Đền thờ Đức Nguyên tổ Họ Hồ Việt Nam
Hồ Hưng Dật (胡興逸, 907 – ?), theo Đại Việt sử ký toàn thư (Ngoại kỷ, quyển 5) được chép là “người Chiết Giang, thuộc vùng Bách Việt xưa, đỗ Trạng nguyên đời Hậu Tấn, được bổ làm Thái thú Diễn Châu” [1]. Một số gia phả họ Hồ ở Nghệ An và Thái Bình cũng ghi nhận gốc tích này [2]. Trong khi đó, sử Trung Quốc như Tân Ngũ Đại sử và Tư trị thông giám chưa trực tiếp nhắc tên Hồ Hưng Dật, song có ghi lại tình hình bổ dụng quan lại, cử sang Tĩnh Hải Quân (một châu quận thuộc dưới thời Nam Hán) làm Thái thú Chân Diễn (vùng “phên dậu”cực Nam của Tĩnh Hải Quân – giáp đất Chiêm Thành), phản ánh bối cảnh lịch sử mà nhân vật này có thể xuất hiện [3].
Theo gia phả họ Hồ, sau khi nhậm chức ở Châu Diễn, trước tình hình triều đình phương Bắc rối ren “năm đời mười nước”, Hồ Hưng Dật đã từ quan, định cư tại hương Đào Bột (có tài liệu chép Bào Trạch) thuộc Diễn Châu. Ông lấy vợ người Việt và trở thành vị Thủy tổ họ Hồ tại Việt Nam. Việc từ quan định cư được xem là bước ngoặt, biến Hồ Hưng Dật từ một viên quan nhà Nam Hán thành một “người Việt mới”, gắn bó với cư dân bản địa [4].
Một số truyền thuyết địa phương (Lăng Thành, Thọ Thành, Quỳnh Lưu) kể rằng ông từng giao hảo với Đinh Bộ Lĩnh, có lời khuyên trong cuộc dẹp loạn Thập nhị sứ quân [5]. Ông được vời ra làm quan, tuy nhiên, chi tiết này không thấy trong chính sử Việt Nam (Đại Việt sử ký toàn thư hay Cương mục), do vậy cần coi như một lớp huyền thoại gắn thêm nhằm nâng cao vị thế của nhân vật. Ông chọn con đường “vạn đại vi dân”, ông sống cuộc đời bình dị, hòa mình cùng nhân dân bản địa thay vì tham gia tranh giành quyền lực giao đoạn Thập Nhị Sứ Quân ở Giao Châu lúc bấy giờ.Nhà thờ Đại tộc Tam Công
Tư liệu gia phả họ Hồ, kết hợp với truyền thống địa phương, đều nhấn mạnh công lao của Hồ Hưng Dật trong việc “khai hóa” vùng Hoan – Diễn. Ông được cho là đã mở lớp dạy học, mở trường dạy võ, truyền bá chữ nghĩa và lễ giáo theo tinh thần Nho học [6]. Dù thiếu chứng cứ trực tiếp trong chính sử, song truyền thống hiếu học nổi bật ở vùng Nghệ – Tĩnh từ thế kỷ XI trở đi cho thấy ảnh hưởng lâu dài của sự giao thoa văn hóa mà ông khởi đầu.
Dòng họ Hồ từ ông đã sản sinh nhiều nhân vật lịch sử quan trọng:
-
Hồ Tông Thốc (1324-1404): Đỗ trạng nguyên năm 19 tuổi (1343), tác giả Việt sử cương mục, một trong những nhà sử học tiêu biểu thời Trần [7] được vua Trần Nghệ Tông phong chức Hàn lâm Đại học sĩ năm 1372. Trực hệ, ông có con là Hồ Tông Đốn và cháu là Hồ Tông Thành đều đỗ trạng nguyên.
