Khu vực bộ lạc trực thuộc liên bang (FATA; ;) là một đơn vị hành chính bán tự trị ở phía tây bắc Pakistan, được thành lập từ năm 1947. FATA bao gồm bảy huyện và sáu vùng biên cảnh, trực thuộc chính quyền liên bang dưới Pháp lệnh về tội phạm tại biên cảnh. Năm 2018, FATA được sáp nhập vào tỉnh Khyber Pakhtunkhwa căn cứ Tu chính án 25 Hiến pháp Pakistan.
Ngày 24 tháng 5 năm 2018, quốc hội Pakistan thông qua Tu chính án 25 Hiến pháp Pakistan quy định sáp nhập FATA vào tỉnh Khyber Pakhtunkha. Hội đồng tỉnh thông qua tu chính án vào ngày 27 tháng 5. Ngày 28 tháng 5, tổng thống Pakistan công bố quy định lâm thời về FATA trong thời kỳ chuyển tiếp với thời hạn hai năm. Ngày 31 tháng 5, Tổng thống Mamnoon Hussain công bố Tu chính án 25 Hiến pháp Pakistan, FATA chính thức sáp nhập vào Khyber Pakhtunkhwa.
Lịch sử
Thực dân Anh sáp nhập FATA để ngăn cách Ấn Độ và bất ổn ở Afghanistan nhưng không hoàn toàn bình định được khu vực. Nhằm kiểm soát dân số bộ lạc, chính quyền thuộc địa ban hành Pháp lệnh về tội phạm tại biên cảnh, trao quyền cho những lãnh đạo địa phương dưới chính sách cai trị gián tiếp. Pháp lệnh có nhiều điều khoản "vô cùng hà khắc, vô nhân đạo và phân biệt đối xử" nên bị gọi là "pháp lệnh đen".
Thời kỳ độc lập
Từ khi Pakistan trở thành lãnh thổ tự trị vào năm 1947 đến khi trở thành nước độc lập vào năm 1956, v về tội phạm tại biên cảnh tiếp tục có hiệu lực tại FATA.
Từ năm 2001, phiến quân Taliban Pakistan bắt đầu xuất hiện trên địa bàn FATA. Năm 2003. lực lượng Taliban trú ẩn ở FATA bắt đầu vượt biên xâm nhập vào Afghanistan tấn công quân đội, cảnh sát Afghanistan. Thành phố Shkin là một trong những địa điểm giao tranh thường xuyên do là nơi đóng quân của hầu hết đặc công Mỹ từ năm 2002 và chỉ cách biên giới Pakistan 6 km.
Sau vụ khủng bố ngày 11 tháng 9 ở Hoa Kỳ, FATA trở thành một ổ phiến quân và khủng bố. Từ năm 2001, Quân đội Pakistan mở 10 chiến dịch trấn áp Taliban Pakistan, đáng chú ý là Chiến dịch Zarb-e-Azb ở Bắc Waziristan. Khoảng hai triệu người phải di tản khỏi khu vực do thiệt hại vật chất về trường học, bệnh viện và nhà cửa.
Tháng 3 năm 2004, 80.000 binh lính Pakistan tiến vào FATA dưới sự khuyến khích của Hoa Kỳ nhằm truy quét các phần tử al-Qaeda nhưng phải đối mặt với sự phản kháng của Taliban Pakistan. Quân đội Pakistan buộc phải thỏa thuận đình chiến trực tiếp với Taliban Pakistan chứ không phải thông qua các bô lão địa phương. Từ năm 2004 đến năm 2006, quân đội tiến vào Nam Waziristan và Bắc Waziristan thêm tám lần nhưng tiếp tục bị Taliban Pakistan chống đối. Hai bên thỏa thuận rằng quân đội sẽ ngừng tiến vào FATA, thả tù nhân và cho phép dân bộ lạc sở hữu súng nếu dân bộ lạc ngừng tấn công Afghanistan. Một số đảng phản đối đề nghị của chính quyền và yêu cầu thành lập một tỉnh mới trên cơ sở toàn bộ địa bàn của FATA.
