Trong tiến hóa phân tử, một nhóm đơn bội hay haplogroup (từ tiếng Hy Lạp: ἁπλούς, haploûs, "onefold, duy nhất, đơn giản") là một nhóm các haplotype tương tự nhau, chia sẻ một tổ tiên chung có cùng một đột biến đa hình nucleotide đơn (SNP, single nucleotide polymorphism) trong tất cả các haplotype. Bởi vì một haplogroup gồm các haplotype tương tự nhau, có thể dự đoán một haplogroup từ các haplotype. Một phép kiểm tra SNP xác nhận một haplogroup.
Ký hiệu Haplogroup bắt đầu bằng chữ cái, và tiếp là phần chi tiết bao gồm số và chữ kết hợp bổ sung, ví dụ R1b1. Nhiễm sắc thể Y và haplogroup DNA ty thể (mtDNA) có chỉ định haplogroup khác nhau. Haplogroup liên quan đến nguồn gốc tổ tiên sâu xa, có niên đại hàng ngàn năm.
thumb|Đường phát tán loài người theo các nhóm đơn bội DNA ty thể (dòng mẹ) theo Kalevi Wiik (2008). Phần màu trắng là đất liền vào thời kỳ băng hà 10 nghìn năm về trước, nay bị chìm dưới biển.
thumb|Đường phát tán loài người theo các [[nhóm đơn bội Y-DNA (dòng cha).]]
Trong di truyền của con người, các haplogroup thường nghiên cứu nhiều nhất là haplogroup nhiễm sắc thể Y (Y-DNA) và haplogroup DNA ty thể (mtDNA), cả hai đều được sử dụng để xác định các quần thể di truyền. Y-DNA được truyền chỉ theo dòng phụ hệ, từ cha sang con trai, trong khi mtDNA được truyền chỉ theo dòng mẫu hệ, từ mẹ sang con của cả hai giới. Do không tái kết hợp, Y-DNA và mtDNA chỉ thay đổi bởi đột biến ở mỗi thế hệ, không có hòa lộn với nhau giữa các vật liệu di truyền của cha mẹ. Nhờ đó có thể dựng được quá trình phát tán của loài người (hoặc của động vật khác cũng có gen giới tính). Nó hiện ra đó là sự phát tán từ châu Phi và là bằng chứng khẳng định thuyết một nguồn gốc Out-of-Africa của loài người.
Sự hình thành nhóm đơn bội
Ty thể là bào quan nhỏ nằm trong tế bào chất của tế bào nhân chuẩn, chẳng hạn như tế bào của con người. Mục đích chính của nó là cung cấp năng lượng cho tế bào. Ty thể được cho là thể rút gọn từ các vi khuẩn cộng sinh từng sống tự do. Một dấu hiệu cho thấy các ty thể "từng sống tự do" là nó chứa DNA vòng, gọi là DNA ty thể, có cấu trúc tương tự như vi khuẩn nhiều hơn so với các sinh vật nhân chuẩn (xem thêm thuyết nội cộng sinh). Đa số các DNA của con người chứa trong các nhiễm sắc thể trong nhân tế bào, nhưng mtDNA là một ngoại lệ.
Mỗi cá nhân sinh ra thừa kế tế bào chất và các bào quan độc quyền từ tế bào trứng của mẹ, trong đó có DNA ty thể. Tinh trùng chỉ góp vào DNA nhiễm sắc thể (bỏ lại các bào quan,... bên ngoài hợp tử). Khi một đột biến phát sinh trong một phân tử DNA ty thể, nó sẽ được truyền theo trực hệ dòng nữ. Đột biến là sự sao chép sai lầm trong trình tự DNA, và đột biến điểm được gọi là đa hình nucleotide đơn (SNP).
Nhiễm sắc thể Y của người là nhiễm sắc thể giới tính nam. Gần như tất cả mọi người có mang nhiễm sắc thể Y sẽ có hình thái nam. Mặc dù nhiễm sắc thể Y nằm trong nhân tế bào và kết hợp với nhiễm sắc thể X, nhưng nó chỉ tổ hợp với nhiễm sắc thể X ở hai đầu của nhiễm sắc thể Y, phần còn lại và là khá lớn của nhiễm sắc thể Y là không tái tổ hợp. Ở người vùng không tái tổ hợp là 95%. Vì vậy, các nhiễm sắc thể Y và bất kỳ đột biến phát sinh trong nó được truyền từ cha sang con trai trong đường truyền trực hệ nam. Điều này có nghĩa là các nhiễm sắc thể Y và DNA ty thể chia sẻ các đặc tính cụ thể của từng dòng trong quần thể.
