Xem thêm: Mã (quân cờ)
Mã ( ) còn được gọi là Ngựa, là một trong hai loại quân cờ chủ lực nhẹ trên bàn cờ vua (loại còn lại là Tượng), Mã đại diện cho hình tượng hiệp sĩ (kỵ binh mặc giáp) .
Mỗi người chơi bắt đầu ván đấu với hai quân Mã và vị trí ban đầu của nó là nằm giữa Xe và Tượng; hay các ô b1, g1 đối với Trắng và b8, g8 đối với Đen xét về mặt ký hiệu đại số.
Di chuyển
Cách đi của Mã có sự khác biệt so với những quân khác. Nước đi của nó giống hình chữ L và có thể di chuyển theo mọi hướng trên bàn cờ. Giả sử vị trí của Mã đang là một ô góc của hình chữ nhật 2x3 ô, thì nước đi của Mã là đi tới ô góc đối diện. Mã có thể "nhảy" qua đầu các quân khác, bất kể của bên nào, để đi tới điểm đến; và nó là quân duy nhất trên bàn cờ có được năng lực đặc biệt này. Sau khi ăn quân đối phương Mã sẽ được đặt tại vị trí của quân đó. Kỹ năng "nhảy qua đầu" giúp Mã có xu hướng trở thành quân mạnh nhất trong những thế cờ kín, đông quân. Nước đi này của Mã đã tồn tại rất lâu, không thay đổi từ trước thế kỷ 7 cho đến nay. Mã di chuyển lần lượt đến các ô trắng rồi đen. (đang ở ô đen thì không thể đi tới một ô đen khác, tương tự với ô trắng)
Về mặt tổng quan thì mọi quân cờ đều trở nên mạnh hơn hẳn nếu được đặt ở những vị trí gần trung tâm bàn cờ, và điều này đặc biệt đúng với Mã. Một quân Mã nằm ở cạnh bàn (cột hay hàng ngoài cùng; cột a, h và hàng 1, 8) chỉ có thể tấn công (hay kiểm soát) 3 hoặc 4 ô, và với quân Mã nằm ở góc thì là 2 ô. Hơn nữa, sẽ mất nhiều nước đi hơn để chuyển một quân Mã ở xa trung tâm đến bên cánh đối diện của bàn cờ so với Tượng, Xe, và Hậu. Vì vậy, một nguyên tắc cần phải nhớ đối với người học chơi cờ đó là hạn chế việc di chuyển Mã xa rời trung tâm, đặc biệt là ra các góc và cạnh bàn cờ. Mã cần luôn có mặt gần hoặc tại những "điểm nóng" trên bàn cờ, những nơi đang xảy ra giao chiến.
Mã là quân duy nhất có thể di chuyển mà không cần phải đi Tốt trước, do đó người chơi có thể đi Mã ở ngay nước đầu tiên, điều mà không thực hiện được đối với các quân khác (trừ Tốt). Vì lý do nêu bên trên, nước đi đầu tiên của Mã cần hướng đến trung tâm. Mã thường nhập cuộc sớm hơn một chút so với Tượng và sớm hơn nhiều so với Xe và Hậu.
Với cách di chuyển độc đáo, Mã là một quân chĩa đặc biệt lợi hại. (tấn công hai hay nhiều quân đối phương cùng lúc)
Trong hình bên, mỗi con số trên các ô biểu thị số lượng nước tối thiểu cần phải thực hiện để Mã ở f5 có thể đi tới những ô đó.
Giá trị
Mã được cho là có sức mạnh và giá trị gần tương đương với Tượng. Tượng có khả năng di chuyển tầm xa, nhưng bị hạn chế chỉ đi đến được một nửa số ô vuông trên bàn cờ. Vì mã có năng lực nhảy qua đầu các quân khác nên nó thường có giá trị hơn trên một bàn cờ đông đúc (những thế trận kín). Mã trở nên mạnh nhất khi nó có được một ô "tiền đồn" – một vị trí tương đối an toàn mà từ đó quân Mã có thể phát huy sức mạnh từ xa. Mã nằm ở hàng ngang thứ 4 có thể so sánh được với Tượng, ở hàng thứ 5 thì Mã thường mạnh hơn Tượng, và ở hàng thứ 6 thì đó có thể là một lợi thế mang tính chất quyết định. Một quân Mã nằm ở hàng thứ 6 mà không làm được gì hữu dụng thì có nghĩa nó không được đặt ở một vị trí tốt.
