Người Bố Y (; ; Tiếng Bố Y: ; Tiếng Tráng: ), còn gọi là Chủng Chá, Trọng Gia, Tu Dí, Tu Dìn hay Pu Nà, là một dân tộc cư trú ở vùng nam Trung Quốc và vùng bắc Việt Nam.
Người Bố Y nói tiếng Bố Y, một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Thái trong ngữ hệ Tai-Kadai.
Dân tộc Bố Y có dân số khoảng 2.971.460 người, chủ yếu sống tại Trung Quốc (các tỉnh Quý Châu, Vân Nam, Tứ Xuyên), và 3.232 người sinh sống tại Việt Nam theo điều tra dân số năm 2019 ở các huyện biên giới ở các tỉnh Lào Cai, Hà Giang. Họ được công nhận là một trong 54 dân tộc Việt Nam.
Mặc dù tại cả Trung Quốc lẫn Việt Nam họ được nhà nước công nhận như là một nhóm sắc tộc riêng rẽ, nhưng chính họ lại tự coi mình là người Tráng.
Địa bàn cư trú
Tại Việt Nam theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, người Bố Y có dân số 2.273 người, cư trú tại 14 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. Người Bố Y cư trú tập trung tại các tỉnh:
Lào Cai (1.398 người, chiếm 61,5% tổng số người Bố Y tại Việt Nam),
Hà Giang (808 người, chiếm 35,5% tổng số người Bố Y tại Việt Nam),
Yên Bái (19 người),
Tuyên Quang (18 người).
Ngôn ngữ
Người Bố Y nói tiếng Bố Y, một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Thái trong hệ ngôn ngữ Tai-Kadai. Tiếng Bố Y rất gần gũi với tiếng Tráng. Có một sự liên tục phương ngôn giữa hai thứ tiếng này. Tiếng Bố Y có dạng chữ viết riêng của mình, được các nhà ngôn ngữ tạo ra trong thập niên 1950 dựa trên bảng chữ cái La tinh và với các quy tắc phát âm tương tự như hệ thống bính âm được đặt ra cho tiếng Trung La tinh hóa.
Lịch sử
Làng nhỏ của người Bố Y tại Trung Quốc
Người Bố Y trước kia từng là người Tráng (hay còn gọi là người Choang) của vùng bình nguyên Quý Châu. Họ là một trong số các dân tộc cổ đại nhất tại Trung Quốc, sinh sống trong khu vực này đã trên 2.000 năm. Cho tới khi thành lập nhà Đường, người Bố Y và người Tráng có liên hệ chặt chẽ với nhau; nhưng các khác biệt giữa hai nhóm sắc tộc ngày càng trở lên nhiều hơn và từ khoảng năm 900 trở đi thì họ đã thực sự là 2 dân tộc khác biệt.
Nhà Thanh hủy bỏ hệ thống các thủ lĩnh địa phương và giao nhiệm vụ cai trị cho các quan chức triều đình tại địa phương kiêm quản cả quân đội. Việc này đã tạo ra sự thay đổi trong kinh tế khu vực; và từ đó trở đi, đất đai nằm trong tay của một số ít chủ đất và điều đó đã gây ra sự nổi dậy của dân chúng. Trong cuộc khởi nghĩa Nam Lãng năm 1797, người Bố Y bị đàn áp nặng nề và nhiều người phải di cư sang Việt Nam.
Tại Trung Quốc
Tại Trung Quốc người Bố Y sinh sống chủ yếu tại hai châu Kiềm Nam, Kiềm Tây Nam và ba huyện Tử Vân, Quan Lĩnh và Trấn Ninh thuộc thị An Thuận phía Nam tỉnh Quý Châu.
Tại Việt Nam
Tại Việt Nam, người Bố Y hình thành hai nhóm: Bố Y Mường Khương (Tu Dí) tỉnh Lào Cai chiếm hơn 60% tổng số người Bố Y tại Việt Nam và nhóm Bố Y Quản Bạ tại Hà Giang chiếm hơn 35%. Tại huyện Mường Khương, người Bố Y tập trung ở các xã Thanh Bình, Nậm Chảy, Tung Chung Phố và Thị trấn Mường Khương. Tại Quản Bạ, dân tộc Bố Y tập trung tại các xã Quyết Tiến, xã Tùng Vài và thị trấn Tam Sơn.