-
Hồ Quý Ly (1336–1407): ông là con rể của Thái Thượng Hoàng Trần Nghệ Tông, nhà cải cách triều Trần, sau lập ra triều Hồ; được Khâm định Việt sử thông giám cương mục đánh giá là “người có chí lớn, giỏi văn võ, nhiều mưu lược” [8]. Công trình thành Nhà Hồ (Thanh Hóa) ngày nay là Di sản Văn hóa thế giới, Đền thờ Bào Đột (1403) di tích Quốc gia đều do ông chỉ đạo xây dựng mà có.
-
Nguyễn Huệ – Quang Trung (1753–1792), người anh hùng dân tộc “áo vải, cờ đào”, theo gia phả có gốc Hồ (tên thật Hồ Thơm, con ông Hồ Phi Phúc). Ông là anh hùng dân tộc, phía Nam ông đánh tan 5 vạn thủy binh và 300 chiến thuyền của quân Xiêm, phía Bắc ông đánh tan 29 vạn quân Thanh, thống nhất đất nước [9]. Ông không chỉ giỏi về quân sự, ông còn nổi tiếng về đối ngoại, kinh tế, văn hóa xã hội.
-
Hồ Xuân Hương (1772–1822): nữ sĩ nổi danh với thơ Nôm, được giới nghiên cứu hiện đại xem là “tiếng nói phản kháng đầy nữ quyền trong văn học Việt Nam trung đại” [10].
-
Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890–1969): người sáng lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ Nghĩa Việt Nam, anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Trong Di chúc, Người viết: “Dù tên là Nguyễn, là Hồ… thì cũng là con Lạc cháu Hồng” – khẳng định mối gắn kết giữa gia tộc và quốc tộc [11].
Và sự nối tiếp của nhiều nhân vật khác trong dòng chảy lịch sử, cho thấy dòng họ Hồ, bắt đầu từ Hồ Hưng Dật, đã gắn bó mật thiết với tiến trình văn hóa – chính trị của dân tộc Việt Nam.Nhà thờ Đại tộc Quỳnh Đôi
Ngày nay, Hồ Hưng Dật được hậu thế tôn xưng là Đức Nguyên tổ họ Hồ Việt Nam. Nhiều làng xã Nghệ An – Hà Tĩnh lập đền thờ ông làm thành hoàng, tiêu biểu như đền thờ ở Lăng Thành (Yên Thành) [12].
Ở bình diện văn hóa, tên tuổi Hồ Hưng Dật biểu tượng cho sự giao thoa Bách Việt – Hoa Hạ, đặc biệt là tinh thần hòa nhập và nhập thế của trí thức di dân thời trung đại. Câu chuyện ông chọn ở lại đất Giao Châu thay vì hồi hương phản ánh tiến trình bản địa hóa, qua đó góp phần hình thành truyền thống văn hiến vùng Nghệ – Tĩnh, được duy trì suốt nhiều thế kỷ.
So sánh với trường hợp một số nhân vật ngoại tộc khác định cư lâu dài tại Việt Nam (như Lý Công Uẩn có gốc Lý ở phương Bắc, hoặc các tộc họ khác nhập cư), Hồ Hưng Dật là điển hình tiêu biểu của quá trình hội nhập, khi yếu tố di dân trở thành bộ phận hữu cơ của dân tộc Việt Nam [13].
Như vậy, Hồ Hưng Dật không chỉ là thủy tổ của một dòng họ, mà còn là biểu tượng lịch sử – văn hóa về sự hội nhập, tiếp biến và góp phần tạo dựng bản sắc Việt Nam trong giai đoạn đầu độc lập tự chủ.[1] Ngô Sĩ Liên, Đại Việt sử ký toàn thư, bản dịch Nxb KHXH, Hà Nội, 1993.
[2] Gia phả họ Hồ Việt Nam, lưu tại Nhà thờ họ Hồ Tam Công, Quỳnh Đôi, Nghệ An.
[3] Âu Dương Tu, Tân Ngũ Đại sử; Tư Mã Quang, Tư trị thông giám.