Đặc điểm
Tốt là những quân quấy nhiễu Mã hết sức hiệu quả do nó có giá trị thấp hơn đồng thời do cách đi khác nhau nên khi một quân Tốt tấn công Mã nó không bị Mã tấn công ngược lại. Bởi vậy, một quân Mã hiệu quả nhất là khi nó được đặt ở những ô yếu điểm trong cấu trúc Tốt của đối phương, tức là ô mà không thể bị Tốt đối phương tấn công. Trong hình bên, Mã Trắng ở d5 là rất mạnh – mạnh hơn nhiều so với Tượng Đen ở g7.
Trong khi hai Tượng có thể bù đắp yếu điểm cho nhau, hai Mã có xu hướng không phối hợp với nhau được một cách hiệu quả. Bởi vậy một cặp Tượng thường được xem là mạnh hơn so với một cặp Mã . Nhà Vô địch Thế giới José Raúl Capablanca đánh giá một Hậu và một Mã thường là sự kết hợp tốt hơn so với một Hậu và một Tượng. Tuy nhiên, Đại kiện tướng Glenn Flear không tìm thấy ván đấu nào của Capablanca mà trong đó ông thể hiện cho tuyên bố trên và các số liệu thống kê cũng không ủng hộ quan điểm này . Trong một tàn cuộc không bao gồm Tốt và những quân khác, hai Mã nhìn chung có nhiều cơ hội chống lại một Hậu hơn hai Tượng hay một Mã và một Tượng (xem pháo đài (cờ vua)).
Trong tàn cuộc, Mã thường không hiệu quả bằng Tượng. Tầm di chuyển của Mã là hạn chế hơn hẳn, nên ở những tàn cuộc mà Tốt trải khắp hai cánh, Mã không phải là quân phù hợp. Tuy nhiên, nhược điểm này không còn mấy quan trọng khi Tốt chỉ tập trung ở một bên trên bàn cờ. Hơn nữa, một quân Mã có lợi thế kiểm soát được mọi ô màu khác nhau, còn một Tượng thì không. Tuy vậy, một bất lợi của Mã so với các quân khác là bản thân nó không thể tự làm mất một nước để đặt đối phương vào tình thế zugzwang (xem triangulation và temp). Trong thế cờ hình bên, Trắng sẽ không thể thắng nếu đi trước và Mã của họ nằm ở ô trắng; tương tự với việc Mã Trắng nằm ở ô đen và Đen đi trước. Trong hai trường hợp còn lại, Trắng thắng. Nếu thay Mã bằng Tượng bất kỳ, Trắng sẽ thắng bất kể bên nào đi trước .
Trong giai đoạn cuối của ván cờ, nếu một bên có một Vua và một Mã và bên còn lại có một Vua, kết quả sẽ là hoà bởi chiết hết là điều không thể. Trường hợp một Vua đơn độc đối đầu một Vua và hai Mã, chiếu hết chỉ có thể xảy ra khi bên yếu thế (bên có một Vua) mắc sai lầm nghiêm trọng (blunder) bằng việc đưa Vua vào vị trí mà có thể bị chiếu hết ở nước tiếp theo, nếu không thì bên hai Mã không bao giờ có thể thắng. Tuy nhiên, với một Tượng và một Mã, hoặc hai Tượng, bên mạnh có thể ép bên yếu vào tình thế bị chiếu hết. Tuy nhiên lại có một nghịch lý, ép chiếu hết bằng hai Mã đôi khi là "có thể" nếu bên yếu có thêm một Tốt, dù vậy điều này nhìn qua có vẻ thú vị và gây tò mò chứ giá trị thực tiễn rất ít (xem Tàn cuộc hai Mã). Một quân Tượng có thể bẫy một quân Mã khiến nó không thể di chuyển (Mã c1 hình bên), đặc biệt trong tàn cuộc.