Ngày 18 tháng 12 năm 2017, Ủy ban chấp hành quốc gia về cải cách FATA do Thủ tướng Shahid Khaqan Abbasi đứng đầu tán thành đề nghị sáp nhập FATA vào Khyber Pakhtunkhwa và cho phép người dân FATA bầu 23 đại biểu vào Hội đồng tỉnh Khyber Pakhtunkhwa trong cuộc tổng tuyển cử năm 2018. Ủy ban bãi bỏ những điều khoản hà khắc của Pháp lệnh về tội phạm tại biên cảnh và quyết định Pháp lệnh sẽ hết hiệu lực sau khi có chế độ mới.
Tu chính án hiến pháp
Ngày 24 tháng 5 năm 2018, Hạ viện Pakistan thông qua Tu chính án 25 Hiến pháp Pakistan, quy định sáp nhập FATA vào tỉnh Khyber Pakhtunkhwa. Trước cuộc biểu quyết, nghị sĩ thuộc hai đảng Jamiat Ulema-e-Islam và Đảng Pashtunkhwa Milli Awami rời khỏi nghị trường nhằm phản đối. 229 nghị sĩ biểu quyết tán thành, nghị sĩ biểu quyết không tán thành duy nhất là Dawar Kundi thuộc Phong trào Công lý Pakistan.
Ngày 25 tháng 5 năm 2018, Thượng viện Pakistan thông qua Tu chính án 25 với 71 nghị sĩ biểu quyết tán thành, 5 nghị sĩ biểu quyết không tán thành. Cần phải có ít nhất 69 nghị sĩ biểu quyết tán thành. Năm 2011, dân số FATA là 4.452.913 người, tăng 62,1% so với năm 1998, là mức tăng cao thứ tư trong các tỉnh, sau Balochistan, Sindh và Gilgit-Baltistan.
Ngôn ngữ
Theo cuộc điều tra dân số Pakistan năm 2017, 98,4% dân số của FATA nói tiếng Pashtun như tiếng mẹ đẻ, 0,49% nói tiếng Urdu, 0,28% nói tiếng Punjab, 0,10% nói tiếng Sindh và 0,08% nói tiếng Baloch.
Tôn giáo
Hơn 99,6% dân số của FATA là tín đồ Hồi giáo Sunni.thuộc phái Hanafi.
Chính quyền Pakistan ước tính có khoảng 50.000 người thuộc các nhóm tôn giáo thiểu số ở FATA, bao gồm 20.000 tín đồ Sikh, 20.000 tín đồ Kitô giáo và 10.000 tín đồ Ấn Độ giáo.
Chính trị
Dân chủ và đại biểu quốc hội
Năm 1996, chính quyền liên bang Pakistan trao quyền bầu cử đại biểu quốc hội cho tất cả cư dân FATA trên 18 tuổi nhưng tiếp tục cấm thành lập chính đảng. Vào năm 1997 và năm 2002, những ứng cử viên Hồi giáo chủ nghĩa trúng cử vào Hạ viện nhờ được vận động tranh cử ở những nhà thờ, trường học Hồi giáo. Năm 2008, Taliban cảnh cáo phụ nữ ở huyện Bajaur, Kurram và Mohmand mà đi bầu cử thì sẽ bị "trừng phạt nghiêm trọng". Mangal Bagh, lãnh đạo của tổ chức khủng bố Lashkar-e-Islam cấm phụ nữ ở Jamrud và Bara thuộc huyện Khyber đi bầu cử.
Chính quyền địa phương
FATA chịu sự lãnh đạo trực tiếp của chính quyền liên bang trong hơn 70 năm cho đến khi được sáp nhập vào Khyber Pakhtunkhwa. Thống đốc Khyber Pakhtunkhwa thay mặt tổng thống thực hiện quản lý nhà nước đối với FATA.
