nhỏ|phải|Một dòng suối trên núi Tà Lơn
nhỏ|phải|Nhà thờ Công giáo trên núi Bokor
Núi Tà Lơn (người Khmer gọi là núi Bokor) cách thị xã Kampot (thuộc tỉnh Kampot) khoảng 10 km về hướng Tây Nam. Đây là nơi hành hương, tham quan và vui chơi của Vương quốc Campuchia. Đây là ngọn núi thiêng, gắn liền với rất nhiều những truyền thuyết, huyền thoại của người Khmer và người Việt ở Nam Bộ (hay gọi là Lan Thiên).
Địa lý
nhỏ|phải|Nhà thờ Công giáo trên núi Bokor
Đây là một dãy núi, mà đỉnh cao nhất có chiều cao là 1.080 m (so với mực nước biển). Theo những dấu tích còn lại, thì hàng triệu năm trước, có thể núi Tà Lơn nằm sâu dưới đáy là biển. Rồi vì một tác động nào đó, khiến nó vươn mình ra khỏi biển như ngày nay. Bằng chứng là trên đỉnh núi có vô số khối đá bị nước biển ăn mòn, và cát ở nơi ấy cũng thật là trắng mịn . Nhìn chung, vì cao độ của núi khí hậu mát mẻ. Tuy nhiên vào mùa khô, thời tiết trên đỉnh thường là "ngày nóng, đêm lạnh". Cảnh vật trên đỉnh núi vì đất cằn cỗi lẩn nhiều cát đá và thiếu nước nhất là vào mùa khô nên vắng bóng những cây mộc lớn. Đặc biệt, ở đây có nhiều cây bá tùng (lá của cây bách và cây tùng trên một cây), cỏ (mảnh và nhọn), địa lan và cây "nắp nước" .
Lịch sử
Thời Pháp thuộc năm 1917, nhân thấy khí hậu trên núi mát hơn với miền xuôi nên chính phủ bảo hộ lập kế hoạch dựng khu nghỉ mát ở Bokor. Theo đó xuất hiện nhiều tòa nhà như nhà thờ, nhà nghỉ, sòng bạc theo kiến trúc Âu châu. Từ khi người Pháp rút lui rồi lại nạn chiến tranh các công trình xưa đã trở thành hoang phế. Đến thập niên 1990, người ta đã ví Tà Lơn (Bokor) như là "một nơi kỳ lạ nhất trên thế giới" và là "thành phố ma" vì vẻ hoang tàn và kỳ bí.
Thắng tích
Đối với một số người Việt và người Khmer, thì đây còn là ngọn núi thiêng, gắn liền với rất nhiều những truyền thuyết, huyền thoại. Trên núi nay vẫn còn những nơi thờ tự như Tượng nữ thần Dì Mâu (gọi theo người Việt) tên bản địa là Lok Yeay Mao, tượng Ông Địa, chùa Năm Thuyền (Wat Sampov Pram)... đều là nơi khách thập phương đến chiêm bái. Đối với một số người Việt thì điện Tứ Giao, điện Minh Châu, Trung Tòa, Lan Thiên, cổng Bàn Ngự... đều là nơi linh thiêng, ghi dấu chân những đạo sĩ đến nơi tu luyện từ hồi thế kỷ 19, trong đó có Nguyễn Thành Đa (Cử Đa, đạo hiệu là Ngọc Thanh), Huỳnh Phú Sổ (Giáo chủ đạo Hòa Hảo), Ngô Văn Chiêu (khai sáng đạo Cao Đài).. Sang thế kỷ 21 chính quyền Campuchia lại xúc tiến tái tạo Tà Lơn làm nơi vui chơi với casino, khách sạn để du khách dùng. Nhiều công trình đang được xây dựng tại đây, trong đó có một con đường trải nhựa rộng, mà theo kế hoạch là sẽ lên tận đỉnh (nơi có điện Tứ Giao).