Đặc điểm kinh tế
Người Bố Y sống chủ yếu bằng nghề làm nương rẫy. Họ nuôi nhiều gia súc, gia cầm, đặc biệt họ có nhiều kinh nghiệm nuôi cá. Hàng năm, khi mùa mưa đến, họ ra sông tìm vớt trứng cá và cá lớn để thả vào ao và ruộng nước.
Trước đây, người Bố Y thường làm mộc, rèn, gốm, đục đá và chạm bạc. Phụ nữ biết trồng bông, kéo sợi, dệt vải, may thêu quần áo, túi khăn.
Tổ chức cộng đồng
Mỗi dòng họ có một hệ thống tên đệm khoảng 5 đến 9 chữ. Mỗi chữ đệm dành cho một thế hệ và chỉ rõ vai vế của người mang dòng chữ đó trong quan hệ họ hàng.
Hôn nhân gia đình
Lễ cưới của người Bố Y khá phức tạp và tốn kém.
Trong lễ đón dâu, thường nhà trai chỉ có khoảng 8 đến 10 người, trong đó phải có 1 đến 2 đôi còn son trẻ, 2 đôi đã có vợ có chồng. Nét độc đáo của người Bố Y là chàng rể không đi đón dâu, cô em gái của chàng rể dắt con ngựa hồng đẹp mã để chị dâu cưỡi lúc về nhà chồng. Nhà gái cũng cử ra một đoàn, thành phần như nhà trai. Khi về nhà chồng, cô dâu mang theo một chiếc kéo và một con gà mái nhỏ, đi đến giữa đường thì thả gà vào rừng.
Xưa kia người phụ nữ Bố Y có tục đẻ ngồi, nhau của đứa trẻ chôn dưới gầm giường của mẹ. Khi bố mẹ chết, con cái phải kiêng kỵ, nghiêm ngặt trong 90 ngày đối với tang mẹ, 120 ngày đối với tang cha.
Văn hóa
Vốn văn nghệ dân gian như truyện cổ, tục ngữ, dân ca khá phong phú và đa dạng.
Nhà cửa
Tuy người Bố Y cư trú trên vùng cao, có lượng mưa nhiều, độ ẩm lớn, hầu như quanh năm sương mù bao phủ. Nhưng họ vẫn ở nhà nền, loại nhà phổ biến có đặc điểm: cấu trúc ba gian, hai mái vuông, xung quanh trình tường, phía trước là một hàng hiên. Bộ khung được sử dụng bằng các vật liệu vững chắc như gỗ hoặc tre. Mái bằng cỏ gianh, song cũng có nhà lợp ngói. Bộ khung cấu tạo cân đối bởi hai kèo đơn và năm hàng cột, trong đó, có đôi cột trốn là đôi cột giữa.
Cũng đã xuất hiện một số nhà có hiên bốn mặt. Đối với loại này thì cột trốn lại là đôi cột ngoài. Nhà thường thấy một cửa chính đi vào giang giữa, một cửa phụ nơi đầu hồi để qua bếp đun và hai cửa sổ trông ra hàng hiên. Tuy là nhà nền, nhưng nhà nào cũng có một sàn gác trên lưng quá giang. Đó là nơi để ngũ cốc và làm chỗ ngủ của những người con trai chưa lập gia đình.
Nhà của người Bố Y thường quần tụ bên bờ suối, trên sườn đồi hay trong thung lũng nhưng nền đã được tôn cao,
Trang phục
Có phong cách tạo dáng, chủng loại và phong cách mỹ thuật riêng.
-
Trang phục nam
Nam giới thường mặc áo cổ viền, loại áo cánh ngắn, tứ thân; quần lá tọa màu chàm bằng vải tự dệt.
-
Trang phục nữ
Những năm đầu thế kỷ, phụ nữ Bố Y để tóc dài, tết quấn quanh đầu, hoặc đội khăn có trang trí hoa văn đội thành hình chữ nhân cao mái trên đầu, hoặc khăn chàm bình thường quấn ngang trên đầu.
Họ mặc áo ngắn năm thân xẻ nách phải, cổ, ống tay áo, chỗ cài cúc được trang trí và viền vải khác màu hoa văn sặc sỡ. Ngày xưa, họ mặc váy xòe giống phụ nữ H'mông Hoa, khi mặc áo lồng vào phía trong cạp váy. Đồng bộ với áo là chiếc xiêm khác màu (thường là màu đen trên nền vải xanh), trước ngực được trang trí hoa văn ngũ sắc, ngắn tới thắt lưng. Áo có chiếc xiêm khâu chiết phía trên, có dải thắt lưng rồi buông thõng sau lưng. Phụ nữ ưa mang nhiều đồ trang sức như dây chuyền, vòng cổ, vòng tay.
