Hiện tượng foehn (gió phơn) chỉ việc gió sau khi vượt qua núi trở nên khô và nóng. Ở Việt Nam, hiện tượng foehn vào mùa gió Tây Nam thường được dân gian gọi là gió Lào hoặc gió phơn Tây Nam khô nóng.
Tên gọi
Foehn có nguồn gốc từ tiếng Đức (föhn) chỉ thứ gió ở vùng núi Alps, nhờ nó khu vực Trung Âu được hưởng khí hậu ấm áp.
Ở những nơi khác trên thế giới, hiện tượng này được gọi bằng các tên khác. Chẳng hạn, ở Mỹ và Canada gọi là chinook, và có nơi gọi là Diablo hay gió Santa Ana. Còn ở Tây Ban Nha gọi là gió Bilbao. Ở Việt Nam gọi là gió Lào. Nói chung, thường đặt tên cho gió này theo tên địa phương nơi xảy ra.
Bản chất
phải|Hiện tượng foehn.
Gió hình thành và chuyển động song song với mặt đất. Khi bị núi chắn ngang thì gió phải vượt lên cao, lên tầng không khí loãng và lạnh hơn, khiến cho hơi nước ngưng tụ, gây mưa bên triền núi hứng gió và đồng thời làm gió giảm áp suất. Khi đã qua đỉnh núi thì gió trở thành một luồng khí khô hạ áp nên khi đi từ trên cao xuống, gặp không khí đặc hơn gió sẽ bị nén lại. Quá trình đó làm tăng nhiệt độ của gió (quá trình đoạn nhiệt trong nhiệt động lực học). Kết quả là bên triền núi hứng gió (đoạn lên núi) thì gió ẩm, mát và gây mưa nhiều nhưng bên triền núi khuất gió (đoạn xuống núi) thì gió lại khô và nóng. Dãy núi càng cao, thì khi xuống núi mức gia tăng nhiệt độ càng lớn và càng khô.
Hậu quả
Gió khô nóng nên dễ gây ra hỏa hoạn, nhất là cháy rừng. Đặc biệt, nó làm cho khí hậu ở các vùng mà nó thổi tới trở nên có nhiệt độ cao hơn và khô hơn gây các cây xanh khô héo...
Hiện tượng foehn ở Việt Nam
Gió Tây Nam khô nóng là thuật ngữ mà các nhà chuyên môn ở Việt Nam dùng để chỉ hiện tượng này. Gió hình thành từ vịnh Thái Lan, di chuyển theo hướng Tây Nam - Đông Bắc qua Campuchia và Lào. Khi tiếp cận dãy núi Trường Sơn thì gió tăng tốc, vượt qua và tràn xuống vùng Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ. Gió thường xuất hiện từ đầu tháng Tư đến giữa tháng Chín, thường bắt đầu thổi từ 8-9 giờ sáng cho đến chiều tối, thổi mạnh nhất từ khoảng gần giữa trưa đến xế chiều. Gió khô và nóng, nên làm cho khí hậu các vùng nói trên trở nên khắc nghiệt. Độ ẩm có khi xuống 30% trong khi nhiệt độ có khi lên tới 43°C. Với bầu trời nắng chói chang, gió lại thổi đều đều như quạt lửa nên cây cỏ héo khô, ao hồ cạn kiệt, con người và gia súc bị ngột ngạt, rất dễ phát sinh hoả hoạn.
Một số công trình nghiên cứu làm mát gió Tây Nam khô nóng đã được tiến hành và đề xuất việc đào các hồ nước, phá bớt núi đá trọc để tăng độ ẩm cho gió.
Ngoài các vùng trên, hiện tượng foehn cũng thấy xảy ra ở Mường Thanh và ở Sa Pa (gọi là gió Ô Quý Hồ).