Các nhiễm sắc thể khác, tức nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể X ở phụ nữ, chia sẻ dữ liệu di truyền của nó qua hiện tượng giao chéo để dẫn đến tái tổ hợp, trong quá trình phân bào giảm nhiễm (meiosis) phục vụ mục đích sinh sản hữu tính. Điều này có nghĩa là các vật liệu di truyền từ các nhiễm sắc thể được trộn lẫn qua từng thế hệ, và vì vậy bất kỳ đột biến mới nếu có được truyền lại một cách ngẫu nhiên từ cha mẹ sang hậu thế.
Điều đặc biệt mà cả hai nhiễm sắc thể Y và DNA ty thể thể hiện là đột biến có thể tích luỹ ở một phân đoạn nhất định của cả hai phân tử, và chúng có thể vẫn cố định ở vị trí trên DNA. Từ đó có thể xác định được trình tự lịch sử của những đột biến này. Ví dụ, nếu một tập hợp của mười nhiễm sắc thể Y (lấy từ mười đàn ông khác nhau) có chứa một đột biến, A, nhưng chỉ có năm trong các nhiễm sắc thể chứa một đột biến thứ hai, B, thì tức là đột biến B xảy ra sau đột biến A.
Trong nghiên cứu di truyền, DNA ty thể và Y-DNA được nhóm lại thành các dòng và nhóm đơn bội, và nó thường được trình bày như là một sơ đồ dạng cây.
Chỉ dẫn
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|Đường phát tán loài người theo các [[nhóm đơn bội Y-DNA theo _Kalevi Wiik_ (2008). Phần màu trắng là đất liền vào thời kỳ băng hà 10 Ka về trước, nay bị chìm dưới biển.]]
Trong tiến hóa phân tử, một **nhóm đơn bội** hay **haplogroup** (từ tiếng Hy Lạp: ἁπλούς, haploûs, "onefold, duy nhất, đơn giản") là một nhóm các haplotype tương tự nhau, chia sẻ một tổ tiên
Danh sách nhóm đơn bội mtDNA của con người được tìm thấy trong các quần thể và các nhóm dân tộc khác nhau theo vùng hoặc các châu lục trên thế giới dựa trên các
Trong toán học, **nhóm đơn** là nhóm mà các nhóm con chuẩn tắc duy nhất là nhóm tầm thường và chính nó. Một nhóm không phải nhóm đơn có thể phân tách thành hai nhóm
Trong toán học, **phân loại nhóm đơn hữu hạn** là một định lý cho biết mọi nhóm đơn hữu hạn đều: hoặc là nhóm xiclic, hoặc là nhóm thay phiên, hoặc là một trong số
thumb|right|Các thao tác bước xoay [[Rubik|khối lập phương Rubik tạo thành nhóm khối lập phương Rubik.]] Trong toán học, một **nhóm** (group) là một tập hợp các phần tử được trang bị một phép toán
**Kara** (; tiếng Nhật: カラ, phiên âm: ; cách điệu là **KARA**) là một nhóm nhạc nữ Hàn Quốc được thành lập bởi DSP Media vào năm 2007. Nhóm bao gồm năm thành viên: Gyuri,
Trong đại số trừu tượng, **nhóm hữu hạn** là nhóm có tập của nó có hữu hạn số phần tử. Nhóm hữu hạn thường xuất hiện khi xét đối xứng của các đối tượng toán
Trong toán học, một **nhóm Lie**, được đặt tên theo nhà toán học người Na Uy Sophus Lie (IPA pronunciation: , đọc như là "Lee"), là một nhóm (group) cũng là một đa tạp khả
Trong đại số, **nhóm con chuẩn tắc** (hay còn gọi là **nhóm con bất biến** hoặc **nhóm con tự liên hợp**) là nhóm con bất biến dưới mọi tác động liên hợp. Nói cách khác,
thumb|[[Căn đơn vị thứ 5 trong mặt phẳng tạo thành một nhóm dưới phép nhân. Mỗi phần tử không đơn vị đều là phần tử sinh của nhóm.]] Trong đại số trừu tượng, **tập sinh
Trong toán học, đặc biệt là trong Đại số trừu tượng và Đại số tuyến tính, **nhóm tuyến tính tổng quát bậc** _n_ là tập hợp ma trận khả nghịch , cùng với
Trong lý thuyết nhóm, một **nhóm cyclic** (hay **nhóm xyclic**, hay **nhóm monogenous**) là một nhóm có thể được sinh ra từ một tập hợp sinh chỉ gồm một phần tử _g_, phần tử này
