✨Hồ thiên nga

Hồ thiên nga ( ), là vở ballet số 20 của nhà soạn nhạc Pyotr Ilyich Tchaikovsky, sáng tác khoảng năm 1875–1876. Mặc dù ban đầu, vở ballet gặp thất bại, nhưng hiện nay nó đã trở thành một trong những vở ballet phổ biến nhất mọi thời đại.

Kịch bản ban đầu chia thành hai phần, lấy bối cảnh từ những câu chuyện dân gian của Nga và Đức và kể câu chuyện về cô công chúa Odette bị phù thủy độc ác nguyền rủa biến thành thiên nga. Biên đạo ban đầu là Julius Reisinger (Václav Reisinger). Vở ballet do Bolshoi Ballet trình diễn vào ngày tại Nhà hát Bolshoi ở Moskva. Mặc dù vở được trình diễn với nhiều phiên bản khác nhau, nhưng hầu hết những nhóm múa ballet đều dùng vũ đạo và âm nhạc của phiên bản làm lại năm 1895 của Marius Petipa và Lev Ivanov, dàn dựng lần đầu cho Imperial Ballet ngày 15 tháng 1 năm 1895, tại Nhà hát Mariinsky ở St. Petersburg. Đối với phiên bản làm lại này, phần nhạc của Tchaikovsky đã được nhạc trưởng kiêm nhà soạn nhạc Riccardo Drigo của Nhà hát Hoàng gia St.Petersburg biên soạn lại.

Lịch sử

thumb|Thiết kế của F. Gaanen cho phong cách trang trí của màn 2, Moscow 1877

Nguồn gốc của vở ba lê

Không có bằng chứng để chứng minh ai đã viết bản libretto gốc, hoặc ý tưởng cho cốt truyện đến từ đâu. Có một số câu chuyện dân gian của Nga và Đức được cho là bản gốc, bao gồm cả The Stolen Veil (Tấm màn bị đánh cắp) của Johann Karl August Musäus, nhưng cả hai câu chuyện đó đều khác biệt đáng kể so với vở ba lê.

Một giả thuyết cho rằng biên đạo múa người Bohemian là Julius Reisinger (và do đó có khả năng quen thuộc với The Stolen Veil) đã tạo ra câu chuyện. Một giả thuyết khác cho rằng nó được Vladimir Petrovich Begichev, giám đốc Nhà hát Hoàng gia Moscow viết ra vào thời điểm đó, có thể cùng với Vasily Geltser, vũ công của Nhà hát Hoàng gia Bolshoi Moscow (một bản sao libretto còn sót lại mang tên ông). Vì bản libretto đầu tiên được xuất bản không phù hợp với âm nhạc của Tchaikovsky ở nhiều nơi, một giả thuyết cho rằng phiên bản đầu được viết bởi một nhà báo sau khi xem các buổi diễn tập đầu tiên (các tác phẩm opera và ballet mới luôn được đưa tin trên báo, cùng với kịch bản tương ứng của chúng).

Một số người cùng thời với Tchaikovsky nhớ lại rằng nhà soạn nhạc rất quan tâm đến câu chuyện cuộc đời của Vua xứ Bavaria làLudwig II, vốn gắn liền với dấu hiệu Thiên nga, và có thể là nguyên mẫu của Hoàng tử Siegfried mơ mộng.

Begichev đã đặt Tchaikovsky soạn bản Hồ thiên nga từ tháng 5 năm 1875 với giá 800 rúp. Tchaikovsky chỉ làm việc với một phác thảo cơ bản từ Julius Reisinger về các yêu cầu cho mỗi điệu nhảy. Tuy nhiên, không giống như hướng dẫn về nhạc phẩm của Người đẹp ngủ trong rừng và Kẹp hạt dẻ, không có hướng dẫn bằng văn bản nào được cho là còn tồn tại. Adelaide Giuri vai Odette và Mikhail Mordkin vai Hoàng tử Siegfried trong vở diễn tại Bolshoy, Moscow, 1901

Tóm tắt

Hồ thiên nga thường được thể hiện trong bốn màn, bốn cảnh (chủ yếu ở bên ngoài Nga và Đông Âu) hoặc ba màn, bốn cảnh (chủ yếu ở Nga và Đông Âu). Điểm khác biệt lớn nhất của các tác phẩm trên toàn thế giới là cái kết vốn dĩ là bi kịch, nay đôi khi được biến tấu thành một cái kết có hậu.

