✨Dòng máu anh hùng

Dòng máu anh hùng (tựa tiếng Anh: The Rebel) là một bộ phim điện ảnh hành động võ thuật Việt Nam năm 2006 do Chánh Phương Film và Cinema Pictures hợp tác sản xuất. Phim do Charlie Nguyễn làm đạo diễn, được chính anh và Johnny Trí Nguyễn viết kịch bản, cùng với sự tham gia diễn xuất của Johnny Trí Nguyễn, Ngô Thanh Vân, Dustin Nguyễn và Nguyễn Chánh Tín. Phim kể về một sĩ quan mật thám và cô con gái của thủ lĩnh nghĩa quân trong bối cảnh cuộc khởi nghĩa chống Pháp vào thập niên 1920.

Anh em Charlie Nguyễn phát triển kịch bản Dòng máu anh hùng từ năm 2005, với mong muốn thực hiện một bộ phim về lịch sử quê nhà, lấy cảm hứng từ những câu chuyện của ông nội lúc tham gia chống Pháp và xuất thân tầng lớp người Mỹ gốc Việt. Ngô Thanh Vân nhận vai vào tháng 11 năm 2005 và luyện tập cùng đoàn làm phim trong 2 tháng. Toàn bộ cuốn phim ghi hình tại Việt Nam, kéo dài đến tháng 5 năm 2006; quá trình dựng phim tại Thái Lan cũng được thực hiện song song khi quay hình. Kinh phí của phim đạt 1,5–1,6 triệu đô-la Mỹ, con số đầu tư lớn nhất điện ảnh trong nước lúc bấy giờ. Phim được hãng The Weinstein Company mua lại để phân phối trên toàn thế giới.

Phim công chiếu tại Đại hội Điện ảnh Việt Nam quốc tế lần thứ ba vào ngày 12 tháng 4 năm 2007 và phát hành ở Việt Nam vào ngày 27 tháng 4 năm 2007. Phim lập kỷ lục phòng vé trong nước, với doanh thu ước tính 10 tỷ đồng, dù không thể thu hồi lại vốn sản xuất. Dòng máu anh hùng được xem là điểm sáng của điện ảnh Việt thời kỳ đổi mới, với các đánh giá tích cực về yếu tố dàn dựng và võ thuật, trong khi kịch bản và diễn xuất gặp phải nhiều nhận xét trái chiều. Phim giành giải "Bông sen Bạc" tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 15 và "Giải thưởng lớn của ban giám khảo" tại Liên hoan phim Los Angeles châu Á – Thái Bình Dương.

Nội dung

Năm 1922, thực dân Pháp đô hộ Việt Nam, các phong trào kháng chiến chống Pháp xuất hiện khắp nơi. Để đàn áp các phong trào này, chính quyền Pháp đào tạo một số người Việt thành một đội đặc nhiệm chuyên săn lùng, tiêu diệt những lực lượng kháng chiến mà chúng cho là phiến loạn. Viên sĩ quan Pháp đứng đầu đơn vị này tên Derue (Stephane Gauger) hứa hẹn sẽ trao quyền chỉ huy lại cho Sỹ (Dustin Nguyễn) khi ông về Pháp, với điều kiện Sỹ phải tìm bắt được thủ lĩnh nghĩa quân Đề Cảnh (Nguyễn Văn Đây).

Cuộc ám sát Chánh Sở mật thám do nghĩa quân của Đề Cảnh thực hiện bị phá vỡ vì có nội ứng (tuy nhiên cuối cùng Chánh Sở cũng bị giết chết). Thúy (Ngô Thanh Vân), con gái của Đề Cảnh, bị Sỹ bắt. Sau khi tra tấn không kết quả, Thúy bị nhốt biệt giam. Vì không muốn ảnh hưởng đến cha mình, Thúy quyết định tự tử. Cường (Johnny Trí Nguyễn), một sĩ quan trong đội đặc nhiệm, thuyết phục và giúp Thúy trốn thoát. Thực chất đây là một âm mưu do Sỹ dàn dựng, Sỹ muốn dùng Cường chinh phục lòng tin của Thúy và để Thúy dẫn Cường về căn cứ bí mật của nghĩa quân. Khi Cường giấu Thúy trong nhà thì bị Sỹ và Danh (Nguyễn Thắng) phát hiện. Cường và Thúy chống trả và chạy thoát, tìm đường về với nghĩa quân. Trước khi đi, Cường muốn đến gặp cha là ông Tham Nguyễn (Nguyễn Chánh Tín) lần cuối. Cuộc đối thoại giữa Cường và cha cho thấy họ cũng có tinh thần dân tộc nhưng muốn hợp tác với Pháp để canh tân xứ sở. Tại đây, Cường và Thúy lại bị quân Pháp phát hiện và để thoát khỏi thành phố, họ trốn lên một chiếc xe tải chở các công nhân đến mỏ sắt.