Chế độ pháp lý của FATA dựa trên những quy định đặc biệt trong Hiến pháp Pakistan và Pháp lệnh về tội phạm ở biên cảnh từ thời thuộc địa. Tòa án tối cao Pakistan và các tòa án phúc thẩm không có thẩm quyền đối với FATA. Nghị quyết của Hội đồng tỉnh Khyber Pakhtunkhwa không được áp dụng ở FATA.
Các bộ lạc người Pashtun ở FATA được bán tự trị và có mối quan hệ tốt với chính quyền liên bang.
Quan hệ với Quân đội Pakistan
Năm 2001, Quân đội Pakistan tiến vào FATA lần đầu tiên. Theo một cuộc thăm dò ý kiến, đa số dân FATA ủng hộ Quân đội Pakistan trấn áp khủng bố trong khu vực. Gần 70% ủng hộ Quân đội Pakistan truy quét phiến quân al-Qaeda và Taliban. 79% ủng hộ quân đội trực tiếp quản lý FATA.
Năm 2014, khoảng 929.859 người phải nội di tản khỏi Bắc Waziristan do Chiến dịch Zarb-e-Azb của Quân đội Pakistan dọc theo Đường Durand.
Đơn vị hành chính
liênkết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:FATA(8).jpg|nhỏ|403x403px|Khu vực bộ lạc trực thuộc liên bang (FATA)
FATA bao gồm bảy huyện và sáu vùng biên cảnh.
Huyện
Huyện chia thành tiểu khu, tiểu khu chia thành tehsil.
Vùng biên cảnh
Các vùng biên cảnh được đặt tên theo các huyện liền kề tại Khyber Pakhtunkhwa. Người đứng đầu huyện liền kề chịu trách nhiệm quản lý nhà nước đối với vùng biên cảnh đó. Ban thư ký FATA giám sát các vùng biên cảnh dưới sự lãnh đạo của thống đốc Khyber Pakhtunkhwa. Có sáu vùng biên cảnh:
- Bannu
- Dera Ismail Khan
- Kohat
- Lakki Marwat
- Peshawar
- Tank
Kinh tế
FATA từng là một trong những vùng nghèo khó nhất của Pakistan. Thu nhập bình quân đầu người là 663 đô-la Mỹ vào năm 2010, 67% dân số dưới chuẩn nghèo.
Nền kinh tế của FATA chủ yếu phụ thuộc vào chăn thả mục súc và một vài hoạt động nông nghiệp. Tổng diện tích đất đai thủy lợi là 1.000 km vuông. FATA là một trung tâm vận chuyển thuốc phiện và những hàng cấm khác.
Xã hội
Y tế
Cứ 2.179 người thì có một giường bệnh tại FATA so với một giường bệnh trên 1.341 người trên toàn quốc. Cứ 7.670 người thì có một bác sĩ so với một bác sĩ trên 1.226 người trên toàn quốc. 43% dân số FATA có nước sạch.
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Literacy_Rate_Tribal_Areas_2007_FATA_excl_FRs.jpg|phải|nhỏ|300x300px|Tỷ lệ biết chữ ở FATA (2007).
Tỷ lệ biết chữ của FATA là 22%, thấp hơn tỷ lệ toàn quốc là 56%. Chỉ 35,8% và 7,5% phụ nữ đi học so với 44% phụ nữ trên toàn quốc.