Mở đầu

Một số sản phẩm bao gồm một đoạn mở đầu cho thấy lần đầu tiên Odette gặp Rothbart, người đã biến Odette thành một con thiên nga.

Màn 1

Công viên tráng lệ trước cung điện

Hoàng tử Siegfried đang tổ chức sinh nhật với gia sư, bạn bè và những người dân của mình [khiêu vũ]. Cuộc vui chơi bị Nữ hoàng gián đoạn, bà lo lắng về lối sống vô tư của anh. Bà nói với anh rằng anh phải chọn một cô dâu tại dạ hội hoàng gia vào tối hôm sau (một số tác phẩm có xuất hiện một số ứng cử viên). Anh buồn vì không thể kết hôn nhân danh tình yêu. Bạn của anh là Benno và gia sư cố gắng cải thiện tâm trạng lo lắng ấy. Khi buổi tối buông xuống, Benno nhìn thấy một đàn thiên nga đang bay trên đầu và đề nghị họ đi săn. Siegfried và những người bạn lấy nỏ và lên đường truy đuổi bầy thiên nga.

Màn 2

Đêm trăng sáng, hồ thiên nga hiện ra giữa đống tàn tích đổ nát của một ngôi nhà nguyện xưa.

thumb|"Valse des cygnes" từ màn 2 theo ấn bản Hồ thiên nga của Ivanov/Petipa Siegfried tách ra khỏi bạn bè, đến nơi trăng sáng bên bờ hồ, cùng lúc đàn thiên nga đáp xuống ngay gần đó. Anh nhắm chiếc nỏ của mình vào đàn thiên nga định bắn. Anh chợt bàng hoàng khi thấy một con thiên nga biến thành thiếu nữ xinh đẹp, đó chính là Odette. Ban đầu, nàng tỏ ra sợ hãi Siegfried. Khi anh hứa sẽ không làm hại, nàng mới kể rằng nàng là Nữ hoàng Thiên nga Odette. Đàn thiên nga là những nạn nhân của lời nguyền khủng khiếp do phù thủy ác độc Von Rothbart tạo ra, kẻ có ngoại hình nửa người nửa cú. Ban ngày họ phải biến thành thiên nga và ban đêm, chỉ khi đứng trong hồ ma thuật - hồ được tạo ra từ những giọt nước mắt của mẹ Odette - mới quay về hình dạng con người. Lời nguyền chỉ bị phá vỡ nếu có một người chưa bao giờ yêu ai trước đây, thề sẽ yêu Odette mãi mãi. Von Rothbart đột nhiên xuất hiện. Siegfried đe dọa giết hắn nhưng Odette ngăn lại - vì nếu Von Rothbart chết trước khi hóa giải lời nguyền, thì cô sẽ mãi mãi không thoát khỏi kiếp thiên nga.

Khi Von Rothbart biến mất, các thiếu nữ thiên nga đáp xuống hồ nước. Benno và mọi người cũng đến định bắn chúng. Nhưng Siegfried đã kịp thời ngăn lại và khéo léo đuổi họ đi. Bây giờ, chỉ còn lại một mình với Odette và các nàng thiên nga, Siegfried bẻ gãy nỏ và bắt đầu giành được sự tin tưởng của Odette khi tình yêu chớm nở. Khi bình minh đến, lời nguyền ác độc khiến Odette và các bạn của nàng trở lại hồ và lại biến thành thiên nga.

Màn 3

Hội đường sang trọng trong cung điện.

Khách đến cung điện để dự vũ hội hóa trang. Sáu công chúa được giới thiệu với hoàng tử như những ứng viên cho cuộc hôn nhân. Rothbart cải trang, hắn đến cùng với con gái của hắn là Odile, lúc này đã được phù phép để trông giống Odette. Mặc dù các công chúa cố gắng thu hút Siegfried bằng những điệu nhảy, nhưng anh chỉ để mắt đến Odile. Odette xuất hiện ở cửa sổ lâu đài và cố gắng cảnh báo, nhưng anh không nhìn thấy cô. Sau đó, anh tuyên bố sẽ kết hôn với Odile trước khi Rothbart làm phép cho anh thấy một ảo ảnh về Odette. Quá đau buồn và nhận ra lỗi lầm (anh đã thề chỉ yêu Odette), anh vội quay trở lại hồ nước.