Trong văn hóa
Một nhóm [[người Việt cao niên trên lối mòn trèo núi]]
Phong cảnh trên núi đỉnh núi Tà Lơn. Nơi này, người Việt gọi là Lan Thiên
Đường trải nhựa rộng dẫn lên núi Bokor (Tà Lơn) đầy sương mù
Trong truyện ngắn "Thơ Núi Tà Lơn" của nhà văn Sơn Nam được viết ở thế kỷ 20, có chép lại một đoạn "vè Tà Lơn" như sau (trích):
:''Tà Lơn xứ rày tạm con ở
:Làm lưới chài ngày tháng náu nương...
:...''Xứ hiểm địa chim kêu vượn hú,
:''Dế ngâm sầu nhiều nỗi đa đoan.
:''Ngó dưới sông con cá mập lội dư ngàn,
:''Nhìn trên suối sấu nằm như trăm khúc.
:''Nay con tới nguồn cay nước đục,
:''Loại thú cầm trông thấy chỉnh ghê,
:''Giống chằng tinh lai vãng dựa xó hè.
:''Con gấu ngựa tới lui gần xó vách.
:''Bầy chồn cáo đua nhau lúc nhúc,
:''Lũ heo rừng chạy giỡn bát loạn thiên.
:''Trên chót núi, nai đi nối gót,
:''Cặp giả nhân kêu tiếng rảnh vang.
:''Ngó sau lưng, con kỳ lân mặt đỏ như vàng,
:''Nhìn phía trước, ông voi đen huyền như hổ.
:''Hướng đông bắc, con công như tố hộ.
:''Cõi tây nam, gà rừng gáy ó o...
Ngày nay, các loài thú ấy đã gần như vắng bóng.
Các di tích tham quan
- Tượng Thần Núi
- Diay Mao
- Thác Popokvil
- Chùa Năm Thuyền
- Điện Tứ Giao
- Điện Minh Châu
- Trung Tòa
- Lan Thiên
- Cổng Bàn Ngự
Hình ảnh
Dưới đây là một số hình ảnh ghi lại được trong chuyến đi tham quan núi Tà Lơn vào tháng 3 năm 2013.
Tập tin:Trên Tứ giao điện.jpg|Bên trên điện Tứ Giao.
Tập tin:Điện Tứ Giao ở núi Tà Lơn.jpg|Điện Tứ Giao.
Tập tin:Cổng Bàn Ngự Tà Lơn.jpg|Cổng Bàn Ngự.
Tập tin:Điện Minh Châu.jpg|Điện Minh Châu.
Tập tin:Chùa Năm Thuyền.jpg|Chùa Wat Sampov Pram (Năm Thuyền).
tập tin:Di mau.jpg|Tượng Dì Mâu ở lưng chừng núi.
Tập tin:Trái nước.jpg|Cây nắp nước (thuộc họ Nắp ấm) mọc từng đám trên đỉnh núi.
tập tin:Cỏ trên núi Tà Lơn.jpg|Loại cỏ mảnh và nhọn này mọc nhiều trên đỉnh núi.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|phải|Một dòng suối trên núi Tà Lơn nhỏ|phải|Nhà thờ Công giáo trên núi Bokor **Núi Tà Lơn** (người Khmer gọi là núi **Bokor**) cách thị xã Kampot (thuộc tỉnh Kampot) khoảng 10 km về hướng
**Dãy núi Côn Lôn** hay **Côn Lôn sơn** (tiếng Trung phồn thể: 崑崙山, giản thể: 昆仑山, bính âm: Kūnlún Shān) là một trong những dãy núi dài nhất tại châu Á, nó trải dài trên
**Núi Tà Pạ** còn gọi là **đồi Tà Pạ** thuộc xã Núi Tô, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Từ chợ Tri Tôn đi hết đường Nguyễn Trãi một đoạn ngắn (theo hướng về Khu
Phật giáo Hiếu Nghĩa Tà Lơn là tôn giáo được sáng lập năm 1915 và chính thức được khai đạo năm 1921 tại Kiên Giang. Tôn giáo này là sự hợp thành giữa giáo pháp
nhỏ|phải|Núi [[Khan Tengri nghĩa là _Đằng Cách Lý hãn_, là một phần trong dãy Thiên Sơn, ngọn núi này trong quan niệm của người du mục liên hệ đến vị thần Tengri (Đằng Cách Lý)]]