Mã Unicode
Unicode định ra hai codepoint cho Mã:
♘ U+2658 Mã Trắng (HTML ♘)
♞ U+265E Mã Đen (HTML ♞)
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tàn cuộc hai Mã**, hay **Cờ tàn hai Mã** là một dạng tàn cuộc trong cờ vua, với một bên có một Vua và hai Mã chống lại một bên có một Vua và có
_Xem thêm_: Mã (quân cờ) **Mã** ( ) còn được gọi là **Ngựa**, là một trong hai loại quân cờ chủ lực nhẹ trên bàn cờ vua (loại còn lại là Tượng), Mã đại diện
**Cờ vua** (), đôi khi còn được gọi là **cờ quốc tế** để phân biệt với các biến thể như cờ tướng, là một trò chơi board game dành cho hai người. Sau thời gian
Bài này viết về một nền văn minh cổ đại. Liên quan đến thành La Mã cổ đại, vui lòng xem Trung tâm lịch sử thành Roma.
**La Mã cổ đại** là nền văn
**Tượng** (, ) còn được gọi là **Voi** hoặc **Tịnh**, là một trong hai loại quân cờ chủ lực nhẹ trên bàn cờ vua (loại còn lại là Mã) và là quân tầm xa như
thumb|Ăn quân trong cờ vua nguyên tử. Nxg7 gây ra một "vụ nổ" mà quân mã đang ăn, quân tốt bị ăn, và quân xe và tượng liền kề bị loại khỏi bàn cờ. Các
Dưới đây là danh sách các khai cuộc trong cờ vua được sắp xếp theo mã khai cuộc ECO. Vào năm 1966, Chess Informant đã phân loại các khai cuộc cờ vua thành năm danh
**Tàn cuộc Tượng khác màu**, hay **Cờ tàn Tượng khác màu** là một tàn cuộc cờ vua trong đó mỗi bên đều có một Tượng, tuy nhiên hai quân Tượng nằm tại những ô khác
**Phòng thủ Pháp** là một khai cuộc trong cờ vua đặc trưng bởi các nước đi sau: :1.e4 e6 Khai cuộc này nổi tiếng chắc chắn và có một lợi thế qua lại, tức là
nhỏ|Đương kim vô địch thế giới [[Gukesh Dommaraju người Ấn Độ|290x290px]] **Giải vô địch cờ vua thế giới** là giải đấu được tổ chức để xác định nhà vô địch thế giới về cờ vua.
**Nền văn minh La Mã cổ đại** đã có lịch sử lâu đời và để lại nhiều giá trị to lớn cho nhân loại ngày nay trong nhiều lĩnh vực. **Roma** ngày nay trước kia
**Vua** (, ) là quân cờ quan trọng nhất trên bàn cờ vua. Mục tiêu của các người chơi trong ván cờ là chiếu hết được Vua của đối phương. Nếu quân Vua của một
_Xem thêm_: Hậu **Hậu** (, ) là một trong hai loại quân cờ chủ lực nặng trên bàn cờ vua (loại còn lại là Xe), đây là quân mạnh nhất trên bàn cờ và quan
_Xem thêm_: Xe (quân cờ) **Xe** ( ) còn được gọi là **Xa**, là một trong hai loại quân cờ chủ lực nặng trên bàn cờ vua (loại còn lại là Hậu), đây là quân
Đây là các **trận đấu cờ vua giữa con người và máy tính** quan trọng. Máy tính lần đầu tiên có thể đánh bại những người chơi cờ mạnh vào cuối những năm 1980. nổi