Thể thao
Bóng gậy là môn thể thao phổ biến ở FATA.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Khu vực bộ lạc trực thuộc liên bang** (**FATA**; ;) là một đơn vị hành chính bán tự trị ở phía tây bắc Pakistan, được thành lập từ năm 1947. FATA bao gồm bảy huyện
phải|Tòa nhà Marriner S. Eccles, trụ sở Cục Dự trữ Liên bang**Cục Dự trữ Liên bang** ( – **Fed**) hay **Ngân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ** là ngân hàng trung ương của Hoa
**Tòa nhà Liên bang Alfred P. Murrah** là một khu phức hợp của chính phủ liên bang Hoa Kỳ tọa lạc tại 200 N.W. Đường số 5 tại Khu thương mại Thành phố Oklahoma, Oklahoma,
**Cục Điều tra Liên bang Mỹ** (tên gốc viết tắt là _FBI_) là cơ quan tình báo và an ninh nội địa của Hoa Kỳ và là cơ quan thực thi pháp luật liên bang
**Vòng chung kết Giải bóng đá các khu vực toàn Nhật Bản** (全国地域サッカーリーグ決勝大会, _Zenkoku Chiiki Sakkā Rīgu Kesshō Taikai_) là giải đấu play-off để chọn những câu lạc bộ bóng đá Nhật Bản lên thi
Vào tháng 2 và tháng 3 năm 2014, Nga xâm chiếm và sau đó sáp nhập bán đảo Krym từ Ukraina. Sự kiện này diễn ra trong khi có khoảng trống quyền lực tương đối
**Khu vực 51** là tên gọi chung của một cơ sở tối mật của Lực lượng Không quân Hoa Kỳ (USAF) nằm trong Khu vực Huấn luyện và Thử nghiệm Nevada. Một biệt đội từ
Sân vận động Khu vực Wellington và CentrePort Wellington, 2015 **Sân vận động Khu vực Wellington** (, được biết đến với tên thương mại là **Sân vận động Sky** thông qua quyền đặt tên) là
**Vòng 2** của vòng loại World Cup khu vực châu Âu, còn được gọi là **Vòng play-off khu vực châu Âu**, sẽ có sự góp mặt của 12 đội. Vòng play-off sẽ xác định 3
**Afghanistan** ( ; Pashto / Dari: , ; (), tên gọi chính thức là **Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan** là một quốc gia miền núi không giáp biển ở ngã tư Trung và Nam
**Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _Portugal_, ), quốc hiệu là **Cộng hòa Bồ Đào Nha** (, ) là một quốc gia nằm ở phía Tây Nam của khu vực châu Âu, trên bán
**Lạc đà hoang Úc** là dân số những con lạc đà hoang sống ở Úc gồm hai loài lạc đà trong đó chủ yếu là lạc đà một bướu (Camelus dromedarius) nhưng cũng có một
**Đế quốc Bồ Đào Nha** () là đế quốc ra đời sớm nhất và kéo dài nhất trong lịch sử những đế quốc thực dân Châu Âu, kéo dài gần 6 thế kỷ, bắt đầu
**Siberia** (, ) là vùng đất rộng lớn gần như nằm trọn trong nước Nga, chiếm gần toàn bộ phần Bắc Á và bao gồm phần lớn thảo nguyên Á-Âu. Siberia trong lịch sử là
**Mông Cổ thuộc Thanh** (chữ Hán: 清代蒙古), còn gọi là **Mông Cổ Minh kỳ** (蒙古盟旗), là sự cai trị của nhà Thanh của Trung Quốc trên thảo nguyên Mông Cổ, bao gồm cả bốn aimag
**Tripura** là một bang nằm tại Đông Bắc Ấn Độ. Đây là bang nhỏ thứ ba toàn quốc với diện tích và có biên giới quốc tế với Bangladesh (giáp các phân khu Sylhet và
**Kinh tế Vương quốc /Liên hiệp Anh và Bắc Ireland** là một nền kinh tế thị trường xã hội và định hướng thị trường phát triển cao. được cấu thành bởi 4 nền kinh tế
**Ban