Tham khảo và Liên kết ngoài
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Hiện tượng foehn** (_gió phơn_) chỉ việc gió sau khi vượt qua núi trở nên khô và nóng. Ở Việt Nam, hiện tượng foehn vào mùa gió Tây Nam thường được dân gian gọi là
| religion_year = 2018 | religion_ref = | regional_languages = | demonym = | ethnic_groups = | ethnic_groups_year = 2016 | ethnic_groups_ref = | capital = Tokyo (de facto) | largest_city = Tập tin:PrefSymbol-Tokyo.svg Tokyo
**Bão Neoguri** (có nghĩa là "Lửng chó" trong tiếng Triều Tiên), còn được biết đến tại Philippines với tên **Bão Florita** và tại Nhật Bản với tên ****, là một xoáy thuận nhiệt đới rất
**Nebraska** (phát âm là **Nê-brát-xca**) là một tiểu bang nội lục thuộc vùng Đại Bình nguyên Bắc Mỹ và vùng địa lý Trung Tây Hoa Kỳ. Tiểu bang Nebraska giáp với tiểu bang Nam Dakota
**Bordighera** (; tiếng Liguria: _A Bordighea_, tiếng địa phương _A Burdighea_) là một thị trấn và xã thuộc tỉnh Imperia, Liguria (Ý). ## Vị trí địa lý Bordighera cách Pháp và có thể thấy bờ
Núi Phú Sĩ (_Fujisan_ 富士山) Nhật Bản là một đảo quốc bao gồm một quần đảo địa tầng trải dọc tây Thái Bình Dương ở Đông Bắc Á, với các đảo chính bao gồm Honshu,
là thành phố và thủ phủ thuộc tỉnh Toyama, Nhật Bản. Tính đến ngày 1 tháng 10 năm 2020, dân số ước tính thành phố là 413.938 người và mật độ dân số là 330
**Gió Santa Ana** (tiếng Anh: _Santa Ana wind_ hoặc _Santana wind_) là hiện tượng foehn thường hay xảy ra ở Nam California và Bắc Baja California. Đây là thứ gió ấm và khô xuất hiện
phải|nhỏ|350x350px|Mưa bóng mây lúc [[Mặt Trời lặn ở hoang mạc Mojave]] phải|nhỏ|350x350px|Một trận mưa bóng mây trên núi Crater, [[Landers, California|Landers, California]] **Mưa bóng mây** là hiện tượng khí tượng mà mưa rơi khi có
Khu phố cổ Salzburg và Pháo đài Hohensalzburg **Salzburg** (Tiếng Đức Áo: ; ; nghĩa đen là "Salt Fortress" hay "Pháo đài muối"; tiếng Bayern: _Soizbuag_) là thủ phủ của tiểu bang cùng tên thuộc
Trong nhiệt động lực học, **quá trình đoạn nhiệt** (tiếng Anh: _adiabatic process_) là quá trình xảy ra mà không có sự trao đổi nhiệt hay vật chất giữa hệ và môi trường ngoài.Trong một
**Innsbruck** (, /ˈɪnʃprʊk/) là thủ phủ của bang Tirol miền tây nước Áo và là thành phố lớn thứ năm ở Áo. Thành phố này nằm ở vùng sông Inn giao với thung lũng Wipptal
**_Bão Jongdari_** là một cơn bão nhiệt đới mạnh, kéo dài và thất thường ảnh hưởng đến Nhật Bản và Hoa Đông vào cuối tháng 7 và đầu tháng 8 năm 2018. Được hình thành
**Pau** (phát âm tiếng Pháp: [po], phát âm tiếng Occitan: [paw]) là thành phố và là tỉnh lỵ của tỉnh Pyrénées-Atlantiques, vùng Nouvelle-Aquitaine, Pháp. Thành phố nằm ở trung tâm của công quốc Béarn có
**Waksmund** là một ngôi làng thuộc khu hành chính của Gmina Nowy Targ, thuộc quận Nowy Targ, Voivodeship của Ba Lan, ở miền nam Ba Lan. Nó nằm khoảng về phía đông của Nowy Targ