Trong lễ, tết họ mặc áo dài liền váy kiểu chui đầu. Cổ áo ny rộng xuống tới bụng có thuê hoa văn hình hoa lá đối xứng, ống tay viền vải khác màu ở cửa tay. Bên trong mặc váy nhiều nếp gấp kiểu Hmông Hoa. Đầu đội khăn chàm đen.
Phong cách trang phục riêng của Bố Y không phải là loại áo xẻ nách của phụ nữ, mà là lối mặc và trang trí đi kèm với Xiêm, và phong cách áo dài có nét riêng biệt, mặc dù trong quá trình lịch sử người Bố Y có giao thoa văn hóa với nhiều dân tộc khác.
👁️
3 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Người Bố Y** (; ; Tiếng Bố Y: ; Tiếng Tráng: ), còn gọi là **Chủng Chá**, **Trọng Gia**, **Tu Dí**, **Tu Dìn** hay **Pu Nà**, là một dân tộc cư trú ở vùng nam
**Tiếng Bố Y (**tên tự gọi: **Haausqyaix**, , hay ) là ngôn ngữ của dân tộc Bố Y, được sử dụng chủ yếu tại các huyện Ninh Nam, Quan Lĩnh, Trấn Ninh, châu tự trị
**Bộ Y tế Việt Nam** là cơ quan của Chính phủ Việt Nam, thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân, bao gồm các lĩnh
**Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ** (_United States Department of Health and Human Services_ hay viết tắt là **HHS**) là một bộ cấp nội các của Chính phủ liên bang Hoa
**Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam** là người đứng đầu Bộ Y tế Việt Nam. Đồng thời là thành viên của Chính phủ Việt Nam chịu trách nhiệm quản lý ngành Y tế. Chức
**Bộ Y tế Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa** (MOH) là cơ quan điều hành của Chính phủ Trung Quốc có chức năng cung cấp thông tin, nâng cao nhận thức và giáo dục về
**Người Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _os Portugueses_) là cộng đồng cư dân bản địa có chung văn hóa, tổ tiên và ngôn ngữ Bồ Đào Nha thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman. Tôn
**_Người thầy y đức 2_** ( ) là một bộ phim truyền hình Hàn Quốc năm 2020 thuộc thể loại tâm lý, tình cảm, y khoa, với sự tham gia của Han Suk-gyu, Lee Sung-kyung,
Viện pháp y tâm thần Trung ương là đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc Bộ Y tế,được thành lập theo Quyết định số 2576/QĐ- BYT ngày 16 tháng 7 năm 2007
**Người Tráng** hay **người Choang** (Chữ Tráng Chuẩn: Bouxcuengh, //; Chữ Nôm Tráng: 佈壯; Chữ Hán giản thể: 壮族, phồn thể: 壯族, bính âm: Zhuàngzú; Chữ Thái: ผู้จ้วง, _Phu Chuang_) là một nhóm dân tộc
**João VI** hoặc **John VI** (tiếng Bồ Đào Nha: **João VI**; – ), biệt danh là "the Clement", là vua của Vương quốc Liên hiệp Bồ Đào Nha, Brasil và Algarve từ năm 1816 đến năm
**Trường Đại học Y Hà Nội** ( – **HMU**) là một trường đại học đầu ngành chuyên ngành y khoa tại Việt Nam. Trường có sứ mạng đào tạo bác sĩ, cử nhân có trình
**Beatriz** (, ; 7 –13 tháng 2 năm 1373 – ) là người con hợp pháp duy nhất còn sống của Fernando I của Bồ Đào Nha và Leonor Teles, và là Vương hậu Castilla
**Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Bờ Y** là một khu kinh tế cửa khẩu (Việt Nam), gắn với _cửa khẩu quốc tế Bờ Y_ ở xã Pờ Y huyện Ngọc Hồi tỉnh Kon
_Dom_ **Manuel II của Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha phát âm: [mɐnuɛɫ]; tiếng Anh: Emmanuel II, 15 tháng 11 năm 1889 - 2 tháng 7 năm 1932), có biệt danh là **"Người Ái
