Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt (tên chính thức: Trung tâm Giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt) là một bảo tàng và di tích lịch sử tại thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam. Đây từng là một nhà tù giam giữ hơn 600 thiếu niên miền Nam ở độ tuổi từ 12 đến 17. Năm 2009, Nhà lao được công nhận là Di tích quốc gia.
Lịch sử
Trong thời kỳ 1968–1970, một loạt các trận chiến lớn bùng nổ trên chiến trường miền Nam Việt Nam; nhiều người lính tại miền Nam bị bắt làm tù binh, trong đó có cả những tù binh nhỏ tuổi. Chính quyền Việt Nam Cộng hòa đã tách số tù binh thành hai nhóm: dưới và trên 18 tuổi.
Đầu năm 1971, Việt Nam Cộng hòa thành lập nhà lao với tên gọi Trung tâm giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt trên đồi Chi Lăng Ngày 23 tháng 4 năm 1971, 126 tù nhân được đưa về giam giữ từ Nhà lao Kho Đạn (Đà Nẵng). Sau đó, nhà tù tiếp nhận thêm thiếu nhi từ các tỉnh như Hội An, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Bến Tre. Đợt thứ ba gồm tù nhân đến từ nhiều nhà lao ở miền Nam như Côn Đảo, Chí Hòa,...
Đầu tháng 6 năm 1973, nhà lao phải giải tán.
Năm 2010, Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm chủ đầu tư dự án tu bổ và tôn tạo nhà lao; cho đến năm 2013, dự án được triển khai. Ngày 25 tháng 4 năm 2016, sau hai năm trùng tu, di tích chính thức được khánh thành; buổi lễ có sự hiện diện của nguyên Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ Hoa, chính quyền tỉnh Lâm Đồng và hơn 300 cựu tù nhân từng bị bắt giam tại đây. Nhà nước Việt Nam xem sự tham gia của trẻ em trong chiến tranh Việt Nam là "minh chứng cho truyền thống cách mạng anh hùng, bất khuất của tuổi trẻ Việt Nam";
Kiến trúc
Phía trước nhà lao có một án ngữ hình chữ A, là nơi làm việc của ban quản lý. Nhà tù được xây dựng thành một hình chữ nhật khép kín, bao quanh là tường đá. Các dãy nhà dọc phần lớn là phòng giam và xà lim; các dãy ngang tạo thành hai khoảnh sân ở giữa, là nơi mà tù nhân hoạt động khi ở ngoài phòng giam. Khoảnh sân thứ nhất là khu vực sân cờ, ở giữa treo quốc kỳ Việt Nam Cộng hòa. Nhà lao có tám phòng giam, sáu phòng dành cho tù nhân nam và hai phòng dành cho tù nhân nữ. Mỗi phòng có diện tích khoảng 30 m², thường giam 60–80 tù nhân, những lúc cao điểm có thể lên đến gần 100 người.
Tổ chức
Các tù nhân sau khi được chuyển về sẽ được phân loại và sẽ được giam giữ tại những căn phong khác nhau tùy theo mức án: mức án nhẹ là phòng giam tập thể; nặng hơn bị giam vào xà lim; bị nhốt vào hầm đá là những tù nhân được xếp vào hạng "đầu sỏ", "đặc biệt nguy hiểm". Theo Báo Giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh, những vết thương do mổ bụng đã không nhiễm trùng mà tự lành sau vài ngày, không cần đến thuốc cầm máu hay kháng sinh mà chỉ dùng muối và nước tiểu để rửa, xát vào chỗ bị thương.
Hệ quả
10 phút sau khi được Thái Bá Tro yêu cầu, tỉnh trưởng Tuyên Đức Nguyễn Hợp Đoàn đã có mặt tại nhà lao. Theo nhiệm vụ được các đồng đội tù nhân giao, Tro đưa ra năm yêu sách:
Một cai ngục có tên là Nguyễn Cương, Trưởng ban trật tự lưu động. Ông thường tra tấn tù nhân bằng những hình thức như: đạp giày đinh vào đầu, lột quần áo, gí bóng đèn vào người cho cháy da thịt, dùng roi da đính móc sắt nhỏ đánh vào người,... Vì thế, các tù nhân rất căm phẫn và muốn giết Cương. Phát hiện một cọng thép dài 5 mm trên vành máng xối của khu nhà ăn, họ quyết định dùng nó làm vũ khí, hằng ngày bí mật mài một ít rồi xé quần áo để làm tay cầm. Đêm ngày 23 tháng 1 năm 1973, khi Nguyễn Cương bước vào, các tù nhân dùng que sắt đâm liên tiếp vào người ông. Tuy còn sống nhưng ông bị thương tật 60% sức khỏe và phải nằm điều trị ba tháng tại bệnh viện.
