✨Mảng Caribe

Mảng Caribe

Các chi tiết về các mảng kiến tạo từ: [[:Hình:Tectonic plates.png|bản đồ các mảng kiến tạo trên thế giới.]]

Mảng Caribe chủ yếu là một mảng kiến tạo đại dương nằm dưới Trung Mỹ và biển Caribe ngoài khơi phía bắc vùng duyên hải của Nam Mỹ.

Mảng này có diện tích khoảng 3,2 triệu km² (1,2 triệu dặm vuông Anh), có ranh giới với mảng Bắc Mỹ, mảng Nam Mỹ, mảng Nazca và mảng Cocos. Các vùng biên giới này là các khu vực có hoạt động địa chấn mạnh, bao gồm các trận động đất thường xuyên xảy ra và các trận sóng thần cũng như phun trào núi lửa hiếm xảy ra hơn.

Các kiểu ranh giới

Ranh giới phía bắc với mảng Bắc Mỹ là một ranh giới biến dạng hay phay ngang chạy từ vùng biên giới của Belize, Guatemala, Honduras tại Trung Mỹ về phía đông qua rãnh Cayman ở phía nam của vùng duyên hải đông nam Cuba, ngay phía bắc Hispaniola, Puerto Rico, quần đảo Virgin. Một phần của rãnh Puerto Rico, phần sâu nhất của Đại Tây Dương (khoảng 8.400 m), nằm dọc theo ranh giới này. Rãnh Puerto Rico là sự chuyển tiếp phức tạp từ ranh giới chìm lún ở phía nam và ranh giới biến dạng ở phía tây.

Ranh giới phía đông là một đới ẩn chìm, nhưng do ranh giới giữa mảng Bắc Mỹ và mảng Nam Mỹ trong lòng Đại Tây Dương vẫn chưa được định nghĩa rõ ràng, nên một điều không rõ là mảng nào (hay cả hai) đang chìm xuống phía dưới mảng Caribe. Sự chìm lún này tạo thành một vòng cung đảo núi lửa bao gồm Tiểu Antilles từ quần đảo Virgin ở phía bắc tới các đảo ngoài khơi Venezuela ở phía nam. Ranh giới này có 17 núi lửa còn hoạt động, đáng chú ý nhất có Soufriere Hills trên Montserrat, núi Pelée trên Martinique, La Grande Soufrière trên Guadeloupe, Soufrière Saint Vincent trên đảo Saint Vincent và núi lửa ngầm Kick-'em-Jenny nằm khoảng 10 km về phía bắc Grenada.

Dọc theo ranh giới phía nam phức tạp về mặt địa chất thì mảng Caribe tương tác với mảng Nam Mỹ tạo ra Barbados, Trinidad (cả hai đều nằm trên mảng Nam Mỹ) và Tobago (trên mảng Caribe), và các đảo ngoài khơi Venezuela (bao gồm cả Leeward Antilles) và Colombia. Ranh giới này một phần là kết quả của phay biến dạng dọc theo phay nghịch chờm và một số sự ẩn chìm. Các mỏ dầu mỏ dồi dào của Venezuela có thể là kết quả của các tương tác mảng phức tạp này.

Phần phía tây của mảng là Trung Mỹ. Mảng Cocos nằm trong Thái Bình Dương đang chìm lún xuống phía dưới mảng Caribe, chỉ ngay ngoài khơi vùng duyên hải phía tây Trung Mỹ. Sự ẩn chìm này tạo ra các núi lửa thuộc Guatemala, El Salvador, Nicaragua, Costa Rica, được biết đến như là vòng cung núi lửa Trung Mỹ.

Nguồn gốc

Hiện nay có 2 học thuyết cạnh tranh nhau để giải thích về nguồn gốc của mảng Caribe.

Một giả thuyết cho rằng nó là một tỉnh đá lửa lớn đã hình thành trong Thái Bình Dương khoảng 10 triệu năm trước. Do Đại Tây Dương mở rộng ra, Bắc và Nam Mỹ đã bị đẩy lùi về phía tây, chia tách nhau bởi một lớp vỏ đại dương. Đáy của Thái Bình Dương đã chìm lún xuống phía dưới lớp vỏ đại dương nằm giữa hai châu lục này. Mảng Caribe đã trôi dạt vào cùng một khu vực, nhưng do nó ít đặc chắc hơn (mặc dù dày hơn) so với lớp vỏ đại dương bao quanh nên nó không bị chìm lún mà nằm trên đáy biển, tiếp tục chuyển động theo hướng đông tương đối so với Bắc và Nam Mỹ. Với sự hình thành của eo đất Panama khoảng 3 triệu năm trước thì cuối cùng nó đã đánh mất sự kết nối với Thái Bình Dương.