Màn 4

Bên Hồ Thiên Nga.

thumb|Cảnh màn 4; [[Vienna State Opera, 2004]] Odette quẫn trí trước sự phản bội của Siegfried. Các nàng thiên nga khác cố gắng an ủi nhưng Odette không chấp chận. Khi Siegfried trở lại hồ và thấy Odette, anh thành khẩn cầu xin nàng tha thứ. Odette đồng ý tha lỗi cho anh và cả hai đã thề hẹn trên tình yêu của họ, nhưng sự phản bội của anh không thể xóa đi. Thay vì mãi mãi là một con thiên nga, cô chọn cái chết. Anh chọn chết cùng cô và họ nhảy xuống hồ, nơi họ sẽ ở bên nhau vĩnh viễn. Điều này phá vỡ bùa chú của Rothbart đối với các thiếu nữ thiên nga, khiến hắn mất quyền lực và chết. Trong lễ tạ ơn, những thiếu nữ thiên nga nay đã trở thành những cô gái bình thường, chứng kiến Siegfried và Odette cùng nhau bay lên Thiên đường, mãi mãi sống trong tình yêu.

Cấu trúc

Bản nhạc gốc của Tchaikovsky (bao gồm các phần bổ sung cho bản sản xuất ban đầu năm 1877), khác với bản nhạc của Riccardo Drigo khi hồi sinh của Petipa và Ivanov, và vẫn được hầu hết các đoàn múa ba lê sử dụng. Các tựa cho mỗi đoạn là từ bản nhạc được công bố ban đầu. Một số được đặt tiêu đề đơn giản là chỉ dẫn âm nhạc và không được dịch từ tựa gốc tiếng Pháp.

Màn 1

: Introduction: Moderato assai – Allegro non-troppo – Tempo I

: No. 1 Scène: Allegro giusto : No. 2 Waltz: Tempo di valse : No. 3 Scène: Allegro moderato : No. 4 Pas de trois :: 1. Intrada (or Entrée): Allegro :: 2. Andante sostenuto :: 3. Allegro semplice, Presto :: 4. Moderato :: 5. Allegro :: 6. Coda: Allegro vivace : No. 5 Pas de deux for Two Merry-makers (sau này được tạo thành Black Swan Pas de Deux) :: 1. Tempo di valse ma non troppo vivo, quasi moderato :: 2. Andante – Allegro :: 3. Tempo di valse :: 4. Coda: Allegro molto vivace : No. 6 Pas d'action: Andantino quasi moderato – Allegro : No. 7 Sujet (Introduction to the Dance with Goblets) : No. 8 Dance with Goblets: Tempo di polacca : No. 9 Finale: Sujet, Andante

Màn 2

: No. 10 Scène: Moderato : No. 11 Scène: Allegro moderato, Moderato, Allegro vivo : No. 12 Scène: Allegro, Moderato assai quasi andante : No. 13 Dances of the Swans :: 1. Tempo di valse :: 2. Moderato assai :: 3. Tempo di valse :: 4. Allegro moderato (later the famous Dance of the Little Swans) :: 5. Pas d'action: Andante, Andante non-troppo, Allegro (tài liệu mượn từ Undina) :: 6. Tempo di valse :: 7. Coda: Allegro vivo : No. 14 Scène: Moderato

Màn 3

: No. 15 Scène: March – Allegro giusto : No. 16 Ballabile: Dance of the Corps de Ballet and the Dwarves: Moderato assai, Allegro vivo : No. 17 Entrance of the Guests and Waltz: Allegro, Tempo di valse : No. 18 Scène: Allegro, Allegro giusto : No. 19 Pas de six :: 1. Intrada (hoặc Entrée): Moderato assai :: 2. Variation 1: Allegro :: 3. Variation 2: Andante con moto (có khả năng được sử dụng như một ngạn ngữ sau Intrada nhưng được sáng tác một cách vô tình hoặc xuất bản sau biến thể đầu tiên) :: 4. Variation 3: Moderato :: 5. Variation 4: Allegro :: 6. Variation 5: Moderato, Allegro semplice :: 7. Grand Coda: Allegro molto

: Phụ lục I – Pas de deux pour Mme. Anna Sobeshchanskaya (từ bản nhạc gốc của Ludwig Minkus và sau đó được George Balanchine biên đạo với vai trò là Tchaikovsky Pas de deux) : # Intrada: Moderato – Andante : # Variation 1: Allegro moderato : # Variation 2: Allegro : # Coda: Allegro molto vivace : : No. 20 Hungarian Dance: Czardas – Moderato assai, Allegro moderato, Vivace : Phụ lục II – No. 20a Danse russe pour Mlle. Pelageya Karpakova: Moderato, Andante semplice, Allegro vivo, Presto : No. 21 Danse Espagnole: Allegro non-troppo (Tempo di bolero) : No. 22 Danse Napolitaine: Allegro moderato, Andantino quasi moderato, Presto : No. 23 Mazurka: Tempo di mazurka : No. 24 Scène: Allegro, Tempo di valse, Allegro vivo

