thumb|upright|[[Geirangerfjord, Na Uy]]
Trong địa lý tự nhiên, fjord hay fiord là một vịnh hẹp dài với các bên là dốc đá cao hoặc gần như thẳng đứng được tạo ra từ sông băng. Fjord được tìm thấy nhiều ở các nơi như Nam Cực, British Columbia, Chile, Đan Mạch, Đức, Greenland, quần đảo Faroe, Iceland, Ireland, bán đảo Kamchatka, quần đảo Kerguelen, Labrador, Newfoundland, New Zealand, Na Uy, Novaya Zemlya, Nunavut, Quebec, vùng Patagonia, Liên Bang Nga, đảo Nam Georgia, Tasmania, Scotland và bang Alaska và bang Washington (Hoa Kỳ). Sự hiện diện của các fjord là làm cho đường bờ biển của một số quốc gia trở nên dài hơn, một trong những nguyên nhân của nghịch lý đường bờ biển (coastline paradox). Đường bờ biển của Na Uy nếu không tính các fjord chỉ dài 2,500 km nhưng nếu tính các fjord thì sẽ dài 29,000 km, gấp 11.6 lần.
Sự hình thành
Một fjord đúng nghĩa được tạo ra bởi sự tan tách một dòng sông băng hình thành trên thung lũng chữ U và bào mòn lớp đất đá bên ngoài lớp đá nền. Quá trình hình thành và tan tách của sông băng đã tạo ra các thung lũng chữ U sâu thẳm. Sau kỷ băng hà, nước biển tràn vào những thung lũng này tạo thành các fjord. Những nơi nước biển không vào được đã trở thành các hồ nước ngọt trên cao. Hầu hết các fjord đều sâu hơn các vùng biển lân cận; fjord Sogn (vua của các fjord) ở Na Uy sâu tới 1,300 mét dưới mực nước biển. Ở cửa ra của các fjord thường có một ngạch ngầm (sill) chắn ngang, làm hạn chế sự trao đổi nước với bên ngoài đại dương. Sự hiện diện của các ngạch ngầm này còn là nguyên nhân gây ra các dòng chảy cực đoan và hiện tượng thủy triều nhanh. Saltstraumen ở Na Uy thường được miêu tả là nơi có dòng thủy triều mạnh nhất thế giới. Những đặc điểm này chỉ ra sự khác biệt giữa các fjord và cửa cắt khía (ví dụ: vịnh Kotos, Montenegro). Sự tái tạo lớp vỏ sau sông băng (Post-glacial rebound) đã hình thành nên sống núi Svelvik (một sa băng tích) cao khoảng 60 mét so với mực nước biển gần như chia đôi fjord Drammen ra hai phần.
Jens Esmark, giáo sư khoáng vật học người Na Uy gốc Đan Mạch, vào thế kỷ 19 đã đưa ra lý thuyết về sự hình thành fjord từ sông băng và phần lớn khu vực Bắc Âu vào thời tiền sử đều được bao phủ bởi lớp băng dầy. Ngạch đá ngầm bên dưới cửa ra của các fjord là bằng chứng thuyết phục cho sự hình thành fjord từ sông băng. Các ngạch ngầm này thường liên quan đến các vịnh hẹp sâu (sound) và các vùng đất thấp, nơi mà băng tuyết có thể trải rộng ra nên chịu ít xói mòn sau khi băng tan. John Walter Gregory, nhà địa chất học người Anh, thì cho rằng các fjord có nguồn gốc từ sự kiến tạo mảng, không liên quan đến sông băng. Giả thuyết của ông sau đó đã bị bác bỏ bởi các nghiên cứu sau này.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|upright|[[Geirangerfjord, Na Uy]] Trong địa lý tự nhiên, **fjord** hay **fiord** là một vịnh hẹp dài với các bên là dốc đá cao hoặc gần như thẳng đứng được tạo ra từ sông băng. Fjord