thumb |upright=1.4|alt=A tower of grey ash erupts above a mountain |Vụ phun trào [[núi Pinatubo năm 1991 là vụ phun trào lớn nhất kể từ năm 1912.]] Trong một vụ phun trào núi lửa, dung
**Dãy Cascade** (tiếng Anh: **' hay **' (ở Canada)) là một dãy núi kéo dài nằm đối diện với bờ biển thuộc khu vực phía tây của Bắc Mỹ, giữa tiểu bang California, Oregon, Washington
**Núi Trường Bạch**, còn gọi là **núi Bạch Đầu**, **núi Paektu**, là một ngọn núi dạng núi lửa nằm trên biên giới giữa Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và Trung Quốc. Với
nhỏ|Núi lửa [[Sabancaya, Peru năm 2017]] nhỏ|Dãy núi lửa [[Cordillera de Apaneca tại El Salvador. Quốc gia này có 170 núi lửa, 23 đang hoạt động, gồm hai hõm chảo, một trong hai là siêu
**Dãy núi Kavkaz**, hoặc gọi **mạch núi Cáp-ca** (chữ Anh: Caucasus Mountains) là mạch núi phân chia giới hạn hai châu lục. Đỉnh núi cao nhất của nó là En-bơ-rút, chiều cao so với mức
**Bảy Núi** có tên chữ là **Thất Sơn** (Hán-Việt), các tín đồ Bửu Sơn Kỳ Hương tôn xưng là **Bửu Sơn**, gồm bảy ngọn núi không liên tục, đột khởi trên đồng bằng miền Tây
**Lợn rừng lai** hay **Heo rừng lai** (_Sus scrofa_ x _Sus scrofa domesticus_) là một giống lai giữa một con lợn rừng và lợn nhà. Thông thường, lợn rừng lai là con lai giữa lợn
nhỏ|phải|Lợn Lũng Pù với đặc điểm có một chỏm lông trắng trên đầu **Lợn đen Lũng Pù** là giống lợn bản địa ở Mèo Vạc, hiện được chăn nuôi tại 4 huyện trong tỉnh Hà
**Thiên Trì** ( (_Ch'ŏnji_ hay _Cheonji_) trong tiếng Triều Tiên; (_Tiānchí_) trong tiếng Trung) (Có nghĩa là "hồ trời") là một hồ miệng núi lửa nằm trên biên giới giữa Trung Quốc và Bắc Triều
**Núi Tarawera** là núi lửa chịu trách nhiệm cho một trong những vụ phun trào lịch sử lớn nhất của New Zealand. Vị trí cách 24 km phía đông nam của Rotorua trong Đảo Bắc, nó
**Lợn Mẹo** hay còn gọi là **lợn Mèo**, **heo Mẹo** là giống lợn của Người H'Mông, được nuôi tại các hộ gia đình thuộc một số xã miền núi trên địa bàn Nghệ An, Hà
**Núi Phú Cường** hay **Bạch Hổ sơn**, **núi Tà Biệt,** **núi Tà Béc** là ngọn núi ở vùng Bảy Núi, nằm trên địa phận quản lý của thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang. Phú
**Núi tuyết Ngọc Long** (; Tiếng Nạp Tây: ) là một khối núi gần Lệ Giang, tỉnh Vân Nam, tây nam Trung Quốc. Đỉnh cao nhất của nó được đặt tên **Phiến Tử Đẩu** (扇子陡,
**Smrk** là khối núi và đồng thời cũng là tên của một ngọn núi trong dãy Moravian-Silesian Beskids ở Cộng hòa Séc. Smrk là đỉnh núi cao thứ hai của dãy Beskids (sau Lysá hora)
**Núi lửa Medicine Lake** là một ngọn núi lửa hình khiên thuộc vòng cung núi lửa Cascade trong dãy núi Cascade. Đây là một núi lửa dạng khiên tại Bắc California là núi lửa lớn
**Mount Pinatubo** là một ngọn núi lửa tầng đang hoạt động nằm ở trên đảo Luzon, Philippines. Núi này tọa lạc ở giao cắt ranh giới của các tỉnh Philippines Zambales, Tarlac, và Pampanga. Nó
Núi Nhạn bên [[sông Đà Rằng]] **Núi Nhạn**, còn gọi là **núi Nhạn Tháp**, **núi Bảo Tháp**, **núi Tháp Dinh** hay **núi Khỉ**; là ngọn núi nhỏ nằm giữa đồng bằng Tuy Hòa, trên bờ