Màn 4

: No. 25 Entr'acte: Moderato : No. 26 Scène: Allegro non-troppo : No. 27 Dance of the Little Swans: Moderato : No. 28 Scène: Allegro agitato, Molto meno mosso, Allegro vivace : No. 29 Scène finale: Andante, Allegro, Alla breve, Moderato e maestoso, Moderato

Các phiên bản dựa theo và tài liệu tham khảo

Phim người thật đóng

• Phần mở đầu cho phiên bản âm thanh đầu tiên của Dracula (1931) với sự tham gia của Bela Lugosi bao gồm một phiên bản sửa đổi của Chủ đề Thiên nga từ phần 2. Đoạn phim tương tự sau đó đã được sử dụng cho phần credit của The Mummy (1932) cũng như Murders in the Rue Morgue (1932) và thường được sử dụng như một bản đệm cho phim câm Bóng ma nhà hát (1925).
• Bộ phim I Was an Adventuress (1940) bao gồm một đoạn dài từ vở ba lê.
• Cốt truyện của bộ phim hài năm 1965 của Anh The Intelligence Men đạt đến đỉnh điểm khi trình diễn vở ba lê, với một vụ ám sát diễn viên ba lê khắc họa nhân vật Odette.
• Phim kinh dị chính trị Mỹ năm 1966 Torn Curtain do Alfred Hitchcock đạo diễn, Paul Newman và Julie Andrews đóng vai chính có một cảnh trong vở ba lê Hồ Thiên Nga. Cặp đôi chính của bộ phim trốn thoát khỏi Đông Berlin trong Chiến tranh Lạnh và tham dự một buổi biểu diễn ba lê như một phần trong kế hoạch đào thoát. Họ bị diễn viên ba lê chính (Tamara Toumanova) phát hiện và báo cảnh sát trong buổi biểu diễn. Cuộc chạy trốn đầy kịch tính của họ khỏi rạp hát trong vở ba lê là một điểm cao trào của bộ phim.
• Năm 1968–69, Kirov Ballet cùng với hãng phim Lenfilm đã sản xuất một phiên bản quay của vở ba lê với sự tham gia của Yelena Yevteyeva trong vai Odette.
• Trong phim Funny Girl (1968), Barbra Streisand, đóng vai Fanny Brice, nhảy trong một màn Swan Lake giả mạo hài hước.
• Vở ba lê là trung tâm của cốt truyện Étoile (1989).
• Nhạc nền nổi tiếng "The Imperial March" của John Williams trong Nhạc phim Chiến tranh giữa các vì sao được gợi nhớ đáng kể trong sự phát triển hài hòa, dàn nhạc và một số giai điệu cấu trúc các bản trình bày nhất định của Chủ đề Thiên nga.
• Trong Brain Donors (1992), ba nhân vật chính cố gắng và thành công trong việc phá hoại một vở ba lê hư cấu.
• Thiên nga đen (2010) của Darren Aronofsky tập trung vào hai nhân vật trong Hồ thiên nga - Công chúa Odette, đôi khi được gọi là Thiên nga trắng, và bản sao xấu xa của cô, phù thủy Odile (Thiên nga đen), và lấy cảm hứng từ câu chuyện của vở ba lê, mặc dù nó không theo đúng nghĩa đen. Bản nhạc của Clint Mansell chứa nhạc từ vở ba lê, với sự tái cấu trúc tỉ mỉ hơn để phù hợp với giai điệu kinh dị của bộ phim.
• Trong Of Gods and Men (2011), bản nhạc Hồ thiên nga cao trào được phát trong bữa tối gợi nhớ Bữa tối cuối cùng của các nhà sư.
• Trong phim T-34, có thể nghe thấy tiếng nhạc từ Hồ Thiên Nga trong khi các nhân vật chính lái thử chiếc T-34 bị bắt cho quân Đức và biểu diễn múa ba lê- phong cách di chuyển với xe tăng.
• Kể từ tháng 8 năm 2020, một live-action chuyển thể từ vở ba lê đang được Universal Pictures sản xuất, do Olivier Award - nhà viết kịch từng đoạt giải Jessica Swale - viết và có sự tham gia của Felicity Jones.
• Phần cuối của vở ba lê xuất hiện trong phim The Courier (2020).