Viên uống NARGININ Extra - với thành phần từ nấm lim xanh, xạ đen, cà gai leo giúp giải độc gan, tăng cường chức năng gan hiệu quảSản phẩm đạt chuẩn GMP Bộ y tế
Canxi tăng chiều cao cho bé YCHI CAL-PARIS - Bổ sung canxi, vitamin D3, Vitamin K2 giúp phát triển xương, tăng chiều cao - Hộp 20 ống 10ml - Chuẩn GMP Bộ Y tếShop cam
KEM SÂM CAO LY _ KEM TRỊ NÁM , TÀN NHANG CAO CẤP CHÍNH HÃNG ĐƯỢC BỘ Y TẾ VIỆT NAM CÔNG NHẬN.BAO HÀNG CHÍNH HÃNG. [TẢI ỨNG DỤNG ICHECK ĐỂ KIỂM TRA HÀNG.]CHỈ CẦN
KEM SÂM CAO LY _ KEM TRỊ NÁM , TÀN NHANG CAO CẤP CHÍNH HÃNG ĐƯỢC BỘ Y TẾ VIỆT NAM CÔNG NHẬN.BAO HÀNG CHÍNH HÃNG. [TẢI ỨNG DỤNG ICHECK ĐỂ KIỂM TRA HÀNG.]CHỈ CẦN
KEM SÂM CAO LY _ KEM TRỊ NÁM , TÀN NHANG CAO CẤP CHÍNH HÃNG ĐƯỢC BỘ Y TẾ VIỆT NAM CÔNG NHẬN.BAO HÀNG CHÍNH HÃNG. [TẢI ỨNG DỤNG ICHECK ĐỂ KIỂM TRA HÀNG.]CHỈ CẦN
Son Kem Khoáng Mineral Cream Quin Label C'Choi215,000 ₫Son kem khoáng C’Choi được làm từ các thành phần thiên nhiên lành tính, an toàn cho người sử dụng. Vì son là sản phẩm dùng trên
**Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền** (tiếng Anh: _Traditional Medicine Administration_, viết tắt là **TMA**) là cơ quan trực thuộc Bộ Y tế, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Y
**_Người thầy y đức_** (낭만닥터 김사부; RR: _Nangmandakteo Gimsabu_; tên tiếng Anh: _Dr. Romantic_) là một bộ phim truyền hình Hàn Quốc năm 2016 với sự tham gia của Han Suk-kyu, Yoo Yeon-seok và Seo
**Catarina Henriqueta của Bồ Đào Nha,** hay **Catarina Henriqueta của Bragança** (Tiếng Bồ Đào Nha: _Catarina Henriqueta de Portugal_, _Catarina Henriqueta de Bragança_; sinh ngày 25 tháng 11 năm 1638 – mất ngày 31 tháng
Viên uống xương Khớp-Paris - Glucosamin 1500mg - Giảm đau nhức xương khớp, giúp bôi trơn khớp, làm chậm thoái hóa khớp - Hộp 30 viên - Chuẩn GMP Bộ Y tếGlucosamin 1500mg giảm đau
**Maria Ana của Bồ Đào Nha, hay Maria Ana của Bragança** (; tiếng Bồ Đào Nha: _Maria Ana de Portugal_ hay _Maria Ana de Bragança_; of Portugal; von Portugal; tên đầy đủ: _Maria Ana Fernanda
**Vụ Bảo hiểm y tế** là cơ quan trực thuộc Bộ Y tế, có chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Y tế quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế. Vụ Bảo
**Trường Đại học Y tế Công cộng** là một trường đại học được thành lập ngày 26 tháng 4 năm 2001 theo Quyết định số 65/2001 /QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ, trụ sở cũ
**Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh** (UMP; tiếng Anh: _University of Medicine and Pharmacy at Ho Chi Minh City_) một trường đại học đầu ngành y khoa tại Việt Nam, có sứ
**Éderzito António Macedo Lopes**, (sinh ngày 22 tháng 12 năm 1987 tại Bissau), thường được biết đến với tên gọi **Éder**, là một cựu cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Bồ Đào Nha gốc
**Ngô Thắng Hoa** (tiếng Trung giản thể: 吴胜华, bính âm Hán ngữ: _Wú Shènghuá_, sinh tháng 10 năm 1966, người Bố Y) là chính trị gia nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Ông là
Trước tác kinh điển của Tây Tang - Tứ bộ y điển Y lý và Dưỡng sinh. Cuốn sách tổng quan những vấn đề chính sau - Quá trình mang thai và dưỡng dục của
