phải|nhỏ|Phân mảnh và phá hủy sinh cảnh của [[Họ Người|Vượn Lớn ở Trung Phi, từ các dự án GLOBIO và GRASP (2002). Các khu vực được hiển thị bằng màu đen và đỏ lần lượt là những khu vực mất sinh cảnh nghiêm trọng và trung bình.]]
nhỏ|250x250px|[[Phá rừng ở châu Âu. Pháp là quốc gia bị phá rừng nhiều nhất ở châu Âu, chỉ còn lại 15% thảm thực vật bản địa.]]
Phân mảnh sinh cảnh miêu tả sự xuất hiện của gián đoạn (phân mảnh) ở môi trường ưa thích (sinh cảnh) của sinh vật, gây ra phân mảnh dân số và suy thoái hệ sinh thái. Nguyên nhân của phân mảnh sinh cảnh gồm có các quá trình địa chất dần làm thay đổi cách bố trí của môi trường tự nhiên (được xem là một trong những nguyên nhân chính dẫn dẫn đến hình thành loài) và hoạt động của con người như chuyển đổi đất đai có thể làm thay đổi môi trường nhanh hơn nhiều và khiến nhiều loài tuyệt chủng. Cụ thể hơn, phân mảnh sinh cảnh là một quá trình trong đó những sinh cảnh rộng lớn và liền kề bị chia cắt thành thành những mảng sinh cảnh nhỏ hơn và biệt lập.
Định nghĩa
Thuật ngữ phân mảnh sinh cảnh có 5 hiện tượng rời rạc:
- Giảm tổng diện tích của sinh cảnh
- Giảm nội thất: tỷ lệ rìa
- Biệt lập một mảnh sinh cảnh với các khu vực sinh cảnh khác
- Phá vỡ một mảng sinh cảnh thành nhiều mảng nhỏ hơn
- Giảm kích thước trung bình của từng mảng sinh cảnh
Phân mảnh không chỉ làm mất số lượng sinh cảnh mà bằng cách tạo ra các mảng nhỏ, biệt lập, nó còn làm thay đổi các đặc tính của sinh cảnh còn lại. Phân mảnh sinh cảnh là cấp độ cảnh quan của hiện tượng và quá trình cấp độ mảng. Như vậy tức là nó bao hàm: các khu vực mảng, hiệu ứng rìa và độ phức tạp của hình dạng mảng.
Trong các tài liệu khoa học, có một số tranh luận liệu thuật ngữ "phân mảnh sinh cảnh" có áp dụng trong trường hợp mất sinh cảnh hay liệu thuật ngữ này chủ yếu áp dụng cho hiện tượng sinh cảnh bị chia cắt thành những mảng nhỏ hơn mà không làm giảm đáng kể diện tích sinh cảnh. Các nhà khoa học sử dụng định nghĩa chặt chẽ hơn về "phân mảnh sinh cảnh" sẽ gọi việc mất diện tích sinh cảnh là "mất sinh cảnh" và đề cập rõ ràng cả hai thuật ngữ nếu mô tả tình huống nơi sinh cảnh trở nên ít kết nối hơn và có ít sinh cảnh tổng thể hơn.
Nguyên nhân
Nguyên nhân tự nhiên
Bằng chứng về phá hủy sinh cảnh thông qua các quá trình tự nhiên như thuyết núi lửa, hỏa hoạn và biến đổi khí hậu được phát hiện trong hồ sơ hóa thạch. Sau khi phát quang cường độ lớn, những mảnh riêng biệt có xu hướng trở thành những hòn đảo rất nhỏ bị cô lập với nhau bởi đất trồng trọt, đồng cỏ, vỉa hè hoặc thậm chí là đất cằn cỗi. Loại thứ hai thường là kết quả của đốt rừng làm nương rẫy trong khu rừng nhiệt đới. Trong vành đai lúa mì ở miền trung tây New South Wales, Úc, 90% thảm thực vật bản địa đã bị chặt phá và hơn 99% đồng cỏ cao ở Bắc Mỹ đã bị chặt phá, dẫn đến phân mảnh sinh cảnh nghiêm trọng.