Sản phẩm sân khấu hoạt hình và sản xuất trực tiếp đến video

• Swan Lake (1981) là một bộ anime dài tập do công ty Nhật Bản Toei Animation sản xuất và Yabuki Koro đạo diễn. Bản chuyển thể sử dụng bản nhạc của Tchaikovsky và vẫn tương đối trung thành với câu chuyện. Hai bản lồng tiếng Anh riêng biệt đã được thực hiện, một bản có các diễn viên lồng tiếng thông thường và một bản sử dụng những người nổi tiếng (Pam Dawber trong vai Odette, Christopher Atkins trong vai Siegfried, David Hemmings trong vai Rothbart, và Kay Lenz trong vai Odille). Bản lồng tiếng thứ hai được thu âm tại Golden Sync Studios và được phát sóng trên American Movie Classics vào tháng 12 năm 1990 và Kênh Disney vào tháng 1 năm 1994. Nó hiện đã được phân phối tại Hoa Kỳ bởi Công ty Samuel Goldwyn. Nó cũng được phân phối ở Pháp và Vương quốc Anh bởi Rouge Citron Production.
• Swan Lake (1994) là một phim hoạt hình hai chiều truyền thống dài 28 phút do Dudley Moore thuật lại. Đây là một trong năm hình ảnh động trong loạt Storyteller's Classics. Giống như phiên bản năm 1981, nó cũng sử dụng âm nhạc của Tchaikovsky xuyên suốt và khá trung thành với câu chuyện gốc. Điều khiến nó trở nên khác biệt là cảnh cao trào, trong đó hoàng tử bơi qua đầm nước đến lâu đài của Rothbart để giải cứu Odette, người đang bị giam giữ ở đó. Rothbart chỉ tay về phía hoàng tử và đánh anh ta để biến anh ta thành một con vịt - nhưng sau đó, người kể chuyện tuyên bố, "Đôi khi, ngay cả phép thuật cũng có thể rất, rất sai." Sau một lúc, con vịt biến thành một con đại bàng và bay vào lâu đài của Rothbart, nơi hoàng tử trở lại hình dạng con người của mình và giao chiến với Rothbart. Hoạt hình này được sản xuất bởi Madman Movies cho Castle Communications. Đạo diễn là Chris Randall, nhà sản xuất là Bob Burrows, điều phối sản xuất là Lesley Evans và các nhà sản xuất điều hành là Terry Shand và Geoff Kempin. Bản nhạc được trình diễn bởi dàn giao hưởng Moscow State. Phim chiếu trên TVOntario tháng 12 năm 1997 và phân phối trên video gia đình ở Bắc Mỹ bởi Castle Vision International, Orion Home Video và J.L. Bowerbank & Cộng sự.
• The Swan Princess (1994) là một bộ phim của Nest Entertainment dựa trên câu chuyện Hồ Thiên Nga. Nó vẫn khá gần với câu chuyện gốc, nhưng có nhiều điểm khác biệt. Ví dụ: thay vì Swan Maidens, có thêm các nhân vật phụ là hải âu Puffin, rùa Speed và ếch Jean-Bob. Một số nhân vật được đổi tên - Hoàng tử Derek thay vì Siegfried, bạn của anh ấy là Bromley thay vì Benno và gia sư của anh ấy là Rogers thay vì Wolfgang; Mẹ của Derek được đặt tên là Nữ hoàng Uberta. Một điểm khác biệt nữa là Odette và Derek biết nhau từ khi họ còn nhỏ, điều này giới thiệu chúng ta với cha của Odette, Vua William và giải thích cách thức và lý do Odette bị Rothbart bắt cóc. Nhân vật Odile được thay thế bằng một lão già (không được đặt tên trong bộ phim này, nhưng được biết đến với cái tên Bridget trong phần tiếp theo), như một phụ tá của Rothbart cho đến khi kết thúc. Ngoài ra, phiên bản này có một kết thúc có hậu, cho phép cả Odette và Derek sống sót sau khi Rothbart bị đánh bại. Phim có chín phần tiếp theo, The Swan Princess: Escape from Castle Mountain (1997), The Swan Princess: The Mystery of the Enchanted Kingdom (1998), The Swan Princess Christmas (2012), The Swan Princess: A Royal Family Tale (2014), The Swan Princess: Princess Tomorrow, Pirate Today (2016), The Swan Princess: Royally Undercover (2017), The Swan Princess: A Royal Myztery (2018), The Swan Princess: Kingdom of Music (2019), và The Swan Princess: A Royal Wedding (2020), mà thậm chí còn lệch xa hơn so với ba lê. Không có bộ phim nào có âm nhạc của Tchaikovsky.
• Barbie of Swan Lake (2003) là một bộ phim thiếu nhi trực tiếp đến video có âm nhạc của Tchaikovsky và chuyển động quay từ Nhà hát Ballet Thành phố New York và dựa trên câu chuyện Hồ thiên nga. Câu chuyện khác với bản gốc nhiều hơn so với Công chúa thiên nga, mặc dù nó có những điểm tương đồng với cốt truyện của Công chúa thiên nga. Trong phiên bản này, Odette không phải là công chúa khi sinh ra, mà là con gái của một người thợ làm bánh và thay vì bị Rothbart bắt cóc và đưa đến hồ theo ý muốn của mình, cô đã phát hiện ra Khu rừng phù phép khi cô đi theo một con kỳ lân ở đó. Cô cũng biến thành một nữ anh hùng thống trị hơn trong phiên bản này, vì được tuyên bố là người mang định mệnh cứu khu rừng khỏi nanh vuốt của Rothbart khi cô giải phóng viên pha lê ma thuật. Một điểm khác biệt khác là việc bổ sung các nhân vật mới, chẳng hạn như chị họ của Rothbart, Nữ hoàng cổ tích, kỳ lân Lila, troll Erasmus và các tiên nữ và yêu tinh của Nữ hoàng, những người cũng đã bị Rothbart biến thành động vật. Những nàng tiên và yêu tinh này thay thế các Tiên nữ Thiên nga trong vở ba lê. Ngoài ra, ma thuật của Fairy Queen cho phép Odette trở lại hình dạng con người của cô vào ban đêm, chứ không phải là phép thuật của Rothbart, cho đến khi Fairy Queen phản công, nó xuất hiện vĩnh viễn. Những thay đổi khác bao gồm đổi tên Hoàng tử là Daniel và một kết thúc có hậu, thay vì kết thúc bi thảm của vở ba lê.
• Barbie in the Pink Shoes (2013) có sự chuyển thể của Hồ Thiên nga trong số nhiều câu chuyện cổ tích.