Hình phạt đối với tù nhân
Các tù nhân bị tra tấn bằng nhiều cách như: còng chéo, đánh bằng roi tết lằm bằng dây điện, dây kẽm gai, gậy hướng đạo, hoặc dùng bóng điện cao áp ấn vào mặt. Vào mùa đông, khi nhiệt độ ban đêm có thể xuống dưới 15 °C, lính còn dội nước lạnh vào người của những tù nhân bị biệt giam tại xà lim. Những thiếu nhi bị nhốt vào hầm đá phải chịu bị phơi sương, phơi nắng như một hình phạt. Ngày 22 tháng 6 năm 2009, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận nhà lao là Di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia; Ngoài ra, vào ngày 6 tháng 12 cùng năm, tập thế cựu tù chính trị và bốn cá nhân bao gồm: liệt sĩ Trần Bình, Ngô Tùng Chinh (Ngô Kỳ), Mai Thanh Minh (Mai Bốn) và Đặng Bảo Xi được phong tặng, truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Nhận định
Cố nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu và nhà chính trị Trần Bạch Đằng chia sẻ:
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt** (tên chính thức: **Trung tâm Giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt**) là một bảo tàng và di tích lịch sử tại thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Việt
**Đà Lạt** là thành phố tỉnh lỵ cũ trực thuộc tỉnh Lâm Đồng nằm trên cao nguyên Lâm Viên, thuộc vùng Tây Nguyên, Việt Nam. Từ xa xưa, vùng đất này vốn là địa bàn
**Thành phố Đà Lạt** được ghi nhận hình thành từ năm 1893, thời điểm bác sĩ Alexandre Yersin lần đầu tiên đặt chân đến cao nguyên Lâm Viên. Mặc dù vậy, trước thời kỳ này
Giáo hoàng Học viện Thánh Piô X Đà Lạt, ngày nay là trụ sở của Trung tâm Đào tạo của Viện Hạt nhân và Trung tâm Văn hóa Thanh Thiếu Niên tỉnh Lâm Đồng. **Giáo
**Trường Trung học phổ thông Bùi Thị Xuân, Đà Lạt** là một trường trung học phổ thông công lập nằm trên đường Bùi Thị Xuân, phường 2, thành phố Đà Lạt. Trường được thành lập
**Nhà Minh**, quốc hiệu chính thức là **Đại Minh**, là triều đại cai trị Trung Quốc từ năm 1368 đến năm 1644 sau sự sụp đổ của nhà Nguyên do người Mông Cổ lãnh đạo.
**Đảng Cần lao Nhân vị Việt Nam** là một chính đảng quốc gia tồn tại và hoạt động tại miền Nam Việt Nam từ ngày 8 tháng 8 năm 1954 đến ngày 1 tháng 11
Bệnh viện Đa khoa Yersin Nha Trang được thành lập theo Quyết định số 1856/QĐ-UBND ngày 29/6/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa,là Bệnh viện Công lập hạng IItuyến tỉnh, trực thuộc Sở
Bệnh viện Đa khoa Yersin Nha Trang được thành lập theo Quyết định số 1856/QĐ-UBND ngày 29/6/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa,là Bệnh viện Công lập hạng IItuyến tỉnh, trực thuộc Sở
**Nhà Nguyên** (tiếng Trung: 元朝, bính âm: _Yuán Cháo_, Hán-Việt: _Nguyên triều_) hay **Đại Nguyên** (Tiếng Trung: 大元, bính âm: _Dà Yuán_) là nhà nước kế tục của Đế quốc Mông Cổ và đánh dấu
**Tôn Thất Đính** (1926–2013) nguyên là một cựu tướng lĩnh Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Trung tướng. Ông xuất thân từ trường Võ bị do Chính phủ Quốc gia
**Bác Lạc** (, chữ Hán: 博洛, 1613 – 23 tháng 4 năm 1652), Ái Tân Giác La, là một Thân vương, một nhà quân sự thời kỳ đầu của nhà Thanh trong lịch sử Trung
**Đa Đạc** (; ; 2 tháng 4 năm 1614 – 29 tháng 4 năm 1649) là một trong 12 Thiết mạo tử