**Lợn rừng lớn** (danh pháp hai phần: **_Hylochoerus meinertzhageni_**) là một loài lợn thuộc họ Suidae, bộ Artiodactyla. Loài này được Thomas mô tả năm 1904. Danh pháp cụ thể đặt tên theo Richard Meinertzhagen,
**Hẻm núi Sićevo** (tiếng Serbia: _Сићевачка клисура_) của Serbia nằm ở thung lũng sông Nišava do dòng chảy cắt qua núi đá kiến tạo nên, giữa các nhánh phía bắc của núi Suva và các
thumb|Tranh vẽ núi Tu-di của [[vũ trụ học Kỳ-na giáo trong _Samghayanarayana_]] thumb|Núi Tu-di trong [[thangka của người Bhutan, thế kỷ 19, Trongsa, Bhutan]] thumb|Bích họa mô tả núi Tu-di ở Wat Sakhet, [[Bangkok, Thái
**Dãy núi Karpat** hay **dãy núi Carpat** (; Séc, Ba Lan và Slovakia: _Karpaty_; Ukraina: _Карпати_ (Karpaty); Đức: _Karpaten_; Serbia: _Karpati_ / _Карпати_; Hungary: _Kárpátok_) là một dãy núi tạo thành hình vòng cung dài
**Lợn vòi núi** (danh pháp hai phần: **_Tapirus pinchaque_**) là một loài lợn vòi. Nó từng là loài nhỏ nhất trong số 5 loài lợn vòi, năm 2013, lợn vòi Kabomani được phát, hiện nay
thumb|Một nhóm núi lửa bùn ở [[Gobustan Rock Art Cultural Landscape|Gobustan, Azerbaijan]] thumb|Núi lửa bùn ở Htee Pwint Kan Umbrella Pond ([[Myanmar).]] thumb|upright=1.4|Trầm tích chứa hydrat, thường liên quan đến hoạt động núi lửa bùn.
nhỏ|phải|Dưới chân núi rặng Altai **Dãy núi Altay** hay **dãy núi Altai** hay **rặng Altai** là một dãy núi ở trung tâm châu Á, nằm trên khu vực biên giới Nga, Trung Quốc, Mông Cổ
nhỏ|Bản đồ núi lửa Pelée 1094 nhỏ|Đảo [[Martinique]] **Sự kiện phun trào núi lửa Pelée** được xem là một thảm hoạ phun trào núi lửa tồi tệ nhất thế kỷ XX, đã giết hơn 30.000
nhỏ|300x300px| Luồng mạt vụn núi lửa của [[núi lửa Mayon ở nước Cộng hoà Philippines, năm 1984. ]] **Luồng mạt vụn núi lửa** (chữ Anh: Pyroclastic flow) là luồng khí hơi tốc độ cao lúc
**Núi Rushmore - Khu Tưởng niệm Quốc gia** là một tác phẩm điêu khắc được tạc vào khối đá granite trên núi Rushmore, gần thành phố Keystone, tiểu bang South Dakota, Hoa Kỳ. Là tác
phải| Trên đường Gò Cây Thị nhìn về núi Ba Thê **Núi Ba Thê** còn được gọi là **núi Thê Sơn**, là một ngọn núi trong **Cụm núi Ba Thê** gồm 5 núi là: Ba
**Họ Lợn vòi** (**Tapiridae**) là một họ gồm các loài động vật có vú guốc lẻ gọi là **lợn vòi**. Chúng có kích cỡ lớn, ăn thực vật, hình dáng khá giống loài lợn, với
**Ba Vì** là một dãy núi đất và đá vôi nhỏ, trải dài trên các huyện Ba Vì, Thạch Thất của Hà Nội và thành phố Hòa Bình của tỉnh Hòa Bình. Đỉnh núi Ba
phải|Hai con lợn rừng **Lợn rừng** hay **heo rừng** (_Sus scrofa_) còn được gọi là **lợn lòi** là một loài lợn sinh sống ở lục địa Á-Âu, Bắc Phi, và quần đảo Sunda Lớn. Con
