Hoàn Huyền (chữ Hán: 桓玄; 369-404), tự là Kính Đạo (敬道), hiệu là Linh Bảo (靈寶), là một quân phiệt thời Đông Tấn. Ông từng là Đại tư mã của Đông Tấn, sau chiếm ngôi hoàng đế của nhà Tấn và tự xưng hoàng đế, cải quốc hiệu là Sở vào năm 403, nhưng đã bị tướng Đông Tấn Lưu Dụ khởi binh chống lại rồi bị Phùng Thiên giết chết năm 404. Ông là con trai út của danh tướng Đông Tấn,Hoàn Ôn.
Xuất thân
Hoàn Huyền sinh năm 369, là con trai út của danh tướng Đông Tấn là Đại tư mã Nam Quận Huyền Vũ công Hoàn Ôn và mẹ là Nam Khang công chúa của nhà Đông Tấn Tư Mã Hưng Nam, con gái của Tấn Minh Đế. Từ nhỏ, ông đã được cha hết sức sủng ái.
Năm 373, Hoàn Ôn lâm bệnh chết, có di mệnh giao binh quyền lại cho em út là Hoàn Xung. Tước vị Nam Quận công do con trai trưởng của Hoàn Ôn là Hoàn Hi tập tước, nhưng sau khi nghe binh quyền đã giao cho Hoàn Xung, đã cùng em trai là Hoàn Tế và chú ruột là Hoàn Bí âm mưu giết Hoàn Xung đoạt lại binh quyền. Sự việc thất bại, Hoàn Hi, Hoàn Tế và Hoàn Bí đều bị bắt và bị lưu đày. Hoàn Xung bấy giờ bố cáo Hoàn Ôn mong muốn giao quyền thừa kế cho Hoàn Huyền. Do đó Hoàn Huyền lúc đó mới 5 tuổi đã được kế thừa tước vị Nam Quận Công với thái ấp gần trùng với Kinh Châu, Hồ Bắc ngày nay.
Xây dựng thế lực
Hoàn Huyền dưới sự hướng dẫn của chú mình, xứng đáng là kế thừa được sự nghiệp của cha. Năm 384, Hoàn Xung chết, Tể tướng Tạ An phân binh quyền do Hoàn Xung cai quản cho 3 người cháu Hoàn Xung. Không lâu sau, Tạ An cũng bị thất thế và chết ngay năm sau đó (385). Cuộc tranh trành quyền lực triều đình nổ ra giữa các gia tộc lớn gồm họ Tạ, họ Vương, và cả hoàng gia Tư Mã. Trong những điều kiện đó, gia tộc họ Hoàn, mà đại diện là Hoàn Huyền, trở thành một đối tượng lôi kéo để các bên chiếm được ưu thế.
Năm 391, Hoàn Huyền được phong làm Thái tử Tẩy mã khi mới 23 tuổi. Chỉ một năm sau, được bổ làm Thái thú Nghĩa Hưng (nay thuộc Nghi Hưng, Giang Tô). Tuy nhiên, Hoàn Huyền không thỏa mãn, từ quan trở về lãnh địa Nam Quận (nay thuộc Giang Lăng, Hồ Bắc) củng cố thế lực.
Năm 397, Thượng thư Bộc xạ Vương Quốc Bảo, Kiến Oai Tướng quân Vương Tự mưu với Nhiếp chính là Cối Kê vương Tư Mã Đạo Tử tước bớt binh quyền các phương trấn. Thứ sử 2 châu Thanh Duyện là Vương Cung bất mãn khởi binh, Hoàn Huyền cùng Thứ sử Kinh Châu Ân Trọng Kham hưởng ứng. Thế lực quân phiệt hùng mạnh, cuối buộc triều đình phải giết Vương Quốc Bảo và Vương Tự để xoa dịu thế lực quân phiệt.
