Francisco José de Goya y Lucientes (; ; 30 tháng 3 năm 1746 - 16 tháng 4 năm 1828) là một họa sĩ trường phái lãng mạn và thợ in người Tây Ban Nha gốc Aragon. Goya là một họa sĩ hoàng gia trong triều đình Tây Ban Nha và là một nhà ghi chép biên niên sử. Các tác phẩm mang phong cách nghệ thuật phá cách và sáng tạo của ông là hình mẫu cho các nghệ sĩ thế hệ sau như Édouard Manet hay Pablo Picasso.
Ông sinh ra trong một gia đình khiêm tốn năm 1746 tại làng Fuendetodos vùng Aragon. Ông học vẽ từ 14 tuổi với thày dạy José Luzán y Martinez và chuyển đến Madrid để học thày Anton Raphael Mengs. Ông kết hôn với Josefa Bayeu năm 1773; cuộc sống của đôi vợ chồng trẻ là một chuỗi sự kiện có thai và sẩy thai. Ông trở thành một họa sĩ cung đình cho Hoàng gia Tây Ban Nha vào năm 1786. Phần đầu sự nghiệp của ông là những bức chân dung của các nhân vật tầng lớp quý tộc và hoàng gia Tây Ban Nha, cũng các hình vẽ hoạt hình theo phong cách của Rococo được vẽ riêng cho các cung điện hoàng gia.
Goya là một người kín tiếng và mặc dù thư từ và sách của ông được xuất bản công khai nhưng dư luận biết tương đối ít về suy nghĩ riêng tư của ông. Ông bỗng ốm nặng và không được chẩn đoán vào năm 1793 khiến ông hoàn toàn bị điếc. Sau năm 1793 các tác phẩm của ông trở nên tối hơn và mang màu sắc bi quan. Tranh vẽ và tranh tường, tranh in và các bản vẽ của ông phản ánh một cái nhìn ảm đạm về quan hệ cá nhân, xã hội và chính trị của ông. Thái độ bi quan này tương phản với giai cấp xã hội của ông lúc đó. Ông được bổ nhiệm Giám đốc Học viện Hoàng gia trong năm 1795, năm Manuel Godoy đã ký một hiệp ước bất lợi với Pháp. Năm 1799 Goya đã trở thành Primer Pintor de Camara, cấp bậc cao nhất cho một họa sĩ hoàng gia Tây Ban Nha lúc đó. Vào cuối những năm 1790, được Godoy yêu cầu, ông đã hoàn thành tác phẩm Maja khỏa thân, một bức tranh khỏa thân - tác phẩm táo bạo đáng kể ở thời kỳ đó - mang phong cách của Diego Velázquez. Năm 1801 ông vẽ bức tranh Charles IV của Tây Ban Nha và gia đình của ông. Năm 1807 Napoleon lãnh đạo quân đội Pháp đánh Tây Ban Nha.