Tại khu mỏ, vì giúp đỡ một công nhân khác (Trần Trung Lĩnh) nên Thúy bị cai mỏ đánh đập, Cường và Thúy tiếp tục bỏ trốn. Chứng kiến cảnh người Pháp đối xử tàn ác với dân Việt, cũng như cảm phục trước tinh thần yêu nước của Thúy, Cường bắt đầu chuyển hóa. Trong một đêm trốn tránh nơi căn nhà hoang, Cường và Thúy đã yêu nhau. Ở thành phố, Sỹ đã giết chết ông Tham Nguyễn trong lúc tra khảo ông. Sỹ và Danh bí mật hẹn gặp Cường, nhắc nhở về vai trò hai mặt của Cường và cảnh cáo Cường không được lung lạc, nhưng Cường đã thật sự thay đổi chiến tuyến. Trong một lần đối đầu, Danh bị Cường giết chết. Cường và Thúy đến được ngôi làng nghĩa quân đang ẩn náu, nhưng tại đây Cường gặp phải sự nghi ngờ của những người thuộc phe nghĩa quân. Trong khi đó, Sỹ vẫn theo dõi Cường và biết được căn cứ nghĩa quân ở đâu.

Sáng sớm, Sỹ dẫn đông đảo quân lính Pháp đến bao vây tấn công ngôi làng, bắt gần hết nghĩa quân. Đề Cảnh bị đưa về thành phố, những người còn lại bị đem ra xử bắn. Trên đoàn tàu áp giải Đề Cảnh, viên sĩ quan Derue bội hứa với Sỹ và giới thiệu một sĩ quan Pháp khác kế nhiệm ông. Gã sĩ quan mới mỉa mai về quá khứ mẹ của Sỹ là gái mại dâm, Sỹ tức giận giết hết cả hai viên sĩ quan Pháp và định vu khống tội giết người cho Đề Cảnh. Trong khi đó ở làng, những người sắp bị xử bắn cùng dân làng nổi dậy chống lại quân lính Pháp. Giữa cuộc chiến, Thúy, Cường cùng hai người nghĩa quân khác rời đi để tìm cách giải cứu Đề Cảnh. Đoàn tàu bị phục kích ngay ở khe núi, sau một trận đấu súng gây cấn, những cai Pháp đã chết, Cường và Thúy đánh gục hết lính Pháp rồi đối đầu với Sỹ. Sau một hồi đánh nhau ác liệt, Cường và Thúy lấy lưỡi đao đâm chết Sỹ, giải cứu Đề Cảnh thành công. Cường và Thúy đưa Đề Cảnh về làng, bộ phim kết thúc với cảnh ba người này cùng với vài dân làng khác cúng nhang cho những xác chết nghĩa quân trong làng.

Diễn viên

• Johnny Trí Nguyễn trong vai Lê Văn Cường, là con quan trong triều và từng được gửi đi du học ở Pháp.
• Dustin Nguyễn trong vai Sỹ, một mật thám đầy tham vọng và yêu nước theo cách lập dị.
• Nguyễn Chánh Tín trong vai Tham Nguyễn, cha của Cường.
• Nguyễn Văn Đây trong vai Đề Cảnh, cha của Thúy.
• Nguyễn Thắng trong vai Hứa Danh
• Stephane Gauger trong vai Derue
• David Minetti trong vai Sĩ quan Tessier
• Nguyễn Hậu trong vai Người gián điệp
• Quốc Cường trong vai Người mật thám
• Trần Trung Lĩnh trong vai Công nhân trong mỏ sắt
• Nguyễn Anh Tuấn trong vai Lính của Sỹ

Sản xuất

Phát triển

Johnny Trí Nguyễn bắt đầu viết kịch bản cho Dòng máu anh hùng vào tháng 2–tháng 3 năm 2005, lúc đến Thái Lan thực hiện bộ phim võ thuật Người bảo vệ (2005). Đây là một dự định ấp ủ của anh sau lần về Việt Nam vào năm 2000, lấy chủ đề từ những ngoại cảnh ở các vùng miền trên đất nước

