✨Guernsey
Guernsey (; tiếng Guernésiais: Guernési; tiếng Pháp: Guernesey) là hòn đảo lớn thứ hai về diện tích cũng như dân số trong Quần đảo Eo biển, xếp sau Jersey. Nó nằm cách Bán đảo Cotentin, Normandy 27 dặm (43 km) về phía Tây. Guernsey cùng với ba hòn đảo có người ở khác (Herm, Jethou và Lihou) và nhiều đảo nhỏ và bãi đá tạo thành phần chính của Địa hạt Guernsey, một trong ba Lãnh địa vương quyền của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland chịu sự tài phán trực tiếp từ quân chủ Anh. Khu vực tài phán Guernsey và các đảo trực thuộc của nó có dân số 63.950 người
Guernsey là một phần của Công quốc Normandy cho đến năm 1204, khi công quốc rơi vào tay của Vương quốc Pháp, người dân trên Quần đảo Eo biển vẫn trung thành với Vương quốc Anh nên đã tách khỏi lục địa Normandy thuộc Pháp. Năm 1290, Quần đảo Eo biển được phân chia về mặt hành chính và Guernsey trở thành một phần của Địa hạt Guernsey, phần còn lại là Địa hạt Jersey. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Guernsey bị Phát xít Đức xâm lược và chiếm đóng. Sau 5 năm, hòn đảo được giải phóng vào ngày 9 tháng 5 năm 1945, được kỷ niệm hàng năm là Ngày Giải phóng.
Guernsey được quản lý như một phần của Địa hạt Guernsey, một Lãnh địa vương quyền của Vương quốc Anh. Do đó, hòn đảo không phải là một phần của Vương quốc Anh và cũng không phải là một Lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh, mặc dù chính phủ Vương quốc Anh có một số trách nhiệm về đối ngoại và quốc phòng với Địa hạt này. Quốc vương Anh là nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu chính phủ là Chủ tịch Ủy ban Chính sách và Tài nguyên. Quốc hội và chính phủ của khu vực tài phán là Nghị viện Guernsey. Hòn đảo được chia thành 10 giáo xứ.
Ngành công nghiệp lớn nhất của Guernsey là dịch vụ tài chính, tiếp theo là du lịch và nông nghiệp. Hòn đảo này đặc biệt nổi tiếng với gia súc. Văn hóa của Guernsey chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Anh, thể hiện rõ qua việc lãnh thổ này sử dụng đồng bảng Anh và tình trạng tiếng Anh là ngôn ngữ mẹ đẻ chính. Văn hóa Norman và Pháp cũng có tác động, chẳng hạn như ngôn ngữ truyền thống của hòn đảo, tiếng Guernésiais vẫn còn được sử dụng. Ngoài ra, nhà văn Pháp Victor Hugo đã sống lưu vong 15 năm ở Guernsey, nơi ông đã viết một số tác phẩm nổi tiếng nhất của mình.
Nguồn gốc tên gọi
Tên của hòn đảo, "Guernsey", giống như tên của đảo "Jersey" lân cận, có nguồn gốc từ tiếng Bắc Âu cổ. Yếu tố thứ hai của mỗi từ, "-ey", là tiếng Bắc Âu cổ có nghĩa là "đảo", trong khi từ gốc, "guern(s)", có nguồn gốc và ý nghĩa không chắc chắn, có thể bắt nguồn từ một trong hai tên riêng chẳng hạn như Grani hoặc Warinn, hoặc từ gron, nghĩa là cây thông.
Các tên trước đây của Quần đảo Eo biển thay đổi theo lịch sử, nhưng bao gồm các đảo Lenur, và Sarnia; Sarnia là tên Latin của Guernsey, hay Lisia (Guernsey) và Angia (Jersey).