liên lạc đối ngoại Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc**, tên gọi giản lược **Trung liên bộ** (chữ Anh: _International Department, Central Committee of CPC_, chữ Trung giản thể: 中国共产党中央委员会对外联络部 hoặc
**Liên hiệp Viễn thông Quốc tế** hoặc **Liên minh Viễn thông Quốc tế**, viết tắt là **ITU** (tiếng Anh: International Telecommunication Union) là một cơ quan chuyên môn của Liên hợp quốc chịu trách nhiệm
Tây Phi thuộc Pháp. Các xứ được tô màu xanh đậm là những xứ gia nhập vào năm 1895. Những xứ tô màu xanh nhạt gia nhập sau.**Tây Phi thuộc Pháp** (tiếng Pháp: _Afrique occidentale
thumb|[[Xe tăng chủ lực T-90 trong lễ duyệt binh 9-5 (28)]] **Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga** (), thường được gọi là **Lực lượng Vũ trang Nga** hay **Quân đội Nga**, là lực lượng
**Al-Qaeda** (; **', , nghĩa đen: "Căn cứ", "Tổ chức", cách đánh vần là **al-Qaida** và **al-Qa'ida''') là một tổ chức đa quốc gia của chiến binh Hồi giáo dòng Sunni, được nhiều người coi
**Sự giải thể của Liên bang Xô viết** hay **Liên Xô tan rã** ( hoặc распад Советского Союза) là quá trình tan rã nội bộ của Liên bang Xô viết bắt đầu trong những năm
**Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland** hoặc **Vương quốc Liên hiệp Đại Anh và Ireland** () là quốc gia được thành lập ngày 1 tháng 1 năm 1801 khi Vương quốc Đại Anh và
**Lực lượng vũ trang Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết**(tiếng Nga: _Вооружённые Силы Союза Советских Социалистических Республик_) là lực lượng vũ trang của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết
**Liên minh châu Âu** hay **Liên hiệp châu Âu** (tiếng Anh: _European Union_; viết tắt **EU**), còn được gọi là **Liên Âu** (tiền thân là Cộng đồng Kinh tế châu Âu), là một thực thể
**Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland**, còn được biết đến với tên gọi **Vương quốc Liên hiệp Đại Anh và Bắc Ireland** hoặc **Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland** (), hay
**Chiến dịch đổ bộ đường không Rzhishchev-Bukrin** là một hoạt động quân sự nằm trong khuôn khổ Trận sông Dniepr. Ban đầu, chiến dịch này được coi là hoạt động tiền đề cho Trận Kiev
**Frankfurt** là một thành bang lớn của Đế chế La Mã Thần thánh, là nơi diễn ra các cuộc bầu cử đế quốc từ năm 885 và là thành phố tổ chức Lễ đăng quang
thumb|right|Trung Quốc thumb|[[Cờ năm màu (Ngũ sắc kỳ 五色旗), biểu thị khái niệm Ngũ tộc cộng hòa. ]] thumb|[[Lương Khải Siêu, người đưa ra khái niệm Dân tộc Trung Hoa. ]] [[Vạn Lý Trường Thành,
**Tàu khu trục lớp Shirane** (tiếng Nhật: **_しらね型護衛艦_**) là lớp tàu khu trục mang máy bay trực thăng **(DDH)** phục vụ trong biên chế Lực lượng Phòng vệ trên biển Nhật Bản (JMSDF). Shirane là
Đông Nam Bộ (màu tím) và Tây Nam Bộ (màu hồng) **Nam Bộ** (hay còn gọi là **miền Nam**) là một trong 3 miền địa lý của Việt Nam (gồm Bắc Bộ, Trung Bộ và
