✨Koh Ker
Koh Ker (, ) là một địa điểm khảo cổ xa xôi nằm ở phía Bắc Campuchia, cách Angkor và thành phố Siêm Riệp khoảng . Đó là một khu vực đầy rừng rậm và dân cư thưa thớt. Hơn 180 di tích đã được tìm thấy trong khu vực được bảo vệ rộng . Du khách chỉ có thể đến thăm khoảng 20 di tích vì hầu hết các di tích đều nằm ẩn trong rừng rậm và chưa được rà phá bom mìn.
Koh Ker là tên hiện đại của một thành phố quan trọng của đế quốc Khmer. Trong các bản khắc, nó được nhắc đến với tên gọi Lingapura (nghĩa là "Thành phố của Linga") hoặc Chok Gargyar., tạm dịch là "thành phố của quặng bóng" hoặc là "rừng cây sắt".
Koh Ker được ghi vào Danh sách Di sản thế giới của UNESCO vào ngày 17 tháng 9 năm 2023 trong phiên họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản thế giới diễn ra ở Riyadh, Ả Rập Xê Út.
Lịch sử
Jayavarman IV cai trị từ năm 928 đến năm 941 tại Koh Ker. Người ta tin rằng ông là vua địa phương tại địa điểm xa xôi này, có thể đây cũng chính là quê hương của ông trước khi ông trở thành vua của toàn bộ đế quốc. Điều đó có thể giải thích tại sao ông lại cư trú ở Koh Ker chứ không phải ở Roluos (Hariharalaya) hay Yaśodharapura (Angkor) như các vị vua tiền nhiệm. Một số nhà sử học cho rằng Jayavarman IV là kẻ tiếm quyền nhưng đa số họ tin rằng ông là một nhà cai trị hợp pháp và có thể lên ngôi vì kết hôn với em gái cùng cha khác mẹ của vua Yasovarman I (889 – 900). Điều chắc chắn là hai người con trai của Yasovarman I là Harshavarman I (trị vì từ năm 900 đến 922) và Isanavarman II (cai trị từ năm 922 đến 925?) đều không có con. Trong thời gian ngắn Jayavarman IV trị vì ở Koh Ker, một kế hoạch xây dựng đầy tham vọng đã được thực hiện. Khoảng 40 ngôi đền, kim tự tháp bảy tầng độc đáo và một hồ chứa nước khổng lồ đã được xây dựng. Dưới thời Jayavarman IV, phong cách Koh Ker được phát triển và nghệ thuật điêu khắc đạt đến đỉnh cao. ngọn tháp giống như nhau. Nhiều người gọi đây là con đường lên trời với những bậc tam cấp nhỏ và gần như thẳng đứng, Ủy ban Apsara đã thiết kế một cầu thang dành cho du khách.
Ngày xưa các quan quân vua Jayavarman IV dùng "đường lên trời" để luyện tập, những ai kiên cường, dẻo dai mới có thể chinh phục được đỉnh tháp, do đó đã có không ít người bỏ mạng khi luyện tập với "đường lên trời" này. Từ trên đỉnh tháp, phóng tầm mắt có thể thấy cả những dãy núi Prasat Preah Vihear, núi Kulen hùng vĩ phía xa xa.
Đền Koh Ker chia làm nhiều cụm tháp to nhỏ rãi khắp một khu vực rộng lớn. Sau đây là tên chi tiết các tháp trong khu vực:
- Cụm tháp Thom
- Tháp Dar Tong
- Tháp Thom (tháp trung tâm dùng để tế lễ hình dáng giống Kim Tự Tháp)
- Tháp Kok Sokum
- Cụm tháp Bắc
- Tháp Trappang Roei
- Tháp Dei Chnang
- Tháp Balang
- Tháp Thneng
- Tháp G
- Linga
- Tháp Andong Kuk
- Tháp Krachap
- Tháp D
- Tháp Banteay Pichean
- Tháp Chammtres
- Tháp Chrap
- Cụm tháp Nam
- Tháp Chhin
- Tháp Damrei
- Tháp Khna
- Tháp Ang Khna
- Tháp Nean Khmau
- Tháp Pram
- Tháp Ba
- Tháp Neung Khmau
- Tháp ngoài
- Tháp Lohoug
- Tháp Kraham
- Hồ Rahal
Tình trạng
Cố đô Koh Ker rộng đến 30km2, chỉ trung tâm hoàng thành có đến 54 ngọn tháp bằng đá lớn, chưa kể hàng trăm ngôi đền thờ những chiếc Linga khổng lồ còn nằm khuất sau những cánh rừng quanh đền, mà cho đến giờ Ủy ban Apsara vẫn chưa thể thống kê được. Hàng vạn nô lệ đã bỏ mạng để xây dựng nên Koh Ker, vậy mà nó chỉ tồn tại đúng 23 năm.
Ngôi đền cũng giống như số phận của những ngôi đền khác ngoài khu vực trung tâm, dù là kinh thành, hoàng cung và được mệnh danh là cố đô lừng lẫy trong lịch sử, cùng với Beng Mealea, Koh Ker bị chìm vào quên lãng suốt 1059 năm không một bóng người. Hiện nay, di tích đang tiếp tục bị bỏ hoang và chưa có dấu hiệu của sự trùng tu. Chỉ vài sửa chữa nhỏ nhặt mà Ủy ban Apsara thiết kế dành cho số ít du khách tham quan nơi đây. Di tích chỉ thích hợp với du khách ba lô hay đi bằng xe moto, bởi địa thế nằm khá xa trung tâm cùng sự hoang phế của nó. Cá biệt, có một số ngôi đền nằm lẩn khuất trong rừng già, có đền nhỏ nằm giữa khu vực bom mìn không một bóng người.
Du lịch tại Koh Ker
Nếu muốn thực hiện chuyến du lịch bằng moto đến Koh Ker, du khách đi theo quốc lộ số 6. Nghĩ đêm tại đây thì có thể ở tại Koh Ker Guest House, trong ngôi làng Sra Yong.