**Đại kiện tướng** là danh hiệu được trao tặng cho các kỳ thủ cờ vua mạnh bởi Liên đoàn Cờ vua Thế giới (FIDE). Trừ danh hiệu Vô địch Cờ vua Thế giới, đây là
_Xem thêm_: Tốt (quân cờ) **Tốt** (♙, ♟) còn gọi là **Chốt** hoặc **Binh** là quân cờ thấp nhất và (trong hầu hết trường hợp) quân cờ yếu nhất trên bàn
**Cờ vua Los Alamos** là một biến thể cờ vua được chơi trên một bàn cờ 6×6 không có tượng. Đây là trò chơi giống cờ vua đầu tiên được chơi bởi một chương trình
phải|nhỏ|[[Trắng đen trong cờ vua|Quân đen bị chiếu hết và thua ván cờ.]] **Chiếu hết** hay **chiếu bí** () là bất kỳ thế cờ nào trong cờ vua và các trò chơi tương tự cờ
**Giải vô địch cờ vua thế giới 2021** bao gồm nhiều giải đấu cờ vua để lựa chọn ra nhà thách đấu và kết thúc bằng trận đấu tranh ngôi giữa đương kim vua cờ
**Giải vô địch cờ vua thế giới 1993** là một trong những trận đấu gây tranh cãi nhất trong lịch sử cờ vua, với nhà vô địch cờ vua thế giới đương nhiệm Garry Kasparov
[[Olympiad Cờ vua 2002|Olympiad Cờ vua thứ 35, Bled 2002]] **Olympiad Cờ vua** là một giải đấu cờ vua đồng đội mà các đội tham dự đến từ khắp thế giới. Sự kiện này được
Trong cờ vua, **chiếu** hay **chiếu tướng** () là một khái niệm trong cờ vua và những trò chơi tương tự cờ vua khác như cờ tướng, janggi, shogi, makruk,... Trong một ván cờ vua,
Trong các ván cờ vua có tính thời gian, **áp lực thời gian** (hoặc _time trouble_ trong tiếng Anh, _zeitnot_ trong tiếng Đức) là tình huống mà một kỳ thủ có quá ít thời gian
Trong cờ vua, một quân **Tốt lạc hậu** là quân Tốt nằm dưới mọi quân Tốt ở ô cùng màu khác trên các cột kề bên và không thể tiến lên một cách an toàn.
nhỏ|Một con tem của Liên Xô dành riêng cho Giải vô địch cờ vua thế giới 1984 **Giải vô địch cờ vua thế giới 1984** là trận đấu giữa người thách đấu Garry Kasparov và
**Giải vô địch cờ vua thế giới 1972** là trận đấu cho Giải vô địch cờ vua thế giới giữa người thách đấu Bobby Fischer của Hoa Kỳ và đương kim vô địch Boris Spassky
thumb|upright=1.1|Con tem Liên Xô phát hành nhân dịp Giải vô địch cờ vua thế giới 1948, với hình ảnh của [[Tòa nhà Liên bang là nơi tổ chức giải đấu.]] **Giải vô địch cờ vua
**Thần đồng cờ vua** là cụm từ chỉ những trẻ em chơi cờ vua tốt đến mức có thể thắng được kiện tướng và thậm chí cả đại kiện tướng quốc tế khi tuổi còn
Trong cờ vua, **phong cấp** là việc thay thế cho một quân Tốt bởi một Hậu (Xe, Tượng hoặc Mã) khi quân Tốt đó đã đi đến hàng cuối phía bên kia của bàn cờ.
