✨Những dấu vết trên mặt đất

CÔNG VIỆC CỦA MỘT “CON ONG TÌM MẬT”

        Cuốn sách này tập hợp gần 200 bài tiểu luận, phê bình (đã và chưa đăng tạp chí) của nhà lý luận phê bình điện ảnh Vũ Ngọc Thanh, trong nhiều năm, về nhiều vấn đề của hoạt động điện ảnh Việt Nam trong một giai đoạn có nhiều biến động, về truyền hình Việt Nam và về điện ảnh thế giới. Một trong các mục đích là tập trung, hệ thống các bài viết thuộc điện ảnh học qua nhiều giai đoạn và qua đó, cùng nhớ lại những ấn tượng, dấu vết đã qua; như một cách “ôn cố tri tân” để ít nhiều nhìn lại, liên hệ với điện ảnh Việt Nam của ngày hôm nay, kết nối với nhiều vấn đề văn hóa nghệ thuật khác - mang tính liên văn bản.

        Với tựa sách Những dấu vết trên mặt đất, một mặt, tác giả muốn có một tựa riêng, nhưng cũng thể hiện, bao hàm được các nội dung trên; mặt khác, nhằm ghi nhận các vấn đề, nhất là tôn vinh những con người, bộ phim, sự kiện…đã làm nên diện mạo điện ảnh, truyền hình nước nhà trong một thời kỳ, giai đoạn lịch sử, mà bằng các cách khác nhau, đã để lại những dấu vết khó phai mờ.

        Là tập hợp chưa đầy đủ các bài tiểu luận - phê bình điện ảnh - truyền hình, tác phẩm được chia thành 5 phần (Vấn đề, Tác phẩm, Chân dung-Chuyện nghề, Suy ngẫm và Truyền hình) mang ý nghĩa tương đối vì các bài trong các phần đều liên quan nhất định đến nhau, nhưng nội dung của nó là nhất quán, xuyên suốt, khi tập trung viết về hoạt động của điện ảnh Việt Nam nói chung và về các tác giả, tác phẩm - những yếu tố đã góp phần làm nên nền điện ảnh ấy - nói riêng.

         Là một nhà Điện ảnh học, tác giả ghi dấu ấn cá nhân trong nhiều tiểu luận, bình luận, bài phê bình điện ảnh…được chấp bút liên tục trong nhiều năm qua. Khối lượng bài viết khá lớn, bao chứa nhiều khía cạnh khác nhau của hoạt động sáng tạo điện ảnh Việt Nam. Sự cần mẫn của tác giả quả đáng biểu dương, bởi suốt thời gian ấy, Vũ Ngọc Thanh cũng luôn “trăm công nghìn việc”.

        Tác giả cũng có cách tiếp cận, phê bình tác phẩm đúng mức, trách nhiệm, trên tinh thần xây dựng. Có thể cảm nhận sự đau đáu với bước tiến của điện ảnh nước nhà cùng các trăn trở của tác giả trước các khó khăn, tồn tại. Tâm ý của tác giả thật sáng rõ qua các bài viết.

        Việc nhìn nhận, đánh giá, kiến giải trong một số tiểu luận có thể còn chưa thật toàn diện, thấu đáo nhưng là những quan điểm, chính kiến cá nhân, và tôi cho rằng, qua đó tác giả cũng mong muốn cùng được chia sẻ, tiếp tục bàn luận. Bởi vì, trong các chừng mực khác nhau, không chỉ trong tính vấn đề và tính thời sự, khi những dấu vết ấy vẫn nóng hổi và còn nhiều lấp lánh, thì nghề nghiệp mang tính độc hành của nhiều người, như tác giả cuốn sách này, ít nhiều sẽ vẫn có ý nhĩa nhất định.

       Tôi biết Vũ Ngọc Thanh từ giữa những năm 1990, khi anh là đồng tác giả cuốn sách  Đạo diễn điện ảnh thế giới do Viện Nghệ thuật Lưu trữ Điện ảnh xuất bản (1995), và là nghiên cứu sinh (mà tôi là một trong hai phản biện Luận án Tiến sĩ) của Viện Văn hóa Nghệ thuật. Vốn là cựu sinh viên Trường VGIK (Trường Đại học Điện ảnh Quốc gia toàn Liên bang, Liên Xô cũ), Vũ Ngọc Thanh là một trong những cán bộ được đào tạo từ Nhà trường, trưởng thành qua thực tiễn hoạt động chuyên môn và quản lý, đóng góp thiết thực cho điện ảnh.

        Những dấu vết trên mặt đất cũng là một trải nghiệm nghề nghiệp của tác giả, trong ý định phát huy sở học, trong thể hiện việc muốn và thích viết về các vấn đề điện ảnh, đào tạo điện ảnh, nghiên cứu và phân tích phim. Tự nhận công việc lý luận phê bình điện ảnh của mình là “đường xa gánh nặng”, với tập tiểu luận - phê bình điện ảnh này, tác giả đã thể hiện và hy vọng đóng góp một cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm về điện ảnh Việt Nam, và qua đó, mong muốn chia sẻ, đóng góp một tiếng nói mang tính cá nhân về những dấu vết đã qua, để cùng kỳ vọng về những dấu vết mới lấp lánh, rực rỡ hơn trong những giai đoạn phát triển tiếp theo của điện ảnh, truyền hình nước nhà.

         Là người đã có dịp đồng hành, chia sẻ, khuyến cáo, và khuyến khích, cổ súy…tác giả khi thực hiện các bài viết, tiểu luận trong các thời điểm, năm tháng khác nhau, và nhất là khi hoàn thành công trình, tôi cho rằng công việc của một “con ong tìm mật” cần mẫn, khi được kết hợp hiệu quả với tính chuyên môn và dấu ấn, phong cách nghề nghiệp, sẽ ít nhiều có í

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 3 năm 2019.

 PGS.TS TRẦN LUÂN KIM