Ông ở lại Madrid trong cuộc chiến tranh Bán đảo trên. Điều này dường như đã ảnh hưởng sâu sắc đến ông. Mặc dù ông không nói lên suy nghĩ của mình trước công chúng, những suy nghĩ này có thể được cảm nhận từ chuỗi các tranh in "Thảm họa của chiến tranh" của ông (mặc dù được xuất bản 35 năm sau khi Goya mất) và bức tranh vẽ năm 1814 Ngày 2 tháng 5 năm 1808 và Ngày 3 tháng 5 năm 1808. Các tác phẩm khác từ thời kỳ giữa của ông bao gồm chuỗi tranh khắc gỗ "Los Caprichos" và Los Disparates và một loạt các bức tranh có liên quan với điên loạn, nhà thương điên, phù thủy, sinh vật kỳ quái, tôn giáo và tham nhũng chính trị, tất cả đều cho thấy ông đã lo sợ cho số phận của đất nước Tây Ban Nha và sức khỏe tâm thần và thể chất của chính ông. Đỉnh điểm của những sự lo lắng này là tác phẩm "Tranh Đen" được vẽ trong giai đoạn 1819-1823, vẽ bằng sơn dầu trên tường thạch cao của nhà ông, "ngôi nhà của người đàn ông bị điếc" "Quinta del Sordo". Tác phẩm này đánh dấu sự vỡ mộng của ông đối với sự phát triển chính trị và xã hội trong nước, và ông đã sống gần như cô lập một mình. Goya cuối cùng đi khỏi Tây Ban Nha vào năm 1824 để nghỉ dưỡng ở thành phố Bordeaux của Pháp cùng với cô hầu giúp việc và bạn đồng hành trẻ hơn rất nhiều tên Leocadia Weiss. Ở Bordeaux ông đã hoàn thành chuỗi tranh "La Tauromaquia" và một số bức tranh sơn dầu. Sau một cơn đột quỵ khiến ông bị liệt nửa phải cơ thể, bị giảm thị lực và hết vật liệu vẽ tranh, ông đã chết và được chôn cất ngày 16 tháng 4 năm 1828 ở tuổi 82. Thi hài của ông sau đó đã được mai táng lại tại Tây Ban Nha.
Thời thơ ấu
nhỏ|Ngôi nhà, nơi Goya sinh ra tại [[Zaragoza, Aragon]]
Francisco José de Goya y Lucientes sinh ngày 30 tháng 3 năm 1746 tại làng Fuendetodos thuộc tỉnh Aragon, Tây Ban Nha. Francisco là người con thứ tư của ông Jose Goya và bà Engracia Lucientes. Cha của ông là một thợ thủ công từ xứ Basque, chuyên làm các kỷ vật giát bằng các lá vàng mỏng còn bà mẹ Engracia thuộc về một gia đình địa chủ tại Fuendetodos. Gia đình Goya đã dọn nhà tới thị xã Zaragoza khi Francisco lên 4 tuổi.
Vào thập niên 1750, Francisco theo học trường tôn giáo Escuelas Pias de San Anton trong thị xã Zaragoza, cậu đã học tiếng Latin giống như các trẻ em cùng thời. Chính trong thời kỳ này, Francisco kết bạn với Martin Zapater và nhờ các bức thư trao đổi giữa Zapater và Goya mà người đời sau mới hiểu rõ về con người của họa sĩ, về các lý do tại sao họa sĩ Goya nhận lãnh chức vụ trong triều đình Tây Ban Nha cùng những thất vọng của ông trước các cảnh bạo hành mà ông là một nhân chứng.
Năm lên 13 hay 14 tuổi, Francisco Goya theo học bốn năm hội họa tại xưởng vẽ của ông José Luzan y Martinez. Ông chuyển đến Madrid, nơi ông học với Anton Raphael Mengs, một họa sĩ nổi tiếng trong hoàng gia Tây Ban Nha. Ông đã có mâu thuẫn với thầycủa mình, và kỳ thi của ông đã không đạt yêu cầu. Goya nộp đơn vào học Học viện Mỹ thuật Hoàng gia năm 1763 và 1766, nhưng đã bị từ chối.
Sự nghiệp
nhỏ|La adoración del nombre de Dios (Sự thờ phượng danh Đức Chúa Trời), 1772
Goya sau đó chuyển đến Roma, nơi mà vào năm 1771 ông giành giải nhì trong một cuộc thi vẽ tranh được tổ chức bởi thành phố Parma. Cuối năm đó, ông trở lại Zaragoza và vẽ tranh một số bộ phận của các vòm của Vương cung thánh đường Catedral-Basílica de Nuestra Señora del Pilar, bao gồm cả Adoración del nombre de Dios (tôn sùng Chúa). Bức tranh tường đã làm cho Francisco Goya nổi tiếng và vào năm 1773, Goya đã kiếm được nhiều tiền hơn ông thầy Luzan. Goya cưới Josefa Bayeu vào ngày 25 tháng 7 năm 1773.