Lịch sử
Lịch sử ban đầu
Khoảng năm 6000 trước Công nguyên, mực nước biển dâng cao đã tạo ra eo biển Manche và tách các mũi đất Norman vốn trở thành Địa hạt Guernsey và Jersey khỏi lục địa châu Âu. Những người nông dân thời kỳ đồ đá mới sau đó đã định cư trên bờ biển của nó và xây dựng các mộ đá và menhir được tìm thấy trên các hòn đảo ngày nay, cung cấp bằng chứng về sự hiện diện của con người có niên đại khoảng 5000 năm trước Công nguyên.
Bằng chứng về các khu định cư của người La Mã trên đảo và việc phát hiện ra các amphora từ khu vực Herculaneum và Tây Ban Nha cho thấy bằng chứng về một mạng lưới thương mại khu vực phức tạp với buôn bán đường dài. Buildings found in La Plaiderie, St. Peter Port dating from 100 to 400 AD appear to be warehouses. Các tòa nhà được tìm thấy ở La Plaiderie, Cảng St. Peter có niên đại từ năm 100 đến năm 400 sau Công nguyên dường như là nhà kho. Du hành từ Vương quốc Gwent, Thánh Sampson, sau này là tu viện trưởng xứ Dol ở Brittany, được cho là người đã đưa Cơ đốc giáo đến Guernsey.
Trung cổ
Năm 933, Bán đảo Cotentin, bao gồm Avranchin với các đảo, được Ranulf, vua của Pháp đặt dưới sự kiểm soát của William Kiếm dài, Công tước xứ Normandie. Đảo Guernsey và các đảo thuộc Quần đảo Eo biển khác đại diện cho tàn tích cuối cùng của Công quốc Normandy thời Trung cổ.
Năm 1204, khi Vua John để mất phần lục địa của Công quốc Normandy vào tay Philip II của Pháp, quần đảo vẫn là một phần của Vương quốc Anh. Quần đảo sau đó được Hiệp ước Paris năm 1259 công nhận là một phần lãnh thổ của Henry III của Anh.
Trong thời Trung cổ, hòn đảo này là nơi ẩn náu của những tên cướp biển sử dụng "kỹ thuật chiếu đèn" để đánh vào các tàu gần đảo. Điều này càng trở nên nghiêm trọng hơn trong Chiến tranh Trăm Năm, khi bắt đầu từ năm 1339, hòn đảo này đã bị người Capet chiếm đóng nhiều lần.
Năm 1372, hòn đảo bị lính đánh thuê người Aragon xâm chiếm dưới sự chỉ huy của Owain Lawgoch (được nhớ là Yvon de Galles), người được vua Pháp trả lương. Owain và những người lính đánh thuê tóc đen của anh ta sau đó được đưa vào huyền thoại Guernsey với tư cách là những nàng tiên nữ xâm lược từ bên kia biển.
Cận đại
thumb|[[Lâu đài Cornet trên bến cảng Cảng St Peter vào nửa sau thế kỷ XVIII]]
Guernsey là một phần của hoà ước giữa Anh và Pháp, Giáo hoàng Sixtus IV đã ban hành một Tông sắc vào năm 1483, trao "Đặc quyền trung lập", theo đó "các hòn đảo, bến cảng và biển của họ, xa nhất có thể nhìn thấy" được coi là lãnh thổ trung lập. Bất cứ ai quấy rối người dân trên đảo sẽ bị vạ tuyệt thông. Một hiến chương hoàng gia năm 1548 đã xác nhận tính trung lập. Người Pháp cố gắng xâm chiếm Jersey một năm sau đó vào năm 1549 nhưng bị dân quân đánh bại. Tính trung lập kéo dài thêm 1 thế kỷ nữa, cho đến khi William III của Anh bãi bỏ đặc quyền do hoạt động tư nhân chống lại các tàu Hà Lan.