Máy tính/trò chơi điện tử

• Trò chơi điện tử NES năm 1988 Final Fantasy II đã sử dụng một phần nhỏ của Hồ thiên nga ngay trước khi chiến đấu với trùm Lamia Queen. Trong WonderSwan Color và các phiên bản mới hơn, phần này dài hơn.
• Trò chơi phiêu lưu của LucasArts năm 1990 Loom đã sử dụng một phần chính của bộ Hồ thiên nga cho phần âm thanh, cũng như kết hợp một con thiên nga lớn chủ đề vào cốt truyện. Mặt khác, nó không giống với vở ba lê gốc.
• Trò chơi giải đố của DMA Design năm 1991 Lemmings đã sử dụng "Dance of the Little Swans" trong nhạc nền.
• Trò chơi platform của Treasure năm 1993 McDonald's Treasure Land Adventure sử dụng một phần của Hồ thiên nga làm nhạc nền cho một trong các cấp độ của nó.
• Trò chơi Nintendo DS 2008 Imagine Ballet Star có phiên bản rút gọn của Hồ thiên nga. Nhân vật chính, người được điều khiển trực tiếp bởi người chơi của trò chơi, nhảy theo ba bản nhạc rút gọn từ Hồ thiên nga. Hai trong số các phần là độc tấu và phần thứ ba là một pas de deux.
• Trò chơi điện tử SEGA năm 2009 Mario & Sonic at the Olympic Winter Games bao gồm Hồ thiên nga trong cuộc thi trượt băng nghệ thuật.
• Trò chơi năm 2015 FNAF 3 chứa phiên bản hộp âm nhạc của một đoạn trong Hồ thiên nga.
• Trò chơi Blizzard Entertainment năm 2016 Overwatch có hai trang phục có thể mở khóa cho nhân vật Widowmaker dựa trên Odette và Odile.
• Trò chơi Nintendo Switch năm 2020 Paper Mario: The Origami King có một vở ballet hài hước của bài hát, cũng như một bản phối lại kiểu punk.