Nội sinh so với ngoại sinh
Có hai loại quá trình có thể dẫn đến phân mảnh sinh cảnh: quá trình ngoại sinh và quá trình nội sinh. Nội sinh là một quá trình phát triển như một phần của sinh học loài, vì thế chúng thường gồm có những thay đổi về sinh học, tập tính và tương tác trong hoặc giữa các loài. Những mối đe dọa nội sinh có thể dẫn đến thay đổi đối với mô hình sinh sản hoặc mô hình di cư và thường được kích hoạt bởi các quá trình ngoại sinh. Quá trình ngoại sinh không phụ thuộc vào sinh học loài và có thể gồm có suy thoái sinh cảnh, phân chia sinh cảnh hoặc cô lập sinh cảnh. Những quá trình này có thể có tác động đáng kể đến quá trình nội sinh bằng cách thay đổi tập tính cơ bản của loài. Phân chia hoặc cô lập môi trường sống có thể dẫn đến những thay đổi trong phân tán hoặc di chuyển của các loài, kể cả thay đổi đối với di cư theo mùa. Những thay đổi này có thể dẫn đến giảm mật độ loài, tăng cạnh tranh hoặc thậm chí tăng loài ăn thịt.
👁️
4 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
phải|nhỏ|Phân mảnh và phá hủy sinh cảnh của [[Họ Người|Vượn Lớn ở Trung Phi, từ các dự án GLOBIO và GRASP (2002). Các khu vực được hiển thị bằng màu đen và đỏ lần lượt
nhỏ|[[Rạn san hô này nằm ở Khu bảo tồn Quần đảo Phoenix cung cấp sinh cảnh cho nhiều loài sinh vật biển.]] nhỏ|Số ít sinh vật biến [[thềm băng ở Nam Cực thành sinh cảnh
nhỏ|Bản đồ các điểm nóng đa dạng sinh học trên thế giới, tất cả đều bị đe dọa nặng nề do mất và suy thoái sinh cảnh **Phá hủy sinh cảnh** (còn được gọi là
nhỏ|250x250px| Nấm mốc màu vàng phát triển trên một thùng giấy ướt **Phân hủy sinh học** là sự phân hủy chất hữu cơ của các vi sinh vật, chẳng hạn như vi khuẩn, nấm. ##
thumb|Sinh sản vô tính ở [[rêu tản: một chiếc lá của cây đang nảy mầm|185x185px]] **Sinh sản vô tính** là hình thức sinh sản mà cơ thể con chỉ được sinh ra từ cơ thể
**_Sinh vật huyền bí: Những bí mật của Dumbledore_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore_**) là bộ phim kỳ ảo ra mắt năm 2022 được đạo diễn bởi David Yates với
nhỏ|Một [[neutron được bắn vào một hạt nhân urani-235, biến nó thành một hạt nhân urani-236 với năng lượng kích thích được cung cấp bởi động năng của neutron cộng với các lực liên kết
thumb|upright=1.20|[[Axit nucleic có thể không phải là dạng phân tử duy nhất trong vũ trụ có khả năng mã hóa các quá trình sống.]] **Sinh học vũ trụ** là lĩnh vực nghiên cứu về nguồn
**Bàng Manh** (chữ Hán: 庞萌, ? – 30), người quận Sơn Dương , thủ lĩnh quân phiệt đầu đời Đông Hán. Ban đầu ông tham gia khởi nghĩa Lục Lâm, rồi quy thuận Lưu Tú,
phải|thumb|Đứa trẻ mới sinh và người mẹ. **Sinh con**, cũng được gọi là **sinh đẻ**, **vượt cạn**, **sinh nở**, hoặc **đẻ con**, là đỉnh điểm của quá trình thai nghén và sinh sản với việc
thumb|right|_[[Escherichia coli_ là một sinh vật đơn bào vi mô, cũng như một prokaryote.]] thumb|[[Amip (Amoeba) là các sinh vật đơn bào eukaryote]] thumb|right|upright=0.8|Nấm [[polypore và thực vật có hoa (angiosperm) là các sinh vật