[4] Nguyễn Q. Thắng (2002), Các nhân vật lịch sử Việt Nam, Nxb Văn hóa.
[5] Truyền thuyết dân gian vùng Quỳnh Lưu – Yên Thành, Nghệ An.
[6] Nguyễn Đổng Chi (1957), Nghệ Tĩnh văn học sử.
[7] Trần Quốc Vượng (chủ biên), Lịch sử Việt Nam, Nxb KHXH.
[8] Quốc sử quán triều Nguyễn, Khâm định Việt sử thông giám cương mục.
[9] Nguyễn Lương Bích (1971), Anh hùng áo vải Quang Trung, Nxb KHXH.
[10] Đặng Thai Mai (1964), Văn thơ Hồ Xuân Hương.
[11] Hồ Chí Minh, Di chúc, 1969.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Link
https://hotocvietnam.vn/195hB068Bd07714
Đền thờ Đức Nguyên tổ Họ Hồ Việt Nam Hồ Hưng Dật (胡興逸, 907 – ?), theo Đại Việt sử ký toàn thư (Ngoại kỷ, quyển 5) được chép là “người Chiết Giang, thuộc vùng Bách Việt
**Nam Định** là một tỉnh cũ nằm ở phía Nam Đồng bằng sông Hồng, Việt Nam. Năm 2023, Nam Định là đơn vị hành chính Việt Nam đứng thứ 13 về số dân, xếp thứ
Việc **thờ hổ**, sùng bái loài hổ được ghi nhận một cách đa dạng trên khắp các vùng miền của Việt Nam, từ vùng rừng núi sơn cước cho đến vùng đồng bằng và đến
**Hưng Yên** là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, nằm ở miền Bắc Việt Nam, với trung tâm hành chính cách thủ đô Hà Nội khoảng hơn 55 km về phía Đông Nam.
**Người Mường**, còn có tên gọi là **Mol**, **Moan**, **Mual**, là dân tộc sống ở khu vực trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam. Người Mường được công nhận là một thành viên
**Mại dâm ở Việt Nam** là một chủ đề về hoạt động mại dâm tại Việt Nam, cũng như những quy định của pháp luật về hành vi mua bán dâm, chủ chứa, môi giới
**Xô Viết Nghệ - Tĩnh** là tên gọi chỉ phong trào đấu tranh của lực lượng công nhân và nông dân ở Nghệ An và Hà Tĩnh trong năm 1930-1931 chống lại đế quốc Pháp
right|thumb|upright=1.2|Lính nhảy dù Mỹ thuộc Lữ đoàn dù 173 tuần tra vào tháng 3 năm 1966 **Hoa Kỳ can thiệp quân sự tại Việt Nam** trong giai đoạn 1948–1975 là quá trình diễn biến của
nhỏ|phải|[[Tằm tơ|Tằm nhộng ở Việt Nam]] **Giống vật nuôi Việt Nam** chỉ về các giống vật nuôi có nguồn gốc, xuất xứ từ Việt Nam cũng như một số giống đã được nội địa hóa
Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật được trao cho tác giả của các lĩnh vực âm nhạc, văn học, sân khấu, mỹ thuật, nhiếp ảnh, múa, điện ảnh, văn nghệ dân
**Từ vựng tiếng Việt** là một trong ba thành phần cơ sở của tiếng Việt, bên cạnh ngữ âm và ngữ pháp. Từ vựng tiếng Việt là đối tượng nghiên cứu cơ bản của ngành
**Đình Hoa Vân Hải** là một ngôi đình lâu đời tại Việt Nam. Đình thuộc làng Vân Hải tổng Cổ Đạm, nay là xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh; được xây dựng
Hồng sâm củ khô Daedong Korea 6 năm tuổi Korean Red Ginseng 6 Years Premium (150 Grams 6-10 củ) Thông tin sản phẩm - Xuất xứ: Hàn quốc – Daedong korea ginseng co.,ltd - Quy cách
