✨Khu truyền giáo của dòng Fran-xít ở Sierra Gorda
Khu truyền giáo của dòng Fran-xít ở Sierra Gorda nằm ở tiểu bang Querétaro, México được UNESCO công nhận là Di sản thế giới năm 2003. Trung tâm truyền giáo này được thành lập bởi tu sĩ Junípero Serra của dòng Fran-xít, người đồng thời thiết lập khu truyền giáo quan trọng ở Alta California.
Quần thể di tích bao gồm 5 trung tâm truyền giáo là: Santiago de Jalpan và Nuestra Señora de la Luz de Tancoyol ở Jalpan; Santa María del Agua de Landa và San Francisco del Valle de Tilaco ở Landa và San Miguel Concá ở Arroyo Seco. Đây là các trung tâm truyền giáo quan trọng nhất vì mang phong cách kiến trúc "Mestizo Baroque", cho thấy sự ảnh hưởng đáng kể của những người Pame bản địa châu Mỹ là những người đã xây dựng lên.
Địa lý
Sierra Gorda là vùng sinh thái ở phía bắc bang Querétaro và mở rộng vào các tiểu bang láng giềng khác là Guanajuato, Hidalgo và San Luis Potosí. Khu vực nằm trên một nhánh của dãy Sierra Madre Oriental bao gồm một loạt các đỉnh núi chạy theo hướng tây bắc đến đông nam. Tại Querétaro, hệ sinh thái kéo dài từ trung tâm bang từ các đô thị San Joaquín, Cadereyta de Montes và bao trùm toàn bộ Peñamiller, Pinal de Amoles, Jalpan de Serra, Landa de Matamoros và Arroyo Seco với tổng diện tích là 250 km vuông.
Sierra Gorda được đánh dấu bằng khu vực có địa hình chắc chắn với những hẻm núi dốc dựng đứng. Độ cao dao động từ 300 mét so với mực nước biển tại hẻm núi Río Santa María ở Jalpan đến độ cao 3.100 mét tại đỉnh Cerro de la Pingüica ở Pinal de Amoles. Phạm vi môi trường sống từ các cánh rừng thông, sồi trên các đỉnh núi cho đến các khu vực trồng mía đường trong hẻm núi sâu. Về phía đông là những khu rừng rụng lá trong khi về phía tây là cao nguyên Mexico với sa mạc và bán sa mạc.
Lịch sử
thumb|Đại bàng hai đầu đánh dấu mặt tiền của khu truyền giáo Concá. Mặc dù đã có một số thành phố xây dựng tại khu vực này trong thời kỳ tiền cổ điển từ giữa thế kỷ thứ 6 đến 10, nhưng các thành phố này đã bị bỏ hoang từ lâu trước khi người Tây Ban Nha đến trong thế kỷ 16. Người tây Ban Nha thống trị vùng đất xa về phía tây và phía đông của Sierra Gorda (ngày nay ở các bang Guanajuato và Hidalgo), nhưng không thể chi phối khu vực trung tâm những gì bây giờ là Querétaro. Điều này là do địa hình gồ ghề cùng sự kháng cự mãnh liệt, đặc biệt là từ những người Jonaz.
Những nỗ lực để thống trị khu vực bao gồm truyền giáo, nhưng nhiều trong số đó đã thất bại vào khoảng thời gian trước giữa thế kỷ 18. Trong suốt thế kỷ 16 và 17, đã có những nỗ lực để truyền giáo tại Sierra Gorda của Querétaro của Augustinô, Dòng Phan Sinh và Dòng Đa Minh. Tuy nhiên, gần như tất cả các khu truyền giáo đã không bao giờ hoàn thành hoặc đã bị phá hủy ngay sau khi được xây dựng bởi các cộng đồng bản địa. José de Escandon trong thập niên 1740 cho phép việc xây dựng các khu truyền giáo thường trực ở trung tâm của Sierra Gorda.
Trong những năm 1980, một nhóm từ văn phòng của INAH tại Xilitla đã đến một trong số khu truyền giáo. Các nỗ lực để cứu những di tích này lên đến đỉnh điểm với việc chúng được công nhận là di sản thế giới vào năm 2003. Chi phí phục hồi cho một mình khu truyền giáo tại Tancoyol đã tiêu tốn hơn ba triệu peso vào năm 2008. Nỗ lực để đưa quần thể Khu truyền giáo ở Sierra Gorda trở thành một di sản thế giới bắt đầu vào năm 2000 bởi một nhóm trí thức người Mexico trong đó có Tiến sĩ Miguel León Portilla. Nỗ lực mất 2,5 năm và cuối cùng đã thành công trong năm 2003, khi nó được thêm vào trong phiên họp thứ 27 của Ủy ban Di sản Thế giới. Tổ hợp 5 khu truyền giáo được thúc đẩy bởi các cơ quan du lịch bang như Ruta de las Misiones (Con đường truyền giáo).