**H.O.T.** (; từ viết tắt của **Highfive Of Teenagers**) là một nhóm nhạc nam Hàn Quốc được thành lập bởi SM Entertainment vào năm 1996. Họ được coi là nhóm nhạc thần tượng K-pop đầu
phải|nhỏ| Cho một [[tam giác đều , phép quay ngược chiều kim đồng hồ một góc 120° quanh tâm của tam giác sẽ ánh xạ mọi đỉnh của tam giác với một đỉnh khác. Nhóm
Trong đại số trừu tượng, **tâm** của một nhóm là tập hợp các phần tử giao hoán với mọi phần tử của . Nó được ký hiệu là , từ tiếng Đức _Zentrum,_ có nghĩa
Trong toán học, đặc biệt là trong lý thuyết nhóm, **chỉ số** của nhóm con _H_ trong _G_ là số lớp kề trái của _H_ trong _G_, hoặc tương đương là số lớp kề phải
Trong toán học, **nhóm bốn Klein** là một nhóm có bốn phần tử, trong đó mỗi phần tử là tự nghịch đảo (kết hợp nó với chính nó tạo ra phần tử đơn vị) và
**Định lý Cauchy** là một định lý trong lý thuyết nhóm được đặt tên theo tên của nhà toán học người Pháp Augustin Louis Cauchy. Định lý này phát biểu rằng nếu là một
**Paul Heyman Guy** là một nhóm đô vật chuyên nghiệp ở World Wrestling Entertainment do Paul Heyman quản lý và các thành viên Roman Reigns, Jimmy và Jey Uso, hiện thi đấu cho thương hiệu
**Seventeen** (; được viết cách điệu như **SEVENTEEN**, hay còn được viết tắt là **SVT**) là một nhóm nhạc nam Hàn Quốc gồm 13 thành viên được thành lập bởi Pledis Entertainment. Nhóm ra mắt
**Big Bang** (cách điệu là **BIGBANG,** tiếng Hàn **: 빅뱅,** Romaja : bikbaeng), là một nhóm nhạc nam Hàn Quốc được thành lập bởi YG Entertainment, chính thức ra mắt năm 2006. Nhóm gồm 5
**Nhôm** là một nguyên tố hóa học có ký hiệu **Al** và số nguyên tử 13. Nhôm có khối lượng riêng thấp hơn các kim loại thông thường khác, khoảng một phần ba so với
**Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London** (tiếng Anh: _The London School of Economics and Political Science_, viết tắt **LSE**), là một cơ sở nghiên cứu và giáo dục công lập chuyên về
**NCT** () là một nhóm nhạc nam Hàn Quốc được thành lập và quản lý bởi công ty SM Entertainment vào năm 2016. và quảng bá bằng nhiều nhóm nhỏ ở nhiều thành phố trên
**Red Velvet** ( , phiên âm: _Reddo Berubetto_) là một nhóm nhạc nữ Hàn Quốc được thành lập và quản lý bởi công ty SM Entertainment. Nhóm chính thức ra mắt vào ngày 1 tháng
**Nhóm thương** hay **nhóm nhân tử** là nhóm thu được bằng cách gộp các phần tử tương tự với nhau của nhóm lớn hơn, dùng quan hệ tương đương để bảo toàn một số cấu
thumb|Các cấu trúc đại số nằm giữa [[Magma (đại số)|magma và nhóm: _nửa nhóm_ là magma đi kèm theo tính kết hợp. monoid là _nửa nhóm_ kèm thêm phần tử đơn vị.]] Trong toán học,
Trong toán học, **nhóm Heisenberg** , được đặt tên theo nhà toán học Werner Heisenberg, là nhóm các ma trận tam giác trên 3 × 3 dưới dạng ::
**The Grace** (tiếng Hàn: 천상지희 더 그레이스; Tiếng Trung: 天上智喜 The Grace, Tiếng Nhật: 天上智喜, Hán Việt: Thiên Thượng Trí Hỷ) là ban nhạc nữ của Hàn Quốc thành lập bởi công ty SM Entertainment
**April** (cách điệu thành **APRIL**, Hangul:에이프릴) là một nhóm nhạc nữ K-pop được thành lập và quản lý bởi DSP Media. Họ ra mắt vào ngày 24 Tháng 8 năm 2015, với mini-album _Dreaming_ và
Trong toán học, **nhóm trực giao** với số chiều , được ký hiệu là , là nhóm gồm các phép biến đổi bảo toàn khoảng cách trong một không gian Euclid chiều bảo toàn
