Liên đoàn Taekwondo thế giới (tiếng Anh: World Taekwondo hay WT, trước đây gọi là World Taekwondo Federation hay WTF) là một tổ chức được Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) công nhận là liên đoàn thể thao quản lý môn võ Taekwondo ở tầm quốc tế. WTF được thành lập trong hội nghị ngày 28 tháng 5 năm 1973 tại Kukkiwon, Seoul, Hàn Quốc với 35 đại diện cho các quốc gia tham dự, sau khi Liên đoàn Taekwon-Do quốc tế (ITF) rời khỏi Hàn Quốc.

Lịch sử hình thành

Theo các tài liệu lịch sử Taekwondo của WTF, thì Taekwondo hình thành từ một môn thể thao đối kháng của Triều Tiên là Taekkyon. Do tính đối kháng có thể sử dụng như bộ môn chiến đấu không vũ khí, Taekkyon bị chính quyền Nhật Bản cấm đoán sự phát triển trong thời kỳ đô hộ Triều Tiên.

Tuy nhiên, Taekkyon vẫn được lén lút truyền dạy trong dân gian nhưng với những tên gọi khác nhau và ẩn trong các môn võ thuật Nhật Bản vốn không bị cấm đoán như Tang Soo Do (당수도), Kwon Bop (권법)... thậm chí là Karate Triều Tiên. Sau Thế chiến thứ hai, Taekkyon được người Triều Tiên truyền bá trở lại và lấy lại tên cũ.

Với nỗ lực xây dựng lại tinh thần dân tộc, tổng thống Hàn Quốc Lý Thừa Vãn đã có những quan tâm trong việc khuếch trương mạnh mẽ những giá trị truyền thống Triều Tiên. Sau lần chứng kiến buổi biểu diễn võ thuật của binh sĩ Sư đoàn Bộ binh 29 tại đảo Cheju tháng 9 năm 1954, Lý đã ra lệnh phục hồi và đẩy mạnh việc truyền bá môn võ thuật truyền thống Taekkyon. Đầu năm 1955, một ủy ban đặc biệt được thành lập theo chỉ thị của tổng thống bao gồm các nhân sĩ trí thức, giáo sư, sử gia và các chính khách uy tín để đặt tên cho môn võ Triều Tiên nhằm quảng bá trong đại chúng. Ngày 11 tháng 4 năm 1955, ủy ban công bố tên gọi Taekwon-Do thay cho các tên gọi khác trong dân gian.

Năm 1958, nhân dịp sinh nhật của mình, Lý đã mời một bậc thầy còn sót lại của môn Taekkyon là Song Duk-Ki đến biểu diễn tại dinh tổng thống. Năm 1959, Hiệp hội Taekwondo Hàn Quốc (한국 태권도 협회, KTA) được thành lập với Choe Hong Hui làm Chủ tịch. Với nỗ lực của Choe và 12 võ sư đầu tiên, Taekwondo đã được truyền bá đến 18 quốc gia chỉ trong một thời gian ngắn. Năm 1966, Choe thành lập Liên đoàn Taekwondo quốc tế (ITF). Quy mô của Taekwondo bắt đầu lan rộng ra thế giới.

Vào năm 1967, KTA đặt ra hệ thống các bài quyền cao cấp dành cho đai đen gồm Koryo, Keumgang, Taebaek, Pyongwon, Shipjin, Jittae, Cheongkwon, Hansoo, và Ilyo.

Ngày 21 tháng 1 năm 1971, võ sư Un Yong Kim trở thành vị chủ tịch nhiệm kỳ thứ sáu của KTA. Ngày 19 tháng 11 năm 1971, tổ chức Kukkiwon (국기원, Quốc kỹ quán) được thành lập với mục đích thống nhất những quy định của bộ môn Taekwondo trên toàn quốc. Tuy nhiên, chưa đầy một năm sau đó, Choe, vị chủ tịch đầu tiên của KTA và ITF lưu vong sang Canada.