Cát cứ
Năm 398, Hoàn Huyền ép triều đình phải phong cho mình chức Thứ sử Quảng Châu. Nhiếp chính Tư Mã Đạo Tử bất đắc dĩ phải chấp thuận yêu cầu, giao toàn quyền cai quản hành chính và quân sự cho Hoàn Huyền. Tuy vậy, Hoàn Huyền không vội nhậm chức và tiếp tục phát triển thế lực ở lãnh địa mình. Nhân việc Thứ sử Dự Châu là Sử Dữu Khải bất mãn khởi binh, lấy danh nghĩa thảo phạt Tiêu vương Tư Mã Thượng Chi, Hoàn Huyền cùng Âm Trọng Kham, Thứ sử Giang Châu Vương Du, tôn Vương Cung làm minh chủ, cùng khởi binh.
Tuy nhiên, không lâu sau, Vương Cung bị quân Bắc phủ binh do Lưu Lao Chi đánh bại rồi giết chết. Hoàn Huyền thấy vậy bèn lui binh. Triều đình bèn đưa biểu chiêu an và phong cho Hoàn Huyền làm Thứ sử Giang Châu (nay thuộc Cửu Giang, Giang Tây). Hoàn Huyền, Ân Trọng Kham, Dương Thuyên Kỳ 3 người được triều đình phái đi thảo phạt các phương trấn. Dù các quân phiệt đều có dã tâm riêng của mình, nhưng tạm thời phải liên kết với nhau; Hoàn Huyền xuất thân danh gia vọng tộc, được các quân phiệt tôn làm minh chủ. Khi đó, Hoàn Huyền mới 29 tuổi, trở thành quân phiệt mạnh nhất, phát sinh kiêu ngạo và dã tâm soán đoạt ngôi vị.
Bấy giờ, thế cục Đông Tấn rất hỗn loạn. Trong triều thì cha con Tư Mã Đạo Tử và Tư Mã Nguyên Hiển chuyên quyền. Ngoại trấn có nhóm Hoàn Huyền, Ân Trọng Kham, Dương Thuyên Kỳ, Lưu Lao Chi, Tư Mã Thượng Chi cát cứ, chinh phạt lẫn nhau.
Tháng 12 năm 399, Hoàn Huyền phát binh đánh Giang Lăng, Thứ sử Kinh Châu là Ân Trọng Kham bị giết chết, cùng Thứ sử Ung Châu là Dương Thuyên Kỳ cát cứ một dãy trung du Trường Giang. Năm 400, Tư Mã Đạo Tử bất đắc dĩ phải phong cho Hoàn Huyền làm Đô đốc 8 châu Kinh, Ti, Ung, Tần, Lương, Ích, Ninh, Giang; cai quản binh quyền 8 quận, Hậu tướng quân, Thứ sử 2 châu Kinh Giang, được phong cờ tiết.
Cướp ngôi Đông Tấn
Năm 401, thế lực Hoàn Huyền ngày càng hùng mạnh, kiểm soát hơn 2/3 lãnh thổ Đông Tấn. Nhận thấy nguy cơ đến hoàng vị, dù phải đang đối phó với lực lượng khởi nghĩa của Tôn Ân, năm 402, quyền thần Tư Mã Nguyên Hiển sai Lưu Lao Chi thống suất Bắc phủ binh xuất quân tiêu diệt Hoàn Huyền. Tuy nhiên, Lưu Lao Chi không tuân phục Tư Mã Nguyên Hiển và không muốn giao chiến với Hoàn Huyền. Nhân cơ hội đó, Hoàn Huyền thuận lợi tiến quân về phía đông, chiếm được Kinh thành Kiến Khang, xử tử cả nhà Tư Mã Nguyên Hiển cùng Tư Mã Đạo Tử. Không lâu sau, Hoàn Huyền đoạt binh quyền từ tay Lưu Lao Chi giao cho anh họ Hoàn Tu, ép Lưu Lao Chi phải tự sát. Hoàn Huyền còn đích thân dẫn binh vào triều, ép Tấn An Đế phải phong cho mình làm Thái úy, Đô đốc trung ngoại chư quân sự, Dương Châu mục, lãnh Thứ sử Dự Châu. Đến lúc này, Hoàn Huyền hoàn toàn khống chế triều đình cả về quân sự lẫn hành chính. Để diệt trừ thế lực của Lưu Lao Chi, Hoàn Huyền ra lệnh diệt trừ các tướng lãnh Bắc phủ để toàn quyền khống chế quân đội. Tuy nhiên, Hoàn Huyền lại bỏ sót một nhân vật rất quan trọng là Thái thú Hạ Bì Lưu Dụ. Một sai lầm chết người!