nhỏ|El Quitasol (Cái lọng), 1777
Năm 1783, bá tước Floridablanca, một người được vua Carlos III sủng ái đã giao cho Francisco Goya vẽ một chân dung toàn thân của ông. Qua hai mùa hè, Goya đã vẽ cả hai hoàng tử và gia đinh bá tước. Bá tước Floridablanca là nhân vật quan trọng nhất trong triều đình Tây Ban Nha, một người có cảm tình với Phong trào Khai sáng, với các đạo luật cấp tiến về kinh tế và xã hội được thi hành dưới thời Vua Calos III. Bá tước Floridablanca đã vừa lòng về tác phẩm chân dung của mình, nên đặt Francisco Goya vẽ thêm 6 tấm tranh cho ngân hàng San Carlos mà ông mới sáng lập. Trong hai năm 1785-1786, ông cũng vẽ các bức "Chân dung của Nữ bá tước Benavente" và "Chân dung của Hầu tước Pontejos". Các họa phẩm này có màu sắc rất rực rỡ, diễn tả rõ ràng thứ chất liệu của y phục đề tài. Nữ bá tước Benavente cũng là bà Bá Tước Osuna và bức chân dung của bà này đã ảnh hưởng tới một trong các họa sĩ danh tiếng người Pháp của thế kỷ 19, đó là ông Edouard Manet, thuộc trường phái Hội Họa mới. Các họa sĩ Pháp thời đó đã gọi Manet là "người Tây Ban Nha của thành phố Paris".
Học trò
Tác phẩm
Từ năm 1820 tới năm 1824, Goya thực hiện các bức tranh mà người đời sau gọi tên là "các bức tranh đen", lúc đầu được vẽ vào tường phòng ăn, về sau được chuyển sang vải bố. Khi vào trong phòng ăn, có ba tấm tranh lớn: Saturn đang ăn thịt con trai và Judith với cái đầu của Holofernes. Đây là viên tướng người Assyrian đã bị giết bởi nàng góa phụ Judith của thành phố Bethulia. Tác phẩm thứ ba của Francisco Goya có tên là Ngày nghỉ của các phù thủy trong đó con quỷ có bề ngoài là con dê đang thuyết giảng cho đám phù thủy mặc áo nhà tu. Nhà danh họa đã chế giễu giới tu sĩ trong y phục của thú vật.
Hình ảnh
File:La Maja desnuda por Goya.jpg|Maja khỏa thân
File:Goya Maja ubrana2.jpg|Maja mặc áo
File:Carga de los mamelucos restaurado.jpg|Ngày 2/5/1808
File:El_Tres_de_Mayo,_by_Francisco_de_Goya,_from_Prado_in_Google_Earth.jpg|3/5/1808
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Francisco José de Goya y Lucientes** (; ; 30 tháng 3 năm 1746 - 16 tháng 4 năm 1828) là một họa sĩ trường phái lãng mạn và thợ in người Tây Ban Nha gốc
liên_kết=|thế=A civilian man holds a hatchet over his head, and is about to strike the heads of his kneeling captives, who are defeated soldiers in uniform.|nhỏ|Tấm 3: _Lo mismo_ (_Sự giống nhau_). Một người đàn
**Giải Goya**, (tiếng Tây Ban Nha: **los Premios Goya** là giải thưởng điện ảnh chính của Tây Ban Nha. Giải này được lập ra năm 1987, một năm sau khi thành lập Academia de las
**Giải Goya cho nam diễn viên phụ xuất sắc nhất** (tiếng Tây Ban Nha _Premio Goya a la mejor interpretación masculina de reparto_) là một trong các giải Goya dành cho nam diễn viên đóng
_Saturn ăn thịt con trai mình_, khoảng 1819–1823. Tranh sơn dầu chuyển lên vải, khổ 143cm x 81cm. [[Bảo tàng Prado|Museo del Prado, Madrid]] **Saturn đang ăn thịt con trai** (tiếng Tây Ban Nha: _Saturno
