thumb|Mô hình động cơ dùng để giảng dạy
[[Động cơ bốn kỳ]]
Động cơ hay Mô tơ (tiếng Anh: Motor) là thiết bị chuyển hóa một dạng năng lượng nào đó (thiên nhiên hoặc nhân tạo) thành động năng.
Động cơ điện chuyển hóa điện năng thành động năng, động cơ Diesel chuyển hóa năng lượng của nhiên liệu thành động năng, động cơ thủy lực biến đổi áp năng (áp suất thủy lực) thành động năng.
Động cơ đốt trong là động cơ nhiệt đốt nhiên liệu trong buồng đốt để lấy công từ áp suất của khí giãn nở. Động cơ điện chuyển đổi năng lượng điện thành chuyển động cơ học; động cơ khí nén sử dụng khí nén; và động cơ đồng hồ trong đồ chơi gió sử dụng năng lượng đàn hồi. Trong các hệ thống sinh học, các động cơ phân tử, như myosin trong cơ bắp, sử dụng năng lượng hóa học để tạo ra lực và cuối cùng là chuyển động.
Lịch sử
Thời cổ đại
Loài người xa xưa đã biết sử dụng các cơ cấu đơn giản như cáp tời, trục quay hay các guồng, ròng rọc, các công cụ này chuyển hóa các dạng năng lượng của con người hoặc thiên nhiên thành các dạng động năng khác nhau phục vụ đời sống. Chúng được sử dụng trong các cần trục trên các tàu thuyền trong thời Hy Lạp cổ đại, và trong các hầm mỏ trong thời La Mã cổ đại. Các tàu chiến trước đây đã sử dụng năng lượng nhân tạo thông qua các động cơ đơn giản dạng đòn bẩy để tạo ra động năng có thể tự chèo. Nhiều phát minh dựa trên nguyên lý của động cơ đã được ứng dụng vào sinh hoạt.
Chúng được sử dụng trong các cần trục trên các tàu thuyền trong thời Hy Lạp cổ đại, và trong các hầm mỏ trong thời La Mã cổ đại. Các nhà văn của thời đó, bao gồm Vitruvius, Frontinus và Pliny the Elder, coi những động cơ này là phổ biến, vì vậy phát minh của chúng có thể còn cổ xưa hơn nữa. Vào thế kỷ 1 sau Công nguyên, gia súc và ngựa đã được sử dụng trong các nhà máy, lái những cỗ máy tương tự trước đó do con người kéo ở các thời kỳ trước đó.
Theo Strabo, đã có một nhà máy chạy bằng nước được xây dựng tại Kaberia của vương quốc Mithridates trong thế kỷ 1 trước Công nguyên. Việc sử dụng bánh xe nước trong các nhà máy trải khắp Đế chế La Mã trong vài thế kỷ tiếp theo. Một số khá phức tạp, với cống, đập và cống để duy trì và dẫn nước, cùng với hệ thống bánh răng, hoặc bánh răng làm bằng gỗ và kim loại để điều chỉnh tốc độ quay. Các thiết bị nhỏ tinh vi hơn, như cơ chế Antikythera đã sử dụng các đoàn tàu và mặt số phức tạp để hoạt động như lịch hoặc dự đoán các sự kiện thiên văn. Trong một bài thơ của Ausonius vào thế kỷ thứ 4, ông đã đề cập đến một chiếc cưa cắt đá chạy bằng nước. Hero xứ Alexandria đã sáng chế ra nhiều máy móc chạy bằng sức gió và hơi nước như vậy trong thế kỷ 1, bao gồm Aeolipile và máy bán hàng tự động, thường những máy này được kết hợp với thờ cúng thần linh, như bàn thờ di động và cửa đền tự động.
Thời Trung cổ
Các kỹ sư Hồi giáo thời Trung cổ đã sử dụng các bánh răng trong các máy xay xát và máy nâng nước lên cao, và sử dụng các con đập làm nguồn năng lượng nước để cung cấp thêm năng lượng cho các nhà máy nước và máy nâng nước. Trong thế giới Hồi giáo thời trung cổ, những tiến bộ như vậy đã giúp cơ giới hóa nhiều nhiệm vụ công nghiệp trước đây được thực hiện bằng lao động thủ công.
