Khế Bật Hà Lực (chữ Hán: 契苾何力, ? – 677), người bộ tộc Khế Bật, dân tộc Thiết Lặc, tướng lãnh đầu đời Đường, tham gia hầu hết những cuộc chinh thảo các dân tộc thiểu số và xâm lược lân bang vào cuối thời Đường Thái Tông, đầu thời Đường Cao Tông.
Thiếu thời
Hà Lực thuộc dòng dõi quý tộc Thiết Lặc: ông nội là Ca Luận Dịch Vật Thi Mạc Hạ khả hãn , cha là Khế Bật Cát, làm Mạc hạ đốt Đặc lặc/cần. Khế Bật Cát cho rằng đất đai của mình gần Thổ Dục Hồn, lại nhỏ hẹp và lắm chướng độc, nên dời vào khu vực của người Quy Tư, ở thượng du Nhiệt Hải (Issyk Kul). Hà Lực lên 9 tuổi thì cha mất, tự giáng hiệu làm Đại sĩ lợi phát .
Năm Trinh Quan thứ 6 (632), Hà Lực theo mẹ đưa hơn ngàn gia đình ) đến Sa Châu , dâng biểu xin nội phụ, Đường Thái Tông an trí bộ lạc của ông ở 2 châu Cam, Lương. Hà Lực đến kinh đô Trường An, được cất nhắc làm Tả lĩnh quân tướng quân .
Năm thứ 17 (643), ngày thành hôn đã cận kề, Hà Lực dâng biểu phản đối, Thái Tông nói: "Ta nghe rằng thiên tử không nói chơi, đã trót hứa rồi, làm sao bỏ được?" Hà Lực nói: "Đúng vậy! Thần đề nghị trì hoãn, chứ không nói rằng hủy bỏ đi. Thần nghe rằng trong 6 lễ , chàng rể phải đích thân đón dâu, nên đòi Duyên Đà (chỉ Chân Châu khả hãn) đến đón dâu, tha cho không phải đến kinh ấp, đến Linh Châu cũng được. Hắn ắt sợ mà không đến, hôn sự sẽ không thành; từ đó trở nên buồn giận, khiến bề tôi sinh hai lòng, không đầy một năm, bọn họ sẽ nghi kỵ lẫn nhau. Duyên Đà tính tàn nhẫn hung ác, nếu chết rồi, hai con sẽ tranh nhau, ta ngồi đợi mà bắt chúng, là cách hay nhất." Thái Tông nghe theo, Chân Châu khả hãn quả nhiên không dám đến Linh Châu, hôn sự vì thế không thành . Đến năm thứ 19 (645), Chân Châu khả hãn mất, con nhỏ là Tứ diệp hộ Bạt Chước giết anh là Đột Lợi Thất khả hãn, trong nước đại loạn; sang năm thứ 20 (646), nhà Đường tiêu diệt Tiết Duyên Đà .
Bình định Cao Câu Ly
Năm Trinh Quan thứ 19 (645), Thái Tông chinh thảo Cao Câu Ly, lấy Hà Lực làm Tiền quân tổng quản. Khi quân Đường đến thành Bạch Nhai (hoặc Bạch Nham) của Cao Câu Ly, Hà Lực đem 800 kỵ binh mạnh đón đánh hơn vạn quân địch từ thành Ô Cốt đến cứu viện; ông đi trước tướng sĩ, bị mâu đâm trúng thắt lưng, vết thương rất nặng .
Năm Long Sóc đầu tiên (661), triều đình lấy Nhiệm Nhã Tướng làm Phối Giang đạo hành quân tổng quản, Khế Bật Hà Lực làm Liêu Đông đạo hành quân tổng quản, Tô Định Phương làm Bình Nhưỡng đạo hành quân tổng quản, cùng Tiêu Tự Nghiệp với lực lượng các tộc thiểu sổ cả thảy 35 cánh quân, thủy lục chia đường cùng tiến. Bọn Hà Lực đến sông Áp Lục, Đại mạc li chi Uyên Cái Tô Văn của Cao Câu Ly sai con trai Uyên Nam Sanh đem vài vạn tinh binh giữ nơi hiểm yếu, khiến quân Đường không thể vượt sông. Gặp lúc băng kết, Hà Lực đưa quân sang sông, nổi trống hò reo mà tiến. Quân Cao Câu Ly kinh sợ tan chạy, quân Đường đuổi theo vài chục dặm, chém được hơn 3 vạn thủ cấp, còn lại đều xin hàng, riêng Nam Sanh chạy thoát. Gặp lúc có chiếu ban sư, bọn Hà Lực lui về .