Vào giữa thế kỷ XVI, hòn đảo chịu ảnh hưởng của các nhà cải cách theo chủ nghĩa Thần học Calvin từ Normandy. Trong cuộc đàn áp Maria,3 người phụ nữ, các Thánh tử đạo Guernsey, đã bị thiêu sống vì đức tin Tin lành của họ, cùng với đứa con trai sơ sinh của một trong những người phụ nữ. Việc thiêu đứa trẻ do Thừa phát lại Hellier Gosselin ra lệnh, với lời khuyên của các linh mục gần đó, những người nói rằng cậu bé nên thiêu vì đã thừa hưởng vết nhơ đạo đức từ mẹ mình. Sau đó, Hellier Gosselin trốn khỏi hòn đảo để thoát khỏi sự phẫn nộ lan rộng.
Trong Nội chiến Anh, Guernsey đứng về phía Nghị viện. Tuy nhiên, lòng trung thành không hoàn toàn; đã xảy ra một số cuộc nổi dậy của phe Bảo hoàng ở phía Tây Nam hòn đảo, trong khi Lâu đài Cornet bị Thống đốc của đảo là Peter Osborne và quân đội Bảo hoàng chiếm đóng. Vào tháng 12 năm 1651, với đầy đủ danh dự chiến tranh, Lâu đài Cornet đầu hàng—tiền đồn cuối cùng của phe Bảo hoàng ở bất kỳ đâu trên Quần đảo Anh đều đầu hàng.
Các cuộc chiến tranh chống lại Pháp và Tây Ban Nha trong thế kỷ XVII và XVIII đã mang lại cho các chủ tàu và thuyền trưởng Guernsey cơ hội khai thác sự gần gũi của hòn đảo với lục địa châu Âu bằng cách xin giấy phép thương hiệu và biến các thương gia của họ thành tư nhân.
Vào đầu thế kỷ XVIII, cư dân Guernsey bắt đầu định cư ở Bắc Mỹ, đặc biệt là thành lập Quận Guernsey ở Ohio vào năm 1810. Mối đe dọa xâm lược của Hoàng đế Napoléon đã thúc đẩy nhiều công trình phòng thủ được xây dựng vào cuối thế kỷ đó. Đầu thế kỷ XIX chứng kiến sự thịnh vượng của hòn đảo tăng lên đáng kể nhờ thành công trong thương mại hàng hải toàn cầu và sự phát triển của ngành công nghiệp đá. Thương mại hàng hải bị suy giảm nghiêm trọng do việc di chuyển khỏi thuyền buồm vì các vật liệu như sắt và thép không có sẵn trên đảo.
Le Braye du Valle là một kênh thủy triều tạo nên cực Bắc của Guernsey, Le Clos du Valle, một hòn đảo thủy triều. Le Braye du Valle đã được Chính phủ Anh rút cạn nước và sử dụng vào năm 1806 như một biện pháp phòng thủ. Đầu phía Đông của kênh cũ trở thành thị trấn và bến cảng (từ năm 1820) của St Sampson's, hiện là cảng lớn thứ hai ở Guernsey. Đầu phía Tây của La Braye bây giờ là Le Grand Havre. Con đường có tên "The Bridge" bắt qua cuối bến cảng ở St Sampson's gợi nhớ đến cây cầu trước đây nối liền hai phần của Guernsey khi thủy triều lên. Những con đường mới được xây dựng và những con đường chính được tráng kim loại để quân đội dễ sử dụng. Cơ sở hạ tầng được tài trợ bằng cách tạo tiền không nợ nần bắt đầu từ năm 1815.
Đương đại
alt=|thumb|Các đảo Guernsey, Herm và Sark (trái sang phải) nhìn từ không gian Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, khoảng 3.000 người trên đảo đã phục vụ trong Lực lượng Viễn chinh Anh. Trong số này, khoảng 1.000 người phục vụ trong trung đoàn Bộ binh hạng nhẹ Hoàng gia Guernsey được thành lập từ Lực lượng Dân quân Hoàng gia Guernsey vào năm 1916.