**Ngựa Fjord** hay còn gọi là **ngựa Fjord Na Uy** (tiếng Na Uy: _fjordhest_) là một giống ngựa có nguồn gốc từ các khu vực miền núi phía tây của Na Uy, chúng là giống
**Vụng băng** hay **fjard** (còn viết là _fiard_) là một dạng vịnh hẹp hình thành do các thung lũng băng cổ chìm xuống biển và do hiện tượng sụt lún trong phạm vi vùng đất
thumb|_Fjord à Christiania_, [[Claude Monet (1895).]] **Vịnh hẹp** hay "**lạch biển**" (tiếng Anh: _inlet_) là một khối nước hẹp nằm giữa các đảo hoặc là một lạch nước nối một khối nước - thường là
**Biển Wandel** ( còn có tên là **Biển McKinley**) là một vùng nước nằm ở Bắc Băng Dương, kéo dài từ Tây Bắc Greenland đến Svalbard. Biển bị tắc nghẽn bởi băng hầu hết trong
**HMS _Penelope_ (97)** là một tàu tuần dương hạng nhẹ thuộc lớp _Arethusa_ gồm bốn chiếc được chế tạo cho Hải quân Hoàng gia Anh Quốc trước Chiến tranh Thế giới thứ hai. ## Thiết
Grönland **Greenland** (tiếng Greenland: _Kalaallit Nunaat_, nghĩa "vùng đất của con người"; tiếng Đan Mạch: _Grønland_, phiên âm tiếng Đan Mạch: **Grơn-len**, nghĩa "Vùng đất xanh") là một quốc gia tự trị thuộc Vương quốc
Vị trí đảo Als trên bản đồ Đan Mạch **Als** (tiếng Đức: _Alsen_) là 1 đảo của Đan Mạch ở phía đông bán đảo Jutland. Đảo có diện tích là 321 km², chu vi 165 km. Ranh
nhỏ|Đường đê tới Alrø nhỏ|Alrø từ tây nam **Alrø** là 1 đảo nhỏ của Đan Mạch trong Vịnh hẹp Horsens Fjord, ở bờ phía đông bán đảo Jutland. Đảo dài khoảng 7 km, rộng 5 km và
**Samnanger** là một đô thị ở hạt Hordaland, Na Uy. Samnanger đã được tách từ Os ngày 1 tháng 1 năm 1907. Đô thị này nằm ở phía đông Bergen. Việc triển khai xây dựng
nhỏ|Quang cảnh bờ biển dốc trên đảo [[Dugi Otok thuộc Croatia]] **Bờ biển dốc** là một dải đường bờ biển và là nơi đất liền dốc xuống biển một cách đột ngột, trái ngược với
**Ngựa giống lùn** hay còn gọi là **ngựa lùn** (Pony) hay **ngựa cu** là dòng ngựa có vóc dáng thấp nhỏ, thông thường chiều ngang không quá 58 inches, cao khoảng 14,2 gang tay. Các
nhỏ|phải|Một con ngựa lùn Băng Đảo **Ngựa Băng Đảo** hay **ngựa Iceland** là một giống ngựa có nguồn gốc và được phát triển ở Iceland. Mặc dù những con ngựa nhỏ (ngựa giống lùn) nhưng
**Kimberly Swift** (sinh năm 1983) là một nhà thiết kế trò chơi điện tử người Mỹ nổi tiếng với sự nghiệp làm game tại hãng Valve qua những tựa game như _Portal_ và _Left 4
thumb|[[Pháo 5-inch/38-caliber|Pháo lưỡng dụng Mark 37 Modification 6 5-inch được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Chiến tranh Thái Bình Dương. Pháo có tầm bắn hơn và có thể đạt tốc độ bắn 22
**Na Uy** (Bokmål: _Norge_; Nynorsk: _Noreg_), tên chính thức là **Vương quốc Na Uy**, là một quốc gia ở Bắc Âu nằm ở Tây Bắc Châu Âu có lãnh thổ bao gồm phần phía tây
Ngày **9 tháng 7** là ngày thứ 190 (191 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 175 ngày trong năm. ## Sự kiện * 455 – Tổng tư lệnh quân đội La Mã Avitus lên