Năm Nguyên Hưng thứ 2 (403), tháng 2, triều đình phong Hoàn Huyền làm Đại tướng quân. Tháng 9 năm đó, thăng Tướng quốc, phong Sở vương, gia Cửu tích. Nhận thấy điều kiện chiếm ngôi đã hình thành, ngày 21 tháng 11 năm đó (tức ngày 20 tháng 12 năm 403), Hoàn Huyền ép Đông Tấn An đế phải hiến quốc tỉ, nhường ngôi cho mình. Ngày 3 tháng 12 (tức 1 tháng 1 năm 404), Hoàn Huyền chính thức xưng đế, cải quốc hiệu là Sở, lấy niên hiệu là Vĩnh Thủy. An Đế bị giáng làm Bình Cố Vương. Lang Nha Vương Tư Mã Đức Văn, em An Đế, cũng bị giam cầm.
Kết cục
Hoàn Huyền lên ngôi, tìm cách lung lạc nhân tâm, phóng thích tù phạm, mở kho cứu tế dân chúng. Tuy nhiên, chỉ là những hành động không thực tâm, Hoàn Huyền nhanh chóng sa vào tự mãn. Về chính sự không đưa ra luật lệ hoặc chính sách rõ rệt để vỗ yên dân, mà chỉ lấy sự hà khắc để trấn áp, quan lại tùy tiện thăng giáng chức, chính quyền không được ổn định. Hoàn Huyền tự cho mình có quyền hưởng thụ, cho xây dựng cung điện đền đài, du ngoạn khắp nơi, làm hao tổn nguyên khí triều đình. Từ đó sinh ra biến loạn.
Nhận thấy Hoàn Huyền không được lòng dân chúng, Lưu Dụ, xuất thân bộ tướng của Lưu Lao Chi, vốn hàng phục Hoàn Huyền để tránh bị sát hại, bấy giờ liền tách ra ly khai. Tháng 2 năm Vĩnh Thủy thứ 2 (404), Lưu Dụ phát động binh biến, tụ tập hàng trăm đồ đảng ở Kinh Khẩu làm binh biến giết chết Hoàn Tu, tuyên bố khôi phục nhà Tấn, khởi binh ở Trấn Giang (Giang Tô), thế lực hùnh mạnh, nhanh chóng đánh tan quân Sở, chỉ trong chưa đầy tháng đã tiến về Kinh thành Kiến Khang.
Hoàn Huyền thấy tình thế bất lợi, liền rút lui về căn cứ Giang Lăng (Kinh Châu, Hồ Bắc), mang theo cả An Đế và Tư Mã Đức Văn. Tháng 3 năm đó, Lưu Dụ tiến quân vào Kiến Khang, khống chế Kinh sư. Tháng 4, Hoàn Huyền chấn chỉnh quân đội, sai Lưu Nghị xuất quân tái chiếm Kiến Khang. Tuy nhiên, nhận thấy thế cục thay đổi, Lưu Nghị cũng phát động binh biến giết chết Hoàn Hoằng (em Hoàn Tu) ở Nghiễm Lăng, trở giáo, cùng với Hà Vô Kỵ, liên minh với Lưu Dụ, tiến về Giang Lăng tấn công Hoàn Huyền.
Tháng 5, quân Sở bị quân Lưu Dụ đánh đại bại tại Vanh Châu (nay thuộc Ngạc Thành, Hồ Bắc). Hoàn Huyền ngồi thuyền trốn vào Hán Trung (nay thuộc Hán Trung, Thiểm Tây), bị Ích Châu Đô hộ là Phùng Thiên giết chết.