Tháng 9 ÂL năm thứ 2 (667), quân Đường chiếm được Tân Thành , Tích để Hà Lực ở lại giữ thành. Quân Câu Cao Ly có 15 vạn, đồn trú Liêu Thủy (tức Liêu Hà), lại còn vài vạn người Mạt Hạt giữ thành Nam Tô . Hà Lực hăng hái tiến đánh, đại phá quân Cao Câu Ly, chém hơn vạn thủ cấp, thừa thắng chiếm được 7 thành , Đại Hành . Hà Lực đem quân đi trước, Tích đi sau, tiến đánh thành Bình Nhưỡng. Tháng 9 ÂL, sau 7 tháng vây đánh, quân Đường hạ được thành, bắt sống Nam Kiến, đưa Nam Kiến và Bảo Tàng vương (đã đầu hàng trước khi thành vỡ) về Trường An , bắt được Quy Tư vương Ha Lê Bố Thất Tất cùng bọn thủ lĩnh .
Năm Long Sóc đầu tiên (661), cháu trai của Dược La Cát Bà Nhuận là Dược La Cát Bỉ Túc Đồ (hoặc Bỉ Lật) thay Bà Nhuận làm thủ lĩnh bộ lạc Hồi Hột, cầm đầu các bộ lạc Đồng La, Bộc Cố xâm phạm biên thùy, quân Đường trấn áp, Bỉ Túc Đồ thua chạy về Hãn Hải đô đốc phủ. Triều đình lấy Hà Lực làm Thiết Lặc đạo an phủ đại sứ, Tả vệ tướng quân Khương Khác làm phó, nhận lệnh vỗ về 9 họ Thiết Lặc. Hà Lực đem 500 kỵ binh tinh nhuệ xông thẳng vào khu vực của 9 họ Thiết Lặc, khiến mọi người kinh sợ; ông tuyên bố chỉ làm tội những thủ lĩnh, nên dân chúng vui mừng, bắt giữ các Diệp hộ, Thác thiết, Đặc cần trở xuống hơn 200 người đã hưởng ứng Bỉ Túc Đồ, giao nộp cho quân Đường. Hà Lực kể mấy tội mà đem chém cả, 9 họ Thiết Lặc lại quy phục nhà Đường ; đến năm thứ 2 (677), Hà Lực cũng bệnh mất, được tặng Phụ quốc đại tướng quân, Tịnh Châu đại đô đốc, bồi táng Chiêu lăng, thụy là Liệt với đô đốc đã đến nơi rồi, sao còn không đi?" Hà Lực đáp: "Em ta là Sa Môn hiếu thảo, có thể phụng dưỡng mẹ ta, còn ta phải đem thân báo ơn nước, rốt cục không thể đi được!" Vì thế bọn họ cùng nhau bắt ép Hà Lực đi gặp Chân Châu khả hãn. Đến trước nha trướng, Hà Lực ngồi xoạc hai chân, rút bội đao quay mặt về hướng đông, hô rằng: "Há có liệt sĩ Đại Đường chịu nhục ở Phiên đình; thiên địa nhật nguyệt, xin biết cho lòng ta!" rồi cắt tai trái để tỏ chí mình không chịu khuất phục. Chân Châu khả hãn giận, muốn giết Hà Lực, nhưng vợ ông ta can ngăn, nên thôi .
Đánh giá
Cựu Đường thư đánh giá: Phàm là dùng binh phá Thổ Phồn, Cốc Hồn, dũng đấy; lòng như sắt đá, trung đấy; không giải quan Vạn Quân, thứ (nghĩa là khoan dung) đấy; ngăn hôn nhân với Duyên Đà, trí đấy; tha chết Cao Đột Bột, thức (nghĩa là hiểu biết) đấy. Lập đại công, giữ hiển vị, đêm ngày không nhác, Hà Lực được như vậy!