Học thuyết thứ hai tương đối gần đây cho rằng mảng Caribe xuất hiện từ một điểm nóng Đại Tây Dương mà hiện nay không còn tồn tại nữa. Học thuyết này chỉ ra các chứng cứ cho thấy chuyển động tuyệt đối của mảng Caribe là theo hướng tây chứ không phải theo hướng đông và chuyển động theo hướng đông biểu kiến chỉ là tương đối so với các chuyển động của mảng Bắc Mỹ và mảng Nam Mỹ.

👁️ 2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Các chi tiết về các mảng kiến tạo từ: [[:Hình:Tectonic plates.png|bản đồ các mảng kiến tạo trên thế giới.]] **Mảng Caribe** chủ yếu là một mảng kiến tạo đại dương nằm dưới Trung Mỹ và
Các mảng kiến tạo của [[Trái Đất được lập thành bản đồ cho giai đoạn nửa sau của thế kỷ XX.]] **Mảng kiến tạo**, xuất phát từ thuyết kiến tạo mảng, là một phần của
**Mảng Nam Mỹ** là một mảng kiến tạo che phủ lục địa Nam Mỹ và trải dài về phía đông tới sống núi ngầm giữa Đại Tây Dương. Mặt phía đông của mảng là ranh
**Mảng Bắc Mỹ** là một mảng kiến tạo che phủ phần lớn Bắc Mỹ, Greenland và một số phần của Siberi thuộc Nga. Nó kéo dài về phía đông tới sống núi giữa Đại Tây
nhỏ|Các mảng kiến tạo trên thế giới được vẽ vào nửa sau của thế kỷ 19. **Kiến tạo mảng** (tiếng Anh: **plate tectonics**; tiếng Hy Lạp: τέκτων _tektōn_, nghĩa là "người xây dựng", "thợ nề")
nhỏ|phải nhỏ|Các chấn tâm toàn cầu, 1963–1998 nhỏ|phải|14 mảng chính cộng mảng Scotia nhỏ|phải|Bản đồ mảng kiến tạo từ NASA Dưới đây là **Danh sách các mảng kiến tạo** trên Trái Đất. Các mảng kiến
**Mảng Scotia** là một mảng kiến tạo đại dương có ranh giới phía bắc với mảng Nam Mỹ, đông với mảng Nam Sandwich, và nam và tây là mảng Nam Cực. Các ranh giới phía
**Mảng Cocos** là một mảng kiến tạo kiến tạo đại dương nằm dưới đáy Thái Bình Dương ngoài khơi vùng duyên hải miền tây Trung Mỹ, được đặt tên theo đảo Cocos là hòn đảo
nhỏ|Vùng Biển Caribe Bản đồ Vùng Caribe:
lam = Biển Caribe
lục = [[Antilles]] **Biển Caribe** (Phiên âm: Ca-ri-bê) là một vùng biển nhiệt đới ở Tây Bán cầu thuộc Đại Tây Dương.
**Hiệp hội các quốc gia vùng Caribe** (**Association of Caribbean States**, **ACS**; ; ) là một hiệp hội cố vấn của các quốc gia tập trung tại Lưu vực Caribe. Nó được thành lập với
**Mãng cầu Xiêm**, còn gọi là **mãng cầu gai**, **na Xiêm**, **na gai**, **mãng cầu** (danh pháp hai phần: _Annona muricata_) (Tiếng Anh: **Soursop)** tùy theo vùng trồng, nó có thể có chiều cao từ
nhỏ|phải|Một con [[cá chép không có nắp mang do khuyết tật bẩm sinh, có thể nhìn thấy rõ mang màu đỏ ở hai bên má.]] **Mang** là một cơ quan hô hấp tồn tại trong
Mãng cầu xiêm, cùng với một số loài thực vật khác, đã được chứng minh là chứa những hợp chất tiềm năng có thể được ứng dụng trong điều trị ung thư. Mãng cầu xiêm
Mãng cầu xiêm, cùng với một số loài thực vật khác, đã được chứng minh là chứa những hợp chất tiềm năng có thể được ứng dụng trong điều trị ung thư. Mãng cầu xiêm