**Sơn dương núi Pakistan**, thường được gọi là **Sơn dương Markhor**, tiếng Anh: **Markhor** (_Capra falconeri_; _marǧūmi_; Ba Tư/Urdu: ) là một loài dê lớn hoang dã sinh sống tại đông bắc Afghanistan, bắc và
**Núi Đền** (chữ Hebrew: הַר הַבַּיִת, chữ Ả Rập: الحرم القدسي الشريف, chữ Hán-Việt: Thánh Điện sơn) là thánh địa tôn giáo ở vào thành cổ Jerusalem, Israel. Tính nhạy cảm của Núi Đền, nằm
nhỏ|phải|Một con lợn rừng bị bắn hạ **Săn lợn rừng** hay **săn heo rừng** hay **thú săn lợn rừng**, **thú săn heo rừng** nói chung là việc thực hành săn bắn các loại lợn rừng
phải|nhỏ|300x300px| Miệng núi lửa của [[Núi St. Helens|núi lửa St. Helens (năm 1980) ]] thế=|nhỏ|300x300px|Miệng núi lửa của núi lửa Cameroon phun bắn ra vào năm 2000. **Miệng núi lửa** (chữ Anh: _crater_) là chỉ
**Núi Cấm** (Cấm Sơn, còn được gọi là **Núi Ông Cấm** hay **Thiên Cấm**, tên Khmer: **Pnom ta piel** hay **Pnom po piêl**) là một ngọn núi ở xã Núi Cấm, tỉnh An Giang, Việt
**Núi Tabor** (tiếng Hebrew: הַר תָּבוֹר, tiếng Hy Lạp: ) là một núi của Israel ở vùng Galilea Hạ, nằm ở đầu phía đông của thung lũng Jezreel, cách Biển hồ Galilee 17 km về phía
**Thỏ núi** (danh pháp hai phần: **_Lepus timidus_**), còn được gọi là **Thỏ tuyết**. ## Phân bố Thỏ tuyết là loài thỏ rừng phần lớn được thích nghi với môi trường sống cực và miền
nhỏ| Tatra - ảnh từ công cụ [./https://en.wikipedia.org/wiki/NASA_World_Wind NASA World Wind] (Vệ tinh nhân tạo NLT Visible) nhỏ| [./https://en.wikipedia.org/wiki/Western_Tatras Western Tatras] -n hìn từ độ cao trung bình nhỏ|Dãy núi Tatra - Czerwone Wierchy nhỏ|Cáo
Một phần núi Dài nằm trên địa bàn của xã [[Châu Lăng, Tri Tôn|Châu Lăng]] **Núi Dài** có tên chữ là **Ngọa Long Sơn** (núi rồng nằm) là núi dài nhất trong Bảy Núi; nay
Núi Sập tức Thoại Sơn. **Núi Sập** (tên chữ là **Thoại Sơn**) là một ngọn núi tại xã Thoại Sơn, tỉnh An Giang. ## Giới thiệu ### Đặc điểm **Núi Sập** là trái núi lớn
**Núi Ólympos** (; , also , ) hay **núi Olympus** hoặc **Óros Ólimbos**, còn gọi là **Núi Ô Lim**, là ngọn núi cao nhất ở Hy Lạp. Đây là một phần của khối núi Ólympos
**Núi ngầm** hay **núi dưới biển** (tiếng Anh: _seamount_) là một ngọn núi nhô lên từ đáy đại dương nhưng không nổi lên khỏi mặt nước, và do đó không phải là một hòn đảo.
**Núi Athos** (; , _Áthos_ ) là một ngọn núi, bán đảo ở Macedonia, đông bắc Hy Lạp. Đây cũng là một trung tâm quan trọng của tu viện Chính thống giáo Đông phương. Nó
thumb|[[Nhà núi lửa học lấy mẫu dung nham bằng búa đá và xô nước]] **Núi lửa học** là ngành khoa học nghiên cứu về núi lửa, dung nham, magma, và các hiện tượng địa chất,