Hậu nhân
- Khế Bật Minh, tự Nhược Thủy, mẹ là Lâm Thao huyện chúa. Từ khi Minh còn ẵm ngữa đã được thụ Thượng trụ quốc, phong Ngư Dương huyện công. Lên 12 tuổi, được thăng Phụng liễn đại phu. Minh tính thông minh, nhân hậu, lại hiếu học, giỏi biện luận. Lý Kính Huyền chinh thảo Thổ Phồn, Minh làm Bách Hải đạo kinh lược sứ, lập nhiều chiến công, được tiến Tả uy vệ đại tướng quân. Minh được tập phong, ban cẩm bào, bảo đái, còn có rất nhiều bảo vật khác. Con đích của Minh được cất nhắc làm tam phẩm quan Minh được thăng làm Kê Điền đạo đại tổng quản, đến Ô Đức Kiện Sơn , khuyên dụ 2 vạn trướng quy phụ. Thời Vũ Chu, mẹ và vợ của Minh được ban họ Vũ. Minh mất khi đang ở chức Tả ưng dương vệ đại tương quân kiêm Hạ Lan Châu đô đốc, hưởng thọ 46 tuổi, được tặng Lương Châu thứ sử, thụy là Tĩnh. Con là Khế Bật Tủng được tập tước .
- Khế Bật Quang, thời Vũ Chu làm Hữu báo thao vệ tướng quân, bị khốc lại sát hại .
- Khế Bật Trinh, làm đến Tư thiện thiếu khanh .
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Khế Bật Hà Lực** (chữ Hán: 契苾何力, ? – 677), người bộ tộc Khế Bật, dân tộc Thiết Lặc, tướng lãnh đầu đời Đường, tham gia hầu hết những cuộc chinh thảo các dân tộc
nhỏ|phải|[[Phan Đình Phùng, thủ lĩnh Khởi nghĩa Hương Khê.]] **Khởi nghĩa Hương Khê** (1885 - 1896) là đỉnh cao của phong trào Cần vương, và thất bại của công cuộc này cũng đã đánh dấu
**Hà Nội** là thủ đô, là thành phố trực thuộc trung ương và cũng là một đô thị loại đặc biệt của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hà Nội nằm về
**Tổng giáo phận Hà Nội** (tiếng Latinh: _Archidioecesis Hanoiensis_) là một tổng giáo phận Công giáo ở Việt Nam, quản lý giáo dân phần lớn trung tâm Hà Nội, một phần các tỉnh Ninh Bình,
**Hà Tiên** (chữ Hán: _河僊_) là một trong sáu tỉnh đầu tiên ở Nam Kỳ Việt Nam, thành lập năm 1832. ## Lịch sử ### Vùng đất Hà Tiên xưa Xưa kia, đây là vùng
**Giáo phận Hà Tĩnh** (tiếng Latinh : _Dioecesis Hatinhensis_) là một Giáo phận Công giáo Rôma tại miền Bắc Trung Bộ Việt Nam, được thành lập vào ngày 22 tháng 12 năm 2018 tách ra
Starbalm được tin dùng bởi các VĐV hàng đầu Thế giới và Việt Nam ở các bộ môn thể thao đặc biệt là bóng đá, chạy bộ, leo núi.Chai xịt lạnh STARBALM nhanh chóng phong
**Trận Hà Lan** () là một phần trong "Kế hoạch Vàng" () - cuộc xâm lăng của Đức Quốc xã vào Vùng đất thấp (Bỉ, Luxembourg, Hà Lan) và Pháp trong chiến tranh thế giới
Kẹo Ngậm Bạc Hà Frisk NeoViên ngậm bạc hà Frisk Neo Peppermint 35g“xuất thân” từ hãngKracie– một trong những thương hiệu về mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm tại Nhật Bản với lịch sử
Hãng sản xuất: KracieXuất xứ: Nhật BảnQuy cách: hộp 50 viênHạn sử dụng: 12 tháng Tổng hợp các dưỡng chất như Calories, Lipid, Carbohydrate, cùng với hương vị bạc hà thiên nhiên không sử dụng
MÔ TẢ SẢN PHẨM✅ THÔNG TIN THƯƠNG HIỆU: STARBALM Sport CareSản phẩm STARBALM ® hổ trợ thể thao được chiết xuất từ thảo mộc thiên nhiên , được đặc biệt phát triển hỗ trợ tích
✅ THÔNG TIN THƯƠNG HIỆU: STARBALM Sport Care Sản phẩm STARBALM ® hổ trợ thể thao được chiết xuất từ thảo mộc thiên nhiên 100%, được đặc biệt phát triển hỗ trợ tích cực những