vương và một tướng lĩnh trong thời kỳ đầu nhà Thanh. Ông có
**Gia Luật Lưu Ca** (chữ Hán: 耶律留哥, 1165 – 1220) hay **Lưu Cách** (琉格) , người dân tộc Khiết Đan, là thủ lĩnh nổi dậy phản kháng cuối đời Kim, nhà sáng lập nước Đông
**Bảo Đại** (chữ Hán: , 22 tháng 10 năm 1913 – 31 tháng 7 năm 1997), tên khai sinh là **Nguyễn Phúc (Phước) Vĩnh Thụy** (), là vị hoàng đế thứ 13 và là vị
**Huy Nhân Dụ Thánh Hoàng hậu** (tiếng Trung: 徽仁裕聖皇后; 1240 - 1300), tên thật **Khoát Khoát Chân** (阔阔真; ) hay **Bá Lam Dã Khiếp Xích** (伯藍也怯赤), là vợ của Hoàng thái tử Chân Kim, sinh
**Nhà Kim** (, tiếng Nữ Chân: Tập tin:Amba-an Ancu-un.svg 1115-1234) là một triều đại do người Nữ Chân gây dựng trong lịch sử Trung Quốc. Người Nữ Chân nguyên là phiên thuộc của triều Liêu,
**Phan Thị Ngọc Tươi** (sinh năm 1956) là một nữ Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, sĩ quan cao cấp của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam, hàm Đại tá. Bà
**Lê Uyên Phương** là nghệ danh chung của đôi vợ chồng nhạc sĩ Lê Minh Lập (sinh ngày 2 tháng 2 năm 1941 – mất ngày 29 tháng 6 năm 1999) và ca sĩ Lê
**Mai Lão Bạng** (1866-1942), tục gọi là **Già Châu**, là một tu sĩ Công giáo và là một chí sĩ cách mạng trong các phong trào Duy Tân, Đông Du, Việt Nam Quang phục Hội
phải|Lãnh thổ Việt Nam thời nhà Lê sơ ([[1428-1527).]] **Nhà Lê sơ** (chữ Nôm: 茹黎初 chữ Hán: 黎初朝, Hán Việt: _Lê sơ triều_) là giai đoạn đầu của triều đại quân chủ nhà Hậu Lê.
**Đa Nhĩ Cổn** (Phồn thể: 多爾袞; giản thể: 多尔衮; ; 17 tháng 11 năm 1610– 31 tháng 12 năm 1650), Ái Tân Giác La, còn gọi **Duệ Trung Thân vương** (睿忠親王), là một chính trị
**Sát Hãn Thiếp Mộc Nhi** () hay **Sát Hãn Đặc Mục Nhĩ** (察罕特穆爾, chữ Mông Cổ: ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠲᠡᠮᠦᠷ, chuyển tự La Tinh: Čaγan Temür hay Chaqan-temür, ? – 6/7/1362), tên tự Đình Thụy, sinh quán
**Hồ Thị Ngọc Hà** (sinh ngày 25 tháng 11 năm 1984), thường được biết đến với nghệ danh **Hồ Ngọc Hà**, là một nữ ca sĩ kiêm người mẫu người Việt Nam. Cô bắt đầu
**_Thanh sử cảo_** (清史稿) là bản thảo một bộ tư liệu lịch sử về thời nhà Thanh, bắt đầu từ khi Nỗ Nhĩ Cáp Xích (hay Thanh Thái Tổ) lập ra nhà Thanh vào năm
**Minh Thành Tổ** (chữ Hán: 明成祖, 1360 – 1424), ban đầu truy tôn là **Minh Thái Tông** (明太宗), là hoàng đế thứ ba của nhà Minh, tại vị từ năm 1402 đến năm 1424. Ông
**Nhạc Chung Kỳ** (chữ Hán: 岳锺琪, 1686 – 1754), tự **Đông Mỹ** (東美), hiệu **Dung Trai** (容齋), người Thành Đô, Tứ Xuyên, tướng lãnh nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc. ## Thời Khang Hi
**Gioan Phaolô II** (hay **Gioan Phaolô Đệ Nhị;** tiếng Latinh: _Ioannes Paulus II_; tên khai sinh: **Karol Józef Wojtyła,** ; 18 tháng 5 năm 1920 – 2 tháng 4 năm 2005) là vị giáo hoàng
**Dận Nhưng** (, chữ Hán: 胤礽, bính âm: Yìn Réng; 6 tháng 6 năm 1674 - 27 tháng 1 năm 1725), là Hoàng tử thứ 2 tính trong số những người con sống tới tuổi
**A Tế Cách** (_,_ _chữ Hán:_ 阿濟格_,_ 28 tháng 8 năm 1605 - 28 tháng 11 năm 1651), là một Hoàng tử, Hoàng thân và nhà quân sự có ảnh hưởng thời kỳ đầu nhà
**Sự biến Thổ Mộc bảo**, còn được gọi là **Sự biến Thổ Mộc** hay **Sự biến năm Kỷ Tỵ**, là một cuộc chiến trong lịch sử Trung Quốc xảy