Vào năm 1206, al-Jazari đã sử dụng một hệ thống crank-conrod cho hai trong số các máy nâng nước của mình. Một thiết bị tua bin hơi thô sơ được Taqi al-Din mô tả vào năm 1551 và sau đó là Giovanni Branca vào năm 1629.
Vào thế kỷ 13, động cơ tên lửa rắn được phát minh ở Trung Quốc. Được điều khiển bằng thuốc súng, dạng động cơ đốt trong đơn giản nhất này không thể cung cấp sức mạnh bền vững, nhưng rất hữu ích cho việc đẩy đạn ở tốc độ cao về phía kẻ thù trong trận chiến và để bắn pháo hoa. Sau khi được phát minh, phát minh này đã lan rộng khắp châu Âu.
Cách mạng công nghiệp
thumb|upright|Động cơ Boulton & Watt năm 1788
Động cơ hơi nước Watt là loại động cơ hơi nước đầu tiên sử dụng hơi nước ở áp suất cao hơn áp suất khí quyển để điều khiển piston được trợ giúp bằng chân không một phần. Cải tiến về thiết kế của động cơ hơi nước Newcomen năm 1712, động cơ hơi nước Watt, được phát triển rải rác từ năm 1763 đến 1775, là một bước tiến lớn trong sự phát triển của động cơ hơi nước. Cung cấp một sự gia tăng đáng kể về hiệu quả nhiên liệu, thiết kế của James Watt trở thành đồng nghĩa với động cơ hơi nước, do một phần không nhỏ đối với đối tác kinh doanh của ông, Matthew Boulton. Nó cho phép phát triển nhanh chóng các nhà máy bán tự động hiệu quả ở quy mô không thể tưởng tượng trước đây ở những nơi không có nguồn nước. Sự phát triển sau đó đã dẫn đến đầu máy hơi nước và mở rộng mạnh mẽ giao thông đường sắt.
Đối với động cơ piston đốt trong, những động cơ này đã được de Rivaz và độc lập, bởi anh em Niépce ở Pháp thử nghiệm vào năm 1807. Về mặt lý thuyết, chúng đã được Carnot phát triển vào năm 1824. Năm 1853 đến 1857 Eugenio Barsanti và Felice Matteucci đã phát minh và được cấp bằng sáng chế với một động cơ sử dụng nguyên lý piston tự do có thể là động cơ 4 kỳ đầu tiên.
Việc phát minh ra một động cơ đốt trong mà sau này thành công về mặt thương mại đã được Étienne Lenoir thực hiện vào năm 1860..
Vào năm 1877, chu trình Otto có khả năng cho tỷ lệ công suất trên khối lượng cao hơn nhiều so với động cơ hơi nước và hoạt động tốt hơn nhiều đối với nhiều ứng dụng vận tải như ô tô và máy bay.