**Phan Đình Phùng** (chữ Hán: 潘廷逢; 18471896), hiệu **Châu Phong** (珠峰), tự **Tôn Cát**, là một nhà cách mạng Việt Nam, lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa Hương Khê chống lại thực dân Pháp trong
**Trúc Khê** (竹溪, 1901-1947), tên thật là **Ngô Văn Triện** (吳文篆); các bút danh khác là: _Cấm Khê, Kim Phượng, Đỗ Giang, Khâm Trai, Ngô Sơn, Hạo Nhiên Đình_. Ông là nhà văn, nhà báo,
**Chiến dịch Đường 9 – Khe Sanh** còn được gọi là **"Chiến dịch Đường 9"** hay **"Trận Khe Sanh"**, là một chiến dịch chính yếu trong chiến cục năm 1968 tại Việt Nam. Các tài
**Đông Hà** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Quảng Trị, Việt Nam. Thành phố Đông Hà nằm ở ngã ba Quốc lộ 1 và Quốc lộ 9. Đông Hà là trung tâm chính
**Hà Đông** là một quận nội thành cũ của thành phố Hà Nội, Việt Nam. ## Địa lý Quận Hà Đông nằm ở phía tây nam nội thành của thủ đô Hà Nội, nằm cách
**Hà Nam** là một tỉnh cũ thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, Việt Nam. Năm 2020, Hà Nam là đơn vị hành chính Việt Nam đông thứ 45 về số dân, xếp thứ 44 về
**Chùa Bối Khê** (tên chữ: _Đại Bi tự_) là ngôi chùa cổ tại xã Tam Hưng, Thanh Oai, Hà Nội. Ngôi chùa nổi tiếng là một trong số ít các chùa còn lưu lại những
nhỏ|Khu đất 42 Nhà chung đầu năm 2007 (tòa khâm sứ Hà Nội cũ) **Tòa Khâm sứ Hà Nội** là tòa nhà tọa lạc tại số 42 phố Nhà Chung, quận Hoàn Kiếm, Thủ đô
**Cựu Đường thư** (tiếng Trung phồn thể: 舊唐書, giản thể: 旧唐书; bính âm: Jiù táng shū) là bộ sách lịch sử nằm trong 24 bộ chính sử Trung Quốc do sử quan Lưu Hú triều
nhỏ|phải|Rùa da là loài bị đánh bắt dữ dội và có nguy cơ tuyệt chủng cao nhỏ|phải|Rùa vàng hay rùa hộp ba vạch là loài bị săn lùng **Săn bắt rùa** hay **săn rùa** hay
**Hà Tây** là một tỉnh cũ thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, Việt Nam, từng tồn tại trong 2 giai đoạn: 1965–1976 và 1991–2008. Vào ngày 1 tháng 8 năm 2008, toàn bộ diện tích
**Tuyến 2A:** **Cát Linh – Hà Đông – Xuân Mai** là một tuyến metro thuộc hệ thống mạng lưới Đường sắt đô thị Hà Nội, được đầu tư xây dựng bởi Bộ Giao thông Vận
**Hà Nam** (), là một tỉnh ở miền trung của Trung Quốc. Tên gọi tắt là _Dự_ (豫), đặt tên theo Dự châu, một châu thời Hán. Tên gọi Hà Nam có nghĩa là _phía
**Ngũ Hồ Thập lục quốc** (), gọi tắt là **Thập lục quốc**, là một tập hợp gồm nhiều quốc gia có thời gian tồn tại ngắn ở bên trong và tại các vùng lân cận
**Lục Châu** (; ? - 300), là một mỹ nhân trứ danh trong điển tích Trung Hoa cổ đại. Nàng là sủng thiếp của An Dương hầu Thạch Sùng, một đại thần của Tây Tấn
**Đường Duệ Tông** (chữ Hán: 唐睿宗, 22 tháng 6, 662 - 13 tháng 7, 716), húy **Lý Đán** (李旦), là vị Hoàng đế thứ năm và thứ bảy của nhà Đường trong lịch sử Trung
Tại Việt Nam, **bất đồng chính kiến** từng xuất hiện trong nhiều giai đoạn lịch sử dưới nhiều loại hình khác nhau. ## Thời Pháp thuộc Trong thời Pháp thuộc, Nhiều người bất đồng chính