Từ ngày 30 tháng 6 năm 1940, trong Thế chiến thứ hai, Quần đảo Eo biển bị quân Đức Quốc xã chiếm đóng. Có 17.000 người trong tổng dân số 41.000 người của Guernsey đã được sơ tán đến Anh trước khi Đức chiếm đóng. Những người di tản bao gồm 80% trẻ em Guernsey sống với người thân hoặc người lạ ở Anh trong chiến tranh. Hầu hết trẻ em trở về nhà sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1945. Lực lượng chiếm đóng của Đức đã trục xuất hơn 1.000 cư dân Guernsey đến các trại ở miền Nam nước Đức, đặc biệt là đến Lager Lindele (Trại Lindele) gần Biberach an der Riß và đến Oflag VII-C ở Laufen, Đức. Guernsey được củng cố rất nghiêm ngặt trong Thế chiến thứ hai, hoàn toàn không tương ứng với giá trị chiến lược của hòn đảo. Sự phòng thủ và thay đổi của quân Đức vẫn có thể nhìn thấy được, đặc biệt là ở Lâu đài Cornet và xung quanh bờ biển phía Bắc của hòn đảo. Guernsey và Jersey đều được giải phóng vào ngày 9 tháng 5 năm 1945, ngày nay được kỷ niệm là Ngày Giải phóng trên hai hòn đảo.
Vào cuối những năm 1940, hòn đảo đã sửa chữa những hư hại gây ra cho các tòa nhà trong thời gian bị chiếm đóng. Ngành công nghiệp cà chua khởi động trở lại và phát triển mạnh cho đến những năm 1970 khi giá dầu thế giới dẫn đến sự sụt giảm mạnh. Du lịch vẫn quan trọng. Các doanh nghiệp tài chính phát triển trong những năm 1970 và mở rộng trong hai thập kỷ tiếp theo và là những nhà tuyển dụng quan trọng.
Địa lý
thumb|Bản đồ chi tiết Guernsey và các đảo lân cận thumb|Guernsey nhìn từ trên không
Nằm trong Vịnh Mont Saint-Michel ở tọa độ khoảng 49°35′B 2°20′T, Guernsey, Herm và một số đảo nhỏ khác có tổng diện tích 71 km2 (27 dặm vuông Anh) và đường bờ biển dài khoảng 46 km. Độ cao thay đổi từ mực nước biển đến 110 m (360 ft) tại Hautnez trên Guernsey.
Có nhiều nhóm đảo nhỏ, đảo nhỏ, đá và rạn san hô ở vùng biển Guernsey. Kết hợp với phạm vi thủy triều 10 mét (33 feet) và dòng chảy nhanh lên tới 12 knot, điều này khiến việc đi thuyền trong vùng biển địa phương trở nên nguy hiểm. Sự chênh lệch thủy triều rất lớn tạo ra một vùng thủy triều giàu có về mặt môi trường xung quanh các đảo, và một số địa điểm đã nhận được chỉ định của Công ước Ramsar.
Dòng thủy triều trong khu vực rất đáng chú ý do mặt đất bằng phẳng trải dài gần 32 km (20 mi) về phía Tây. Guernsey là cực tây của Quần đảo Eo biển, và khu vực pháp lý nằm cách bờ biển Normandy xa nhất so với bất kỳ hòn đảo nào khác.