**_Siêu đại chiến_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Pacific Rim_**; tên khác: **_Vành đai Thái Bình Dương_**) là một bộ phim điện ảnh đề tài quái vật và khoa học viễn tưởng của Mỹ năm 2013
**Đế quốc Tây Ban Nha** () là một trong những đế quốc lớn nhất thế giới và là một trong những đế quốc toàn cầu đầu tiên trên thế giới. Đạt tới thời kỳ cực
thumb|Một quý tộc Mamluk từ [[Aleppo]] thumb|Một chiến binh Mamluk tại Ai Cập. **Mamluk** (tiếng Ả Rập: _mamlūk_ (số ít), _mamālīk_ (số nhiều), nghĩa là "tài sản" hay "nô lệ" của một vị vua; cũng
**Bảo tàng Prado** ( ; ) hay còn có tên chính thức là **Museo Nacional del Prado,** là viện bảo tàng nghệ thuật nằm tại thủ đô Madrid nước Tây Ban Nha. Nơi đây được
**_Hannibal Đắc Thắng lần đầu tiên nhìn xuống nước Ý từ dãy Anpơ_** (tiếng Tây Ban Nha: _Aníbal vencedor contempla por primera vez Italia desde los Alpes_) là bức tranh sơn dầu từ những năm
**Carlos IV** (Tiếng Anh: Charles IV, Tiếng Tây Ban Nha: Carlos Antonio Pascual Francisco Javier Juan Nepomuceno José Januario Serafín Diego; sinh 11/11/1748 - mất 20/01/1819) là vua của Vương quốc Tây Ban Nha và
Uffizi thumb|Phòng trưng bày [[bát giác Tribuna tại Uffizi qua nét vẽ sơn dầu trên vải của họa sĩ Johan Zoffany năm 1772–78, trong tranh có những tác phẩm của nhiều danh nhân thời kỳ
**Enrique Granados Campina** (1867-1916) là nhà soạn nhạc, nghệ sĩ piano, nhạc trưởng người Tây Ban Nha. ## Cuộc đời và sự nghiệp Ông sinh ra ở Lleida, Tây Ban Nha, con trai của Calixto
thumb|300x300px|Ăn thịt người ở Brasil, tranh khắc của [[Theodor de Bry]] __NOTOC__ **Người ăn thịt người** hay **human cannibalism** là việc một người ăn thịt hay các cơ quan nội tạng của người khác. Trong
**Tantalus** (tiếng Hy Lạp cổ: Τάνταλος, _Tántalos_) là một nhân vật trong thần thoại Hy Lạp, được biết đến phổ biến về hình phạt ở Tartarus: ông phải đứng trong một hồ nước dưới một
**Tây Ban Nha** ( ), tên gọi chính thức là **Vương quốc Tây Ban Nha** (), là một quốc gia có chủ quyền với lãnh thổ chủ yếu nằm trên bán đảo Iberia tại phía
**María Luisa Josefina của Tây Ban Nha** (, 6 tháng 7 năm 1782 – 13 tháng 3 năm 1824) là _Infanta_ Tây Ban Nha, con gái của Carlos IV của Tây Ban Nha và María
nhỏ|phải|Họa phẩm Cupid và Psyche _Psyche et L'Amour_, tranh của [[William-Adolphe Bouguereau]] **_Cupid và Psyche_** (tiếng Việt: _Thần Tình yêu và Tâm hồn_; tiếng Latin: _Amor e Psyche_; tiếng Anh: _The Tale of Cupid and
nhỏ|313x313px| Bưu thiếp Pháp của _Fernande_ (1910–1917) của Jean Agélou. **Nội dung kích dục** (), hay còn được hiểu là **văn hóa phẩm**/**tác phẩm**/**văn học nghệ thuật**/**văn hóa nghệ thuật**/**nội dung kích dục**/**gợi tình**), là