ra vào ngày 1 tháng 9
**Hốt Tất Liệt** (, _Xubilaĭ Khaan_, ; 23 tháng 9, 1215 - 18 tháng 2, 1294), Hãn hiệu **Tiết Thiện Hãn** (ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠᠠᠨ, Сэцэн хаан, _Sechen Khan_), là Đại Hãn thứ năm của đế quốc
**Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh** là đơn vị sự nghiệp báo chí trực thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là đài truyền hình đầu tiên ở Việt
**Thanh Cao Tông** (chữ Hán: 清高宗, , 25 tháng 9 năm 1711 – 7 tháng 2 năm 1799), Tây Tạng tôn vị **Văn Thù Hoàng Đế** (文殊皇帝), là Hoàng đế thứ sáu của Nhà Thanh
**Đỗ Mậu** (1917-2002) nguyên là một cựu tướng lĩnh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Thiếu tướng. Ông xuất thân là một quân nhân trong đơn vị Vệ binh bản xứ được
**Thanh Thế Tổ** (chữ Hán: 清世祖; 15 tháng 3 năm 1638 – 5 tháng 2 năm 1661), họ Ái Tân Giác La, húy **Phúc Lâm**, là hoàng đế thứ hai của nhà Thanh và là hoàng
**Trịnh Công Sơn** (28 tháng 2 năm 1939 – 1 tháng 4 năm 2001) là một nam nhạc sĩ người Việt Nam. Ông được coi là một trong những nhạc sĩ lớn nhất của tân
**Mông Cổ** là một quốc gia nội lục nằm tại nút giao giữa ba khu vực Trung, Bắc và Đông của châu Á. Lãnh thổ Mông Cổ gần tương ứng với vùng Ngoại Mông trong
**Tin Lành** (chữ Anh: _Protestantism in Vietnam_), là một tôn giáo thuộc Cơ Đốc giáo được truyền vào Việt Nam từ đầu thế kỉ XX và hiện là một cộng đồng tôn giáo thiểu số,
**Nam Phương Hoàng hậu** (chữ Hán: 南芳皇后; 14 tháng 11 năm 1913 – 15 tháng 9 năm 1963) là hoàng hậu của Hoàng đế Bảo Đại thuộc triều đại nhà Nguyễn, đồng thời là hoàng
**_Giang hồ Chợ Mới_** () là một phim mạng khai thác thể tài du đãng do Tô Gia Tuấn làm tổng đạo diễn kiêm nhà sản xuất và được phát hành từ năm 2017 cho
**Thập toàn võ công** hay **Thập đại chiến dịch** () là một thuật ngữ do triều đình nhà Thanh đặt ra để chỉ 10 chiến dịch quân sự lớn dưới thời hoàng đế Càn Long
**Alexandre Émile John Yersin** (22 tháng 9 năm 1863 – 1 tháng 3 năm 1943) là một bác sĩ, nhà vi khuẩn học và nhà thám hiểm người Pháp gốc Thuỵ Sĩ. Ông nổi tiếng
**Đường Cao Tổ** (chữ Hán: 唐高祖, hiệu là **Lý Uyên** (李淵), biểu tự **Thúc Đức** (叔德), 8 tháng 4, 566 – 25 tháng 6, 635), là vị hoàng đế khai quốc của triều Đường trong
**Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người. Trong nhiều nền văn hóa khác nhau thế giới, hình ảnh con
**Trần Lệ Xuân** (22 tháng 8 năm 1924 – 24 tháng 4 năm 2011), còn được gọi tắt theo tên chồng là **bà Nhu** (), là một gương mặt then chốt trong chính quyền Ngô
**Tân nhạc**, **nhạc tân thời**, **nhạc cải cách** hay **nhạc nhẹ** là tên gọi thông dụng của dòng nhạc xuất hiện tại Việt Nam vào khoảng năm 1928. Tân nhạc là một phần của **âm
Cảnh quan từ núi Bà Nà Cảnh quan từ khách sạn Morin **Bà Nà** là khu bảo tồn thiên nhiên đồng thời cũng là quần thể du lịch nghỉ dưỡng toạ lạc tại khu vực
**Ngô Đình Nhu** (7 tháng 10 năm 19102 tháng 11 năm 1963) là một nhà lưu trữ và chính trị gia người Việt Nam. Ông nổi tiếng vì danh nghĩa là vị cố vấn chính
**Minh Thái Tổ** (chữ Hán: 明太祖, 21 tháng 10 năm 1328 – 24 tháng 6 năm 1398), tên thật là **Chu Trùng Bát** (朱重八 ), còn gọi là **Hồng Vũ Đế** (洪武帝), **Hồng Vũ quân**