Nhảy

thumb|The Silent Violinist, một nghệ sĩ kịch câm chuyên nghiệp, đề cập đến khái niệm "công chúa thiên nga".

• Vũ công/biên đạo múa người Thụy Điển Fredrik Rydman đã tạo ra một bản diễn giải nhảy hiện đại/khiêu vũ đường phố cho vở ba lê mang tên Swan Lake Reloaded. Điệu nhảy mô tả "thiên nga" là gái mại dâm nghiện heroin bị Rothbart, một tay ma cô, giam giữ. Âm nhạc của nhà sản xuất sử dụng các chủ đề và giai điệu từ bản nhạc của Tchaikovsky, kết hợp chúng vào các giai điệu hip-hop và techno.

Văn học

• Amiri & Odette (2009) là một câu thơ được Walter Dean Myers kể lại với hình ảnh minh họa của Javaka Steptoe. Myers lấy bối cảnh câu chuyện tại Khu tập thể Hồ Thiên Nga của một thành phố lớn. Amiri được mệnh danh là "Hoàng tử bóng đêm" trong môn bóng rổ, là nhà vô địch của các sân nhựa trong công viên. Odette thuộc về Big Red, một tay môi giới quyền lực trên đường phố.
• The Black Swan (1999) là một tiểu thuyết giả tưởng của Mercedes Lackey tái hiện lại câu chuyện gốc và tập trung nhiều vào Odile. Con gái của Rothbart là một phù thủy theo cách riêng của cô, và có sự cảm thông với Odette.
• The Sorcerer's Daughter (2003) là một tiểu thuyết giả tưởng của Irina Izmailova, kể lại cốt truyện khác của vở ba lê. Siegfried có tính trẻ con, bất cẩn và yêu thích Odile hiền lành, cũng không kém phần trẻ con, trong khi Odette nghiêm nghị và kiêu hãnh. Ngay từ đầu cô đã lọt vào mắt xanh của Rothbart (người sau này trở thành quốc vương hợp pháp của một vương quốc bó ẩn).
• Swan Lake (1989) là một tiểu thuyết dành cho thiếu nhi của Mark Helprin và Chris Van Allsburg minh họa, tái hiện lại câu chuyện gốc như một câu chuyện về xung đột chính trị ở một quốc gia Đông Âu vô danh. Trong đó, Odette trở thành một công chúa bị tay nhiếp chính bù nhìn che giấu từ khi sinh ra (và cuối cùng hóa ra lại là kẻ soán ngôi), với câu chuyện được kể lại cho con của cô.

Âm nhạc

• Nhóm rock nhạc cụ Nhật Bản Takeshi Terauchi & Bunnys đã thu âm bài hát này trong album năm 1967 Let's Go Unmei.
• Ban nhạc Bỉ Wallace Collection trích từ Màn 2 Cảnh 10 trong ca khúc "Daydream" (1969).
• Ban nhạc ska của Anh Madness giới thiệu một phiên bản ska vào năm 1979 trong album đầu tay One Step Beyond ...
• Nhóm nhạc Hàn Quốc Shinhwa tái hiện chủ đề chính thành một bài hát k-pop hip-hop “T.O.P. (Lấp lánh của thiên đường)”(1999)
• Nhóm nhạc Los Angeles Sweetbox sử dụng nhạc nền chính cho phần điệp khúc của bài hát "Superstar" trong album 2001 Classified.
• Ca sĩ người Đức Jeanette Biedermann sử dụng cấu trúc giai điệu Hồ thiên nga cho đĩa đơn phát hành năm 2001 "How It's Got To Be".
• Ban nhạc symphonic metal Tây Ban Nha Dark Moor mượn các yếu tố trong bài hát Hồ thiên nga, ca khúc đầu tiên của album năm 2009 Autumnal.
• Một phiên bản reggae của vở ba lê Hồ thiên nga xuất hiện trong album năm 2017 Classical Made Modern 3
• Ban nhạc metal Canada The Agonist đã thực hiện một phiên bản cappella của ca khúc "Scène. Moderato", nằm trong album phòng thu thứ hai Lullabies for the Dormant Mind.
• Beyoncé sử dụng chủ đề nổi tiếng của vở ba lê trong "visual album" Lemonade của cô, một tham khảo nhấn mạnh suy ngẫm của bộ phim về sự không chung thủy.
• Scott Hamilton - Tenor Saxophone. Diễn giải nhạc Jazz - Scott Hamilton CLASSICS

