✨Jan Hus

Jan Hus (; khoảng 1369 - ngày 6 tháng 7, 1415), còn gọi là John Hus, hay John Huss, là một linh mục, triết gia, nhà cải cách tôn giáo người Séc, giáo sư trường Đại học Charles ở Praha.

Ông nổi tiếng vì bị xử hỏa hình do tư tưởng dị giáo chống lại các giáo lý của Giáo hội Công giáo bao gồm lý thuyết về giáo hội học, Tiệc Thánh bằng việc dùng rượu vang và bánh mỳ, cũng như nhiều chủ đề thần học khác. Ông là người tiên báo chính cho phong trào Kháng Cách ở thế kỷ 16, và những bài giảng của ông đã ảnh hưởng mạnh mẽ ở các quốc gia châu Âu. Đầu tiên, tư tưởng của ông đã có ảnh hưởng lớn đến phong trào Hussite lúc đương thời và ảnh hưởng tới Martin Luther hơn một thế kỷ sau đó.

Trong khoảng 1420 tới 1431, các lực lượng Hussite đã đánh bại năm cuộc thập tự chinh liên tiếp do Giáo hoàng phát động mà sau này được gọi chung là Chiến tranh Hussite.

Mặc dù Cộng hòa Séc là địa điểm của một trong những phong trào tiền kháng cách quan trọng nhất nhưng nơi này lại chỉ có số lượng tín đồ Tin lành khiêm tốn; chủ yếu là do những nguyên nhân lịch sử như việc đàn áp đạo Tin Lành của triều đại Công giáo nhà Habsburg, những hạn chế trong chế độ và quá trình thế tục hóa vương quốc.

Năm 1393, ông nhận bằng cử nhân nghệ thuật (thời Trung Cổ, nghệ thuật là từ chỉ chung các khoa luật học, tu từ học, khoa học) ở Đại học Praha, sau đó là bằng thạc sĩ vào 1396. Năm 1400, ông được tấn phong linh mục và trở thành hiệu trưởng Đại học Prague từ năm 1403. Ông cũng được bổ nhiệm làm linh mục giảng đạo ở nhà thờ mới xây Bethlehem thời gian đó. Hus đã là một người biện hộ mạnh mẽ cho người Séc, và do đó là cho Chủ nghĩa duy thực, ông bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các bài viết của John Wycliffe. Bất chấp việc nhiều tác phẩm của Wychliffe đã bị cấm đoán bởi giáo hội vào năm 1403, Hus đã dịch Trialogus sang tiếng Séc và tìm cách phân phối các bản dịch. Và ông bị thiêu sống trên giàn.

Theo một giai thoại, khi những kẻ thi hành án khó khăn để khơi ngọn lửa lên, một bà già tiến lại gần đám lửa và ném vào đó vài mẩu củi. Hus, thấy điều đó, bèn kêu lên, "Sancta Simplicitas!" (Sự ngây thơ thánh thiện!) Câu tương đương trong tiếng Séc ("svatá prostota!", hay, ở dạng xưng hô "svatá prostoto!") nay vẫn được dùng để chỉ một hành động ngu ngốc.

Đối xử với di hài

Những mảnh xương sau đó bị đào lên và thiêu đốt trước khi tro bụi được rắc xuống sông Rhine.

Ảnh hưởng

Tư tưởng và các bài giảng của Hus

Tượng cưỡi ngựa của lãnh tụ phái [[Hussite Jan Žižka ở Praha.]]

Hus chỉ để lại một vài bài viết cải cách theo đúng nghĩa của từ này, hầu hết các tác phẩm của ông là những bài tiểu luận bút chiến chống Stanislav ze Znojma và Štěpán Páleč ở khoa thần học Đại học Prague. Ông đã dịch Trialogus, vốn rất gần gũi với các tác phẩm của ông về Mình Chúa, về Giáo hội, về quyền lực của Giáo hoàng, đặc biệt là với các bài giảng đạo của ông. Có những lý do để đề xuất rằng giáo lý của Wycliffe về Bữa tiệc ly đã lan tới Prague vào năm 1399, với chứng cớ mạnh mẽ rằng các sinh viên trở về từ Anh đã mang tác phẩm về theo họ. Nó đã được lưu hành rộng rãi hơn ngay cả cả sau khi bị cấm vào năm 1403, và Hus đã truyền giảng và dạy giáo lý này, dẫu có thể ông chỉ đơn thuần lặp lại chúng mà không hề cổ xúy. Nhưng giáo lý này đã được nắm bắt một cách hăng hái bởi phe quá khích, tức phái Taborite, những người đặt nó ở trung tâm lý thuyết của họ. Theo sách vở của họ, Giáo hội không phải là cái hệ thống vẫn thường được gọi tên như vậy; Giáo hội thực sự là một thân thể thống nhất của những ai đã được định phận từ vĩnh hằng cho việc cứu rỗi. Jesus Christ, chứ không phải Giáo hoàng, là đầu não của thân thể ấy. Không một tín điều nào cũng phải tuân phục Giáo hoàng mới được lưu giữ. Không một thứ hội đồng nội bộ hay một cơ quan giáo hội lẫn một phẩm tước nào có thể là thứ đảm bảo cho những người nào là thành viên của Giáo hội thực sự.