**Pháp thuộc** là một giai đoạn trong lịch sử Việt Nam kéo dài 61 năm, bắt đầu từ 1884 khi Pháp ép triều đình Huế kí Hòa ước Giáp Thân cho đến 1945 khi Pháp
**Đấu tranh nội bộ Đảng Cộng sản Liên Xô (Bolshevik) vào thập niên 1920** — là một quá trình sắp xếp lại quyền lực trong Đảng Cộng sản Toàn Nga của những người Bolshevik, bắt
**Palestine** ( , hoặc ; tiếng Hebrew: פלשתינה _Palestina_) là một khu vực địa lý tại Tây Á, nằm giữa Địa Trung Hải và sông Jordan. Đôi khi nó được cho là bao gồm các
**Bộ Nội vụ Liên Xô (MVD)** - () - là cơ quan cấp bộ của Liên Xô. Nhiệm vụ chính là chống tội phạm và duy trì trật tự công cộng trong giai đoạn năm
**Lực lượng Mặt đất Lực lượng Vũ trang Liên Xô** () là nhánh lục quân của Lực lượng Vũ trang Liên Xô. Là một lực lượng độc lập của Lực lượng Vũ trang Liên Xô,
**Hồng Kông thuộc Anh** (tiếng Anh: _British Hong Kong_) là một thuộc địa vương thất và sau đó là Lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh từ năm 1841 đến năm 1997, ngoại trừ giai đoạn
Đoàn Luật sư Thành phố Cần Thơ là tổ chức xã hội - nghề nghiệp của các luật sư hành nghề trên địa bàn thành phố Cần Thơ, trực thuộc Liên đoàn Luật sư Việt
**Trường Sa** là một đặc khu thuộc tỉnh Khánh Hòa, được thành lập trên cơ sở các đảo san hô nhỏ, cồn cát, rạn đá ngầm và bãi ngầm thuộc quần đảo Trường Sa, vốn
**Xứ Bảo hộ Lào** (), hoặc **Lào thuộc Pháp** () là một vùng đất bảo hộ thuộc Đế quốc thực dân Pháp, bao gồm hầu hết lãnh thổ Vương quốc Lan Xang trước đây. Lãnh
**Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ** (_United States Department of Defense_, viết tắt là **DoD**, **USDOD** hoặc **DOD**) là một bộ hành chính của chính phủ liên bang Hoa Kỳ, chịu trách nhiệm điều phối và
**Nam Bộ kháng chiến** là xung đột quân sự giữa Việt Nam và liên quân Anh, Pháp, Nhật bắt đầu xảy ra trước khi chiến tranh Đông Dương bùng nổ, được lấy mốc là ngày
right|thumb|Trung Bộ châu Mỹ và các khu vực văn hóa của vùng này.thumb|[[Tikal là một trong những di chỉ khảo cổ và trung tâm đô thị lớn nhất của nền văn minh Maya thời kỳ
Chiều ngày 22/11/2024, tại Không gian khởi nghiệp, lầu 5, tòa nhà điều hành, Trường ĐH Kiên Giang, đã diễn ra Đại hội Mạng lưới Hỗ trợ học sinh, sinh viên Khởi nghiệp Khu vực
**Bộ Tư pháp Hoa Kỳ** (_United States Department of Justice_ hay viết tắt là **DOJ**) là một bộ hành pháp liên bang của chính phủ Hoa Kỳ có nhiệm vụ thực thi luật pháp liên
**Bảo tàng Khu vực ở Szczecinek** (tiếng Ba Lan: _Muzeum Regionalne w Szczecinku_) là một trong những bảo tàng lâu đời nhất ở Tây Pomerania. Bảo tàng tọa lạc tại số 1 Phố Szkolna, Szczecinek,
**Đồng bằng sông Cửu Long** đã có lịch sử khai phá từ thế kỷ 17, bắt đầu dưới quyền chúa Nguyễn, các chúa đã cho tổ chức các đơn vị hành chính ban đầu trên
**AFC Champions League Two** (viết tắt là **ACL2**) là một giải bóng đá cấp câu lạc bộ lục địa thường niên do Liên đoàn bóng đá châu Á (AFC) tổ chức. Giải đấu này là
**Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất** () hay gọi tắt là **CTVQ Ả Rập Thống nhất** hay **UAE** (theo tên tiếng Anh là _United Arab Emirates_) là quốc gia Tây Á nằm về