**Diane Victor**, (sinh năm 1964, Witbank, Nam Phi). Từ năm 1990 đến nay, Victor đã giảng dạy bán thời gian, giảng dạy vẽ và in tại nhiều cơ sở khác nhau của Nam Phi bao
**María Josefa Carmela của Tây Ban Nha, hay Maria Giuseppina Carmela của Napoli và Sicilia** (6 tháng 7 năm 1744 – 8 tháng 12 năm 1801) sinh ra là Vương nữ Napoli và Sicilia. Khi
nhỏ|300x300px| Khắc bản in thứ tám của _A Rake's Progress_, mô tả các tù nhân tại Bedlam Asylum, bởi [[William Hogarth. ]] **Khùng** hay **điên**, **tâm thần**, **điên rồ,** **khùng điên**, **điên khùng** () là
thumb|_Que viene el Coco_ (Ông ba bị đang đến), tranh của [[Francisco de Goya|Goya khoảng năm 1797]] **Ông kẹ** hay **ông ba bị** hay **ngáo ộp** là một sinh vật hư cấu thường được người
nhỏ|Tranh vẽ của [[Francisco de Goya|Goya: Saint Francis Borgia thực hiện nghi thức trừ tà, ]] **Trừ tà**, **trục vong** hay **trừ quỷ** là việc thực hành tôn giáo hoặc tâm linh nhằm xua đuổi
**Strasbourg** (tiếng Đức: _Straßburg_) là thủ phủ của vùng Grand Est trong miền đông bắc của nước Pháp, tỉnh lỵ của tỉnh Bas-Rhin, đồng thời cũng là trụ sở quản lý hành chính của hai
**Lý trí** là khả năng của ý thức để hiểu các sự việc, sử dụng logic, kiểm định và khám phá những sự kiện; thay đổi và kiểm định hành động, kinh nghiệm và niềm
nhỏ|Tranh trong hang động về [[bò rừng ở Châu Âu (_Bos primigenius primigenius_), Lascaux, Pháp, nghệ thuật thời tiền sử]] **Lịch sử hội họa** được bắt đầu từ những hiện vật của người tiền sử
nhỏ|phải|Một con ngựa có sắc lông vàng mật điển hình nhỏ|phải|Một con ngựa có sắc lông nâu vàng (ngựa qua), đây là một trong những kiểu lông phổ biến ở ngựa **Màu lông ngựa** là
**Factum Arte** là một công ty có trụ sở tại Madrid, Milan và London tìm cách xây dựng cầu nối giữa các công nghệ mới và kỹ năng thủ công trong việc bảo tồn di
**Bichon Frise** là ( or ; , nghĩa là _chó đùi cong_) là một loại chó nhỏ thuộc giống chó Bichon. The Bichon Frise là một thành viên của giống chó trong nhóm phi thể
**Chó Alano Español**, đôi khi được gọi là **chó Bulldog Tây Ban Nha** (mặc dù dịch chính xác sẽ là **chó Alaunt Tây Ban Nha**), là một giống chó lớn của loại chó Molosser, có
**Fuendetodos** là một đô thị ở Aragon, cách Zaragoza 44 km về phía đông nam. Dân số đô thị này khoảng 170 người. Fuentetodos nằm ở độ cao 750 m trên mực nước biển. Nghệ sĩ
**1771** (số La Mã: MDCCLXXI) là một năm thường bắt đầu vào ngày thứ Ba trong lịch Gregory (hay một năm thường bắt đầu vào thứ Bảy, chậm hơn 11 ngày, trong lịch Julius). ##
thumb|_[[The Sleep of Reason Produces Monsters_ (Francisco de Goya, c.1797)]] thumb|_[[The Nightmare_ (Henry Fuseli, 1781)]] **Ác mộng** là một giấc mơ khó chịu của con người, nó thường mang tính tiêu cực và gây ra