Sau khi chết, Hoàn Huyền được em họ là Hoàn Khiêm truy thụy hiệu là Võ Điệu Hoàng đế.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Hoàn Huyền** (chữ Hán: 桓玄; 369-404), tự là **Kính Đạo** (敬道), hiệu là Linh Bảo (靈寶), là một quân phiệt thời Đông Tấn. Ông từng là Đại tư mã của Đông Tấn, sau chiếm ngôi
**Hoàn** (chữ Hán phồn thể: 環縣, chữ Hán giản thể: 环县, bính âm: Huán Xiàn, âm Hán Việt: _Hoàn huyện_) là một huyện thuộc địa cấp thị Khánh Dương, tỉnh Cam Túc, Cộng hòa Nhân
**_Hậu cung Chân Hoàn truyện_** (chữ Hán: 后宫甄嬛传) là một tiểu thuyết chương hồi thể loại cổ trang, cung đấu của tác giả Lưu Liễm Tử (流潋紫), gồm 7 tập. Được xuất bản vào năm
**Bố Trạch** là một huyện cũ thuộc tỉnh Quảng Bình, Việt Nam. ## Địa lý Sông Son trước [[động Phong Nha]] Huyện Bố Trạch nằm ở trung tâm tỉnh Quảng Bình, có vị trí địa
**_Shang-Chi và huyền thoại Thập Luân_** (tên gốc tiếng Anh: **_Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings_**) là phim siêu anh hùng của Mỹ năm 2021 dựa trên nhân vật Shang-Chi của Marvel Comics.
**Nga Sơn** là một huyện cũ thuộc tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. Địa danh Nga Sơn gắn liền với sự tích quả dưa hấu của Mai An Tiêm, khởi nghĩa Ba Đình và chiếu cói
**_Liên Minh Huyền Thoại_** (tiếng Anh: **_League of Legends_**, viết tắt: **_LMHT_** hoặc **_LoL_**), thường được gọi ngắn gọn là **_Liên Minh_**, là trò chơi điện tử thể loại đấu trường trận chiến trực tuyến
**Hoàn Sở** () là một chính quyền tồn tại ngắn ngủi do tướng Hoàn Huyền thành lập vào thời Đông Tấn trong lịch sử Trung Quốc. Chính quyền này tồn tại từ năm 403 đến
**Giải vô địch thế giới _Liên Minh Huyền Thoại_ 2022** (tiếng Anh: _2022 League of Legends World Championship_) là Giải vô địch thế giới lần thứ 12 của _Liên Minh Huyền Thoại_. Giải đấu diễn
phải|nhỏ|[[Thái Hà Ấp trên một tấm bưu thiếp thời Pháp thuộc]] **Hoàn Long** là một huyện cũ tại Hà Nội dưới thời Pháp thuộc. Huyện này có địa giới hành chính gần như bao quanh
Cơ sở chế biến thực phẩm Cô Hoàn thành lập từ năm 1993. Chúng tôi chuyên sản xuất các đặc sản vùng miền như nem, bì, pate, chả lụa, chả hoa,...Cơ sở được hình thành
**Huyện tự trị dân tộc Mãn Hoàn Nhân** (tiếng Trung: 桓仁满族自治县, Hán Việt: _Bản Khê Mãn tộc Tự trị huyện_) Là một huyện tự trị của địa cấp thị Bản Khê, tỉnh Liêu Ninh, Cộng
**_Khải Huyền_** (hoặc **_Khải Thị_**, dịch chính xác là **Khởi Huyền, Khai Huyền, Khể Huyền**, do hiện tượng đồng âm khác tự của chữ Hán không thể hiện được trong tiếng việt đương đại nên
**Tiên Sơn** là một huyện cũ thuộc tỉnh Hà Bắc, sau thuộc tỉnh Bắc Ninh. Huyện được thành lập từ ngày 14 tháng 3 năm 1963 trên cơ sở hợp nhất thành phố Từ Sơn
**_Huyền thoại bất tử_** () là một bộ phim điện ảnh Việt Nam thuộc thể loại võ thuật của đạo diễn Lưu Huỳnh đã ra mắt khán giả vào năm 2009. ## Nội dung Bộ
**Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2015** là cuộc thi tìm kiếm Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam lần thứ hai được tổ chức vào ngày 3 tháng 10 năm 2015 tại Trung