**Graz** (; tiếng Slovene: _Gradec_, tiếng Séc: _Štýrský Hradec_) là thành phố thủ phủ của bang Steiermark và là thành phố lớn thứ hai tại Áo chỉ sau Viên. Tính đến ngày 1 tháng 1
thumb|300x300px|Các tiểu vùng của Châu Âu - CIA World Factbook **Châu Âu** hay **Âu Châu** (, ) về mặt địa chất và địa lý là một bán đảo hay tiểu lục địa, hình thành nên
Sóng thần tràn vào [[Malé, thủ đô quần đảo Maldives ngày 26 tháng 12 năm 2004]] **Sóng thần** (tiếng Nhật: 津波 _tsunami_) là một loạt các đợt sóng tạo nên khi một thể tích lớn
nhỏ|phải|Một phần của [[Vịnh Hạ Long]] **Vịnh** là vùng nước nằm sâu nhoi vào đất liền, được đất liền bao bọc ở ba phía. Vịnh nằm ở biển ## Địa chất học và địa lý
**Årø** là 1 đảo nhỏ của Đan Mạch nằm trong Eo biển Lillebælt ở cửa vịnh hẹp Haderslev Fjord, cách bán đảo Jutland khoảng 1,5 km. Đảo có bờ biển dài tổng cộng khoảng 21,9 km và
Hjarnø nhìn từ [[Alrø.]] Nhà thờ Hjarnø Tàu phà Hjarnø Tháp hải đăng Hjarnø **Hjarnø** là 1 đảo nhỏ của Đan Mạch nằm ở cửa Vịnh hẹp Horsens Fjord, khoảng giữa bờ phía đông của
**Vịnh hẹp Nærøy** (tiếng Na Uy: **Nærøyfjorden**) là một vịnh hẹp khoét sâu vào đất liền, ở thị xã Aurland, thuộc tỉnh hạt Sogn og Fjordane, miền tây nam Na Uy. Vịnh hẹp này dài
Vị trí _Limfjorden_ trên bản đồ bán đảo [[Jutland.]] Một cầu ngang qua Limfjorden nối 2 thành phố [[Aalborg và Nørresundby)]] **Limfjorden** () là tên 1 Vịnh hẹp khoét sâu vào đất liền của Đan
Center of Fitjar **Fitjar** là một đô thị ở hạt Hordaland, Na Uy. Phần lớn đô thị ở cuối phía bắc của đảo Stord, còn đô thị Stord thì nằm ở phía nam của hòn
**Masfjorden** là một đô thị ở hạt Hordaland, Na Uy. Masfjorden đã được tách ra từ Lindås ngày 1 tháng 1 năm 1879. Đô thị này nằm quanh fjord Masfjorden hầu như chia đô thị
nhỏ|Ảnh vệ tinh của bán đảo Scandinavia vào mùa đông cho thấy phần lớn bán đảo bị bao phủ bởi băng tuyết. **Bán đảo Scandinavia** (Tiếng Việt: **Bán đảo Xcan-đi-na-vi**, dạng phiên âm khác: Xcăng-đi-na-vi)
**Vevelstad** là một đô thị ở hạt Nordland, Na Uy. Vevelstad đã được tách khỏi Tjøtta ngày 1 tháng 7 năm 1916. Đô thị Vevelstad nằm ở giữa Na Uy, có núi và các fjord
**Sân bay Alta** (, tiếng Na Uy: **Alta lufthavn**) là sân bay ở Alta, Na Uy. Sân bay Alta nằm cáhc trung tâm Elvebakken về phía đông bắc bên bờ nam của Alta Fjord. Năm
**Sân bay Sandane, Anda** (tiếng Na Uy: **Sandane lufthavn, Anda**) là một sân bay tại đô thị Gloppen ở Sogn og Fjordane, Na Uy, khai trương năm 1975. Sân bay tọa lạc ở phía bắc
**Ballangen** là một đô thị ở hạt Nordland, Norway. Ballangen đã được tách khỏi Evenes ngày 1 tháng 7 năm 1925. Khu vực Efjorden đã được chuyển từ Lødingen sang Ballangen ngày 1 tháng 1
**Hải lưu Na Uy** (còn gọi là **hải lưu