**1828** (số La Mã – **MDCCCXXVIII**) là một năm nhuận bắt đầu vào thứ Ba trong lịch Gregory. ## Sự kiện ## Sinh * 17 tháng 1 – Eduard Reményi, nghệ sĩ violin và nhà
**_Maja khỏa thân_** (tên gốc tiếng Tây Ban Nha: _La Maja Desnuda_, tiếng Anh: _The Nude Maja_) là bức tranh sơn dầu của họa sĩ Tây Ban Nha, Francisco Goya, được thực hiện trong khoảng
thumb|right|Bộ đôi tác phẩm trong viện bảo tàng **_Maja diện y phục_** (tên gốc tiếng Tây Ban Nha: _La Maja vestida_, tiếng Anh: _The Clothed Maja_) là bức tranh sơn dầu của họa sĩ Tây
thumb|Pablo Picasso (1962) **Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso** (sinh ngày 25 tháng 10 năm 1881, mất ngày 8 tháng 4
**María Isabel của Tây Ban Nha, hay María Isabel de Borbón y Borbón-Parma** (tiếng Tây Ban Nha: _María Isabel de España_; tiếng Ý: _Maria Isabella di Spagna_; tiếng Pháp: _Marie-Isabelle d'Espagne_; tiếng Đức: _Maria Isabella
**Napoléon Bonaparte** (tên khai sinh là **Napoleone Buonaparte**; 15 tháng 8 năm 1769 – 5 tháng 5 năm 1821), sau này được biết đến với tôn hiệu **Napoléon I**, là một chỉ huy quân sự
là một bộ manga Nhật Bản được viết lời và minh họa bởi Oshimi Shūzō. Nó được đăng theo kỳ trên _Bessatsu Shōnen Magazine_ của Kodansha từ ngày 9 tháng 9 năm 2009 đến ngày
**Victoria Abril** tên khai sinh là Victoria Merida Rojas, sinh ngày 4.7.1959 tại Madrid, là một nữ ca sĩ kiêm diễn viên điện ảnh Tây Ban Nha. Chị nổi tiếng quốc tế về vai diễn
**_Contracorriente_** () là một bộ phim được sản xuất quốc tế năm 2009 của đạo diễn Javier Fuentes-León và đánh dấu tác phẩm đầu tay dài của đạo diễn. Tài chính ban đầu đến từ
**Placido Domingo** sinh năm 1941 tại Madrid, Tây Ban Nha. Cha mẹ ông đều là các ngôi sao của zarzuela, thể loại tương đương với hài kịch âm nhạc của Tây Ban Nha. Ông là
**Bảo tàng Ermitazh** (), hay còn gọi là **Bảo tàng Hermitage** trong tiếng Anh, là một bảo tàng nghệ thuật và văn hóa ở Saint Petersburg, Nga. Đây là bảo tàng nghệ thuật lớn thứ
**Bảo tàng Mỹ thuật Boston** (tên tiếng Anh: **Museum of Fine Arts**, thường được viết tắt là **MFA Boston** hoặc **MFA**) là một bảo tàng nghệ thuật ở Boston, Massachusetts. Đây là bảo tàng nghệ
**_Chiếc bè của chiến thuyền Méduse_** (; ) là một bức tranh sơn dầu được họa sĩ lãng mạn người Pháp Théodore Géricault (1791–1824) thực hiện trong thời gian 1818–1819. Bức tranh được hoàn thành
**Lịch sử Tây Ban Nha** bắt đầu từ khu vực Iberia thời tiền sử cho tới sự nổi lên và lụi tàn của một đế quốc toàn cầu, cho tới lịch sử thời hiện đại
Dưới đây là danh sách các thành phố ở Argentina. Xem thêm danh sách đầy đủ những thành phố ở tất cả các tỉnh của Argentina. ## Thành phố theo dân số Thủ phủ tỉnh
**_Mê cung địa thần_** (; ) là một bộ phim điện ảnh kinh dị kỳ ảo đen tối công chiếu năm 2006 do Guillermo del Toro làm đạo diễn kiêm viết kịch bản và đồng