Theo Charlie Nguyễn, kịch bản phim lấy cảm hứng từ nhiều câu chuyện về ông nội của anh—một chiến sĩ cách mạng đồng thời là một võ sĩ Vì lớn lên ở Mỹ, Johnny Trí Nguyễn phải mất nhiều thời gian nghiên cứu lịch sử và bối cảnh diễn ra câu chuyện, cùng với chiều sâu tính cách các nhân vật anh hùng thời đó. Anh mô tả đây là "một vai phản diện thú vị" và thừa nhận mình gặp nhiều khó khăn về ngôn ngữ khi nhập vai, "Dù khi ở Mỹ mình vẫn nói chuyện với gia đình, với ba mẹ bằng tiếng Việt nhưng ngôn ngữ của mình khi tham gia Dòng máu anh hùng còn rất yếu, rất hạn chế." Ca sĩ hải ngoại Nguyễn Thắng và giám đốc điều hành Nguyễn Chánh Tín cũng tham gia bộ phim.

Ban đầu, vai Võ Thanh Thúy dự định giao cho vận động viên Nguyễn Thúy Hiền, Lúc này, cô vừa trải qua 6 tháng tham gia phim hành động Rough tại Singapore và "hi vọng sẽ được tham gia các tác phẩm điện ảnh thể loại này ở Việt Nam."

Dù khâm phục các nhân vật nữ trong phim, Trong thời gian này, cô phải tập 6 tiếng mỗi ngày và tập đá đến 400–500 cái. Sau một tháng quay ở Thành phố Hồ Chí Minh và Hội An, đoàn làm phim chuyển đến ngôi làng cách đường quốc lộ 3 km tại huyện Lộc Bình, Lạng Sơn. Thành phần đoàn làm phim bao gồm một ê-kíp đã làm việc với anh hơn 10 năm ở Mỹ, với 95% là người trong nước đảm nhận.

Phim xuất hiện nhiều môn võ thuật như Vovinam, Theo Johnny Trí Nguyễn, người tham gia vai trò đạo diễn võ thuật và tổ chức sản xuất, phim bỏ đi một vài pha biểu diễn võ thuật đẹp mắt vì "không thuần Việt", đồng thời sử dụng Liên Phong Quyền—một môn phái võ thuật do ông nội anh lập nên. Anh khẳng định phim lấy môn Vovinam làm chủ đạo, vì "lực lượng cascadeur trong phim rất nhiều người xuất thân từ môn võ này" Stephane Gauger là người hỗ trợ Dominic Pereira trong cương vị quay phim chính kiêm giám đốc hình ảnh. Tại Thái Nguyên, đoàn phim sử dụng chiếc đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước với những toa tàu mục nát; do không thể phục hồi, đoàn tàu phải nhờ một đầu máy khác đẩy từ phía sau.

Trong lúc ghi hình, Ngô Thanh Vân cùng dàn cascadeur hàng ngày phải tập các đòn thế để khi diễn không quên bài. Ở Lạng Sơn, cô bị rạn xương chân do một chiếc máy quay phim rơi trúng, buộc phải bó bột 2 tuần lễ và đi lại bằng nạng. Một diễn viên đóng vai phụ tên là Lê Quang bị khẩu súng phụt lửa ngược vào mắt phải lúc quay ở Lạng Sơn vào tháng 3. Sau nhiều lần đến khám tại bệnh viện, bác sĩ chẩn đoán anh bị khuyết tật khúc xạ mắt bẩm sinh, với thị lực là 2/10. Nghi ngờ kết quả khám mắt và phía hãng phim, Lê Quang tiến hành các thủ tục để khởi kiện;

Kinh phí

Ban đầu, tổng kinh phí dự trù của Dòng máu anh hùng là 800.000 đô-la Mỹ, Jimmy Nghiêm Phạm khẳng định "làm phim hành động ở Việt Nam thì rẻ hơn nhiều, ít tốn kém hơn nhiều so với nước ngoài"; kinh phí mà họ ước tính để thực hiện bộ phim này tại Mỹ có thể lên đến 15–20 triệu đô-la Mỹ. Theo Thể thao & Văn hóa, số vốn mà ông góp vào chỉ chiếm khoảng 1/20 tổng kinh phí, gần như không mang tính quyết định cho sự thành bại của bộ phim.