Hồng sâm củ khô Daedong Korea 6 năm tuổi Korean Red Ginseng 6 Years Premium (37.5 Grams) Thông tin sản phẩm Xuất xứ: Hàn quốc – Daedong korea ginseng co.,ltd Quy cách đóng gói: Hộp 37,5
Hồng sâm GOOD khô nguyên củ (Củ to size 30) Daedong Korea 6 năm tuổi Korean Red Ginseng 6 Years GOOD Size 30 (600 Grams - 38 củ sâm) Thông tin sản phẩm Quy
**Tết Nguyên Đán** (còn gọi là **Tết Cả**, **Tết Ta**, **Tết Âm lịch**, **Tết Cổ truyền**, **Tết Á Đông** hay đơn giản là **Tết**) là dịp lễ đầu năm mới theo âm lịch của Việt
nhỏ|phải|[[Hươu đỏ là loài được xếp vào danh sách 100 loài xâm lấn tồi tệ nhất, chúng hủy diệt hệ thực vật ở những nơi chúng sinh sống, nơi không có thiên địch kiểm soát
**An Giang** là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam. Theo dữ liệu Sáp nhập tỉnh, thành Việt Nam 2025, An Giang có diện tích: 9.889 km², xếp thứ 13; dân
Một người mại dâm đứng đường ở Zona Norte, [[Tijuana, Baja California, México|thế=]] **Mại dâm**, hay **mua bán dâm**, là hoạt động dùng các dịch vụ tình dục ngoài hôn nhân giữa người mua dâm
**Sóc Trăng** là một tỉnh cũ ven biển nằm trong vùng hạ lưu Nam sông Hậu thuộc đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam. ## Nguồn gốc tên gọi Tên gọi Sóc Trăng do từ
**Võ Nguyễn Hoài Linh** (sinh ngày 18 tháng 12 năm 1969), thường được biết đến với nghệ danh **Hoài Linh**, là một nam diễn viên kiêm nghệ sĩ hài người Việt Nam. Ông là một
**William Wilberforce** (24 tháng 8 năm 1759 – 29 tháng 7 năm 1833), là một chính khách, nhà hoạt động từ thiện người Anh, người lãnh đạo phong trào bãi bỏ chế độ nô lệ.
**_Kinh Thi_** () là một bộ tổng tập thơ ca vô danh của Trung Quốc, một trong năm bộ sách kinh điển của Nho giáo. Các bài thơ trong _Kinh Thi_ được sáng tác trong
**Cà phê** (bắt nguồn từ tiếng Pháp: _café_ [/kafe/]) là một loại thức uống được ủ từ hạt cà phê rang, lấy từ quả của cây cà phê. Các giống cây cà phê được bắt
**Ngã Bảy** là một thành phố cũ thuộc tỉnh Hậu Giang cũ, Việt Nam. ## Địa lý nhỏ|giữa|234x234px|Vòng xoay trung tâm thành phố Ngã Bảy Thành phố Ngã Bảy nằm ở phía đông bắc tỉnh
**Saint-John Perse** (31 tháng 5 năm 1887 - 20 tháng 9 năm 1975) là nhà thơ Pháp đoạt giải Nobel Văn học năm 1960. ## Tiểu sử Sait-John Perse sinh tại Pointe-à-Pitre, Guadeloupe, học luật
nhỏ|265x265px|Bức tượng _[[Người suy tư_, Auguste Rodin|thế=]] Thuật ngữ "**Triết học phương Tây**" muốn đề cập đến các tư tưởng và những tác phẩm triết học của thế giới phương Tây. Về mặt lịch sử,
**Leonardo Wilhelm DiCaprio** (, ; ; sinh ngày 11 tháng 11 năm 1974) là một nam diễn viên và nhà sản xuất phim người Mỹ. Nổi danh qua những bộ phim tiểu sử và cổ
thế=Three running men carrying papers with the labels "Humbug News", "Fake News", and "Cheap Sensation".|nhỏ|275x275px| Các phóng viên với nhiều hình thức "tin giả" từ một minh họa năm 1894 của Frederick Burr Opper **Tin