Năm 1973, Un tiếp tục đắc cử nhiệm kỳ thứ 7 của KTA. Từ ngày 25 đến 27 tháng 5 năm 1973, giải Vô địch Taekwondo Thế giới lần thứ nhất được KTA và Kukkiwon tổ chức tại Hàn Quốc, với sự tham gia của 200 võ sĩ đến từ 19 quốc gia. Ngay sau giải, ngày 28 tháng 5 năm 1973, Liên đoàn Taekwondo thế giới (World Taekwondo Federation - WTF) được tuyên bố thành lập với 35 thành viên, với Tiến sĩ Un Yong Kim làm Chủ tịch với nhiệm kỳ 4 năm.

Với sự hỗ trợ của chính quyền Hàn Quốc, WTF nhanh chóng vượt qua ITF để trở thành tổ chức Taekwondo lớn nhất thế giới. Năm 1975, WTF gia nhập tổ chức Các Liên đoàn và Hiệp hội Thể thao quốc tế (General Association of International Sports Federations -GAISF). Tháng 5 năm 1976, hội nghị Liên minh Taekwondo Âu châu (European Taekwondo Union) được tổ chức tại Barcelona, Tây Ban Nha. Tháng 10 cùng năm, hội nghị Liên minh Taekwondo Á châu (Asian Taekwondo Union) được tổ chức tại Melbourne, Australia. Tháng 9 năm 1978, hội nghị Liên minh Taekwondo liên Mỹ châu (Pan American Taekwondo Union) được tổ chức tại Mexico City, México. Đến tháng 4 năm 1979, Liên minh Taekwondo Phi châu cũng được tổ chức tại Abidjan, Bờ biển Ngà. Chỉ trong 6 năm, WTF đã lan ra phạm vi toàn thế giới.

Chính phủ Hàn Quốc cũng nỗ lực đưa Taekwondo trở thành một môn thể thao thi đấu Olympic. Năm 1986, Taekwondo được đưa vào biểu diễn tại Asian Games 1986 tại Seoul, Hàn Quốc. Năm 2000, Taekwondo trở thành môn thi đấu chính thức tại thế vận hội Olympic Sydney. Nữ võ sĩ của Việt Nam là Trần Hiếu Ngân đã trở thành VĐV Taekwondo đầu tiên của Việt Nam giành huy chương bạc tại một kì Olympic.

Sau cái chết của Choe vào năm 2002, tổ chức ITF bị chia rẽ thành nhiều tổ chức nhỏ khác nhau. Một số gia nhập với WTF. Năm 2004, Tiến sĩ Un Yong Kim từ chức chủ tịch WTF do một vụ bê bối tham nhũng. Võ sư Chung Won Choue được bầu thay ông làm chủ tịch WTF.

Tính đến hết năm 2009, WTF đã công bố đã có cả thảy 189 tổ chức quốc gia tham gia làm thành viên của mình.

Năm 2017, Liên đoàn Taekwondo thế giới (World Taekwondo Federation - WTF) đổi tên thành Taekwondo thế giới (World Taekwondo - WT) vì sự giống nhau của từ viết tắt khác là WTF.

Hệ thống đẳng cấp

Trường phái Taekwondo WTF có 18 bậc tiến gọi là 18 đẳng/cấp (nói đúng ra là từ cấp rồi mới tới đẳng), khởi đầu môn sinh mang cấp 8, sau mỗi 3 tháng, hoặc 6 tháng lại thi lên một cấp. Sau khi mang đai đen thì khoảng 2 năm lại thi lên đẳng một lần.

Cách tuyển chọn trong Taekwondo chủ yếu dựa vào các kỹ thuật và lý thuyết. Các bài trình diễn kỹ thuật gồm các cú đấm và cú đá, cũng có thể bao gồm cả thế tấn và phương pháp thở. Phần lý thuyết phải trình bày bằng lời các thuật ngữ trong tiếng Hàn Quốc, các thông tin quan trọng (chẳng hạn các điểm sinh tử và các luật quan trọng) và một sự hiểu biết chung về taekwondo.

Hệ Kukkiwon không cho phép võ sinh dưới 15 tuổi đạt các dan. Thay vì vậy các võ sinh đạt đẳng poom, hay "võ sinh đai đen ít tuổi". Võ sinh chưa đến tuổi trưởng thành có thể đạt 4 poom, và tất cả các đẳng poom đều chuyển thành đẳng dan khi võ sinh tới đủ tuổi và qua kì thi lên cấp tiếp theo.