Khí hậu
Khí hậu của Guernsey với mùa đông ôn hòa và mùa hè nắng nhẹ. Nó được phân loại là có khí hậu đại dương, với xu hướng mùa hè khô, mặc dù hơi ẩm hơn mùa hè của khí hậu Địa Trung Hải. Các tháng ấm nhất là tháng 7 và tháng 8, khi nhiệt độ thường vào khoảng 20 °C (68 °F) với một số ngày thỉnh thoảng vượt quá 24 °C (75 °F). Trung bình, tháng lạnh nhất là tháng 2 với nhiệt độ không khí trung bình là 6,9 °C (44,4 °F). Nhiệt độ không khí trung bình đạt 17,1 °C (62,8 °F) vào tháng 8. Tuyết hiếm khi rơi và khó có thể lắng xuống nhưng nhiều khả năng sẽ rơi vào tháng 2. Nhiệt độ hiếm khi giảm xuống dưới mức đóng băng, mặc dù gió lạnh mạnh từ gió Bắc Cực đôi khi có thể khiến bạn có cảm giác như vậy. Những tháng mưa nhiều nhất là tháng 12 (trung bình 119 mm (4,7 in)), tháng 11 (trung bình 107 mm (4,2 in)) và tháng 1 (trung bình 92 mm (3,6 in)). Tháng 7 là tháng nắng nhất với 253 giờ nắng được ghi nhận; Ít nhất là tháng 12 với số giờ nắng được ghi nhận là 58 giờ.
Nhiệt độ nước biển đã tăng lên và hiện dao động từ 8 °C (46 °F) vào tháng 2 đến 20 °C (68 °F) vào tháng 8. Tốc độ gió trung bình thay đổi từ 20 km/h (12 mph) đến 40 km/h (25 mph) với gió giật trên 60 km/h (37 mph) cứ sau 4-5 năm.
Chính trị
Guernsey là một nền thể chế đại nghị và là một lãnh địa vương quyền của Anh. Phó Thống đốc Guernsey là "đại diện của Vương quyền tại Địa hạt Guernsey". Nơi ở chính thức của Phó Thống đốc là Tòa nhà Chính phủ. Từ năm 2022, Trung tướng Richard Cripwell CB, CBE, CStJ chính là phó thống đốc đương nhiệm. Chức vụ này được thành lập vào năm 1835 do việc bãi bỏ chức vụ Thống đốc. Kể từ thời điểm đó, Phó thống đốc luôn cư trú tại địa phương.
Khu vực tài phán không phải là một phần của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, mặc dù quốc phòng và hầu hết các mối quan hệ đối ngoại đều do Chính phủ Anh Quốc xử lý. Thuế nhẹ và thuế tử vong khiến Guernsey trở thành trung tâm tài chính nước ngoài nổi tiếng dành cho các quỹ đầu tư tư nhân.
Guernsey không có Ngân hàng Trung ương và nó phát hành tiền của riêng mình. Tiền đúc của Vương quốc Anh và tiền giấy (của Anh, Scotland và Bắc Ireland) cũng được lưu hành tự do và có thể thay thế cho nhau. Tổng quỹ đầu tư trên đảo, được sử dụng để tài trợ lương hưu và chi phí cho đảo trong tương lai, lên tới 2,7 tỷ bảng Anh tính đến tháng 6 năm 2016. Hòn đảo này đã phát hành trái phiếu kỳ hạn 30 năm vào tháng 12 năm 2015 với giá 330 triệu bảng Anh, trái phiếu đầu tiên sau 80 năm. Hòn đảo này đã được xếp hạng tín dụng AA-/A-1+ với triển vọng ổn định từ Standard & Poor's.
Guernsey có mã ISO 3166-1 alpha-2 chính thức là GG và mã ISO 3166-1 alpha-3 chính thức là GGY; các nhà cung cấp dữ liệu thị trường, chẳng hạn như Reuters, sẽ báo cáo các sản phẩm liên quan đến Guernsey bằng mã alpha-3.
Vào tháng 3 năm 2016, có hơn 32.291 người làm việc ở Guernsey với 4.864 người tự kinh doanh và 2.453 người làm thuê. 19,6% làm việc trong ngành tài chính và thu nhập trung bình là £31.215.
Nhân khẩu học
Dân số của Guernsey đạt 63.026 người (ước tính tháng 7 năm 2016). Địa hạt Guernsey có tuổi thọ cao xếp thứ 10 trên thế giới vào năm 2015 với tuổi thọ trung bình là 82,47 tuổi.