Sản xuất hậu kỳ

Không giống với những bộ phim của Việt Nam lúc bấy giờ, quá trình dựng phim của Dòng máu anh hùng thực hiện song song khi quay hình—những cuộn phim vừa quay xong được đưa sang Thái Lan để chuyển qua băng video, sau đó gửi về lại Việt Nam. Giai đoạn chỉnh sửa mẫu còn kéo dài đến trước buổi công chiếu ở Việt Nam một ngày. Với một bộ phim lấy bối cảnh tại Việt Nam nhưng "ảnh hưởng rất nhiều từ cách làm phim của phương Tây", anh sử dụng dàn nhạc cùng nhiều nhạc cụ Việt Nam như đàn tranh, sênh tiền, trống cơm, nhằm mang "một cảm thức rất phương Tây."

Phát hành

nhỏ|upright|Các thành viên của Dòng máu anh hùng tại [[Liên hoan phim quốc tế Bangkok 2007. Từ trái sang: Charlie Nguyễn, Jimmy Nghiêm Phạm, Dustin Nguyễn, Ngô Thanh Vân và Johnny Trí Nguyễn.]]

Dòng máu anh hùng là tác phẩm đầu tay của hãng phim Chánh Phương, một nhãn hiệu của gia đình Nguyễn Chánh Tín. đồng ý mua lại Dòng máu anh hùng để phân phối bản quyền trên toàn thế giới, một thành tích chưa từng có của điện ảnh Việt Nam vào thời điểm trên. Với sự giúp đỡ của công ty Weinstein, Dòng máu anh hùng được chiếu và phân phối DVD ở các nước nói tiếng Anh; được chào đón tại Trung Quốc và Ấn Độ. Theo Jimmy Nghiêm Phạm, chính sự phân phối đa dạng của bộ phim "đã giúp xóa bỏ một phần định kiến và mở ra một tiền lệ mới trong việc xuất khẩu phim nội địa". Đây cũng là bộ phim Việt Nam đầu tiên có thông tin trong trang mạng điện ảnh Internet Movie Database. Tại đây, đoàn làm phim nhận được "sự chào đón và ngợi ca nồng nhiệt" của bà con kiều bào; cả hai rạp chiếu đều chật kín, với giá vé dao động từ 20–50 đô-la Mỹ và khán phòng "vỗ tay không ngớt" khi phim kết thúc. Tờ The Nation của Thái Lan dành một trang giới thiệu cho Dòng máu anh hùng và ghi nhận bộ phim này thu hút rất đông khán giả vào xem. và Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 15, diễn ra vào tháng 11 năm 2007.

Theo Nguyễn Chánh Tín, phim ra mắt tại Việt Nam vào cuối tháng 4 vì người xem thường "kiêng kị" chủ đề bạo lực vào mùa phim Tết.

Cùng với nhiều bộ phim phát hành nửa cuối năm 2007 khác như Sài Gòn nhật thực, Vũ điệu tử thần hay Mười, Dòng máu anh hùng được ghi nhận là nhân tố chính tạo nên "mùa phim hè đầu tiên của Việt Nam". Phúc Như Thủy của Sài Gòn Giải Phóng mô tả những bộ phim này "tạo nên không khí riêng cho một mùa phim mới, phù hợp với đối tượng khán giả chính là giới trẻ, sinh viên, học sinh."

Tiếp nhận

Thương mại

Doanh thu ước tính của Dòng máu anh hùng vào khoảng 10 tỷ đồng; Phim thu về 7 tỷ đồng sau khi trình chiếu trong nước, chia rạp còn lại 3.5 tỷ đồng.

Phim thu về 1 tỷ đồng trong 3 ngày đầu công chiếu, Trong kỳ nghỉ lễ, tại cụm rạp Thăng Long, Hà Nội, phim chiếm khoảng 1.000 vé; ở cụm rạp Galaxy Nguyễn Trãi và Galaxy Nguyễn Du, Thành phố Hồ Chí Minh, đây là phim ăn khách thứ hai, chỉ đứng sau Code Name: The Cleaner. Phim đứng đầu các hệ thống rạp của Saigon Media gồm Thăng Long, Đống Đa và Toàn Thắng, với hơn 4.000 lượt xem trong 2 ngày lễ và tất cả suất tối đều bán hết vé; con số này tăng lên 6.000 lượt trong cùng kỳ ở Cinebox 212 và Cinebox Hòa Bình. Sau khoảng 3 tuần công chiếu ở Hà Nội, Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh, phim đạt doanh thu hơn 4 tỷ đồng và được đề nghị giữ lại chiếu tiếp. Tại thành phố Hồ Chí Minh, phim trụ lại ở một số rạp trong gần 6 tháng, một con số kỷ lục.