Nhạc kịch

• Trong thời kỳ Liên bang Xô viết, truyền hình nhà nước Liên Xô đã đưa ra những thông báo lớn với các đoạn băng ghi hình Hồ Thiên nga trong bốn dịp nổi tiếng. Năm 1982, truyền hình nhà nước phát sóng các đoạn ghi âm sau cái chết của Leonid Brezhnev. Năm 1984, các bản ghi âm trước thông báo về cái chết của Yuri Andropov. Năm 1985, các bản ghi âm trước thông báo về cái chết của Tổng Bí thư Konstantin Chernenko. Ví dụ cuối cùng và được trích dẫn nhiều nhất về việc sử dụng Hồ thiên nga trong bối cảnh này là âm mưu đảo chính của Liên Xô tháng 8 năm 1991 dẫn đến giải thể Liên bang Xô viết.
• Khi kênh tin tức độc lập của Nga Dozhd (còn được gọi là "TV Rain") bị buộc phải đóng cửa do luật kiểm duyệt gây ra khi Nga xâm lược Ukraine 2022, đài đã chọn kết thúc chương trình phát sóng cuối cùng bằng Hồ thiên nga trong một tài liệu tham khảo về việc sử dụng nó vào năm 1991.
• Princess Tutu (2002) là một bộ anime truyền hình có nhân vật nữ chính là Duck, mặc một bộ trang phục gợi nhớ đến Odette. Cô là một con vịt được nhà văn biến thành một cô gái (chứ không phải ngược lại), trong khi nhân vật phản diện là Rue, ăn mặc như Odile, là một cô gái đã được nuôi dưỡng để tin rằng mình là raven. Các nhân vật khác bao gồm Mytho trong vai Siegfried, người thậm chí còn được gọi bằng cái tên này vào cuối màn thứ hai, và Drosselmeyer đóng vai Rothbart. Bản nhạc của Hồ thiên nga, cùng với bài nhạc của _The Nutcracker _được sử dụng xuyên suốt, và thi thoảng có Petipa, đáng chú ý nhất là tập 13, khi Duck nhảy điệu _pas de deux _một mình, hoàn thành với những lần nâng và bắt không thành công.
• Trong mùa thứ hai của anime Kaleido Star, bản chuyển thể của Hồ thiên nga trở thành một trong những chương trình thành công và quan trọng nhất của Sân khấu Kaleido. Nhân vật chính Naegino Sora đóng vai Công chúa Odette, với các nhân vật Leon Oswald trong vai Hoàng tử Siegfried và May Wong trong vai Odile.
• Trong tập 213 của The Muppet Show, Rudolf Nureyev biểu diễn Swine Lake với một con lợn ballerina khổng lồ.
• Trong tập 105 của Cagney và Lacey, Det. Chris Cagney đã đi xem với bạn trai của cô ấy và ghét nó đến nỗi ngủ gật trong màn thứ hai.
• Nhạc Hồ thiên nga xuất hiện trong hai tập của loạt Playhouse Disney Little Einsteins: "Quincy and the Magic Instruments" và "The Blue Footed Boobey Bird Ballet".
• Trong tập Loon Lake của _Tiny Toon Adventures, _Babs Bunny giúp đỡ Shirley the Loon sau khi cô bị một nhóm thiên nga hợm hĩnh trong lớp múa ba lê chế giễu khi chuẩn bị cho buổi diễn Hồ thiên nga.
• Trong tập _Deedeemensional _của Dexter's Laboratory, Dexter, để đưa ra một thông điệp quan trọng cho bản thân trong tương lai, buộc phải nhảy Hồ thiên nga với Dee Dee và con người tương lai của cô ấy.
• Tập phim "A Very Special Episode" của Beavis và Butt-Head sử dụng cách sắp xếp tương tự được sử dụng trong Dracula và The Mummy khi Beavis đang cứu một con chim.
• Trong chương trình hoạt hình dành cho trẻ em Wonder Pets, Linny, Tuck và Ming-Ming khuyến khích thiên nga con nhảy theo cách của riêng mình. Nhạc của Hồ thiên nga cũng được sử dụng.
• Một sự sắp xếp gần gũi của điệu valse từ màn 1 xuất hiện trong các tập 16, 23 và 78 của My Little Pony: Friendship Is Magic, "Sonic Rainboom", "The Cutie Mark Chronicles" và "Simple Ways".