**_Cô bé Lọ Lem_** hay **_Đôi giày thủy tinh_** (tiếng Anh: _Cinderella_, tiếng Pháp: _Cendrillon, ou La petite Pantoufle de Verre_, tiếng Ý: _Cenerentola_, tiếng Đức: _Aschenputtel_) là một câu chuyện dân gian thể hiện
nhỏ|300x300px|Máy bay [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787-9 Dreamliner của Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam.]] **Máy bay**, còn gọi là **tàu bay** hay **phi cơ**, là phương tiện bay hiện đại, ngày nay đóng vai
**Yekaterina II Đại đế** (tiếng Nga: Екатерина II Великая; sinh ngày 2 tháng 5 năm 1729 – mất ngày 6 hoặc 17 tháng 11 năm 1796), đôi khi được viết là **Ekaterina II**, hay **Yekaterina
**Edward I của Anh** (17/18 tháng 6 1239 – 7 tháng 7 1307), còn được gọi là **Edward Longshanks** và **Kẻ đánh bại người Scots** (Latin: _Malleus Scotorum_), là Vua của Anh từ 1272 đến
**Cách mạng 1989**, hay còn được gọi là **Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu** (còn được gọi bằng nhiều tên gọi khác như là **Mùa
**Mã Ân** () (853, Tằng tổ phụ của ông tên là Mã Quân (馬筠), tổ phụ của ông tên là Mã Chính (馬正), còn cha của ông tên là Mã Nguyên Phong (馬元豐). Gia đình
Hồng sâm GOOD khô nguyên củ (Củ to size 30) Daedong Korea 6 năm tuổi Korean Red Ginseng 6 Years GOOD Size 30 (300 Grams - 19 củ sâm) Thông tin sản phẩm Xuất
Hồng sâm củ khô Daedong Korea 6 năm tuổi Korean Red Ginseng 6 Years Premium Thông tin sản phẩm Xuất xứ: Hàn quốc – Daedong korea ginseng co.,ltd Quy cách đóng gói: Hộp 300g (11-20 củ)
**Doraemon**, nhân vật chính trong loạt manga và anime cùng tên, sở hữu rất nhiều các loại **bảo bối** hay cất giữ trong chiếc túi không đáy. Một số trong những bảo bối này được
**Kinh tế Nhật Bản** là một nền kinh tế thị trường tự do phát triển. Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới theo GDP danh nghĩa và lớn thứ tư theo
**Phim về động vật** là thể loại phim có liên quan đến chủ đề, đề tài về các loài động vật, trong đó, các loài động vật có thể là nhân vật chính hoặc không.
Tiếng Trống Mê Linh Đoàn cải lương Thanh Minh (1976) Giai đoạn lịch sử: Hai Bà Trưng đánh giặc Đông Hán, năm 40 “Sắt son một dạ đền ơn nước Muôn dặm đường trường vó
**Cuộc chinh phục Guatemala của Tây Ban Nha** là một chuỗi các xung đột dai dẳng trong thời kỳ Tây Ban Nha thuộc địa hóa châu Mỹ ở nơi ngày nay là đất nước Guatemala.
**Estonia**, quốc hiệu là **Cộng hòa Estonia**, là một quốc gia nằm ở khu vực Bắc Âu. Estonia tiếp giáp với Nga về phía đông, giáp với Latvia về phía nam, giáp với vịnh Phần
**Vua Arthur** (tiếng Anh: _King Arthur_, tiếng Cymru: _Brenin Arthur_, Latin: _Rex Arturus_) là một nhân vật huyền thoại tại Âu châu trung đại, được cho là người bảo hộ Anh Quốc chống lại sự
**Cuộc chinh phục Hispania của La Mã** là một quá trình được bắt đầu bằng việc Cộng hòa La Mã chiếm giữ các vùng đất của người Carthage ở phía nam và phía đông vào