**Họ Điệp cánh**, tên khoa học **Anomiidae**, là một họ trai nước mặn, động vật thân mềm hai mảnh vỏ sống ở đại dương, có họ hàng với điệp và hàu. Họ này được ghi
**Hồi sinh loài** (_Resurrection biology_) hay **tái sinh loài** (_Species revivalism_) hay **phục hồi giống** là quá trình tạo ra một sinh vật hoặc là một loài đã tuyệt chủng hoặc giống với một loài
**Phàn Sùng** (chữ Hán: 樊崇, ? – 27), tên tự là **Tế Quân**, người quận Lang Da , là thủ lĩnh tối cao của nghĩa quân Xích Mi cuối đời Tân, đầu đời Đông Hán
nhỏ|phải|Phân bò khô chất đống ở [[Tây Tạng]] **Phân bò** hay **cứt bò** là phân (cứt) của các loại bò nhà thải ra. Phân bò được đánh giá là mang lại nhiều lợi ích và
**Phân họ Nhàn** (danh pháp khoa học: **Sterninae**) là một nhóm các loài chim biển thuộc họ Mòng biển (Laridae). Chim nhàn có mối quan hệ gần với mòng biển và chim xúc cá. Chúng
thumb|Bản vẽ của một nghệ sĩ về một [[tiểu hành tinh cách nhau vài km va chạm vào Trái Đất. Một tác động như vậy có thể giải phóng năng lượng tương đương với vài
nhỏ|phải|[[Hươu đỏ là loài được xếp vào danh sách 100 loài xâm lấn tồi tệ nhất, chúng hủy diệt hệ thực vật ở những nơi chúng sinh sống, nơi không có thiên địch kiểm soát
**Đảo Phục Sinh** ( ; ) là một đảo và lãnh thổ đặc biệt của Chile nằm ở phần đông nam Thái Bình Dương, tại điểm cực đông nam của Tam giác Polynesia thuộc châu
**Tương quan sinh trưởng** hay **Sinh trưởng dị tốc** (_Allometry_) hay **Sinh trưởng đẳng cự** (_Isometry_) là môn học chuyên nghiên cứu về mối quan hệ của kích thước cơ thể với hình dạng, giải
**Sinh vật huyền thoại Trung Hoa** là những sinh vật (động vật) trong các câu chuyện thần thoại, truyền thuyết, huyền thoại và trong các tác phẩm văn học của Trung Hoa và có sự
**_Harry Potter và Bảo bối Tử thần – Phần 2_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Harry Potter and the Deathly Hallows – Part 2_**) là một bộ phim giả tưởng năm 2011 của đạo diễn David
**Hán Canh Thủy Đế** (chữ Hán: 漢更始帝; ? – 25), tên húy **Lưu Huyền** (劉玄), là Hoàng đế nhà Hán giai đoạn giao thời giữa Tây Hán và Đông Hán. Ông đã tham gia khởi
nhỏ|[[Kim quy]] **Sinh vật huyền thoại Việt Nam** gồm các loài vật trong các câu chuyện thần thoại Việt Nam, trong truyền thuyết, câu chuyện cổ tích cho đến những câu chuyện dân gian, những
nhỏ|phải|[[Hươu đùi vằn trong một thời gian dài được cho là sinh vật kỳ bí, sau này đã được khám phá]] **Sinh vật bí ẩn** hay **sinh vật kỳ bí** (tiếng Anh: **cryptid** bắt nguồn
**Vũ Lệ Quyên** (sinh ngày 2 tháng 4 năm 1981), thường được biết đến với nghệ danh **Lệ Quyên**, là một nữ ca sĩ người Việt Nam. Sinh ra tại Hà Nội trong một gia
** Biểu tình của sinh viên Nhật Bản 1968–1969** (, _daigaku funsō,_ Hán-Việt_: đại học phân tranh_ hoặc , _daigaku tōsō,_ Hán-Việt: _đại học đấu tranh_) là một loạt các cuộc biểu tình diễn ra
**_Pterorhinus treacheri_** là danh pháp khoa học của một loài chim thuộc họ Kim oanh (Leiothrichidae). Đây là loài đặc hữu của đảo Borneo. Loài này được nhà điểu học người Anh Richard Bowdler Sharpe
nhỏ|Máy bay tiêm kích [[Supermarine Spitfire|Spitfire với cánh đặt thấp dạng elip và có góc nhị diện nhỏ hướng lên trên".]] **Cấu hình cánh của máy bay cánh cố định** (bao gồm cả tàu lượn
nhỏ|[[Phấn hoa cây thông dưới kính hiển vi.]] nhỏ|1 [[nang bào tử Silurian muộn mang các bào tử ba. Các bào tử như vậy cung cấp bằng chứng sớm nhất về sự sống trên đất
Sữa tắm hương nước hoa cổ điển Ý Felce Azzurra thư giãn ngủ ngon với tinh chất cỏ sả và cúc la mã 650ml Nâng tầm cuộc sống hàng ngày của bạn với Một hương