Động cơ hiện đại
Hình:Mercedes V6 DTM Rennmotor 1996.jpg|Động cơ xe Mercedes V6 năm 1996
Hình:Model Engine Luc Viatour.jpg|Một kiểu của động cơ
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Cách bố trí động cơ** (tiếng Anh: _engine configuration_) mô tả nguyên tắc hoạt động và sắp xếp các bộ phận nhằm phân loại các loại động cơ đốt trong. Động cơ piston chuyển động
thumb|Cơ cấu truyền động với [[trục cam / thanh truyền và thời chuẩn đánh lửa giữa các xi lanh trong động cơ hướng kính. Bốn thùy cam (trên vòng màu đỏ) điều khiển tất cả
framed|Cấu tạo một động cơ bốn kỳ với cácte chứa toàn bộ [[ổ trục chính và trục khuỷu bên trong thân động cơ]] **Các te** (có nhiều cách viết khác nhau: **cácte**, **các-te**) hay còn
thumb|Một chiếc xe được nối điện với bộ sưởi để làm ấm động cơ. **Bộ sưởi động cơ** (tiếng Anh: _block heater_) được dùng ở những vùng khí hậu lạnh nhằm giúp làm ấm động
right|thumb|Chu trình làm việc của động cơ bốn kỳ gồm bốn hành trình di chuyển của piston Trong động cơ piston, **kỳ**, hay còn gọi là **thì** hoặc **hành trình** (tiếng Anh: _stroke_), dùng để
phải|nhỏ|Bộ giảm thanh (màu bạc) và [[ống xả trên mô tô Ducati]] **Bộ giảm thanh động cơ** (tiếng Anh: _muffler_ hoặc _silencer_) là một thiết bị dùng để giảm tiếng ồn phát ra từ ống
thumb|Động cơ diesel được chế tạo bởi Langen & Wolf theo giấy phép, 1898. thumb|right|Bộ phim Shell Oil năm 1952 cho thấy sự phát triển của động cơ diesel từ năm 1877 **Động cơ Diesel**
Động cơ xăng xe [[Mercedes V6 sản xuất năm 1996]] **Động cơ xăng** hay **động cơ Otto** (lấy theo tên của Nikolaus Otto) là một dạng động cơ đốt trong, thông thường được sử dụng
**Động cơ hai thì**, hoặc **động cơ hai kỳ**, là một động cơ đốt trong thường được chế tạo theo kiểu động cơ có pít tông đẩy. Ngược với động cơ bốn kì, động cơ
thumb|Sơ đồ cấu tạo xi lanh trong động cơ xăng bốn kỳ: **Động cơ đốt trong** (tiếng Anh: **_i**nternal **c**ombustion **e**ngine_; viết tắt: **ICE**) là một loại động cơ nhiệt, trong đó quá trình đốt
Thần [[Khorsabad. Hiện vật bảo tàng Louvre.]] Vùng **Cận Đông cổ đại** là quê hương của các nền văn minh sơ khai thời cổ đại trong khu vực gần tương ứng với vùng Trung Đông
nhỏ|Sơ đồ của một động cơ nhiệt, gồm nguồn nóng, nguồn lạnh và cơ cấu. Trong kỹ thuật và nhiệt động lực học, **động cơ nhiệt** là loại động cơ chuyển đổi nhiệt năng thành
Đồng cỏ [[Nội Mông Cổ tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.]] [[Đồng cỏ Konza|Đồng cỏ cao Konza tại Flint Hills ở đông bắc Kansas.]] **Đồng cỏ** hay **thảo nguyên** (từ gốc Hán Việt của
nhỏ|Chu trình 4 kì (hay chu kì Otto) **Động cơ 4 kì** ở động cơ xăng 4 chu kì, có một chuỗi các chu kì miêu tả sự vận hành hoàn chỉnh của piston (pít-tông):
thumb|phải|Kiểm tra sự làm việc của ĐTL [[RS-68 dùng trong tên lửa đẩy nổi tiếng Delta IV của Mỹ]] thumb|right|[[Động cơ phản lực không khí của máy bay chiến đấu Su-30MK tại triển lãm Hàng
thumb|upright|Động cơ servo công nghiệp **Động cơ servo** là một loại động cơ có hộp số gắn liền không thể tháo rời, được thiết kế cho những hệ thống hồi tiếp vòng kín. Tín hiệu
thumb|Động cơ không đồng bộ ba pha thumb|Mô phỏng động cơ không đồng bộ ba pha lồng sóc **Động cơ không đồng bộ** là động cơ điện hoạt động với tốc độ quay của Rotor
**Động cơ bước** (tiếng Anh: _stepper motor_, _step motor_, hoặc _stepping motor_) là một loại động cơ điện có nguyên lý và ứng dụng khác biệt với đa số các động cơ điện thông thường.