Với vài người, những nỗ lực của Hus chủ yếu nhằm cứu giáo hội khỏi những tội lỗi đạo đức của nó hơn là hướng tới một cuộc cách tân thực sự. Trong khi theo những người khác, những hạt giống của cải cách tôn giáo rõ ràng đã xuất hiện từ những bài viết của Wycliffe và Hus. Trong một bài giảng về giao ước trong kinh thánh với những người Bohemia bình thường, Hus viết "Một người phải trả cho sự thứ tội, cho lễ mét, cho lễ rửa tội, cho sự xá tội, cho lễ giải cữ, cho việc ban phúc, cho việc chôn cất, cho lễ cầu nguyện. Đồng xu cuối cùng mà một bà già giấu trong bọc vì sợ những kẻ trộm, kẻ cướp chẳng hề giữ lại được. Tên linh mục tham tàn sẽ cướp đoạt nó" (Macek, 16). Sau cái chết của Hus, các môn đệ của ông, được biết đến dưới tên những người Hussite, đã tách ra thành vài nhóm bao gồm phái Taborite, Ultraquist, và Orphan. Gần sáu thế kỷ sau vào năm 1999, Giáo hoàng John Paul II mới bày tỏ "sự tiếc nuối sâu sắc về cái chết thảm khốc xảy ra với Jan Hus".

Tôn kính

• Ngày Jan Hus (Den upálení mistra Jana Husa trong tiếng Séc), vào mùng 6 tháng Bảy là một ngày lễ công cộng ở Cộng hòa Séc, tưởng niệm cuộc hành hình Jan Hus.
• Hus được kính nhớ với lễ kính vào ngày 6 tháng 7 trong Giáo hội Morava (Hội huynh đệ Morava). Hội huynh đệ Morava và Hội huynh đệ Czech coi Hus là vị tiền bối tinh thần.
• Hus được kính nhớ với lễ kính trong lịch các thánh của Giáo hội Giám nhiệm Hoa Kỳ
• Ông cũng được nhớ đến là một vị tử đạo trong lịch các thánh của Giáo hội Lutheran Tin lành tại Hoa Kỳ

Những môn đệ Jan Hus

• Jerome xứ Prague, bạn Hus, cũng bị hỏa thiêu ngày 30 tháng Năm 1416 ở Konstanz
• Jan Kardinál z Rejnštejna (1375–1428) ()
• Jan Žižka z Trocnova a Kalicha (c. 1360 – 1424), tướng quân người Séc, lãnh tụ phong trào Hussite
• Matěj z Knína (m. ngày 26 tháng 3 năm 1410) (tiếng Đức: Matthäus von Knin)
• Mikuláš Biskupec z Pelhřimova (1385 Poděbrady – 1460 Poděbrady) (in Latin: Nicolaus Pilgramensis, tiếng Đức: Nikolaus von Pelgrims)

Trưng bày

Tác phẩm

[http://books.google.com/books?id=hsSCAAAAIAAJ&printsec=frontcover&dq=jan+hus+%22De+ecclesia%22&hl=en&src=bmrr&ei=VlJ8TeziE4Ho0gHMi6HMAw&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=1&ved=0CCkQ6wEwAA#v=onepage&q&f=false De ecclesia. The church], Jan Hus; David S Schaff, New York, Charles Scribner's Sons, 1915.

[http://books.google.com/books?id=JIgQAAAAIAAJ&printsec=frontcover&dq=%22letters+of+John+Hus%22&hl=en&ei=wVJ8TZDhFaHD0QHVo9XhAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC0Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false The letters of John Hus], Jan Hus; Herbert B Workman; R Martin Pope, London, Hodder and Stoughton, 1904.