Không giống như đồng vị chiếm chủ yếu urani-238, nó có khả năng phân hạch, tức là nó có
**Năng lượng hạt nhân tại Đức** sản xuất 23% lượng điện của đất nước này. Năng lượng hạt nhân tại Đức đã bắt đầu với các lò phản ứng nghiên cứu trong thập niên 1950
**Ung thư** (tiếng Anh: _cancer_), còn được gọi là **khối u ác tính**, **K**, là một nhóm các bệnh liên quan đến việc tăng sinh tế bào một cách mất kiểm soát và những tế
nhỏ|Một bản đồ máy gia tốc hạt lớn tại CERN **Large Hadron Collider** (**Máy gia tốc hạt lớn** - gọi tắt là **LHC**) là chiếc máy gia tốc hạt hiện đại lớn nhất và cung