**f(x)** (Tiếng Hàn: 에프엑스; ) là một nhóm nhạc nữ Hàn Quốc, được thành lập bởi SM Entertainment năm 2009. Là một nhóm nhạc nữ gồm 5 thành viên đa quốc tịch, trong đó Luna,
**Highlight** (Hangul: ), trước đây là **Beast** (Hangul: 비스트) là một nhóm nhạc nam của Hàn Quốc. Nhóm bao gồm 4 thành viên: Yoon Doo-joon, Yang Yo-seob, Lee Gi-kwang và Son Dong-woon. Thành viên ban
**WINNER** (; RR: Wineo; thường ghi cách điệu là **WINNER**) là một nhóm nhạc nam thần tượng Hàn Quốc được thành lập vào ngày 17 tháng 8 năm 2014 bởi YG Entertainment. Nhóm ra mắt
**A.C.E** ( ) là một nhóm nhạc nam Hàn Quốc được thành lập bởi BEAT Interactive và đồng quản lý với Swing Entertainment. A.C.E là viết tắt của từ _Adventure Calling Emotion,_ có nghĩa _Chuyến
**Người Ukraina** (, ) là một dân tộc Đông Slav bản địa tại Ukraina. Bản ngữ của người Ukraina là tiếng Ukraina. Đa số người Ukraina là tín đồ Chính thống giáo Đông phương, một
**Dreamcatcher **(, phiên âm: Deurimkaechyeo) là một nhóm nhạc nữ Hàn Quốc, được thành lập bởi Happy Face Entertainment vào tháng 1 năm 2017. Trước đó, vào năm 2014, nhóm đã hoạt động với tên
nhỏ|[[Đồ thị Cayley của nhóm tự do có hai phần tử sinh. Đây là nhóm hyperbol có biên Gromov là tập Cantor. Tương tự với đồ thị Cayley, nhóm hyperbol và biên của nó là
phải|nhỏ|429x429px| [[Hendrik Lorentz|Hendrik Antoon Lorentz (1853 bóng1928), sau đó nhóm Lorentz được đặt tên. ]] Trong vật lý và toán học, **nhóm Lorentz** là nhóm của tất cả các phép biến đổi Lorentz của không
**Nhóm nhạc nữ** hay **nhóm nhạc thiếu nữ** là một nhóm nhạc với thành viên là các nữ ca sĩ. Thuật ngữ "nhóm nhạc nữ" cũng được sử dụng theo nghĩa hẹp hơn ở Hoa
Trong _phát sinh chủng loài học_, một đơn vị phân loại được gọi là **đơn ngành** (_monophyly_, từ tiếng Hy Lạp μόνος: một và φυλή: dòng dõi, chủng loài, nghĩa là "của một chủng loài")
**AAA** (**Triple A**), còn được biết đến là **Attack All Around**, là một nhóm nhạc pop Nhật Bản gồm 7 thành viên trực thuộc công ty quản lý Avex Trax ra mắt lần đầu vào
**Rainbow** (Hangul: 레인보우; ý nghĩa: cầu vồng) là nhóm nhạc Hàn Quốc thuộc quyền quản lý của Daesung Entertainment (DSP Media). Nhóm xuất hiện lần đầu tiên với 7 thành viên vào ngày 14 tháng
Trong lý thuyết nhóm, một tập con của một nhóm có thể là một nhóm hoặc không. Trong trường hợp nó là một nhóm, nó được gọi là **nhóm con** của G. ## Định nghĩa
**Luân Đôn** (; ) là thủ đô kiêm thành phố lớn nhất của Anh (England) và của cả Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland (UK). Luân Đôn được người La Mã lập ra
**After School** (Tiếng Hàn: 애프터스쿨) là nhóm nhạc đầu tiên sử dụng hệ thống nhập học và tốt nghiệp, với sự gia nhập của thành viên mới và tốt nghiệp của thành viên cũ. ##
upright|thumb|[[Westlife có 11 đĩa đơn quán quân từ năm 2000 đến 2009, bao gồm một bản cover "Against All Odds" của Phil Collins, mà ban nhạc đã phát hành bản song ca với Mariah Carey
"**Don't Let Go (Love)**" là một bài hát của nhóm nhạc người Mỹ En Vogue nằm trong album nhạc phim của bộ phim năm 1996 _Set It Off_. Bài hát sau đó còn xuất hiện
"**Don't Cha**" là một bài hát của nhóm nhạc nữ nước Mỹ The Pussycat Dolls hợp tác với rapper người Mỹ Busta Rhymes nằm trong album phòng thu đầu tay của họ, _PCD_ (2005). Nó