Dù "lập được kỷ lục về doanh thu" tại các phòng vé, Trang Lao động cho rằng vì bộ phim lúc này đã "phát hành trên thị trường trong nước thời gian khá dài" nên tai nạn "chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát hành DVD", dù khẳng định các nhà sản xuất không chú trọng phát triển phân phối DVD trong nước và The Weinstein Company "cũng không chịu tác động gì với bản rò rỉ tại Việt Nam".

Đánh giá chuyên môn

Dòng máu anh hùng nhận nhiều lời khen ngợi từ báo chí và khán giả trong nước. Nhà báo Như Hoa cho rằng "các pha hành động xảy ra từ đầu đến cuối phim, đôi lúc làm người xem tưởng như nghẹt thở, nhưng vẫn thấy rất hài lòng, rất đã" và nhấn mạnh diễn xuất của ba diễn viên chính, những người "tung hoành trên màn ảnh, đủ làm khán giả không ngừng dõi mắt theo từng bước chân, từng diễn biến tâm lý của nhân vật." Trang Sài Gòn Giải Phóng cho rằng đạo diễn "muốn làm nổi hành động cá nhân nên nội dung phim phần nào được xem nhẹ" và ngoài những pha "ngộp thở tức thời" thì "nội dung ít đọng lại trong lòng khán giả sau khi ra khỏi rạp."

An Nam của Công an Nhân dân cảm thấy phim "vẫn làm cho nhiều người không thỏa mãn" sau một thời gian quảng bá; tác giả chỉ trích trang phục, bối cảnh và ngôn ngữ nhân vật không mang tính Bắc Bộ, cùng với cách phát âm của Dustin Nguyễn và Johnny Trí Nguyễn, "buộc [khán giả] phải xem thêm phụ đề tiếng Anh để hiểu xem nhân vật nói gì." Trong một đánh giá tiêu cực, Dịu Hiền của trang Dân Trí chú ý đến sự "sơ hở để lọt nhiều tình tiết thiếu logic trong kịch bản", chủ yếu nằm trong cách xây dựng tình tiết, tính cách nhân vật "thiếu thuyết phục đến mức hoang tưởng" và mô-típ anh hùng cứu mỹ nhân "đơn giản và khá sơ sài". Trong một bài viết phân tích phim truyện nhựa, nhà báo Cát Vũ của Tuổi Trẻ đề cập đến bộ phim này như là "phim hành động hay nhất của điện ảnh Việt Nam" bởi "những pha võ thuật đẹp mắt, vừa khơi dậy chất hào hùng, lòng yêu nước vốn tiềm tàng trong dòng máu Việt." Hương Nhu của Người Lao động gọi bộ phim là "bom tấn" của thị trường phim hè và thiết lập tiêu chuẩn cho dòng phim hành động Việt Nam, không chỉ gây ấn tượng mạnh với công chúng yêu điện ảnh nước nhà mà còn mang đến cho khán giả nước bạn "một cái nhìn mới về điện ảnh Việt Nam."

Giải thưởng

Phần tiếp theo

Tháng 6 năm 2007, có thông tin kịch bản phần tiếp theo của Dòng máu anh hùng đang được viết tiếp, do Johnny Trí Nguyễn và Charlie Nguyễn chắp bút. Theo Nguyễn Chánh Tín, dự án có thể có sự tham gia của các nhà làm phim Hollywood theo những điều khoản được đặt ra trong hợp đồng mà cả hai bên xúc tiến thỏa thuận. Tháng 9 năm 2008, Johnny Trí Nguyễn chia sẻ với báo Thể thao & Văn hóa rằng Dòng máu anh hùng sẽ thực hiện phần 2 vào năm 2009 sau khi phần 1 đã thu hồi được kinh phí đầu tư và có lãi lớn. Anh tiết lộ phần 2 sẽ được "đầu tư lớn hơn" với "nhiều pha võ thuật bắt mắt" cùng những "kỹ xảo đặc biệt". Tuy nhiên đến tháng 6 năm 2017, Charlie Nguyễn cho biết hãng phim Chánh Phương vẫn chưa khởi động Dòng máu anh hùng 2 dù đã nắm trong tay kịch bản phim.