**Panamá**, tên gọi chính thức là nước **Cộng hòa Panamá** (), là một quốc gia tại Trung Mỹ. Quốc gia này có biên giới với Costa Rica về phía tây, Colombia về phía đông nam,
**Colombia** (), tên chính thức là **Cộng hòa Colombia** (; ) là một quốc gia tại Nam Mỹ. Colombia giáp Venezuela và Brasil về phía đông; giáp Ecuador và Peru về phía nam; giáp Đại
**Cuba** (), tên gọi chính thức là **Cộng hòa Cuba** (tiếng Tây Ban Nha: _República de Cuba_) là một quốc đảo có chủ quyền nằm ở vùng Caribe. Cuba bao gồm đảo Cuba (hòn đảo
**Dừa** (_Cocos nucifera_) là một loài thực vật thân gỗ, thành viên thuộc họ Cau (Arecaceae) và là loài duy nhất còn sống thuộc chi _Cocos._ Dừa có mặt khắp nơi tại các vùng nhiệt
**Cộng hòa Dominicana** (tiếng Tây Ban Nha: _República Dominicana_, Tiếng Việt: **Cộng hòa Đô-mi-ni-ca-na**) là một quốc gia nằm trên đảo Hispaniola thuộc quần đảo Đại Antilles của vùng Caribe. Quốc gia này chiếm giữ
**Guyana** (phát âm tiếng Anh là ; thỉnh thoảng được Anh hoá thành hay , Tiếng Việt: Guy-a-na), tên chính thức '''Cộng hoà Hợp tác Guyana Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Hoa Kỳ
**Barbados** (phiên âm Tiếng Việt: Bác-ba-đốt), tên chính thức là **Cộng hoà Barbados**, là một đảo quốc độc lập ở phía tây của Đại Tây Dương, phía đông của biển Caribe. ## Nguồn gốc tên
**Dominica**,tên đầy đủ là **Thịnh vượng chung Dominica** (),là một quốc đảo trong vùng Biển Caribê. Quốc gia này là một phần của chuỗi đảo Windward trong quần đảo Lesser Antilles ở Biển Caribe. Thủ
**Quần đảo Virgin** (), thường gọi là **Quần đảo Virgin thuộc Anh** (), là một lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh nằm tại khu vực Caribe, ở phía đông của Puerto Rico. Lãnh thổ này
**Bão Gilbert** là một cơn bão Đại Tây Dương cực mạnh đã tàn phá khắp khu vực biển Caribe và vịnh Mexico trong khoảng thời gian giữa tháng 9 năm 1988. Gilbert từng một thời
**Nicaragua** (phiên âm Tiếng Việt: Ni-ca-ra-goa), tên chính thức là **Cộng hòa Nicaragua** (tiếng Tây Ban Nha: _República de Nicaragua_, IPA ) là một quốc gia tại Trung Mỹ. Đây là nước lớn nhất ở
**Montserrat** ( ) là một Lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh ở Vùng Caribe. Nó là một phần của Quần đảo Leeward, phần phía Bắc của chuỗi Tiểu Antilles thuộc Tây Ấn. Montserrat dài khoảng
**Costa Rica**, quốc hiệu là **Cộng hòa Costa Rica**, là một quốc gia tại Trung Mỹ, giáp với Nicaragua ở mặt Bắc, Panama ở phía Nam và Đông Nam, Thái Bình Dương ở phía Tây
**Saint Vincent và Grenadines** là một đảo quốc thuộc chuỗi đảo Tiểu Antilles trong lòng biển Caribe. Vùng lãnh thổ rộng 389 km² này bao gồm phần đảo chính Saint Vincent và phần lớn phía bắc
**Châu Mỹ** hay **Mỹ châu** (tiếng Anh: _The Americas_ hoặc _America_) là một châu lục nằm ở Tây Bán Cầu, được bao quanh bởi Thái Bình Dương (phía tây), Đại Tây Dương (phía đông) và
nhỏ|550x550px|Một bản đồ El Salvador El Salvador giáp với Bắc Thái Bình Dương ở phía nam và tây nam, giáp với Guatemala ở phía bắc-tây bắc và Honduras về phía bắc-đông bắc. Ở phía đông
**Guyane thuộc Pháp** ( hoặc ; ) là một tỉnh hải ngoại (tiếng Pháp: _département d'outre-mer_, viết tắt là _DOM_) của Pháp, nằm ở góc đông bắc châu Nam Mỹ. Tiếng Việt vào cuối thế
**Haiti** (; tiếng Pháp _Haïti,_ ; tiếng Haiti: _Ayiti_), tên chính thức **Cộng hòa Haiti** ); (Tiếng Haiti: Repiblik Ayiti) (Tiếng Việt: Cộng hòa Ha-i-ti), là một quốc gia ở vùng biển Ca-ri-bê nói tiếng
**Bahamas** () hay tên chính thức **Thịnh vượng chung Bahamas** (phiên âm Tiếng Việt: Ba-ha-mát), hay **Quần đảo Bahamas** là một quốc gia nói tiếng Anh