**Formosa thuộc Hà Lan** đề cập đến thời kỳ chính quyền thuộc địa Hà Lan tồn tại ở Formosa (nay gọi là Đài Loan) từ năm 1624 đến 1662. Trong bối cảnh thời đại khám
**Đường Trung Tông** (chữ Hán: 唐中宗, 26 tháng 11 năm 656 - 3 tháng 7 năm 710), là vị Hoàng đế thứ tư và thứ sáu của nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc, từng
**Hà Minh Trí** (thường được biết đến là, _Đại tá Mười Thương_; 1935-2020) là một chính khách, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, sĩ quan cao cấp của lực lượng Công an nhân
**Thành ủy (Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố_)_ Hà Nội** là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng bộ thành phố Hà Nội giữa hai kỳ Đại hội, có chức năng lãnh đạo
**Sư đoàn Thủy quân Lục chiến Việt Nam Cộng hòa** (tiếng Anh: _Republic of Vietnam Marine Division_, **RVNMD**) là Lực lượng tác chiến đổ bộ đường thủy. Đây là một trong số những đơn vị
Hà Huy Giáp **Hà Huy Giáp** (1908–1995) là nhà hoạt động cách mạng Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa II (dự khuyết), khóa III, Phó Ban
_[[Chiếu dời đô_ – bản dịch của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.|thế=]] nhỏ|330x330px|Một góc phố Hà Nội đêm 10 tháng 10 năm 2010 **Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà
**Tuyến 3: Trôi – Nhổn – Ga Hà Nội – Hoàng Mai** là tuyến đường sắt đô thị đang được xây dựng và là một phần của hệ thống mạng lưới Đường sắt đô thị
1, Công dụng: - Hương thơm thanh mát giúp tỉnh táo tinh thần khi bắt đầu một ngày mới - Làm sạch không khí, kháng khuẩn, phòng ngừa cảm cúm - Kháng viêm, giảm đau,
MÔ TẢ SẢN PHẨM Bath & Body Works là một thương hiệu có uy tín lâu năm trong ngành công nghiệp chăm sóc cơ thể với các mùi hương thơm ngát, luôn luôn tự hào
Đây là danh sách các nhân vật xuất hiện từ tiểu thuyết võ hiệp **_Thiên long bát bộ_** của nhà văn Kim Dung. Có hơn 230 nhân vật trong cuốn tiểu thuyết, bao gồm cả
**Hà Đằng Giao** (chữ Hán: 何騰蛟, 1592 – 1649), tên tự là **Vân Tòng**, người Lê Bình, Quý Châu, nhân vật quân sự thời Minh mạt Thanh sơ. Cử nhân đầu năm Thiên Khải, đến
**Nguyễn Sơn Hà** (1894 tại Hà Nội - 1980 tại Hải Phòng) là một trong những doanh nhân, nhà kỹ nghệ hàng đầu của Việt Nam thời Pháp thuộc. Ông được biết đến như là
Lục trà Shan Tuyết là một loại trà quý, được thu hái từ những cây trà cổ thụ với tuổi đời tới hàng trăm năm, là loại trà đặc biệt nổi tiếng ở vùng núi
Lục trà Shan Tuyết là một loại trà quý, được thu hái từ những cây trà cổ thụ với tuổi đời tới hàng trăm năm, là loại trà đặc biệt nổi tiếng ở vùng núi
**Chiến tranh Đường – Kucha** là một chiến dịch quân sự dưới sự chỉ huy của tướng nhà Đường Ashina She'er chống lại vương quốc nhỏ Kucha ở lòng chảo Tarim thuộc Tây Vực, gần
1, Công dụng:- Kháng khuẩn, làm sạch không khí- Tăng cường trí nhớ, nâng cao hiệu quả làm việc- Thúc đẩy tế bào não hoạt động, hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer- Làm dịu sự
**Sư đoàn 1 Bộ Binh**, là một trong 3 đơn vị chủ lực thuộc Quân đoàn I và Quân khu 1 của Quân Lực Việt Nam Cộng hòa, được thành lập năm 1955 và tan
**A Sử Na Xã Nhĩ** (tiếng Turkic: Ashna Sheer, chữ Hán: 阿史那社尔, ? – 655), quý tộc Đột Quyết, phò mã, tướng lãnh đầu đời Đường, có công bình định Quy Tư. ## Khởi nghiệp
**Hà Huy Tập** (24 tháng 4 năm 1906 – 28 tháng 8 năm 1941) là một nhà cách mạng Việt Nam, Tổng Bí thư thứ ba của Đảng Cộng sản Đông Dương. ## Thân thế
**Đoàn Thanh Hà** (sinh năm 1980, tại Bắc Ninh)là một kiến trúc sư người Việt Nam, là con út trong một gia đình có ba người con với Bố và Mẹ đều là giáo viên