Mức dan tăng dần tới tối đa là 10 dan (Kukkiwon), thường cửu đẳng và thập đẳng là cấp bậc danh dự, còn các võ sư thường không đạt được. Tính đến năm 2021, Kukkiwon đã công nhận 16 đại võ sư đạt 10 đẳng (Thập đẳng huyền đai).

Yong Ki Pae (Võ đường Jidokwan)

Chong Soo Hong (Võ đường Moo Duk Kwan)

Il Sup Chun (Võ đường Jidokwan)

Nam Suk Lee (Võ đường Chang Moo Kwan)

Sang Kee Paik (Võ đường Sa Sang Kwan)

Un Yong Kim, cựu chủ tịch Kukkiwon và WTF.

Kang Myung Kyu, Huấn Luyện Võ Thuật.

Choi Joon, người tạo ra Battle of Columbus.

Lee Moo Yong.

Kim Ki-whang, Chủ tịch đội tuyển Taekwondo Olympic Hoa Kỳ 1988.

Lee Jong Soo (còn gọi là Chong Lee), cha đẻ của taekwondo ở Canada.

Sell Edward B.

Lee, Moo Yong.

Pan Sim-woon, Đại kiện tướng Pan.

Park Suk Byung, Chủ tịch và người sáng lập Liên đoàn Jungdo Mỹ, Nhà vô địch Judo quốc gia Hàn Quốc (1969–1974), Huấn luyện viên trưởng Olympic – Hà Lan, Trợ lý Giáo sư Đại học Yong In.

Baker Jared Von, Học viên Taekwondo lâu năm.

Vào năm 2010, chỉ có Tiến sĩ Sang Kee Paik và Tiến sĩ Un Yong Kim được phong tặng khi còn sống. Những người còn lại chỉ được phong sau khi qua đời.

Nội dung thi lên cấp, đai và đẳng của WTF

Cấp 8 lên 7, Cấp 7 lên 6

• Căn bản: 10 đòn đấm trung.
• Quyền (poomsae): bài quyền Thái Cực số 1 hoặc 2 (Taeguek Il Jang, Taeguek Y Jang).
• Tam thế đối luyện gồm 3 đòn.

Đai xanh cấp 6 lên xanh cấp 5

• Căn bản: 10 đòn đấm trung và 2 đòn đá: đá thẳng (Ap chagi), đá ngang (Yeop chagi).
• Quyền: bài quyền Thái Cực số 3 Taegeuk Sam-jang.
• Nhất thế đối luyện gồm 4 đòn.

Đai xanh cấp 5 đến đai đỏ cấp 2

• Căn bản: 10 đòn đấm trung và 4 đòn đá: đá trước (Ap chagi), đá ngang (Yeop chagi), đá vòng cầu (Dolyeo chagi), đá số 4 (Dwiola Yeop chagi).
• Quyền: _Taeguek Sa-Jan_g (số 4), Taeguek Oh-Jang (số 5), Taeguek Yuk-Jang (số 6), Taeguek Chil-Jang (số 7).
• Nhất thế đối luyện gồm 4 đòn.
• Song đấu: đấu (tính điểm hoặc chỉ để kiểm tra trình độ) với võ sinh đồng cấp.

Đai đỏ cấp 1 thi lên Nhất Đẳng Huyền Đai

• Điều kiện dự thi: "đeo" đai đỏ cấp 1 ít nhất 6 tháng
• Mỗi năm có 2 đợt thi (cách nhau 6 tháng)
• Căn bản: 10 đòn đấm trung và 4 đòn đá như trên.
• Quyền:

  Bài Thái Cực số 8 Taeguek Pak-Jang.

  Bốc thăm ngẫu nhiên từ Thái cực 1 đến Thái cực 7.

• Nhất thế đối luyện gồm 5 đòn: Theo kỹ thuật quy định của HLV trưởng Liên Đoàn Taekwondo Việt Nam.

  Đòn Tay,

  Đòn Chân,

  Đòn Tay, chân phối hợp,

  Đòn Bay,

  Đòn Sáng tạo (Tổng hợp).