tại Vùng Caribe. Là một quần đảo với 700
**Fufu** (hoặc **fufuo**, **foofoo**, **foufou** ) là một loại bánh không nhân được làm từ bột ngũ cốc hoặc chuối và sắn trộn với nước rồi quết mịn, được tìm thấy trong nền ẩm thực
**USS _Ross_ (DD-563)** là một tàu khu trục lớp _Fletcher_ được Hải quân Hoa Kỳ chế tạo trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Nó là chiếc tàu chiến duy nhất của Hải quân Mỹ
**Jamaica** là một quốc đảo, có chiều dài và chiều rộng với diện tích 11.100 km². Quốc gia này nằm ở Biển Caribbean, cự ly khoảng về phía nam Cuba, và về phía tây Hispaniola, đảo
nhỏ|300x300px| **Quần đảo Tây Ấn Độ**, gọi tắt **Tây Ấn**, là quần đảo ở Bắc Mỹ, nằm giữa Đại Tây Dương và vùng biển thuộc nó là vịnh México, biển Caribe, phía bắc nhìn ra
**Belize** (, phiên âm: _Bê-lít'z_), trước đây là Honduras thuộc Anh (_British Honduras_), là một quốc gia ở Trung Mỹ. Belize phía bắc giáp México, tây và nam giáp Guatemala, đông là Vịnh Honduras, một
**Vẹt Iguaca** (danh pháp hai phần: **_Amazona vittata_**), còn gọi là **vẹt Puerto Rico**, hay chính xác hơn là **vẹt Amazona Puerto Rico**, là loài chim đặc hữu duy nhất ở quần đảo Puerto Rico,
**Trinidad và Tobago** (), tên chính thức là **Cộng hoà Trinidad và Tobago** () là một quốc gia nằm ở phía nam Biển Caribe, 11 km (7 dặm) ngoài khơi bờ biển Venezuela. Nước này
**Động đất Haiti 2010** là trận động đất có độ lớn 7,0 Mw có tâm chấn nằm cách thủ đô Port-au-Prince của Haiti khoảng 25 km về phía tây, xảy ra vào lúc 16:53:10 hoặc 04:53:10
nhỏ|phải|Ký họa về một phụ nữ dân tộc Arawak ngực trần đóng [[khố]] **Người Arawak** là một nhóm các bộ tộc bản địa người da đỏ sinh sống ở Nam Mỹ và Caribê, thuật ngữ
**Ngoi** (_Solanum verbascifolium_ hay _Solanum erianthum_) còn gọi là **La**, **La rừng**, **Cà hôi**, **Cà lông**, **Cà hoa lông**, **Chìa bôi, chìa vôi**, **Phô hức**,, **Cà nhung**, **Salavadora** là một loài thực vật có hoa
**Grenada** (tiếng Anh: Grenada, Tiếng Việt: Grê-na-đa) là một quốc đảo thuộc vùng biển Caribê gồm một đảo chính và sáu đảo nhỏ hơn nằm gần Grenadines. Vị trí địa lý Grenada nằm ở phía
**_Pseudupeneus maculatus_** là một loài cá biển thuộc chi _Pseudupeneus_ trong họ Cá phèn. Loài này được mô tả lần đầu tiên vào năm 1793. ## Từ nguyên Tính từ định danh _maculatus_ trong tiếng
**_U-359_** là một tàu ngầm tấn công thuộc phân lớp Type VIIC được Hải quân Đức Quốc Xã chế tạo trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Nhập biên chế năm 1942, nó chỉ thực
**Honduras**, tên chính thức **Cộng hoà Honduras** (, ; ), trước kia thường được gọi là Honduras Tây Ban Nha, là một quốc gia tại Trung Mỹ, giáp biên giới với Guatemala ở phía tây,
**Antigua và Barbuda** (; ; phiên âm Tiếng Việt: "An-ti-goa và Bác-bu-đa") là một quốc đảo ở phía đông biển Caribe, gồm 2 đảo chính là Antigua và Barbuda. Quốc đảo nằm giữa quần đảo
**_Lutjanus analis_** là một loài cá biển thuộc chi _Lutjanus_ trong họ Cá hồng. Loài này được mô tả lần đầu tiên vào năm 1828. ## Từ nguyên Tính từ định danh _analis_ trong tiếng
**_Halichoeres radiatus_** là một loài cá biển thuộc chi _Halichoeres_ trong họ Cá bàng chài. Loài này được mô tả lần đầu tiên vào năm 1758. ## Từ nguyên Tính từ định danh _radiatus_ trong