Sữa tắm hương nước hoa Ý Felce Azzurra ngăn ngừa lão hóa da với tinh chất hoa anh đào 650ml Nâng tầm cuộc sống hàng ngày của bạn với Một hương thơm độc đáo, không
Bom tắm LUSH - Deep Sleep bath bomb Đôi mắt bạn đang mở to và bạn đang tìm cách để chìm sâu vào giấc ngủ mỗi đêm ư? Vậy thì một bồn tắm với vô
**_Harry Potter và Bảo bối Tử thần – Phần 1_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Harry Potter and the Deathly Hallows – Part 1_**) là một phim điện ảnh kỳ ảo năm 2010 do David Yates
**Hác Manh** (chữ Hán: 郝萌; bính âm: Hao Meng) (? - 196) là một bộ tướng phục vụ dưới quyền lãnh chúa Lã Bố vào cuối thời Đông Hán và đầu thời Tam Quốc trong
Đặc điểm nổi bật của sản phẩm Kem đa năng dưỡng ẩm, phục hồi da, khô ngứa Hope’s Relief Premium Concentrated Cream có chức năng bảo vệ lâu dài: Sản phẩm được chế tạo đặc
**Diễn thế sinh thái** (tiếng Anh là Ecological Succession) là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã sinh vật qua các giai đoạn khác nhau, từ dạng (trạng thái) khởi đầu (hay tiên
**Chi Cỏ phấn hương** (danh pháp khoa học: **_Ambrosia_**) là một chi thực vật có hoa trong họ Cúc (Asteraceae). Tên gọi khoa học của chi này có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp _a-brotos_
**Cảnh quan thiên nhiên** là cảnh quan nguyên thủy tồn tại trước khi nó bị tác động bởi văn hóa con người. Cảnh quan thiên nhiên và cảnh quan văn hóa là những bộ phận
Đặc điểm nổi bật của sản phẩmKem đa năng dưỡng ẩm, phục hồi da, khô ngứa Hope’s Relief Premium Concentrated Cream có chức năng bảo vệ lâu dài: Sản phẩm được chế tạo đặc biệt
Thương hiệu: Hope’s ReliefXuất xứ: Nhập khẩu nguyên hộp từ ÚcKhối lượng: 60gĐối tượng sử dụng:Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn có làn da khô ngứa và bị các loại bệnh ngoài da
Xà phòng hữu cơ Sheep Milk & Hazelnut lý tưởng để nuôi dưỡng những người có làn da khô, mỏng manh hoặc bị tổn thương. Kết hợp “vị ngọt” của kem xà phòng sữa với
**Sinh vật đáng sợ** (_Fearsome critters_) là những sinh vật (hầu hết là động vật) trong những câu chuyện hư cấu và thường được đem ra để đùa giỡn, bỡn cợt rằng đây là những
thế=|nhỏ|350x350px|Nguyên phân ở một [[tế bào động vật (các giai đoạn được sắp xếp ngược chiều kim đồng hồ).]] Trong sinh học tế bào, **nguyên phân** hay **phân bào nguyên nhiễm** là một phần của
nhỏ|Hoa mẫu bốn của [[rau mương đứng (_Ludwigia octovalvis_) có 4 cánh hoa (petal) và 4 lá đài (sepal).]] **Cánh hoa** là lá biến đổi bao quanh các bộ phận sinh sản của hoa. Các
**Nguyễn Cảnh Hà** (1583-1645) giữ chức Thiếu phó Tả tư mã Đô úy tước Thắng quận công. Người gốc xã Ngọc Sơn huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An. Làm tướng nhà Lê trung hưng trong
nhỏ|Giữa hệ sinh thái (1) và hệ sinh thái (2) có vùng giao (3) gọi là [[vùng đệm. Ở vùng đệm này thường có độ đa dạng hơn hẳn hai quần xã chính.]] Trong sinh
**Phân biệt chủng tộc ở châu Á** bắt nguồn từ những sự kiện đã xảy ra ở khắp nơi từ hàng ngàn năm trước cho đến nay. ## Bangladesh Vào năm 2015, Elias Mollah, thành
**Bảo tồn môi trường sống** là một hoạt động quản lý nhằm mục đích bảo tồn, bảo vệ và phục hồi các sinh cảnh và ngăn chặn sự tuyệt chủng, phân mảnh hoặc giảm phạm
Người ta đã đạt được nhiều tiến bộ trong hiểu biết về sinh lý bệnh màng trong và vai trò đặc biệt của surfactant trong các nguyên nhân của bệnh. Tuy nhiên, bệnh màng trong