thumb|right|Một loại động cơ AC công nghiệp với hộp thiết bị đầu cuối ở phía trên và đầu ra trục quay ở bên trái. Động cơ như vậy được sử dụng rộng rãi cho máy
Động cơ điện với các kích thước khác nhau **Động cơ điện** là một loại máy điện biến đổi điện năng thành cơ năng . tạo ra chuyển động quay tròn Hầu hết các động
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:JamesWattEngine.jpg|nhỏ|Một mô hình của một động cơ [[Chùm (cấu trúc)|beam có liên kết song song của James Watt cho dẫn động kép. ]] frame|phải|Hình minh họa sự khác nhau giữa nguyên lý hoạt động
Mô hình động cơ tên lửa nhiên liệu rắn **Động cơ tên lửa** là động cơ phản lực trong đó chứa toàn bộ nguồn môi chất làm việc và nguồn năng lượng, trong quá trình
**Động cơ tua bin khí** (tiếng Anh - **Gas turbine engine**) là loại động cơ nhiệt dạng rotor, trong đó chất giãn nở sinh công là không khí. Động cơ này gồm ba bộ phận
thumb **Động cơ tuốc bin phản lực luồng** (tiếng Anh - _Turbojet engine_, viết tắt - _TurboJet_; tiếng Nga - _Турбореактивный двигатель_, viết tắt - _ТРД_) hay còn gọi là **máy đẩy luồng** là kiểu
thumb|Động cơ Stirling kiểu Alpha. Có hai hình trụ. Xi lanh giãn nở (màu đỏ) được duy trì ở nhiệt độ cao trong khi xi lanh nén (màu xanh lam) được làm mát. Lối đi
thumb|Mô hình động cơ dùng để giảng dạy [[Động cơ bốn kỳ]] **Động cơ** hay **Mô tơ** (tiếng Anh: **Motor**) là thiết bị chuyển hóa một dạng năng lượng nào đó (thiên nhiên hoặc nhân
nhỏ|Động cơ đồng bộ có hộp số dùng lò vi sóng (đường kính 50mm) **Động cơ đồng bộ** là động cơ mà có tốc độ quay của rotor bằng tốc độ quay của từ trường.
right|thumb|Sơ đồ phác thảo của một động cơ phản lực thẳng thumb|right|Sơ đồ thiết bị ĐCPL dòng thẳng sử dụng nhiên liệu lỏng.
1. Dòng không khí đi vào;
2. Vật trung
nhỏ|upright=1.35|Hình ảnh cắt ngang một bộ tăng áp đỡ bằng [[đệm lá kim loại sản xuất bởi Mohawk Innovative Technology]] **Bộ tăng áp động cơ** _()_ là hệ thống nạp nhiên liệu cưỡng bức trong
phải|Sơ đồ ĐTL hai thành phần nhiên liệu dùng máy bơm **Động cơ tên lửa nhiên liệu lỏng** hay **Động cơ tên lửa lỏng** (ký hiệu ĐTL) là loại động cơ tên lửa sử dụng
Động cơ ion 2.3 kW NSTAR của NASA trong thiết bị vũ trụ [[Deep Space 1 đang được kiểm thử tại phòng thí nghiệm động cơ Jet.]] **Động cơ ion** hay **động cơ đẩy ion** là
thumb|right|Máy bay tiêm kích [[F-15E Strike Eagles của Không quân Mỹ]] thumb|Động cơ phản lực không khí của một chiếc máy bay chở khách đang cất cánh, có thể thấy rõ luồng khí phụt phía
thumb|Minh hoạ động cơ piezo kiểu "sâu đo" làm di chuyển thanh sọc màu đỏ và trắng theo chiều dọc từ phải sang trái. Khi điện được cấp cho các phần tử piezo, được biểu
phải|nhỏ|400x400px| Một đồng cỏ ẩm ướt ở dãy núi San Bernardino, [[California|CA, Hoa Kỳ. ]] **Đồng cỏ ẩm ướt** là một loại đất ngập nước với đất bị bão hòa một phần hoặc toàn bộ