tâm Hội
**_Sinh vật huyền bí: Những bí mật của Dumbledore_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore_**) là bộ phim kỳ ảo ra mắt năm 2022 được đạo diễn bởi David Yates với
**Hoàn Ôn** (chữ Hán: 桓溫; 312–373) là đại tướng nhà Đông Tấn trong lịch sử Trung Quốc, người Long Cang, Tiêu Quốc. ## Tiểu sử Cha Hoàn Ôn là Hoàn Di, thái thú Tuyên thành
**Hàm Thuận Nam** là một huyện ven biển của tỉnh Bình Thuận, Việt Nam. ## Hành chính Huyện Hàm Thuận Nam có 13 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm thị trấn Thuận Nam (huyện
**Hoàn Di** (chữ Hán: 桓彝, 276 – 328), tự Mậu Luân, người Long Kháng, nước Tiếu, danh sĩ, quan viên nhà Đông Tấn, bị giết trong loạn Tô Tuấn. Ông là cha của quyền thần
**Huyện Bảo An**, trước đây gọi là **huyện Tân An**, là một huyện cũ ở vùng Hoa Nam của Trung Quốc. Lãnh thổ chủ yếu theo ranh giới hành chính của Hồng Kông và Thâm
**Châu Giang** là một huyện cũ thuộc tỉnh Hải Hưng, sau thuộc tỉnh Hưng Yên. ## Địa lý Huyện Châu Giang nằm ở phía tây tỉnh Hải Hưng, có vị trí địa lý: *Phía đông
**Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2023** (Tiếng Anh: **Miss Cosmo Vietnam 2023**) là cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam lần thứ 6 do Công ty Cổ phần Hoàn vũ Sài Gòn (Unicorp)
**Hoàn Lão** là thị trấn huyện lỵ của huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, Việt Nam. ## Địa lý trái|
Chợ Hoàn Lão Thị trấn Hoàn Lão nằm ở phía đông huyện Bố Trạch, có vị**Trần Đề** là một huyện cũ thuộc tỉnh Sóc Trăng cũ, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Trần Đề nằm ở phía đông tỉnh Sóc Trăng, có vị trí địa lý: *Phía đông giáp huyện
**Đặng Dương Thanh Thanh Huyền** (sinh ngày 21 tháng 4 năm 1996) là một hoa hậu, người mẫu và MC người Việt Nam. 2023, cô đã giành chiến thắng tại Hoa hậu Sắc đẹp Việt
**Vĩnh Hưng** là một huyện thuộc tỉnh Long An, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Vĩnh Hưng nằm về phía tây nam tỉnh Long An, có vị trí địa lý: *Phía đông và phía bắc
**Hải Lăng** là một huyện ven biển nằm ở phía nam tỉnh Quảng Trị, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Huyện Hải Lăng nằm ở phía nam tỉnh Quảng Trị, có
**Đức Cơ** là một huyện biên giới cũ nằm ở phía tây tỉnh Gia Lai, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Đức Cơ ở phía tây của tỉnh Gia Lai, có vị trí địa lý:
**Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2022** là cuộc thi tìm kiếm Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam lần thứ 5, được tổ chức vào tối ngày 25 tháng 6 năm 2022 tại Trung tâm
**Nguyễn Công Hoan** (6 tháng 3 năm 1903 – 6 tháng 6 năm 1977) là một nhà văn, nhà báo Việt Nam được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm
**Đức Huệ** là một huyện nằm ở phía đông bắc tỉnh Long An, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Đức Huệ nằm ở phía bắc của tỉnh Long An, có vị trí địa lý: *Phía
**Tân Phú Đông** là một huyện nằm phía nam tỉnh Tiền Giang, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Tân Phú Đông nằm ở phía