duyên hải Na Uy**) là một hải lưu chảy từ eo biển Skagerrak trong biển Bắc về cơ bản theo hướng đông bắc, dọc theo bờ
**Vịnh hẹp Geiranger** (tiếng Na Uy: **Geirangerfjorden**) là một vịnh hẹp ở vùng Sunnmøre, nằm ở phần cực nam của tỉnh hạt Møre og Romsdal, Na Uy. Đây được coi là vịnh nổi tiếng nhất
**Biển Greenland** là một vùng biển tiếp giáp Greenland về phía tây, quần đảo Svalbard về phía đông, eo biển Fram và Bắc Băng Dương về phía bắc, và biển Na Uy và Iceland về
là một đô thị ở hạt Møre og Romsdal, Na Uy. Surnadal được lập làm đô thị ngày 1 tháng 1 năm 1838 (xem formannskapsdistrikt). Rindal đã được tách khỏi Surnadal năm 1858. Stangvik và
nhỏ|Åndalsnes từ fjord **Rauma** là một đô thị ở hạt của Møre og Romsdal, Na Uy. Các đô thị cũ Eid, Grytten, Hen và Voll, và phần phóa nam của Veøy đã được nhập vào
**Drammen** là thành phố cảng ở phía nam Na Uy, thành phố này tọa lạc ở khu vực sông Drammenselva chảy và Drammensfjord (Drammens Fjord), cách Oslo 47 km. Đây là thủ phủ của hạt Buskerud.
**Osterøy** là một đô thị ở hạt Hordaland, Na Uy. Trung tâm hành chính nằm ở Lonevåg tại trung tâm đảo còn khu định cư có dân số lớn nhất là Valestrandfossen với 1.012 dân
**Oslo** ( hay , phiên âm: Ốt-xlô) là một khu tự quản, thủ đô và cũng là thành phố đông dân nhất Na Uy. Oslo trở thành khu tự quản (_formannskapsdistrikt_) vào ngày 1 tháng
**Narvik** là một thị xã và đô thị ở hạt Nordland, Na Uy. Narvik nằm trên bờ của Fjord Narvik (Na Uy: Ofotfjord). Đô thị này là một phần của khu vực truyền thống Ofoten
**Kvænangen** (tiếng Bắc Sami: Návuona suohkan, Kven: Naavuonon komuuni) là một đô thị ở hạt Troms, Na Uy. Trung tâm hành chính của đô thị này là làng Burfjord. Các tuyến đường cao tốc châu
**Châu Đại Dương** hay **Châu Úc** (_Oceania_) là một khu vực địa lý bao gồm Melanesia, Micronesia, Polynesia và Australasia. Châu lục này trải trên Đông Bán cầu và Tây Bán cầu, có diện tích
("North Trøndelag") là một hạt (_ant_) cũ của Na Uy. Hạt này có diện tích là 22.412 km², dân số thời điểm năm 2010 là 131.555 người. Chính quyền hạt đóng ở thành phố Steinkjer.
thumb|upright=1.5|Các đường vận tải chính **Vận tải** là sự di chuyển hay chuyển động của người, động vật và hàng hóa từ nơi này đến nơi khác, nhằm thực hiện một mục đích nhất định.
**Neskaupstaður** là một thị trấn nằm ở trên fjord Norðfjörður ở phía đông Iceland. Nó là một phần khu tự quản Fjarðabyggð với dân số năm 2008 là 1400 người. Neskaupstaður đã gia nhập Eskifjörður
**Fáskrúðsfjörður** (đôi khi gọi là **_Buðir_**) là một thị trấn ở đông Iceland. Dân số là 611 người và tạo thành một trong các làng của khu tự quản Fjarðabyggð. Fáskrúðsfjörður nằm trên fjord cùng
**Vopnafjörður** là một thị trấn và khu tự quản ở đông bắc Iceland, trên một bản đảo ở giữa vịnh (fjord) có cùng tên. Kinh tế dựa vào chế biến cá, nông nghiệp, du lịch.