Trước tác kinh điển của Tây Tang - Tứ bộ y điển Y lý và Dưỡng sinh. Cuốn sách tổng quan những vấn đề chính sau - Quá trình mang thai và dưỡng dục của
**Châu tự trị dân tộc Bố Y và dân tộc Miêu Kiềm Nam** (; tiếng Bố Y: ; tiếng Hmu: ) là một châu tự trị của người Bố Y và người Miêu tại tỉnh
**Trường Đại học Y Dược Hải Phòng** (tiếng Anh: _Haiphong University Of Medicine and Pharmacy_) là một trường đại học chuyên ngành y khoa tại Việt Nam. Có sứ mạng Đào tạo nguồn nhân lực
**Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương** là bệnh viện đầu ngành về YHCT, trực thuộc Bộ Y tế - Trung tâm hợp tác về y học cổ truyền (YHCT) của Tổ chức y
Bộ Kìm Bấm Móng Tay 12 Món Siêu Tiện Dụng Cho Mọi Người- Bộ Kiềm Cắt Móng 12 Món Lớn:Với những chị em thường xuyên sử dụng các dịch vụbên ngoài, bộ dụng cụ này
**Afonso I** (25 tháng 6, 1109, Guimarães hoặc Viseu – 6 tháng 12, 1185, Coimbra), thường được gọi là **Afonso Henriques** (), người Bồ Đào Nha gọi ông bằng biệt danh "Nhà Chinh phục" (),
Với mong muốn không ngừng nâng cao chất lượng và chuẩn hóa sản phẩm, Bio-Hope luôn trân trọng những cơ hội được trao đổi cùng các chuyên gia y tế uy tín. Gần đây, Bio-Hope
KEM SÂM CAO LY _ KEM TRỊ NÁM , TÀN NHANG CAO CẤP CHÍNH HÃNG ĐƯỢC BỘ Y TẾ VIỆT NAM CÔNG NHẬN.CHỈ CẦN HIỂU RÕ LÀN DA, CHỌN ĐÚNG SẢN PHẨM LÀ CHỊ EM
KEM SÂM CAO LY _ KEM TRỊ NÁM , TÀN NHANG CAO CẤP CHÍNH HÃNG ĐƯỢC BỘ Y TẾ VIỆT NAM CÔNG NHẬN.CHỈ CẦN HIỂU RÕ LÀN DA, CHỌN ĐÚNG SẢN PHẨM LÀ CHỊ EM
KEM SÂM CAO LY _ KEM TRỊ NÁM , TÀN NHANG CAO CẤP CHÍNH HÃNG ĐƯỢC BỘ Y TẾ VIỆT NAM CÔNG NHẬN.CHỈ CẦN HIỂU RÕ LÀN DA, CHỌN ĐÚNG SẢN PHẨM LÀ CHỊ EM
**Bộ Y tế Công cộng** Bắc Triều Tiên (tiếng ) là cơ quan hành chính trung ương của Nội các Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên. Bộ được thành lập vào ngày 2
**Người Pa Dí** là một nhóm nhỏ của dân tộc Tày. Tiếng nói thuộc nhóm ngôn ngữ Tày - Thái (ngữ hệ Kra-Dai). ## Dân số và địa bàn cư trú Tại Trung Quốc, họ
**Người Mường**, còn có tên gọi là **Mol**, **Moan**, **Mual**, là dân tộc sống ở khu vực trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam. Người Mường được công nhận là một thành viên
thumb|right|Hai người đồng tính nam hôn nhau trong một buổi diễu hành đồng tính. thumb|right|Biểu tượng đại diện cho người đồng tính nam được tạo nên từ hai biểu tượng của [[sao Hỏa lồng vào
**Người Êđê** (tiếng Êđê: **Anak Rađê** hay được dùng phổ biến theo cộng đồng là **Anak Đê** hay **Đê-Ga**) là một dân tộc có vùng cư trú truyền thống là miền trung Việt Nam và
**Tên người Việt Nam** được các nhà nghiên cứu cho rằng bắt đầu có từ thế kỷ 2 TCN và càng ngày càng đa dạng hơn, trong khi có ý kiến khác cho rằng: "sớm
**Người**, **con người**, **loài người** hay **nhân loại** (danh pháp khoa học: **_Homo sapiens_** hay **_Homo sapiens sapiens_**, nghĩa đen: **người tinh khôn**) là loài linh trưởng đông đảo và lan rộng nhất. Người có
thumb|Biểu tượng thường dùng cho người khuyết tật **Người khuyết tật** là người **khiếm khuyết** về mà vì thế gây ra **suy giảm đáng kể** và **lâu dài** đến khả năng thực hiện các hoạt