✨Làng chiếu Định Yên

Làng chiếu Định Yên là một làng nghề truyền thống chuyên sản xuất các loại chiếu bằng sợi lác tọa lạc tại xã Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, Việt Nam. Nghề dệt chiếu tại làng chiếu Định Yên được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2013.

Lịch sử hình thành

nhỏ|trái|Đình thần của làng Định Yên. Tên làng Định Yên (Chữ Hán: 定安) được đặt theo tên một người đàn ông tên Phan Văn An, là người khai khẩn đầu tiên của làng và được phối thờ trong đình thần làng chiếu Định Yên. Để tránh kỵ húy, người dân không gọi làng là Định An mà là Định Yên và dùng cho tới giờ.

Về nghề dệt chiếu, các tài liệu lưu trữ ghi nhận rằng nghề chiếu tại làng chiếu Định Yên đã hình thành từ trên 100 năm trước, có nguồn gốc từ đồng bằng ven biển Bắc Bộ (Thái Bình, Nam Định). Khi vào phương Nam, lưu dân đã mang theo nghề dệt chiếu truyền thống của cha ông. Cụ thể người đầu tiên mang nghề dệt chiếu vào Định Yên là ai thì không được ghi lại. Làng chiếu Định Yên ban đầu dệt chiếu bằng tay, sử dụng các dụng cụ đơn giản với nguồn nguyên liệu ban đầu trồng ở gần làng nhưng về sau là thu mua từ khắp các tỉnh lân cận. Làng Định Yên bán chiếu cho các thương nhân địa phương hoặc đưa ra các chợ gần đó để trao đổi chiếu với các sản phẩm khác. Việc buôn bán nguyên liệu và thành phẩm này chủ yếu dựa trên mô hình mua đi bán lại với các thương nhân địa phương khác, ở khu vực Bến Lác Định Yên và chợ chiếu Định Yên hay còn được gọi là chợ ma Định Yên, do hoạt động bán chiếu thường diễn ra lúc trời chưa sáng.

Hiện nay, theo số liệu 2023, làng chiếu Định Yên có khoảng 431 hộ dân theo nghề dệt chiếu. Mỗi năm, làng chiếu Định Yên sản xuất ra khoảng 1,3 triệu sản phẩm chiếu, có doanh số khoảng 80 tỷ đồng. Hiện quy mô sản xuất chiếu không chỉ nằm ở làng Định Yên, mà còn ở cả làng Định An kế cận.

_Định Yên có vựa chiếu to,_ _Có chồng xứ Định (Yên) khỏi lo chiếu nằm_.

Sau khi sơ chế, đóng thành từng bó, người thợ sẽ nhuộm màu thủ công cho sợi lác sao cho màu sắc đạt như mong muốn.

Mỗi gia đình ở Định Yên ít nhất có một máy làm chiếu, nhà nào sản xuất lớn thì có tới mười mấy máy. Thông thường, 1 chiếc chiếu 1,2m sẽ cần 1,5 kg lác thô. được sử dụng trong cả sinh hoạt hằng ngày lẫn trong việc cúng kiếng.

Người dân thường mang chiếu và các đồ dùng mua bán từ nhà đi bộ hoặc chèo thuyền đến chợ để mua bán nguyên liệu và sản phẩm chiếu. Vì thời xưa giao thông khó khăn và việc vận chuyển phụ thuộc nhiều vào thủy triều lên (thường là khuya hôm trước đến ban sáng hôm sau); muốn mua bán được hàng thì nhà chiếu và nhà buôn phải đi từ rất sớm để kịp phiên chợ và con nước. Lâu dần, hoạt động đó hình thành thói quen họp chợ giao dịch ngay khi trời chưa sáng nên gọi là chợ ma hay chợ âm phủ. Trên đường đến chợ, họ thắp đèn dầu hay đuốc lá dừa để thắp sáng.

Chợ chiếu Định Yên không chỉ là nơi mua bán sản phẩm chiếu, mà còn là nơi tập trung tàu thuyền từ các địa phương lân cận như như Sa Đéc hay Vĩnh Long, vận chuyển những nguyên liệu phục vụ sản xuất chiếu như bố lác, phẩm màu. Hiện tại chợ chủ yếu hoạt động vào ban ngày, hoạt động chợ ma chỉ chủ yếu được tái hiện vào các dịp lễ hội do chính quyền địa phương tổ chức.

Ảnh hưởng

Nghề dệt chiếu ở Định Yên ban đầu là một ngành nghề mang lại công ăn việc làm và thu nhập cho mỗi hộ gia đình. Ngoài ra, nghề dệt chiếu còn là nét văn hóa đặc sắc có giá trị cao quý và đặc thù cho địa phương. Năm 2013, làng chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.