thumb|Bên trong một động cơ [[áp điện trượt. Hai tinh thể áp điện có thể nhìn thấy được cung cấp mô men cơ.]] **Động cơ áp điện** hay **động cơ piezo**, **piezo motor** là loại
Trong kỹ thuật điện, **điều chế vector không gian (vector Control)**, còn gọi là **điều khiển tốc độ tựa từ thông** (Field Oriented Control - viết tắt là FOC), là một phương pháp điểu khiển
**Pampa** (tiếng Quechua: _Đồng bằng_) là một khu vực đồng bằng màu mỡ rộng lớn ở Nam Mỹ, với diện tích . Nó bao trùm lên các tỉnh Buenos Aires, La Pampa, Santa Fe, Entre
nhỏ| Mô hình [[động cơ Stirling, với nhiệt bên ngoài từ một đèn thần (phía dưới bên phải) áp vào bên ngoài của xi lanh kính. ]] nhỏ| [[Động cơ Newcomen, tiền thân của động
nhỏ|Động cơ khối nhỏ của Chevrolet, sản xuất từ 1954-2003 nhỏ| [[Động cơ AMC V8, được sản xuất từ 1956-1991 ]] **Động cơ V8** là một động cơ piston tám xi lanh trong đó các
phải|nhỏ|300x300px| Một động cơ Vee đời đầu - đây là động cơ V-Twin hai xi-lanh được sử dụng trong một chiếc xe máy đầu tiên của Anh **Động cơ V**, hay **động cơ Vee** là
thumb|Hướng của lực đẩy thay đổi tại các góc trục các đăng khác nhau thumb|right|Hình động mô tả sự vận động của tên lửa khi góc miệng xả tên lửa thay đổi nhờ khớp các
right|thumb|Hình 1: Một vòi phun Laval, hiển thị vận tốc dòng chảy gần đúng, tăng từ màu xanh lá cây sang màu đỏ, theo hướng dòng chảy **Vòi phun động cơ tên lửa** là một
**Hệ thống nhiên liệu động cơ** có chức năng cung cấp nhiên liệu cho động cơ, ở những trạng thái hoạt động khác nhau. Bên cạnh đó hệ thống nhiên liệu giúp loại bỏ tạp
thumb|[[ATR-72 - một dạng máy bay sử dụng động cơ tuabin cánh quạt]] **Động cơ tuốc bin cánh quạt** (tiếng Anh - _Turbopropeller engine_, viết tắt - _TurboProp_; tiếng Nga - _Турбовинтовый двигатель_, viết tắt
Đồng cỏ Bắc Mỹ **Đồng cỏ** (tiếng Anh và tiếng Pháp: _prairie_) là một vùng đất có địa hình thấp có các loại cỏ, thảo mộc, một ít cây cối mọc trên đó. Nó giống
[[Rotor của một **tuốc bin hơi nước** hiện đại, lắp đặt trong nhà máy điện]] **Tua bin hơi nước (steam turbine)** là một loại thiết bị được dùng để chuyển đổi nhiệt năng (dưới dạng
phải|nhỏ|Động cơ tua bin phản lực cánh quạt phải|nhỏ|Động cơ tua bin phản lực cánh quạt GE90-115B **Động cơ tuốc bin phản lực cánh quạt** (tiếng Anh - _Turbopropeller jet engine_, viết tắt - _PropJet_
Sơ đồ chỉ ra nguyên lý làm việc của một động cơ tuốc bin trục loại đơn giản. Động cơ tuốc bin trục Klimov VK-2500 sử dụng trong máy bay trực thăng của Nga. **Động
nhỏ| [[Pantanal, ở miền trung Nam Mỹ ]] phải|nhỏ|300x300px| Phạm vi đồng cỏ ngập nước và thảo nguyên **Đồng cỏ và xavan ngập nước** là một loại môi trường sống trên cạn trong hệ thống
**Đồng cỏ axit** là môi trường sống nghèo dinh dưỡng, đặc trưng bởi cỏ bụi và các bãi đất trống. ## Môi trường sống Thảm thực vật bị chi phối bởi các loại cỏ và