• Song đấu tự do: đấu tính điểm 2 trận với thí sinh đồng cấp, mỗi trận khoảng 60 đến 75 giây.
• Thể lực. Hít đất: dưới 16 tuổi hít đất (chống đẩy) 30 lần, từ 16-18 tuổi hít đất 40 lần, trên 18 tuổi hít đất 60 lần. Bay đá: Bay đá thẳng ("Ap chagi") và bay đá ngang ("Yeop chagi").
• Công phá: Nam võ sinh: dùng cạnh bàn tay ngoài chặt vỡ 1 viên gạch thẻ. Nữ võ sinh và võ sinh dưới 16 tuổi không thực hiện công phá.

Kỳ thi thăng Đẳng (Dan)

• Điều kiện dự thi: "đeo" cấp Đẳng hiện tại với thời gian (tính bằng năm) bằng với cấp Đẳng hiện tại.

Trung cấp Huyền đai (4 Dan đến 5 Dan)

Những võ sinh tứ 4 Dan đến 5 Dan có bảng tên Nền đen chữ đỏ.

• Mỗi năm có 1 kì thi vào tháng 11.
• Thực hiện cách đòn đấm, đá căn bản như kì thi trước.
• Quyền: Bài quyền theo Cấp Đẳng và bài quyền bốc thăm một trong những bài quyền trước.
• Nhất thế đấu luyện gồm 5 đòn: Bao gồm các tư thế đối luyện đứng và đối luyện ngồi.
• Song đấu tự do: đấu tính điểm 2 trận với thí sinh đồng cấp, mỗi trận 3 phút.
• Thể lực: như thi lên 1 Dan
• Công phá: Dùng cạnh bàn tay ngoài chặt vỡ gạch thẻ, 4 viên đối với Nam và 3 viên đối với Nữ Từ 5 Dan lên 6 Dan phải chặt được 1 viên gạch bằng cạnh bằng tay trong

Cao cấp Huyền đai (6 Dan trở lên)

Thi tại Kukiwon Hàn Quốc.

Hệ thống bài quyền

Hệ thống quyền của Kukkiwon gồm 17 bài quyền (poomse). Các môn sinh từ từ cấp 8 đến cấp 1 phải luyện 8 bài quyền cơ bản, thường là mỗi cấp một bài. Tùy theo từng võ đường mà đó có thể là 8 bài Thái cực hay 8 bài Bát quái. Các bài Bát quái về cơ bản giống các bài Thái cực, nhưng số lượng động tác và đồ hình di chuyển có khác. Các môn sinh cao đẳng luyện 9 bài quyền.

Các bài Thái cực

Triết lý phương Đông lấy Thái cực làm nền tảng căn bản cho các chủ thuyết của mình, trong đó Tae (Thái) có nghĩa là to lớn, Cực (Geuk) là vô thủy vô cung. Thái cực không có hình thể, không có khởi đầu và kết thúc nhưng mọi tạo vật đều từ Thái cực mà sinh thành. Taekwondo WTF có 8 bài Thái cực, là các bài căn bản dựa trên cơ sở 8 quẻ Bát quái (Càn, Đoài, Ly, Chấn, Tốn, Khảm, Cấn, Khôn) khởi điểm từ quẻ Càn (trời) và kết thúc ở quẻ Khôn (đất) biểu thị tiến trình từ trời sinh đến đất dưỡng. Điểm quan trọng nhất khi luyện 8 bài Thái cực là sự điều chỉnh độ chính xác về tốc độ, hơi thở và động tác để tiến tới hoàn thiện cả tinh thần và thể chất cho người tập.

Các bài Bát quái

Mọi hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều được cổ học phương Đông dựa vào dịch lý thư với Bát quái là nội dung chính. 8 bài Bát quái của Taekwondo WTF giúp cho người tập hiểu rõ nguồn gốc và những nguyên lý căn bản của Taekwondo, vì nó bao gồm nhiều hình thức tương phản giữa phân ly và kết hợp, xung đột và hài hòa, tĩnh tại và phát sinh, sáng và tối v.v.

Các bài quyền cho môn sinh đai đen

Đối với các môn sinh đai đen, hoặc môn sinh đai nâu (môn sinh đã luyện xong trình độ sơ cấp nhưng chưa đủ tuổi để được phong đai đen) thì phải luyện 9 bài quyền sau.