**Giải vô địch cờ vua thế giới năm 1975** gồm một chuỗi các giải đấu để chọn ra nhà vô địch thế giới. Tuy nhiên trận tranh ngôi vua cờ không tổ chức được do
nhỏ|Hình ảnh ví dụ về quân Tượng trắng xiên quân Hậu và Xe đen trên đường chéo a2-g8 Trong cờ vua, **xiên** là sự tấn công lên hai quân đối phương nằm trên cùng một
nhỏ|[[Judit Polgár, nữ kỳ thủ có hệ số cao nhất trong lịch sử, từng là kiện tướng trẻ nhất tính cả nam lẫn nữ.]] Có 39 nữ kỳ thủ cờ vua đạt danh hiệu Đại
**Khai cuộc mở** là một dạng khai cuộc trong cờ vua bắt đầu bởi các nước như sau: :1.e4 e5 Trắng di chuyển Tốt e tiến về phía trước 2 ô và Đen đáp trả
Trong cờ vua, **Tốt chồng** hay **Tốt trùng** là hình thế mà có hai Tốt trở lên ở cùng bên (cùng bên Trắng hoặc Đen) nằm trên cùng một cột. ## Cặp tốt chồng Nếu
Trong cờ vua, **cối xay** là một thuật ngữ mô tả một chiến thuật trong đó thể hiện sự phối hợp giữa những nước chiếu mở và những nước chiếu thông thường, thường được thực
**Giải vô địch cờ vua thế giới truyền thống năm 2000**, được gọi là **Giải vô địch cờ vua thế giới Braingames**, được tổ chức từ ngày 8 tháng 10 năm 2000 - ngày 4
**Ký hiệu cờ vua đại số** (tiếng Anh: **_Chess algebraic notation_**) là cách biểu diễn các nước đi trong một ván cờ vua bằng các ký hiệu quân cờ kết hợp với vị trí của
**Hệ thống xếp hạng cờ vua** là một hệ thống được sử dụng trong cờ vua để ước tính sức mạnh của một người chơi, dựa trên thành tích của họ so với những người
**Giải vô địch cờ vua thế giới FIDE 2004** được tổ chức tại khách sạn Almahary ở Tripoli, Libya, từ ngày 18 tháng 6 đến ngày 13 tháng 7. Nhà vô địch giải này là
nhỏ|Một ván cờ trong giai đoạn tàn cuộc. Trong cờ vua, giai đoạn **tàn cuộc** (đôi khi còn gọi là **tàn cục**) diễn ra khi số các quân cờ trên bàn không còn nhiều. Không
**Stockfish** là một engine cờ vua (chess engine) miễn phí và mã nguồn mở, có sẵn cho các nền tảng máy tính và điện thoại thông minh khác nhau. Stockfish luôn nằm trong xếp hạng
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Starting_position_in_a_chess_game.jpg|phải|nhỏ|220x220px|Thế cờ ban đầu của cờ vua Ván cờ vua thường được chia thành ba giai đoạn: Khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc. Có rất nhiều lý thuyết liên quan đến cách chơi ván
phải|nhỏ|360x360px| Nhà vô địch cờ vua thế giới hiện tại [[Cư Văn Quân người Trung Quốc ]] **Giải vô địch cờ vua nữ thế giới** (**WWCC**) là giải đấu nhằm mục đích xác định nhà
nhỏ|Máy tính cờ vua sử dụng lực ép bằng cảm giác thập niên 1990 với màn hình LCD **Cờ vua máy tính** bao gồm cả phần cứng (máy tính chuyên dụng) và phần mềm có
**Giải vô địch cờ vua thế giới FIDE 2002** được tổ chức tại Moskva, Nga. Sáu vòng đầu tiên diễn ra từ ngày 27 tháng 11 đến ngày 14 tháng 12 năm 2001. Trận chung
**Giải cờ vua thép Tata** / **giải cờ vua Tata Steel** là một giải đấu cờ vua thường niên được tổ chức vào tháng 1 tại Wijk aan Zee, Hà Lan. Nó được gọi là
**Giải cờ vua M-Tel**, tên chính thức tiếng Bulgaria: **М-Тел Мастърс**, tiếng Anh **M-Tel Masters** là một giải cờ vua thường niên được tổ chức từ năm 2005 đến 2009 tại Sofia, thủ đô của
**Chiếu hết hai nước** hay **chiếu hết đần độn** () là chiếu hết chỉ sau ít nước đi nhất có thể từ vị trí bắt đầu của một ván cờ vua. Cách chiếu hết được
nhỏ|Kasparov và Karpov tại Giải vô địch cờ vua thế giới 1985 nhỏ|Một con tem của Liên Xô dành riêng cho Giải vô địch cờ vua thế giới 1985 Giải vô địch cờ vua thế