✨Một Lý Thuyết Về Tự Do (On Liberty)

Đây là bản dịch thứ hai tác phẩm On Liberty, một trong những tác phẩm cội nguồn của triết học chính trị phương Tây. Bản dịch đầu tiên Bàn về tự do được Giáo sư Nguyễn Văn Trọng thực hiện và Nhà xuất bản Tri thức ấn hành vào năm 2005, Viện IRED tái bản 2021. Bản dịch đầu tiên tác phẩm On Liberty xuất hiện cách đây cũng gần hai mươi năm, thiết nghĩ trong giai đoạn phát triển như vũ bão hiện nay, một bản dịch thứ hai cho tác phẩm quan trọng này đã là cần thiết. Xin nói thêm rằng chính các công trình chuyển ngữ các tác phẩm kinh điển của Giáo sư Nguyễn Văn Trọng đã khích lệ tôi cố gắng hoàn thành cuốn sách mà bạn đang cầm trên tay. Tôi đã tham khảo kĩ lưỡng và học được rất nhiều từ bản dịch tác phẩm này, cũng như nhiều dịch phẩm khác của Giáo sư Nguyễn Văn Trọng. Xin được cám ơn ông! Và nhân đây tôi cũng xin gửi lời cám ơn tới Viện Giáo Dục IRED, Tiến sĩ Chu Hảo về sự động viên và góp ý trong quá trình biên tập. Trong lần xuất bản này, để giúp độc giả hiểu rõ hơn các tư tưởng của J.S. Mill và ảnh hưởng của những tư tưởng này trong quá khứ và cũng như trong thời đại hiện nay, cuốn sách còn được bổ sung thêm phần dẫn nhập của Isaiah Berlin cho cuốn sách On Liberty and Utilitarianism, do Everyman’s Library ấn hành năm 1992. Phần dẫn nhập của Isaiah Berlin (1909 - 1997) - một trong những triết gia lớn nhất trong thế kỉ XX, từng là Chủ tịch Viện hàn lâm Anh từ năm năm 1974 đến năm 1978 – là phần dẫn nhập tinh tế tới người đọc rộng rãi hơn cho tác phẩm kinh điển của J.S. Mill. Lời ngỏ của dịch giả Phạm Nguyên Trường Thông tin về tác phẩm "JOHN STUART MILL là triết gia và nhà hoạt động chính trị nổi tiếng ở nước Anh thế kỷ XIX. Giới học thuật ngày nay vẫn còn nhắc tới tên tuổi của John Stuart Mill vì những đóng góp đặc sắc trong lĩnh vực tư tưởng. Ông được xem như một triết gia can đảm dám dấn thân vào những vấn đề nhạy cảm của thời đại. Ông bộc lộ mình như một người lãng mạn, say mê tìm kiếm những ý tưởng mới mẻ và các đóng góp của ông mang dấu ấn cá tính riêng rõ rệt. Tuy nhiên, John Stuart Mill cũng là người luôn sẵn sàng học hỏi người khác và người ta có thể nhận ra dấu vết của hầu hết những khuynh hướng tư tưởng của thời đại trong các trước tác của ông. Tác phẩm On Liberty của John Stuart Mill đề cập đến khái niệm tự do xã hội như là ranh giới giữa kiểm soát xã hội và độc lập cá nhân. Ông xuất phát từ quan điểm của Wilhelm von Humboldt nhận định rằng: mục tiêu của nhân loại là sự phát triển cao nhất và hài hoà nhất mọi năng lực của con người, và cần có hai điều kiện - tự do và sự đa dạng của các tình huống - để mục tiêu ấy có thể đạt được. Ông đề ra các nguyên lý về quyền tự do nhằm đạt được sự hài hoà trong quan hệ giữa con người cá nhân và cộng đồng xã hội, hướng tới mục tiêu phát triển. Các đóng góp tư tưởng của John Stuart Mill để lại dấu ấn rõ rệt trong văn hoá phương Tây. Luận văn On Liberty của ông luôn được các học giả phương Tây coi là tác phẩm kinh điển và sau gần một thế kỷ rưỡi nó vẫn còn là đối tượng được trích dẫn và tranh cãi trong các nghiên cứu hiện đại. Đáng chú ý là cuốn sách này được người Nhật dịch và xuất bản ngay từ năm 1871 (nguyên bản công bố ở Anh năm 1859) với hàng triệu ấn bản và rất được các nhà duy tân Nhật Bản coi trọng. Người đọc phương Đông, vốn quen với nếp nghĩ Nho giáo, hẳn sẽ tìm thấy ở đây một cách tiếp cận văn hóa khác, soi sáng thêm nhiều vấn đề nhân sinh mà con người dường như mãi mãi sẽ vẫn còn phải băn khoăn."