đông nam tỉnh Tiền Giang, có vị trí địa lý: *Phía
**Hoàn Kiếm** là một quận cũ, trung tâm của thành phố Hà Nội, Việt Nam. Tên quận được đặt theo tên của hồ Hoàn Kiếm. Quận Hoàn Kiếm là trung tâm hành chính, chính trị,
**Xuân Thủy** là một huyện cũ thuộc tỉnh Nam Hà, có thời gian thuộc tỉnh Hà Nam Ninh, sau thuộc tỉnh Nam Định. Huyện được thành lập ngày 22 tháng 12 năm 1967 trên cơ
**Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 16** được tổ chức từ ngày 8 đến ngày 12 tháng 12 năm 2009 tại thành phố Hồ Chí Minh với khẩu hiệu "Vì một nền điện ảnh
**Thọ Xương** (ghi theo các văn bản Hán Nôm là 壽昌縣 - _Thọ Xương huyện_) là một huyện của thành Thăng Long xưa, ứng với các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng và một phần
**Hoàn Đài** (tiếng Trung: 桓台县, Hán Việt: _Hoàn Đài huyện_) là một quận của địa cấp thị Truy Bác, tỉnh Sơn Đông, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Huyện này có diện tích 509,53 km2,
**Hoàn Xung** (chữ Hán: 桓沖, 328 – 4 tháng 4, 384), tên tự là **Ấu Tử**, tên lúc nhỏ là Mãi Đức Lang, người Long Kháng, nước Tiếu, đại thần, tướng lĩnh nhà Đông Tấn,
**Giải vô địch thế giới _Liên Minh Huyền Thoại_ 2021** () là Giải vô địch thế giới lần thứ 11 của _Liên Minh Huyền Thoại_. Giải đấu diễn ra từ ngày 5 tháng 10 cho
**Chaiyo** () là một huyện (‘‘amphoe’’) ở phía đông tỉnh Ang Thong. ## Lịch sử Tên gọi Ban Chaiyo có từ thời vua Naresuan Đại đế và em trai ông sau này thành vua Ekathotsarot,
**Núi Thành** là một huyện ven biển nằm ở phía nam tỉnh Quảng Nam, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Huyện Núi Thành nằm ở phía nam tỉnh Quảng Nam, có
**Đông Sơn** là một huyện cũ thuộc tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. Năm 2025, huyện này được sáp nhập vào thành phố Thanh Hóa. ## Địa lý Huyện Đông Sơn nằm ở trung tâm của
**Kiến Thụy** là một địa danh từng là cấp huyện thuộc thành phố Hải Phòng, Việt Nam đến ngày 30 tháng 6 năm 2025 do chủ trương giải thể cấp huyện của nhà nước Cộng
**Vị Xuyên** là một huyện miền núi biên giới thuộc tỉnh Hà Giang, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Vị Xuyên nằm ở trung tâm tỉnh Hà Giang, có vị trí địa lý: *Phía đông
**Mộc Hóa** là một huyện thuộc tỉnh Long An, Việt Nam. Mộc Hóa từng là tỉnh lỵ của tỉnh Kiến Tường cũ trong giai đoạn 1956 - 1975 dưới thời Việt Nam Cộng hòa (tỉnh
**Tri Tôn** là một huyện miền núi nằm ở phía tây của tỉnh An Giang, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý trái|Một cánh đồng lúa chín ở xã [[Núi Tô (xã)|Núi
thumb|Các huyện của [[Nhật Bản. Lưu ý rằng đây là những khu vực còn lại của các huyện lớn trước đây, khi các thị trấn sáp nhập vào các thành phố tách ra khỏi các
**An Phú** là một huyện cũ thuộc tỉnh An Giang, Việt Nam. ## Vị trí địa lý *Phía Tây và Bắc giáp huyện Bourei Cholsar (tỉnh Takeo) và Kaoh Thum (tỉnh Kandal) của Campuchia, đường
Khác hẳn với các quốc gia được tổ chức từ trung ương, tại Liên bang Thụy Sĩ mỗi bang hoàn toàn tự do để quyết định tổ chức hành chính của bang mình. Bởi vậy